ANKARA ÜNİVERSİTESİ BEYPAZARI MESLEK YÜKSEKOKULU

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

BEYPAZARI MESLEK YÜKSEKOKULU

MÜLKİYET KORUMA VE GÜVENLİK BÖLÜMÜ

AFETLER TARİHİ Öğr. Gör. Habib AKYAZI

 Tarih Boyunca Türkiye’de Meydana Gelen Büyük Savaşlar ve İstilalar,

 Tarih Boyunca Türkiye’de Görülen Büyük Göçler ve Sonuçları,

BAD118 AFETLER TARİHİ DERS İÇERİĞİ

DÜNYA’DA MEYDANA GELEN

SAVAŞLAR VE SOYKIRIMLAR

1.An-Lu Şan İsyanı-Çin (755 -763)

2.Moğol İstilası (1206-1368)

3. Timur Fetihleri –Rusya-Asya

(1369-1405)

4. Qing–Ming Hanedanlıkları savaşı

(1616-1662)

5. Taiping İsyanı - Çin (1851-1864)

6. Dungan İsyanı-Çin (1862-1877)

 8 milyon Can kaybı

 Çin’de meydana gelen olaylardan birisi de Hui Azınlık Savaşı olarak da bilinen Dungan İsyanı olmuştur.

 1862 ile 1877 yılları arasında süren isyan sırasında 8 milyon kişi ölmüştür.

 İsyanın sebebi ise yaşanan bazı dini ve etnik sorunlar olarak gösterilebilir.

 Çin’deki Müslüman topluluklar (Huiler gibi) tarafından başlatılmış olan kaotik bir isyan görünümündedir, yönetimdeki Qing

Hanedanlığı’na karşı gerçekleştirildiğini gösteren bir kanıt bulunmamaktadır.

7. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918)

15 milyon can kaybı

Avusturya veliahtı Arşidük Franz Ferdinand’ın bir Sırp

milliyetçisi tarafından öldürülmesi ile başlayan savaşın asıl

nedeni dönemin büyük devletlerinin aşırı silahlanması ve gelişen sanayilerinin Pazar ve hammadde ihtiyaçlarını karşılamaktır.

Dünya çapında toplam 70 milyon askerin katıldığı savaşta yaklaşık 15 milyon insan yaşamımı kaybetmiştir.

Savaş bittikten sonra Anadolu’da başlayan isyan Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

8.Rusya İç Savaşı (1917-1921)

 Rusya’da sosyalizm yanlısı olan Ekim Devrimi’nden (1917) sonra yaşanan iç savaştır.

 Savaşın bir tarafında Bolşevikler diğer tarafında ise onlara karşı olanlar bulunuyordu.

 1918-1922 yılları arasında süren savaş genel olarak Bolşeviklerin Kızıl Ordusu ile onların karşısında bulunan yani komünizm

karşıtlarından oluşan Beyaz Ordu arasında geçmiştir.

 Savaş sonunda Bolşevikler galip geldi ve 1922 senesinde Sovyetler Birliği’nin kurulmasının önü açılmış oldu.

 Bu savaş sırasında kaybedilen can sayısı ise 6 milyon olarak tarihe geçti.

9. İkinci Dünya Savaşı

 1939-1945 yılları arasında gerçekleşen ve dünyanın hemen her bölgesinde yapılan çarpışmalara sahne olan İkinci Dünya Savaşı, insanlık tarihinde en çok sayıda kişinin ölmesine neden olan

savaştır.

 Savaş meydanlarında, cephelerde ölen kişi sayısı 40 milyona ulaşmıştır.

 Savaş sırasında yaşanan kıtlıklar ve diğer felaketler nedeniyle ölen kişilerin sayısı da bu rakama eklendiğinde İkinci Dünya

Savaşı’ndaki toplam ölü sayısının 72 milyon rakamına ulaştığı tahmin edilmektedir.

