Siyaset Bilimi

(1)

Siyaset Bilimi

3. HAFTA: LIBERALIZM

(2)

Kökenler ve tarihsel süreç

◦ Özgürlükçülük ilkesini sahiplenmiş bir siyasal düşünce

◦ 17. yüzyılda adem-i merkeziyetçi feodal düzenden mutlakıyetçi monarşilere geçiş

◦ Meşruiyetini geleneklerden alan siyasal otoritenin tek elde toplanması

◦ İktisadi teşebbüsler ve kazanımlar üzerinde denetim

◦ Kilise ve din öğretisi ile iç içelik

◦ Mutlakıyetçi iktidarlar karşı hareketler ve direnişler

(3)

Aydınlanma felsefesi

◦ Akılcılık ilkesi: insan aklının doğanın ve toplumun işleyişini kavrama becerisine olan güven.

◦ Eşitlik ilkesinin sahiplenilmesi

◦ İki özgürlük tanımı: negatif ve pozitif özgürlük

◦ Mutlakıyetçi düzene eleştiriler:

◦ Siyasal düzenler de geleneğe göre değil, akılcı yasalar çerçevesinde kurulmalıdır

◦ Kilise ve dinin toplum üzerindeki baskısı kabul edilemez

◦ Değişmez ve hiyerarşik toplumsal düzenler kabul edilemez

(4)

Negatif özgürlük ve liberal itirazlar

◦ Liberalizmin siyasal öznesi: birey

◦ Amaç liberal bireyin özgürlüğü

◦ Negatif özgürlük kavrayışı: dışsal müdahalelerin bireyi kısıtlamaması

◦ Hangi müdahaleler bireyi kısıtlar?

(5)

Mutlakıyetçi iktidar

◦ Siyasal iktidarın, siyasal düzenin tek bir öğesinin elinde toplanmaması gerekir

◦ İktidar, sadece toplumun talep ettiği sınırlı hedefleri gerçekleştirmek için yetkileri tanımlanmış bir araç olmalıdır

◦ İktidar tüm bireyleri temsil etmelidir

◦ Özgür ve eşit bireylerin örgütlenme hakkı engellenmemelidir

◦ Mutlakıyetçilik bu üç ilkeyle bağdaşmaz

(6)

Teokratik iktidar

◦ Dini ve siyasal iktidar odaklarının birbirinden ayrılması gerekir

◦ Farklı dini inançlara hoşgörüyle yaklaşılmalı ve hiçbir inanca baskı uygulanmamalı veya ayrıcalık tanınmamalıdır

◦ Siyasal iktidar dünyevi hakları güvenceye almalıdır

(7)

Kapitalizm karşıtlığı

◦ İktisadi etkinlik ve özel mülkiyet hakkı kısıtlanmamalıdır

◦ Serbest piyasa mekanizmasına müdahale, iktidarın yetki sınırlarını aşması anlamına gelir

◦ Piyasanın işleyiş mekanizmaları liberal bireyin doğasına uygundur

◦ Bireyler daima kendi çıkarlarını maksimize etmek isterler ve bunun için rekabet ederler

◦ Bu arayıştaki bireylerin davranışlarının dışsal mekanizmalarla

düzenlenmesine gerek yoktur, kendi kendine herkesin çıkarına olacak bir

düzen oluşacaktır

(8)

Liberal çözümler

◦ Liberalizmin kurguladığı siyasal yapı

◦ Liberal tahayyülün üç katmanı:

◦ Her aktör için bir siyasal yapı:

◦ Birey

◦ Toplum

◦ Devlet

(9)

Birey kuramı

◦ Diğer insanlardan yalıtık ve onlarla organik ilişkisi olmayan birey: atomik birey kavrayışı

◦ Bireyin kendi özgür iradesiyle yaptığı seçimlerin hem kendisi hem de tüm toplum için olumlu sonuçlar doğuracağını nasıl bilebiliriz?

◦ Bilginin sınırlılığı ve faydacılık

◦ Pragmatist tutum vs. «aydınlanmış kişisel çıkar»

(10)

Toplum kuramı

◦ Toplum için iyi olan en çok sayıda bireyi mutlu edecek koşulların sağlanmasıdır

◦ Toplum bireylerin toplamından ibaretse bireyler nasıl toplumu oluştururlar?

◦ Güvencenin sağlanmasını amaçlayan toplumsal sözleşme

(11)

Devlet kuramı

◦ Toplumsal sözleşmenin koşullarını uygulayacak olan devletin erki hangi noktalarda, hangi araçlarla sınırlandırılmalıdır?

