EKONOMİ BİLİMİNİN TEMEL EKONOMİ BİLİMİNİN TEMEL KAVRAMLARI- ÜRETİM ETMENLERİ KAVRAMLARI- ÜRETİM ETMENLERİ

(1)

EKONOMİ BİLİMİNİN TEMEL EKONOMİ BİLİMİNİN TEMEL

KAVRAMLARI- ÜRETİM ETMENLERİ KAVRAMLARI- ÜRETİM ETMENLERİ

SGK005 EKONOMİ VE GİRİŞİMCİLİK SGK005 EKONOMİ VE GİRİŞİMCİLİK

(Seçmeli Ders) (Seçmeli Ders)

Prof. Dr. Kasım Karakütük Prof. Dr. Kasım Karakütük

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi

Öğretim Üyesi

(2)

Yarar (Fayda) Yarar (Fayda)

 Malların gereksinimleri karşılama Malların gereksinimleri karşılama özelliğine denir.

özelliğine denir.

 Ahlak kurallarına uygunluk aranmaz. Ahlak kurallarına uygunluk aranmaz.

(3)

Tüketim Tüketim

 Yararlı mal-hizmetlerin insan Yararlı mal-hizmetlerin insan

gereksinimlerini karşılaması amacıyla gereksinimlerini karşılaması amacıyla

kullanılmasıdır.

 Halk dilinde tüketim = yok etmektir. Halk dilinde tüketim = yok etmektir.

 Mal-hizmetlerin yararından dolaysız Mal-hizmetlerin yararından dolaysız yararlanma söz konusudur.

yararlanma söz konusudur.

 Ekonomik etkinliklerin son amacıdır. Ekonomik etkinliklerin son amacıdır.

(4)

Üretim Üretim

 İnsan gereksinimini karşılamak amacıyla kıt İnsan gereksinimini karşılamak amacıyla kıt malların miktarının ya da yararının

malların miktarının ya da yararının artırılmasına çabalamak.

artırılmasına çabalamak.

 Üretim = Miktarı artırmak + Yararı artırmak Üretim = Miktarı artırmak + Yararı artırmak

 Üretim sürekli olmak zorundadır. Üretim sürekli olmak zorundadır.

 Gereksinim süreklidir. Gereksinim süreklidir.

(5)

Yararı (Faydayı) Artırmak Yararı (Faydayı) Artırmak

 Biçim (şekil) yararı yaratmak, Biçim (şekil) yararı yaratmak,

 Yer yararı yaratmak, Yer yararı yaratmak,

 Zaman yararı yaratmak, Zaman yararı yaratmak,

 Mülkiyet yararı yaratmak, Mülkiyet yararı yaratmak,

 + Bir görüş, bir fikir, öğüt insana büyük + Bir görüş, bir fikir, öğüt insana büyük yararlar sağlayabilir (Avukat, doktor,

yararlar sağlayabilir (Avukat, doktor, iktisatçı, bilim insanı…) Danışmanın iktisatçı, bilim insanı…) Danışmanın

hizmetleri de üretimdir.

(6)

Üretim Etmenleri (Faktörleri) Üretim Etmenleri (Faktörleri)

 Üretimi gerçekleştirmek için gerekli girdiler; Üretimi gerçekleştirmek için gerekli girdiler;

kıt kaynaklar.

 Emek,

 Sermaye,

 Doğa (Toprak)

 Girişimci,

 Teknoloji (Bilgi).

(7)

Emek

 Üretime katılan her türlü insana özgü Üretime katılan her türlü insana özgü

kaynak, nüfus miktarı, insangücü; kafa-kol kaynak, nüfus miktarı, insangücü; kafa-kol

gücü, aktif nüfus.

 Emeğin niteliği önemli. Kıt bir üretim Emeğin niteliği önemli. Kıt bir üretim etmenidir.

etmenidir.

(8)

2019

Yaşlar Nüfus 00-04 6.345.136

05-09 6.461.039 19.212.345 9.859.547 Erkek 9.352.798 Kadın 10-14 6.406.170

15-19 6.331.594 38.535.328

20-24 6.624.078 25-29 6.367.311 30-34 6.363.017 35-39 6.584.843

40-44 5.967.384 6.391.925 28.524.329 Erkek 27.867.596 Kadın 45-49 5.533.559

50-54 4.675.373 55-59 4.389.997 60-64 3.554.769 65-69 2.722.672 70-74 2.016.913 75-79 1.308.299

80-84 817.730 7.550.727 3.337.260 Erkek 4.213.467 Kadın 85-90 497.410

90+ 187.703

Toplam 83.154.997 +3.587.578 Suriyeli

(9)

Emekle İlgili Bazı Kavramlar Emekle İlgili Bazı Kavramlar

 Aktif Nüfus (Etkin Nüfus: Aktif Nüfus (Etkin Nüfus: Çalışan nüfus Çalışan nüfus ya da faal nüfus olarak adlandırılır.

ya da faal nüfus olarak adlandırılır.

