‘
OKUL ÖNCESİ MATEMATİK EĞİTİMİN’DEEŞLEŞTİRME,
SINIFLANDIRMA, KARŞILAŞTIRMA VE
SIRALAMA KAVRAMLARI’
Eşleştirme
• Bir kümedeki her nesneyi diğer kümedeki bir nesne ile eşleme işlemine ‘birebir eşleme’ denir.
• Piaget’e göre eşleştirme becerisinin temeli sayı
korunumu kavramından gelmektedir. Sayı sisteminin temelidir.
• En erken geliştirilmesi gereken becerilerden biridir.
• Somut nesneleri eşleştirirken soldan sağa doğru eşleneceğini göstermek iyi olacaktır.
Eşleştirme yapılırken DÖRT boyut göz önüne alınmalıdır:
1. Eşleştirmede kullanılan nesnelerin benzer veya farklı olması
2. Eşleştirilmesi gereken made sayısı 3. Kümelerin eleman sayısı
4. Kümelerin elemanlarının birbiri ile birleştirilmiş olup olmaması
Kazanım 6. Nesne ya da varlıkları özelliklerine göre eşleştirir.
Göstergeleri:
Nesne/varlıkları birebir eşleştirir.
Nesne/varlıkları rengine, şekline, büyüklüğüne, uzunluğuna, dokusuna, sesine, yapıldığı
malzemeye, tadına, kokusuna,
miktarına ve kullanım amaçlarına göre ayırt eder, eşleştirir.
Eş nesne/varlıkları gösterir.)
Gruplama/Sınıflandırma
Gruplandırma ve sınıflandırma etkinliklerinde özellikle bazı kavramların vurgulanması
gerekmektedir. “Aynı”, “farklı” ve “benzer”
kavramları, canlı ya da cansız varlıkların gruplanması, grup dışına çıkarılması ve
sınıflandırılması için hangi özelliklerin dikkate alındığını anlatabilmek için kullanılmalıdır.
Gruplama/Sınıflandırma
Gruplandırma/Sınıflandırma süreci yoluyla,
küçük çocuklar benzer nesneler arasında ilişki kurmaya, benzer nesne ve olayları benzer
şekillerde ele almaya başlarlar.
Bu beceri sayı ve işlem kavramının gelişimi için temel oluşturur. Dört yaşından sonra çocuklar tarafından başarılan bir beceridir.
Okul öncesi dönemde üç türlü sınıflama yeteneği vardır,
• 2-3 yaş döneminde tek özniteliği sınıflama,
• 4 yaş döneminde dışarıda bırakıcı sınıflama,
• 5-6 yaş döneminde sistematik sınıflama olarak sıralanabilir.
Gruplama/Sınıflandırma
• Okul öncesi dönemde çocuklar genellikle ilk olarak nesneleri
renklerine ve şekillerine daha sonrada boyutlarına göre
gruplandırabilirler.
Kazanım 7. Nesne ya da varlıkları özelliklerine göre gruplar.
Göstergeleri: Nesne/varlıkları rengine,
şekline, büyüklüğüne, uzunluğuna, dokusuna, sesine, yapıldığı
malzemeye, tadına, kokusuna,
miktarına ve kullanım amaçlarına göre gruplar.
Karşılaştırma
• Gruplama/Sınıflandırma kavramı aynılık ilkesi ile ilgiliyse, karşılaştırma kavramıda ayrılık
ilkesiyle ilgilidir.
• İki nesnenin belli bir özelliğe göre aynı veya farklı olup olmadığını belirleme işlemidir ve sıralama kavramı için temel oluşturur.
Karşılaştırma
• Çocuklar pek çok karşılaştırma etkinliğini yaparken ‘ daha çok’, ‘daha az’ gibi
karşılaştırma kelimelerini kullanırlar.
• Öğretmenlerinde karşılaştırma kelimelerini kullanmaları çocukları yönlendirir. Büyük-
küçük, uzun-kısa, hızlı-yavaş, ağır-hafif, sıcak- soğuk, genç-yaşlı, yüksek-alçak, yakın-uzak, v.b. birçok kavram öğrenilebilir.
Kazanım 8. Nesne ya da varlıkların özelliklerini karşılaştırır.
Göstergeleri: Nesne/varlıkların rengini, şeklini, büyüklüğünü, uzunluğunu,
dokusunu, sesini, kokusunu, yapıldığı
malzemeyi, tadını, miktarını ve kullanım amaçlarını ayırt eder, karşılaştırır.
• Sıralama kendi içerisinde karşılaştırma
becerisini barındırmaktadır. Çocuklar sıralama yaparken, yeni eklenen her nesneyi/durumu ya da varlığı diğerleriyle tekrar tekrar
karşılaştırır.
Bu nedenle çocukların karşılaştırma becerileri
farklı materyaller ve etkinliklerle geliştirildikten sonra daha üst bir beceri olan sıralamaya
geçilmelidir.