10. Kongo Savaşı (1998-2003)

 Yakın dönemde meydana gelen bu savaş tarihte en çok can kaybının yaşandığı savaşlardan birisidir.

 Savaş 1993-2003 yılları arasında yaklaşık 10 yıl sürmüştür ve 5 milyondan fazla kişinin ölmesine neden olmuştur.

 Oldukça yakın bir zamanda meydana gelen bu olaylar tüm dünya kamuoyunun ve Birleşmiş Milletlerin dikkatini çekmeyi başarmış ama çözüm için etkin adımlar atılamamıştır.

10. Kongo Savaşı (1998-2003)

 Bu savaşta yaşanan savaş suçları ve meydana gelen sivil kayıplar da insanların tarihteki önemli savaşlardan ve kıyımlardan ders

almadıklarını, vahşetin 21. Yüzyılda da devam edebileceğini kanıtlayan bulgular olmuştur.

 Kısacası insanların önemli bir bölümünün tarihteki olaylardan ders almadığını, birer hikaye gibi okuduklarını söylemek yanlış

olmayacaktır.

11.Kore Savaşı (1950-1953)

 Yaklaşık 200 bin ölü ve kayıp

 1950-1953 yılları arasında yapılan, Kuzey Kore ile Güney Kore arasındaki savaştır.

 Bu savaş, Soğuk Savaş'ın ilk sıcak çatışması olmuştur.

 Savaş, ABD ve Müttefiklerinin, daha sonra da Çin Halk

Cumhuriyeti'nin müdahalesiyle uluslararası bir boyut kazanmıştır.

 Kore Savaşı'na aktif olarak katılan Türkiye'nin, bu savaşta 741 askeri şehit düşmüştür.

12. Vietnam Savaşı (1963-1973)

 Yaklaşık 1.6 milyon can kaybı

 Çin ile ABD’nin Vietnamda yaptıkları üstü örtülü savaş Sonuç :

 Kuzey Vietnam'ın zaferi. ABD'ninVietnam'dan çekilmesi

 Güney Vietnam’ın Kuzey Vietnam'la birleşmesi

 Kamboçya ve Laos'ta sosyalist yönetimlerin başa geçmesi

12. Vietnam Savaşı (1963-1973)

 Vietnam 1,5 milyon yurttaşını ve zehirlenme sonucu topraklarının 3'te birini kaybetmesine rağmen savaştan galip çıktı.

 Amerikalılar ise bölgede 58 bin ölü bırakırken, savaş sonrası

Vietnam'dan ülkelerine dönen askerlerin önemli bir kısmı da intihar ederek yaşamlarına düşman kurşunlarıyla değil de kendi elleri ile son verdiler.

 Amerika ayrıca savaş boyunca, çoğunluğu uçaksavar ateşiyle düşürülen 10 bine yakın hava aracını yitirdi.

 Buna karşılık Kuzey Vietnam'ın kaybı 200 civarındaydı.

12. Vietnam Savaşı (1963-1973)

 Vietnam Savaşının başlangıcında Çin-Sovyet ilişkilerinin düzeleceği varsayılıyordu.

 Fakat algı farklılıkları ilişkilerin daha da bozulmasına sebep olmuştur.

 Sovyet-Çin farklılıklarının derinleşmesi, çok kutupluluğu

güçlendirerek yumuşama sürecinin hızlanmasına sebep olmuştur.

 Böylece, ABD'nin Vietnam'ı bölme planı suya düşerken, Kuzey Vietnam ve Güney Vietnam 1975 yılında birleşmiştir.

13. Körfez Savaşı (1990-1991)

 Irak’ın Kuveyt’i işgaliyle başlayan ve sonucu ne yazık ki günümüze kadar gelen bir savaştır.

Sonuçları:

 Irak Kuveyt'ten çekildi;

 Irak ve Kuveyt ağır kayıplar verdi, alt yapıları yok edildi.

