ANKARA ÜNİVERSİTESİ
BEYPAZARI MESLEK YÜKSEKOKULU
MÜLKİYET KORUMA VE GÜVENLİK BÖLÜMÜ
AFETLER TARİHİ Öğr. Gör. Habib AKYAZI
BAD118 AFETLER TARİHİ DERS İÇERİĞİ
Giriş
Osmanlı ve Bizans Döneminde Türkiye’de Meydana Gelen Büyük Depremler,
Cumhuriyet Döneminde Meydana Gelen Büyük Depremler,
Türkiye Tarihindeki Aşırı Yağışlar, Sıcak ve Soğuklar,
Türkiye Tarihinde Görülen Önemli Kuraklık, Kıtlık ve Açlıklar,
Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Görülen Önemli Heyelanlar, Sel ve Su Taşkınları,
Türkiye Tarihindeki Aşırı Kar Yağışları, Tipi ve Çığlar,
Türkiye Tarihinde Görülen Şiddetli Rüzgarlar, Fırtına ve Kasırgalar,
Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Görülen Böcek İstilaları, Hayvan Salgın Hastalıkları, Orman Yangınları,
Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde Türkiye’de Görülen Bulaşıcı Hastalıklar ve Salgınlar,
Tarih Boyunca Türkiye’de Meydana Gelen Büyük Savaşlar ve İstilalar,
BAD118 AFETLER TARİHİ DERS İÇERİĞİ
Tarih Boyunca Türkiye’de Görülen Büyük Göçler ve Sonuçları,
Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’deki Büyük Yangınlar,
Cumhuriyet Döneminde Meydana Gelen Önemli Maden Kazaları,
Cumhuriyet Dönemindeki Önemli Kara, Hava, Deniz ve Demiryolu Kazaları.
BAD118 AFETLER TARİHİ DERS İÇERİĞİ
AFET (DISASTER) NEDİR?
İnsanlar için fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel
kayıplar doğuran, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları
etkileyen, etkilenen topluluğun yerel imkân ve kaynaklarını kullanarak baş edemeyeceği doğal,
teknolojik veya insan kökenli olayların sonuçlarına afet denilmektedir.
AFET YÖNETİMİ
(DİSASTER MANAGEMENT)
Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılabilmesi için afet öncesi, afet sırası ve afet sonrasında yapılması gereken idari yasal ve
teknik çalışmaları belirleyen ve uygulamaya aktaran, bir olayla karşılaşıldığında ise bir uygulama yapabilmeyi sağlayan ve her olaydan elde edilen derslerin ışığında mevcut sistemi geliştiren bir yönetim biçimi veya uzmanlık alanı olarak tanımlanabilir
(Özey,2006).
ACİL DURUM (EMERGENCY)
Olumsuz etkilerini en aza indirmek için acil önlemler alınmasını gerektiren beklenmedik ve ani gelişen olay.
Acil müdahale gerektiren ve yerel kapasitenin olayları belirleme ve yönetmede yetersiz kaldığı durumlarda afetler sonrası oluşan acil durum.
Acil durumlar; ölümler, yaralanmalar, insanların yerlerini terk
etmeleri, hastalık, sakatlık, gıda güvensizliği, altyapının hasar görmesi ya da kaybedilmesi, zayıflamış ya da zarar görmüş kamu yönetimi ve azalmış kamu emniyeti ve güvenliği durumlarını içerebilir. Afetten
etkilenen ülkelerde, bu durumlar çoğu kez aynı anda ortaya çıkar, yerel kapasiteyi zorlar ve ekonomik ve sosyal faaliyetleri aksatır.
(UNOCHA)
Afetlere Yol Açan Olaylar
Afetler litaratürde basit olarak 3’e ayrılır:
1. Doğal Afetler,
2. Teknolojik Afetler,
3. İnsan Kaynaklı Afetler
Ancak afetlere yol açan her üç afet türü incelendiğinde afetlerin meydana gelmesine yol açan temel faktörün insan uygulamaları olduğu görülmektedir.
