EKONOMİ BİLİMİNİN TEMEL EKONOMİ BİLİMİNİN TEMEL
KAVRAMLARI KAVRAMLARI
SGK005 EKONOMİ VE GİRİŞİMCİLİK SGK005 EKONOMİ VE GİRİŞİMCİLİK
(Seçmeli Ders) (Seçmeli Ders)
Prof. Dr. Kasım Karakütük Prof. Dr. Kasım Karakütük
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Fakültesi Öğretim Üyesi
Fakültesi Öğretim Üyesi
Ekonomi Biliminin Temel Ekonomi Biliminin Temel
Kavramları Kavramları
Gereksinim (İhtiyaç),Gereksinim (İhtiyaç),
Mal-Hizmet,Mal-Hizmet,
Tüketim,Tüketim,
Üretim,Üretim,
Yarar (Fayda),Yarar (Fayda),
Tasarruf,Tasarruf,
YatırımYatırım
Piyasa ve Türleri.Piyasa ve Türleri.
Ekonomi Biliminin Temel Ekonomi Biliminin Temel
Kavramları Kavramları
Gereksinim (İhtiyaç) Gereksinim (İhtiyaç)
Karşılanmadığı zaman acı ve üzüntü Karşılanmadığı zaman acı ve üzüntü veren duygular (karşılandığında zevk- veren duygular (karşılandığında zevk-
haz).
haz).
Bazı gereksinimler ekonomi dışıdır: Bazı gereksinimler ekonomi dışıdır:
Sevgi, akıllı olma, cesur olma…
Sevgi, akıllı olma, cesur olma…
Gereksinimler; serbest mal- kıt mal ile Gereksinimler; serbest mal- kıt mal ile karşılanır.
karşılanır.
Kıt mal, ekonominin konusudur. Kıt mal, ekonominin konusudur.
Zorunlu gereksinimler-kültürel Zorunlu gereksinimler-kültürel gereksinimler.
gereksinimler.
Gereksinimlerin Niteliği Gereksinimlerin Niteliği
Gereksinimlerin sırası insana göre değişir,Gereksinimlerin sırası insana göre değişir,
İnsan gereksinimleri çeşitlidir ve sınırsızdır,İnsan gereksinimleri çeşitlidir ve sınırsızdır,
Herşeye doymuş insan yoktur,Herşeye doymuş insan yoktur,
Gereksinimlerin şiddeti farklıdır,Gereksinimlerin şiddeti farklıdır,
Bazı gereksinimler karşılandığında ona istek Bazı gereksinimler karşılandığında ona istek azalır, önemi azalır,
azalır, önemi azalır,
Bazı gereksinimler zamanla zorunlu duruma Bazı gereksinimler zamanla zorunlu duruma gelir,
gelir,
Bazı geresinimler diğerinin yerine geçebilir Bazı geresinimler diğerinin yerine geçebilir (=ikame edilebilir), karşılanınca bazılarına (=ikame edilebilir), karşılanınca bazılarına
gerek kalmayabilir.
gerek kalmayabilir.
Mal Mal
İnsan gereksinimlerini doğrudan- İnsan gereksinimlerini doğrudan-
dolaylı karşılayan her şeye mal denir.
dolaylı karşılayan her şeye mal denir.
Mal, somut elle tutulur, gözle görülür. Mal, somut elle tutulur, gözle görülür.
Hizmet
Mal
Mal Türleri Mal Türleri
Serbest mal – kıt mal, Serbest mal – kıt mal,
Zorunlu mal – lüks mal, Zorunlu mal – lüks mal,
Tüketim malı
Tüketim malı (insan gereksinimlerini (insan gereksinimlerini doğrudan karşılayan mallar; ekmek, doğrudan karşılayan mallar; ekmek,
peynir, çorap, mendil…) –
peynir, çorap, mendil…) –
üretimüretim malları
malları
(insan gereksinimlerini dolaylı (insan gereksinimlerini dolaylı karşılayan; pamuk, pamuk ipliği,
karşılayan; pamuk, pamuk ipliği,
dokuma tezgahı, torna makinesi…)–
dokuma tezgahı, torna makinesi…)–
ara malları
ara malları
(taşkömürü, akaryakıt…) (taşkömürü, akaryakıt…)
Hizmet Hizmet
Sonucu gözlenebilen, insan Sonucu gözlenebilen, insan
gereksinimlerini karşılayan şeylerdir.
gereksinimlerini karşılayan şeylerdir.