 Irak'ta uçuşa yasak bölgeler kuruldu

14. Suriye Savaşı

 Suriye ordusu, Suriye hükûmeti ve Suriye'deki iç isyancılar

arasında başlayan, sonrasında Irak ve Şam İslam Devleti, El Nusra ve bazı Kürt, Türkmen, Dürzi ve Süryani grupların da katıldığı, son dönemde ise Rusya, İran, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve İsrail gibi dış güçlerin de sınırlı ve düzenli olarak dahil olduğu

çatışmalardır.

 Gösteriler 15 Mart 2011'de başlamış ve Nisan 2011 tarihinde ülke çapında yayılmış ve halen devam etmektedir.

14. Suriye Savaşı

 Birleşmiş Milletler'e göre ölen nüfus Ocak 2015 tarihi itibarıyla 220.000'i aşmıştır.

 SCPR (Suriye Politik Araştırmalar Merkezi), Suriye İç Savaşı sebebiyle dolaylı ya da dolaysız olarak hayatını kaybeden toplam insan nüfusunu Şubat 2016 itibarıyla 470.000 olarak açıklamıştır.

 Raporlara göre on binlerce gösterici devlet hapishanelerinde

hapsedilmiş, bu göstericiler sistematik işkenceye ve teröre maruz bırakılmıştır.

 Savaşta kimyasal silahlar birkaç kez kullanılmış ve bu, uluslararası alanda tepki çekmiştir.

Türkiye'nin katıldığı

savaşlar

Kurtuluş Savaşı (1919–1923)

Zaferle sonuçlanmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu'nun son bulması.

Lozan Antlaşması.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu.

Şeyh Said İsyanı (1925)

• Zaferle sonuçlandı - İsyan bastırıldı.

Ağrı ayaklanmaları(1926-1930)

• Zaferle sonuçlandı - Ağrı Cumhuriyeti son buldu.

Dersim İsyanı (1937–1938)

• Zaferle sonuçlandı - İsyan bastırıldı.

Kore Savaşı (1950–1953)

 Ateşkesle sonuçlanmıştır.

 Kore Ateşkes Antlaşması

 38. kuzey enlemi sınırında küçük bölgesel

değişiklikler.

Kıbrıs Harekâtı (1974)

Zaferle sonuçlanmıştır.

Kıbrıs'ın %37'si alınmıştır

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‘i kuruldu.

NATO'nun Yugoslavya'yı bombalaması (1999)

 Zaferle sonuçlanmıştır - Kumanovo Antlaşması

Afganistan Savaşı (2001–2014)

 Zaferle sonuçlanmıştır - Afganistan İslam Emirliği'nin son bulması - Kesin Koalisyon zaferi.

Libya İç Savaşı (2011)

 Zaferle sonuçlanmıştır - Geçici Ulusal Konsey Libya'nın kontrolünü ele geçirmiştir

Fırat Kalkanı Harekatı (2016)

Zaferle sonuçlanmıştır - 243 yerleşim yeri ve yaklaşık 2015 km² alan ele geçirildi.

Zeytin Dalı Harekâtı (2018)

Zaferle sonuçlanmıştır

6 belde merkezi, 282 köy, 50'si stratejik nokta olmak üzere 332 nokta Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu

tarafından ele geçirildi.

Afrin şehir merkezi ve Afrin ilçesi 24 Mart 2018'de tamamen kontrol altına alındı.

Toplam 2.000 km² alan kontrol altına alındı.

Bahar Kalkanı Harekâtı

 7 Şubat 2020'de Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve

Suriye Millî Ordusu (SMO)'nun Suriye'nin İdlib iline yönelik başlattığı sınır ötesi askerî harekât.

 Suriye'nin İdlib kentinde Suriye Silahlı Kuvvetleri tarafından 27 Şubat 2020'de yaşanan hava saldırısı İdlib saldırısı sonrası

başlamıştır.

 Harekatın amacının Adana, Astana ve Soçi mutabakatları

çerçevesinde ateşkesi sağlamak, göçü önlemek, birliklerin, halkın ve Türkiye sınırlarının güvenliğini sağlamak olduğunu açıklamıştır.