 Çalışma Çağı Nüfusu: Çalışma Çağı Nüfusu: 15-64 yaş nüfusudur. 15-64 yaş nüfusudur.

 Bağımlı nüfus: Bağımlı nüfus: Çalışma çağında olmayan, Çalışma çağında olmayan, faal olmayan nüfustur.

faal olmayan nüfustur.

 Bağımlılık Oranı (%)= Bağımlılık Oranı (%)= (0-15 yaş)+ (65+ (0-15 yaş)+ (65+

yaş nüfusu)/ Çalışan Nüfus (15-64 yaş).

 Çalışmayan Nüfus/Çalışan Nüfus Çalışmayan Nüfus/Çalışan Nüfus

(10)

 İşgücü: İşgücü: Bir ülkede çalışma çağındaki (15-64 Bir ülkede çalışma çağındaki (15-64 yaş) nüfustan üretime katılabilecek (çalışan yaş) nüfustan üretime katılabilecek (çalışan

ve çalışmayan) olanlardır. Çalışma ve çalışmayan) olanlardır. Çalışma

çağındaki nüfustan çalışma isteği ve çağındaki nüfustan çalışma isteği ve

yeteneğinde olmayanlar çıkarılarak bulunur.

 İnsangücü: İnsangücü: İşgücünün hangi nitelikteki İşgücünün hangi nitelikteki elemanlardan oluştuğunu gösterir.

elemanlardan oluştuğunu gösterir.

 İşgücüne Katılım Oranı: İşgücüne Katılım Oranı: Bir ülkede üretim Bir ülkede üretim sürecinde çalışan işgücünün aktif (etkin) sürecinde çalışan işgücünün aktif (etkin)

nüfusa oranıdır.

(11)

 Kayıtdışı İşgücü Piyasası: Kayıtdışı İşgücü Piyasası: Sürekli ya da Sürekli ya da geçici işlerde çalışma ile ilgili hukuksal geçici işlerde çalışma ile ilgili hukuksal

düzenlemelere aykırı olarak sosyal güvenlik düzenlemelere aykırı olarak sosyal güvenlik

sistemi dışında işlendirilenlerin yer aldığı sistemi dışında işlendirilenlerin yer aldığı

piyasa.

(12)

Sermaye Sermaye

 İnsanların üretmiş olduğu üretim araçlarını İnsanların üretmiş olduğu üretim araçlarını kapsar.

kapsar.

 İnsanların ürettiği ve üretimde insan İnsanların ürettiği ve üretimde insan

emeğinin verimliliğini arttıran her türlü alet, emeğinin verimliliğini arttıran her türlü alet,

araç, makine, tesis, bina, malzeme.

 Sonradan yapılmıştır, üretilmiştir. Sonradan yapılmıştır, üretilmiştir.

(13)

Sermaye Sermaye

 Halk dilinde sermaye; Halk dilinde sermaye;

Para, hisse senedi, bono vb. =

Para, hisse senedi, bono vb. = Servet Servet = = Finans Finans Kapitali

Kapitali

 Gerçek sermaye; Gerçek sermaye;

Fabrika, okul binası, makine, alet, tesis, yol, Fabrika, okul binası, makine, alet, tesis, yol,

baraj, sulama kanalları vb fiziksel öğelerdir.

 Yatırım Yatırım

 Plasman: Plasman:

(14)

Doğa (Toprak) Doğa (Toprak)

 Doğal kaynaklar, yeraltı ve yerüstü tüm Doğal kaynaklar, yeraltı ve yerüstü tüm kaynaklar.

kaynaklar.

(15)

Girişimci Girişimci

 Girişim (Teşebbüs), Girişim (Teşebbüs),

 Girişimci (Müteşebbüs), Girişimci (Müteşebbüs),

 Bir işi düşünüp planlayan, diğer üretim Bir işi düşünüp planlayan, diğer üretim etmenlerini üretime koşan, halkın

etmenlerini üretime koşan, halkın

eğilimlerini kestirerek ona göre mal-hizmet eğilimlerini kestirerek ona göre mal-hizmet

üretimini örgütlemeye çalışan etmendir.

