İki Savaş Arası Dönem Ve Savaş
Dönemi Polonya Edebiyat
İkinci Avangardlar
• Avangard grubun diğer kanadı Lublin’de başlayan daha sonra Varşova’ya taşınan, İkinci Avangard olarak bilinen gruptur. Otuzlu yıllarda etkinlik göstermeye başlamışlardır. Grubun kurucusu ve teorisyeni olan Józef Czechowicz grubu Varşova’ya taşımıştır.
• Edebiyat araştırmacılarına göre bir şair grubu olmaktan çok bir arkadaş
grubu olan İkinci Avangard grubunun programı Krakov avangardına bağlanır.
Eserler çok fazla alman ekspresyonizmi içerir. Arkadaşlık, düşler, bilinçaltı konuları şiirlerine içerik oluşturur.
• İkinci Avangardlar Tadeusz Peiper’in sınırlarını çizdiği basit ve kısa şiirlerden farklı olan duygusal ve pesimist şiirler yazmışlardır. Yaşamın canlılığını ve ona olan övgüyü okuyucu bu şiirlerde bulamamaktadır. Bu bağlamda Skamanderlerden ve Krakov Avangardlarından oldukça farklıdırlar.
Temalarını genellikle uygarlığın sonunun katastrofik görüntüleri oluşturur.
• Czechowicz, ilk avangartdan, yani Krakov Avangardı’ndan sadece şiirsel kısaltmalar yönünden yararlanmış, yapıtın melodik
uyumunaysa çok önem vermiştir. Peiper bütünüyle farklı alanlara ait kavram ve betimleri, farklı alanlara ilişkin kavramları
birleştirerek okuyucuyu şaşırtmıştır; Przyboś için önemli olansa dinamizmdi. Czechowicz bu iki şairden daha farklı bir şiir dili oluşturmaya çalışmıştır. Bu dil öncelikle simgeseldir, çünkü
sözcük bu noktada sözlük anlamından daha çok şey ifade etmek, dolayısıyla, anlamsal çerçevede genişlemek durumundadır. Bu şiirde dünyanın mitleştirilmesi ve gerçek dışı kılınmasında sihirli bir hava da bulunur. Simgesel yaklaşım Czechowicz’i Genç
Polonya geleneğine, sihirli yaklaşım ise romantizme bağlar.
• Czechowicz’in şiiri yumuşak ve hassastır; bu hassasiyet bazen, çaresiz bir ifadeye de bürünür, sanki çocuksu bir umarsızlık kaplar bu şiirleri. Czechowicz’in şiir dünyası öncelikle köy ve küçük kasabadır. Ancak, şairin şiirlerindeki köy idilsidir; sanki cennetten bir köşeyi anlatır şair. Keder bu şiirde ölümle
özdeşleşir. Çünkü ölüm düşüncesi burada büyük bir yok oluş, savaş ve toplu ölüm önsezisiyle ağıt yakan ritüel havasında, üstün bir estetik ton kazanmış biçimde ortaya çıkmıştır.
Şiirlerinde, büyük harflerin ve noktalama işaretlerinin göz ardı edildiği göze çarpar. Sözcükler arasındaki muhteşem ses
uyumu, bu şiirlere melodik bir ritm verir.
• Czechowicz’i ilk avangartdan ayıran en önemli özellik, şairin gelenekten, gösterişli biçimden, geleneksel konulardan
vazgeçememesidir. Czechowicz’in hayran olduğu Cyprian Norwid için yazdığı “Dom Świętego Kazimierza” (Aziz Kazimierz’in Evi) adlı yapıtı, büyük ustanın Paris’de geçirdiği yıllardaki sanat felsefesinin,
göçmenlik nostaljisinin ve şiirinin havasını çarpıcı biçimde yansıtarak oluşturulmuş bir yapıttır. Czechowicz’in geçmişle olan bağlarını
koparmak istemeyişi, bir diğer şiiri “Iliada tętni” (İlyada’nın Kalbi Atıyor)da da görülür. Burada da Stanisław Wyspiański anılmaktadır.
•
• Czechowicz’in şiirlerine tarihsel bir trajedi kokusu da sinmiştir. Bu durum, şairin örneğin II. Dünya Savaşı’nın başlamasından kısa bir süre önce yazdığı aşağıdaki “Żal” (Keder) adlı şiirinde ifadesini bulur.
• Şair, dönem atmosferinin görülmemiş derecede ilginç bir betimini verebilmiş, faşist propaganda yoluyla ortaya çıkarılmış ve gelecekteki katliama doğru sürüklenen tutku ve dürtülerin oluşturduğu dehşeti okuyucuya haykırmıştır. Czechowicz’in şiiri bu dönemde yazılan
felaketçi şiirler içinde en fazla detaya sahip olanıdır. Bu şiirler düş-şiir anlayışını sunmuş, dehşet dolu önsezileri ifade etmiş, yok oluş, ölüm ve yıkım semboliğinden yararlanmıştır. Geleceğe, savaş içinde bir dünyaya ve meydana gelecek olayların önlenemezliğine ilişkin bir bilincin vermiş olduğu ruh durumu şaire acı vermektedir.
• Czechowicz İki Savaş Arası Dönem şiirinde en etkileyici felaketçilerden biri olarak edebiyat tarihine geçmiştir.