 Moskova'da varılan antlaşmaya göre bölgede ateşkes ilan edilmiştir.

Tarihteki Önemli Soykırımlar

1. İspanyol ve Amerikalıların Yerlilere Uyguladığı Soykırım (1492-1514) : 8 milyon yerli sayısı on binlere düştü

2. Norveçlilerin Taterlere (Göçer)Uyguladığı Soykırım (1920- 1930)

3. İngilizlerin Avustralyalı YerlilereUyguladığı Soykırım (1788 -1938) : Aborjin’lere uygulanan soykırım sonucunda 750 bin olan aborjin sayısı 30-40 bin civarına indi

4. Almanların Batı Afrika'da NamibyalılaraUyguladığı Soykırım : 130 bin yerliden sadece 15 bini sağ kaldı

Tarihteki Önemli Soykırımlar

5. Almanların II. Dünya savaşında yaptıkları soykırım

(1933-1945) :Yahudi ve Çingeneler başta olmak üzere

yaklaşık 20 milyon kişi katledildi.

BÜYÜK GÖÇ HAREKETLERİ VE

SÜRGÜNLER

BÜYÜK GÖÇ HAREKETLERİ VE SÜRGÜNLER

Göçler ve sürgünlerin bir çok sebebi bulunmaktadır.

Bu sebepler ne olursa olsun vatanlarını istemeden terk eden veya yurtlarında kovulan insan toplulukları büyük felaketlerle karşı karşıya kalmıştır.

Açlık bunlardan ilkidir.

Hastalıklar ve göç edilen bölgelerdeki kültürel uyumsuzluk olayın başka bir büyük boyutudur.

Toplumsal, kültürel ve ekonomik altyapının değişmesiyle göçmen topluluklar kadar göç edilen yerdekiler de etkilenir.

BÜYÜK GÖÇ HAREKETLERİ VE SÜRGÜNLER

 Göç, kişilerin yerleşmek amacıyla bir yerden başka bir yere gitmeleri hareketine verilen addır.

 Bu hareket ülke içinde olursa iç göç, ülkeler arasında olursa dış göç veya uluslararası göç olarak adlandırılır.

 Göç esas bir yer değiştirme olsa da, insanlar bu fiziki hareketle anlam dünyalarında ciddi bir değişim yaşar;

 Tarihten günümüze önemli bir miras olan göç günümüz dünyasının önemli sorunlarından biridir.

 Günümüzde yaklaşık 200 milyon civarında göçmenden söz edilmektedir..

BÜYÜK GÖÇ HAREKETLERİ VE SÜRGÜNLER

 1470-1870 arasında Afrika’dan Amerika’ya 9 ila 11 milyon arası kişi köle olarak götürülmüştür.

 Daha büyük bir göç hareketi Avrupa’dan yeni dünyaya doğru 1850-1914 arasında yaşanmıştır. Yaklaşık 40 milyon Avrupalı başta Amerika olmak üzere, Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika’ya göç etmiş, yaklaşık 20 milyon kişi ABD’ye kalıcı olarak yerleşmiştir.

 Tipik bir göç ülkesi olan ABD bugün hâlâ senede 800 bin -900 bin yasal göçmen kabul etmektedir.

 Bunun yanında çok sayıda kayıtsız göçmen de gelmektedir.

Göçlerin Nedenleri

 Ekonomik

 Sosyal

 Kültürel

 Siyasi (Savaşlar ve Etnik nedenler)

1. Kavimler Göçü

 Kavimler Göçü 350-800 yılları arasında Avrupa’ya büyük insan kalabalıklarının göçmesi olayıdır.

 Orta Asya’ da ki Çin egemenliğinden kurtulmak için MS. 350 yıllarında batıya hareket eden Hun grubu, Volga-Don nehirleri arasında yaşayan Hunların daha batıya göçmelerine neden

olmuştur.