◦ Anayasal rejim – hukuk devleti

◦ Çoğunluğun onayını almış ve yaşam, özgürlük, mülkiyet haklarını koruyan sözleşme

◦ Devlet bu hakları korur ancak nasıl kullanılacaklarına karışamaz

◦ Devlet erkinin söz sahibi olduğu kamusal alan vs. bireyin tamamen özerk olduğu özel alan

(12)

Siyaset Bilimi

4. HAFTA: MUHAFAZAKÂRLIK

(13)

Çelişkili bir ideoloji?

◦ Muhafaza edilen nedir?

◦ Huntington: değişen sosyal ve siyasal dönemlere verilen tepki

◦ Tepkisel bir ideoloji

◦ Farklı tarihsel, kültürel, sosyal, iktisadi, siyasal değerlere eklemlenebilir

– seçmeci (eklektik) bir karakter

(14)

Muhafazakârlık ve gericilik

◦ Aşkın bir ahlak düzeni?

◦ Toplumun değerleri geçerli ve yararlı oldukları için korunmalıdır

◦ Aydınlanma temelinde oluşmuş bir ideoloji

◦ Deneyim

◦ Alışkanlıklar

◦ İstikrar

(15)

Kusurlu insan doğası

◦ «İlk günah»

◦ Biyolojik zayıflıklar

◦ Ahlaken kusurlu yapısı nedeniyle dürtüsel ve kontrolsüz birey

◦ Kurumlar tarafından düzenlenmeye ve denetlenmeye muhtaç bir

toplum kavrayışı

(16)

Sınırlı bilgi kuramı

◦ Bilginin kaynağı deneyim

◦ İnsan bilgisine dayalı reformlar karmaşık toplumsal dinamikleri anlayamazlar ve kötüleştirirler

◦ İnsan aklının sınırlılığı

◦ Tarih boyunca gelişen özgün kanunlara güven

(17)

Kurumlar

◦ İstikrar ve düzeni koruyacak otorite sahibi kurumlar

◦ Kurallar, cezalar, ödüller ve normlarla biçimlenen düzenlemeler

◦ Bu otoritenin düzenlemeleri olmadan toplumların gelişmesi mümkün değildir

◦ Statükocu konum

(18)

Gelenek, alışkanlık ve önyargı

◦ Önyargı, deneyim ve alışkanlıklarımızdan kaynaklanır

◦ Bu yargılara bağlı olarak gelişen geleneksel değerler önemlidir

◦ Kişiler var olan toplumsal yargıları değerlendirme veya yeniden kurgulama becerisine sahip değillerdir

◦ Bu yargıların sonucu olarak gelişen görevler en sağduyulu rehberdir

(19)

Tarihselcilik ve tikelcilik

◦ Kurumlar tarihsel gelişmenin ürünüdür ve farklı toplumların kurumları ve değerleri birbirinden farklıdır

◦ Tikel bir değer evrensel bir doğruluk oluşturamaz

◦ Yeni ve yabancı değerlerin var olan yapıya dahil edilmesi doğru değildir

(20)

Sözleşmeci toplum eleştirisi

◦ Gönüllü sözleşme ilişkisi yerine, zaruri görevler içeren bağlılık ilişkisi

◦ Organik bir bütünlük ve devamlılık içeren toplum

◦ Toplumsal yapı içindeki her grup farklı rollere ve sorumluluklara sahip, bu roller değişirse toplumsal istikrar bozulur

◦ Eşitlik ve özgür sözleşme yerine itaat ve bağlılık

(21)

Din ve laiklik

◦ Laik bir siyasal ideoloji

◦ Din ve inançların toplum üzerinde olumlu bir etkisi vardır

◦ Ahlaki zemin sağlar ve hoşnutsuzluklarla başedilmesine imkân verirler

(22)

Mülkiyet

◦ İdeal mülkiyet formu toprak sahipliği

◦ Mülkiyet kâr amaçlı el değiştirmemelidir

◦ Mülkiyet soyut ve evrensel bir hak değildir

◦ Tüm bireylerin mülkiyet edinme hakkına eşit erişimi yoktur

(23)

Ulus devlet ve emperyalizm

◦ Ulus devlet organik toplumun hakim görünüş biçimi

◦ Dış ilişkilerde saldırgan ve yayılmacı bir tutum benimsenmemeli

◦ Başka bir toplumun iyileştirilmesi amacıyla ona müdahalede

bulunulamaz

(24)

Hukuk devleti

◦ Kanunlar, tarihsel deneyimlerle belirlenmiş geleneklerin siyasi iktidar tarafından uygulanan halleridir

◦ Yasal sistem, akılcı olduğu ve eşitlik sağladığı için değil, tarihsel

devamlılığın göstergesi olduğu için önemlidir

(25)