Devletin Sunduğu Hizmetler Devletin Sunduğu Hizmetler
Eğitim, Eğitim,
Sağlık, Sağlık,
Adalet, Adalet,
Güvenlik, Güvenlik,
Ulusal Savunma, Ulusal Savunma,
Ulaştırma, Ulaştırma,
İletişim, … İletişim, …
Eğitim (Malının) Hizmetinin Eğitim (Malının) Hizmetinin
Özellikleri Özellikleri
Eğitim hizmetinin tüketim özelliği. Eğitim hizmetinin tüketim özelliği.
Eğitim hizmetinin yatırım özelliği. Eğitim hizmetinin yatırım özelliği.
Eğitim (Malının) Hizmetinin Eğitim (Malının) Hizmetinin
Özellikleri Özellikleri
Eğitim hizmetini kim finanse ediyor, Eğitim hizmetini kim finanse ediyor, maliyetini kim karşılıyor?
maliyetini kim karşılıyor?
Eğitimin Finansmanı Eğitimin Finansmanı
•
Eğitimin finansmanı, Eğitimin finansmanı, eğitim hizmetinin eğitim hizmetinin maliyetini kimin karşılayacağını belirten bir maliyetini kimin karşılayacağını belirten bir
kavramdır.
kavramdır.
Eğitimin Finansmanı Eğitimin Finansmanı
•
Kamusal bir hizmet (mal) Kamusal bir hizmet (mal) Devlet Devlet
•
Yarı kamusal bir hizmet (mal) Yarı kamusal bir hizmet (mal) Devlet ve Devlet ve Kişi Kişi
•
Özel bir hizmet (mal) Özel bir hizmet (mal) Kişi Kişi
Türkiye’de Eğitimin Finansmanı Türkiye’de Eğitimin Finansmanı
•
Kamu Kamu ilköğretim ve ortaöğretim okullarında ilköğretim ve ortaöğretim okullarında kamusal bir hizmet (mal)
kamusal bir hizmet (mal) Devlet Devlet
•
Okulöncesi eğitim ve yükseköğretimde Okulöncesi eğitim ve yükseköğretimde
yarı kamusal bir hizmet (mal) yarı kamusal bir hizmet (mal) Devlet ve Devlet ve
Kişi Kişi
Türkiye’de Eğitimin Finansmanı Türkiye’de Eğitimin Finansmanı
•
Vakıf ve Özel öğretim kurumlarında eğitim Vakıf ve Özel öğretim kurumlarında eğitim
Özel hizmet (mal) Özel hizmet (mal) Kişi Kişi
Türkiye’de Kamu Kesiminde Türkiye’de Kamu Kesiminde Eğitimin Finansman Kaynakları Eğitimin Finansman Kaynakları
•
Devlet (Merkezi Yönetim) Bütçesinden Devlet (Merkezi Yönetim) Bütçesinden (Vergiler),
(Vergiler),
•
İl Özel İdare Bütçelerinden, İl Özel İdare Bütçelerinden,
•
Halk ve Kuruluşların Eğitime Yaptıkları Bağışlar, Halk ve Kuruluşların Eğitime Yaptıkları Bağışlar,
•
Okul Aile Birliği Gelirleri, Okul Aile Birliği Gelirleri,
•
Dış Kredi, Burs, Bağışlar. Dış Kredi, Burs, Bağışlar.
Kaynakça Kaynakça
Aren, Sadun (1986).
Aren, Sadun (1986). 100 Soruda Ekonomi El Kitabı. 100 Soruda Ekonomi El Kitabı.
İstanbul: Gerçek Yayınevi.
İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Karakütük, Kasım (2020).
Karakütük, Kasım (2020). Eğitim Planlaması. Eğitim Planlaması.
Dördüncü bası. Ankara: PEGEM.
Dördüncü bası. Ankara: PEGEM.
Üstünel, Besim (1997).
Üstünel, Besim (1997). Ekonominin Temelleri. Ekonominin Temelleri.
[Ankara].
[Ankara].
Üstünel, Besim (1983).
Üstünel, Besim (1983). Makro Ekonomi. Makro Ekonomi. İstanbulİstanbul Ekonomi Ansiklopedisi.
Ekonomi Ansiklopedisi.