 O tarihlerde Karadeniz’in kuzeyindeki düzlüklerde Cermen

kavimlerinden olan Gotlar ve günümüzdeki Slav halklarının ataları olan Ön Slavlar yaşamaktaydılar.

 375 yılında Hunlar, Gotların ve Ön Slavlar'ın yaşadıkları bu bölgeye girdiler.

1. Kavimler Göçü

 Hunların bu bölgeye yerleşmesiyle bu bölgede daha fazla

tutunamayan ve çoğunluğu Cermen olan Vizigotlar, Ostragotlar Gepitler, Burguntlar, Vandallar ve Germen olmayan Slavlar batıya doğru göçetmeye başladılar.

 Romalıların barbar olarak adlandırdığı bu kavimler önlerine çıkan diğer kavimleri de önlerine katarak İspanya'ya hatta Kuzey

Afrika’ya kadar ilerlediler.

 Avrupa'da yıllarca süren bu döneme Kavimler Göçü denir.

Kavimler Göçü, günümüz Avrupa devletlerinin temellerinin atıldığı önemli bir olaydır.

 Göçün temel sebebi siyasi etmenlerdir.

İlk Dönem Kavimler Göçü'nün Sonuçları

 Roma İmparatorluğu Batı ve Doğu olarak 395'te ikiye ayrılmıştır.

 Göçlere dayanamayan Batı Roma 476'da yıkılmıştır.

 Avrupa yüzyıla yakın bir süre karışıklıklar içerisinde kalmıştır.

 İlk çağ sona ermiş Orta Çağ başlamıştır.

 Göçlerle birlikte Avrupa’da derebeylik dönemi yani Feodalite başlamıştır.

 Barbar Kavimlerin birbirleriyle ve Romalılarla kaynaşması sonucu yeni milletler ortaya çıkmıştır

 Barbar kavimler arasında Hıristiyanlık hızla yayılmıştır.

İlk Dönem Kavimler Göçü'nün Sonuçları

 Cermenler Hıristiyanlığı kabul ederek Ortaçağ Avrupa'sına damgalarını vurmuşturlar.

 Bunun sonucunda Orta Çağ Avrupasın da kilise, papalık ve skolastik düşünce güç kazanmaya başlamıştır.

İkinci Dönem Kavimler Göçü'nün Sonuçları

 567yılında Türkboyu Avarlar ve Kuzey İtalya'daki Cermen

kabilesi Lombardlar Gepid Krallığı'nın büyük kısmını yok ettiler.

 Ön Bulgarlar yedinci yüzyılda Bizans doğu Balkanlar’daki topraklarını ele geçirdiler.

2. Zorunlu Afrika Göçleri (1470-1870)

 Afrikalılar bu yıllar arasında kendi istekleri dışına Afrika’dan Amerika’ya zorla köle olarak götürülmüştür.

 Bu sayı 9 ila 11 milyon arasındadır.

3. Amerika'ya Göç (1850-1914)

 Yaklaşık 40 milyon Avrupalı başta Amerika olmak üzere, Avustralya, Yeni Zelanda ve güney Afrika’ya göç etmiştir, yaklaşık 20 milyon kişi ABD’ye kalıcı olarak yerleşmiştir.

 New York kentinin girişinde yer alan Ellis Adası Amerikan göç tarihinin sembolik anlamı en yüksek mekânıdır.

 1892-1924 arasında yirmi milyondan fazla göçmen Yeni Dünya’ya buradan giriş yapmıştır.

 1990’da adaya bir göç müzesi kurulmuştur.

 Tipik bir göç ülkesi olan ABD bugün hâlâ senede 800 bin -900 bin yasal göçmen kabul etmektedir.

4. Büyük Çerkes Sürgünü (1853-1856)

 Ruslara karşı direnen Dağıstanlı Şeyh Şamil’in 1869’da teslim olmasından sonra başta Çerkesler olmak üzere 100 binlerce Müslüman nüfus Anadolu’ya göç etmişlerdir.