Doğa Kaynaklı Olaylar
Deprem
Tsunami
Sel
Heyalan
Çığ
Kaya Düşmesi
Kuraklık
Orman Yangınları
Hava Kirliliği
Fırtına (Kasırga, tornada, Tayfun vb.)
Hortum
Volkanik aktiviteler
Milyonlarca yıldır dünya üzerinde sayısı bilinmeyecek kadar çok doğa olayı olmuş ancak bu olayların çok azı Afet boyutuna
ulaşabilmiştir.
Teknoloji Kaynaklı Olaylar
Tehlikeli madde kazaları
Raadyoaktif sızıntılar
Büyük sanayi yangınları (Petrol rafinerisi yangınları vb.)
Büyük petrol sızıntıları
Baraj Patlamaları
İnsan Kaynaklı Olaylar
Her türden terör hareketleri
Savaşlar
Patlamalar
Ayaklanmalar
Yangınlar
Her türden olayın afete dönüşmesinin ana nedeni insanların yapmış olduğu yanlış uygulamalardır.
AFET DENKLEMİ
Olayların Afete Dönüşme Nedenleri
Afete dönüşen olay sayısının son yıllarda artmasının ana nedeni insan nüfusunun artmasıdır.
Yanlış yerleşim politikaları
Politik nedenlerle riskli alanların yerleşime açılması
Toplumun eğitim düzeyinin düşmesi
İnsanların önlem almak yerine olayın ne zaman olacağına odaklanmaları
Afetlerde ortaya çıkabilecek sonuçlar
Olay aniden meydan gelir toplum hazır değilse ciddi zararlar meydana gelebilir
İnsan yaşamı tehdit altındadır.
İletişimde ulaşımda enerjide,ekonomide eğitimde ciddi sorunlar yaşanabilir
Su sıkıntısı baş gösterebilir. Bu durum hem beslenme, hem hijyen, hem de yangın söndürme problemlerinin yaşanmasına neden olabilir.
Her türlü hizmet için benzin, mazot, doğal gaz temininde ciddi aksamalar olabilir.
Bölgede yaşayan Afet çalışanları bir anda afetzede durumuna düşebilir.
Alt yapıda ciddi hasarlar meydana gelebilir
Çok fazla can kayıplarına, yaralanmalara ve sakatlıklara yol açabilir
Ani olarak meydana geldikleri için şok etkisi yaratabilirler
Gerekli sağlık hizmetleri verilemediği için salgın hastalıklar ortaya çıkabilir.
Güvenlik hizmetleri aksayabilir
İşsizlik ve barınma sorunu yaşanabilir
Etkisi belki de gelecek kuşaklara aktarılacak psikolojik travmalar ortaya çıkarabilir.
Afetlerde ortaya çıkabilecek sonuçlar
Büyük ve ikincil yangınlar görülebilir
Kimyasal veya Radyoaktif yayılma görülebilir
Ülkenin ekonomisini ve kültürel gelişimini olumsuz etkileyen göç hareketleri görülebilir.
Afetlerde ortaya çıkabilecek sonuçlar
Kaynaklar
Afetler Tarihi, Acil Yardım ve Afet Yönetimi Lisans Tamamlama Programı, Yrd. Doç. Dr. Yıldırım Güngör, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
Hüseyin Gökçekuş, Ceren Barlas, Maram Almuhisen, Nima Eyni, Doğal ve İnsan Kaynaklı Afetler, Sonuçları ve Afet Yönetimi, Yakın Doğu Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Lefkoşa, 2018
İskender DÖLEK, Türkiye’de Doğal Afetler, Muş Alparslan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
İskender DÖLEK, Afetler ve Afet Yönetimi, ISBN 978-605-241- 730-0 DOI 10.14527/9786052417300, Pegem Akademi