Sıralama/Serileme
• Sıralama nesnenin ölçülebilen özellikleri
yönünden, diğerlerine oranla ‘aynı’, ‘daha az’
veya ‘daha fazla’ olup olmadığının belirlenmesi ve belirlenen sıraya göre nesnelerin
düzenlenmesidir.
• Sıralamayı nesneleri birbirinden ayıran özelliğe göre düzenleme yani farklılıkları
düzenleme şeklinde tanımlayabiliriz.
Sıralama
• Sıralama karşılaştırmanın en üst seviyesidir ve
matematiksel sonuç çıkarma ve sayı sisteminin temelini oluşturmaktadır.
Sıralama
• Sıralamayı nesnelerin ölçülebilen ve
ölçülemeyen özellikleri yönünden iki gruba ayırabiliriz. Sayılarla yapılan sıralama ise
kardinal sayı kavramını esas alarak sıralama yapmaktır
Sıralama
• İki ayrı kümedeki nesneleri sıralamaya
‘çifte sıralama’ denir. Bu sıralama şekli ardışık
sayıları saymayı öğrenme ve rakam isimlerini
ilişkilendirmede bir hazırlık görevi görür.
Sıralama
• Ters sıralama, daha önceden düşünülmüş ya da kararlaştırılmış sıralama tersine kullanıldığı zaman ortaya çıkar. En somut örnek geriye saymadır. Sıra bir şekilde öğrenilir sonra tersine çevrilir.
Çocuklar sıralamayı üç aşamadan geçerek öğrenirler,
1. Aşamada, çocuklar rastgele sıralama
yaparlar, bu ortalama 3-4 yaş civarında olur.
2. Aşamada, çocuk her defasında rastgele bir nesne alarak bir seriyi deneme-yanılma yoluyla oluşturabilir.Bu ortalama 4-5
yaşlarına rastlar.
3. Aşamada, ya en kısa ya da en uzun nesne başlangıç olarak seçilir ve serinin geri kalanı sistematik olarak inşa edilir.
Kazanım 9. Nesne ya da varlıkları özelliklerine göre sıralar.
Göstergeleri: Nesne/varlıkları
uzunluklarına, büyüklüklerine, miktarlarına, ağırlıklarına, renk tonlarına göre sıralar.
Örüntü Oluşturma
• Örüntü, sıralama becerisinin bir üst
aşamasıdır. Örüntüyü fark edebilme, var olan örüntüyü tekrar edebilme ve yeni bir örüntü oluşturabilme süreçlerini içermektedir.
• Tekrar eden özel bir kurala göre sıralama yapmaktır.
Örüntü Oluşturma
• Kuralın tekrar edilerek, sıralamanın belirli bir düzende devam etmesi, çocuğun yaşamında pek çok ortamda gerçekleşen bir olaydır:
Trafik lambalarının yanış sırası ve anlamları,
kaldırımda yürürken gördüğü farklı renklerdeki taşların dizilimi,
okulda özel bir gün için yapılan süslemelerde renkli kâğıtların sırayla yapıştırılması,
bazı şarkılarda ritimlerin belirgin bir şekilde tekrar etmesi, kumaşlardaki motifler gibi örnekler başkaları tarafından
oluşturulmuş örüntüleri fark etmesini sağlar.
Örüntü, belli bir kural çerçevesinde sıralanmış gerçek nesneler arasındaki ilişkinin tekrar edilmesidir. Örüntüde “çekirdek” olarak tanımlanan öğe grubu vardır. Örüntü, bu çekirdeğin aynı kurala bağlı kalınarak
tekrarlanmasını gerektirir. Bu kazanım için
örüntünün en az iki öğeden oluşması gerekir.
Örüntü Oluşturma
Örüntü Türleri
Örüntüler yapılarına ve sunuluş biçimlerine göre çeşitlilik göstermektedirler. Genelde örüntüler
tekrarlanan ve değişen olmak üzere iki grupta toplanabilir.
Örüntü Türleri
Özellikle okul öncesi dönemde ses ve hareket
örüntülerine de yer verilmelidir. Kâğıt üzerindeki örüntü etkinliklerine geçilmeden önce ses (tahta çubukla önce plastik bir kaba sonra da başka bir tahta çubuğa vurma, plastik-tahta plastik-tahta kuralı ile devam etme) ve çeşitli hareket
(jimnastik yaparken ileriye uzanma-çömelme, ileriye uzanma-çömelme gibi) örüntülerini
kapsayan oyunlar oynanmalıdır.
Kazanım 14. Nesnelerle örüntü oluşturur.
Göstergeleri: Modele bakarak nesnelerle örüntü oluşturur. En çok üç öğeden oluşan
örüntüdeki kuralı söyler. Bir örüntüde eksik bırakılan öğeyi söyler, tamamlar. Nesnelerle özgün bir örüntü oluşturur.