 Kafkasya üzerindeki baskısını artıran Rusya, Çerkesleri vatanlarını terk etmeye zorlamıştır.

 Bu nedenle aslında bu bir göç değil zorunlu bir sürgündür.

 Bu baskıya dayanamayan Çerkesler, 1863-64 yıllarından itibaren Kafkasya’dan Anadolu ve Rumeli’ye doğru kitlesel olarak göç etmek zorunda kalmışlardır.

4. Büyük Çerkes Sürgünü (1853-1856)

 Ruslara karşı direnen Dağıstanlı Şeyh Şamil’in 1869’da teslim olmasından sonra başta Çerkesler olmak üzere 100 binlerce Müslüman nüfus Anadolu’ya göç etmişlerdir.

 Kafkasya üzerindeki baskısını artıran Rusya, Çerkesleri vatanlarını terk etmeye zorlamıştır.

 Bu nedenle aslında bu bir göç değil zorunlu bir sürgündür.

 Bu baskıya dayanamayan Çerkesler, 1863-64 yıllarından itibaren Kafkasya’dan Anadolu ve Rumeli’ye doğru kitlesel olarak göç etmek zorunda kalmışlardır.

5.Balkan Savaşı Göçleri

 Osmanlı İmparatorluğunun 500 yıl elinde tuttuğu toprakların

büyük bir kısmın 2-3 yılda kaybetmesiyle balkanlardaki Müslüman nüfus Anadolu’ya göç etmiştir.

 Müslüman nüfusun 600 bini yolda katledilmiştir.

6. Ermeni tehciri

 Osmanlı İmparatorluğu 1915 yılında sınırları içinde bulunan ermeni nüfusunu bazı bölgelerde isyan eden Ermeniler olduğu gerekçesiyle sınırları içindeki başka illere sürmüş bu sürgün sırasında büyük kitlesel ölümler meydana gelmiştir.

 Ne yazık ki bu hareket birçok ülke ve tarihçi tarafından soykırım olarak kabul edilmiştir.

 Oysa yapılan bu hareketin soykırım tanımıyla en küçük bir bağlantısı bulunmamaktadır.

7. Türk Yunan –Mübadelesi (1923-1926)

 Türkiye Cumhuriyeti ve Yunanistan devletinin isteğiyle Lozan Anlaşması’nda kabul edilen Türk-Yunan nüfus mübadelesi ulus- devlet idealleri çerçevesinde nüfusun millileştirilmesi için iki ülkeden 1,5 milyon civarı Müslüman ve Rum Ortodoks nüfusun değiş tokuş edilmesiyle sonuçlanmıştır.

9. Zorunlu Bulgaristan Göçü (1989-1991)

 Bulgaristan’da Jivkov döneminde yapılan baskılar nedeniyle yüz binlerce Bulgaristan vatandaşı Türk, Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç etmiştir.

10. Suriye Göçü

 Türkiye’de geçici koruma altındaki kayıtlı Suriyeli sayısı 19 Mart 2020 tarihi itibarıyla toplam 3 milyon 587 bin 779 kişi olmuştur.

 Bu kişilerin 1 milyon 657 bin 936’sını (%46,61) 0-18 yaş arası çocuklar oluşturmaktadır.

 0-18 yaş arası çocukların ve kadınların toplam sayısı ise 2 milyon 530 bin 547 kişi. (%70,53)

Kaynaklar

 Afetler Tarihi, Acil Yardım ve Afet Yönetimi Lisans Tamamlama Programı, Yrd. Doç. Dr. Yıldırım Güngör, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi

 https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27nin_kat%C4%B1ld%C4%B 1%C4%9F%C4%B1_sava%C5%9Flar_listesi

 https://tr.wikipedia.org/wiki/Bahar_Kalkan%C4%B1_Harek%C3%A2t%C4%B 1

 https://tr.wikipedia.org/wiki/Suriye_%C4%B0%C3%A7_Sava%C5%9F%C4%B 1

 https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/