 Üretimin risklerini ve geleceğin Üretimin risklerini ve geleceğin belirsizliklerini yüklenen kişidir.

belirsizliklerini yüklenen kişidir.

 Kişi, şirket ya da kamu örgütü (Devlet). Kişi, şirket ya da kamu örgütü (Devlet).

(16)

 Özel nitelikler ve yetenekler isteyen Özel nitelikler ve yetenekler isteyen girişimcilik de dünyanın her ülkesinde girişimcilik de dünyanın her ülkesinde miktarı son derece sınırlı bir etmendir.

miktarı son derece sınırlı bir etmendir.

 Girişimcilik: Girişimcilik: Çevresel etmenlerden doğan Çevresel etmenlerden doğan fırsatlardan yararlanma ya da yeni fırsatlar fırsatlardan yararlanma ya da yeni fırsatlar yaratabilme amacıyla ekonomik mal ya da yaratabilme amacıyla ekonomik mal ya da

hizmet üretmek için üretim etmenlerine hizmet üretmek için üretim etmenlerine

sahip olma, örgütleme yeteneği ve risk sahip olma, örgütleme yeteneği ve risk

alma etmenleri ile bağdaştırılır.

(17)

Girişimcilik Türleri Girişimcilik Türleri

 Fırsat Girişimciliği: Fırsat Girişimciliği: Piyasadaki fırsatları Piyasadaki fırsatları görerek ya da olası fırsatları sezerek

görerek ya da olası fırsatları sezerek

varolan bir mal-hizmeti pazara sunmaktır.

 Yaratıcı Girişimcilik: Yaratıcı Girişimcilik: Yeni bir görüş ya da Yeni bir görüş ya da buluşun ya da varolan bir mal ya da

buluşun ya da varolan bir mal ya da hizmetin tasarım, fiyat, nitelik gibi hizmetin tasarım, fiyat, nitelik gibi

yönlerden geliştirilerek piyasaya yönlerden geliştirilerek piyasaya

sunulmasıdır.

(18)

 Girişimci: Kendi emeği ve sermayesini Girişimci: Kendi emeği ve sermayesini

kullanabileceği gibi, yapacağı anlaşmalarla kullanabileceği gibi, yapacağı anlaşmalarla

üretim etmenlerini sahiplerinden üretim etmenlerini sahiplerinden

kiralayabilir.

 Sermaye Sahibi- Girişimcilik – Yöneticilik Sermaye Sahibi- Girişimcilik – Yöneticilik

 İnsanları girişimcilikte başarılı kılan kişinin İnsanları girişimcilikte başarılı kılan kişinin

«girişimcilik kapasitesidir».

(19)

Girişimcinin özellikleri Girişimcinin özellikleri

 Kendini tanıma Kendini tanıma

 Kendini güdüleme (motive etme) Kendini güdüleme (motive etme)

 Cesaret Cesaret

 Özgüven Özgüven

 Sabır Sabır

 Hızlı karar verme Hızlı karar verme

 Deneyim Deneyim

 Bilgi Bilgi

 Azim Azim

 İstek İstek

(20)

Teknoloji (Teknik Bilgi) Teknoloji (Teknik Bilgi)

 Üretim Teknolojisi = Bilgi + Deneyim Üretim Teknolojisi = Bilgi + Deneyim

 Emek Yoğun Teknoloji Emek Yoğun Teknoloji

 Sermaye Yoğun Teknoloji Sermaye Yoğun Teknoloji

(21)

Kaynakça Kaynakça

Aren, Sadun (1986).

Aren, Sadun (1986). 100 Soruda Ekonomi El Kitabı. 100 Soruda Ekonomi El Kitabı.

İstanbul: Gerçek Yayınevi.

Bayraktaroğlu, Serkan [2020].

Bayraktaroğlu, Serkan [2020]. Girişimcilik Ders Notları. Girişimcilik Ders Notları.

Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler

Fakültesi.

Karakütük, Kasım (2020).

Karakütük, Kasım (2020). Eğitim Planlaması. Eğitim Planlaması. Dördüncü _Dördüncü bası. Ankara: PEGEM.

bası. Ankara: PEGEM.

Üstünel, Besim (1997).

Üstünel, Besim (1997). Ekonominin Temelleri. Ekonominin Temelleri. [Ankara]. _[Ankara].

Üstünel, Besim (1983).

Üstünel, Besim (1983). Makro Ekonomi. Makro Ekonomi. İstanbul _İstanbul Ekonomi Ansiklopedisi.

Ekonomi Ansiklopedisi.

(22)

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜR EDERİM!