Y a ğ m u r s u l a r ı n ı n t o p l a m a u s u l l e r i istanbul mıntıka un'at mektebi ı
Ali Kemal Suyun kıt bulunduğu köy ve kazalarda ev-
lerdeki umumî temizlik için lâzım olacak suyu yağmurlu mevsimlerde yağan yağmurlardan temin etmek fikri bir hayli eskidir. Yalnız, bu- n u n temiz bir şekilde toplanması usulleri he- men hemen yeni denecek kadar yakın bir za- mana aittir. Evin çatısı üzerine düşen yağmur suları oluklar vasıtasile sarnıç ismini verdiği- miz hususî hacim ve evsafta bir depoya indiri- lir. Sarnıçtaki suyun suhunet derecesinin yar.
ve kış mümkün mertebe sabit kalabilmesi için bunlar umumiyetle yer altında inşa olunurlar. Ve dahili kısımları mutlak surette iki veya 4 santi- metre kalınlığında bir beton tabakası ile sıva- nır. Hatta haricen de böyle bir sıvanın yapıl- ması sarnıç içindeki suyun dışardan vaki ola- cak sızıntılarla karışmamasına karşı bir tedbir- dir. iyi ve fennî bir sarnıç şekil 1 de görüldüğü veçhile 3 adet bölmeyi ihtiva etmeli. Ve bölme- leri çeviren duvarın kalınlığı statik hesabının neticesine göre olmalıdır. Bölmelerden birinci- si yani A bölmesi terşih, ikinci B bölmesi filtre ve üçüncü C bölmesi de asıl depo yani sarnıç- tır. Şekilde bölmelerden birinci ve ikincinin hacmi 5X3X3 metre mikâbıdır. Çatıdan gelen sular «O» deliğinden A bölmesine dahil olur ve ihtiva ettiği gayri münhal mevad çamur vesa- ire burada teressüp ederek bölmenin dibine iner ve su buradan G deliği yardımı ile B böl- mesine yani filtreye gider. E ve F süzücülerini teşkil eden ince ve kalın çakıl taşlarından ve münasip irtifadaki bir kum tabakasından ge- çen su G deliğinden C bölmesine gelir. C böl- mesi umumiyetle A bölmesinin 3 misline mü- savi bir hacimde yapılır. Misal olarak gösteri- len şekilde C bölmesinin boyu 8 metre irtifa ve genişliği de A bölmesine müsavidir. Şekilde A bölmesi üzerine bir de «a» borusu bulunmak- tadır. Bu boru bölmeye fazla olarak gelen suyu harice çıkarmağa yarar ve taşıntı borusu ismi- ni alır.
Bundan başka C bölmesinde de bir «E» bo- rusu vardır. İşbu boru lâğımla iştirakte olup lüzumu halinde sarnıcı kâmilen boşaltmak için kullanılır.. Sarnıcın heyeti umumiyesi statik hesabının vereceği kalınlıkta bir kemerle ör- tülmüştür. Ve P, P noktalarından içinin aydın- lanması ve görülmesi maksadile camdan delik- ler açılmıştır. Şekle dikkat olunursa sarnıç içindeki suyun muntazaman havalanması için de ayrıca bir K bacası bulunmaktadır.
Sarnıçlarda temizlik
Sarnıçlar her sene tamamile boşaltılmalı ve süzücü maddeleri temizlemelidir. C, A, böl- meleri güzelce fırça ile ovulmalı bol ve temiz su ile çalkanmalıdır.
Çatı üzerine düşen ilk yağmur suyu çatıda bulunan bütün toz ve bazı uzvi mevadı da be-~
raberinde sarnıca sürükliyeceğinden çatıdan gelen suyun bir müddet sarnıca akıtılmaması lâzımdır. Bunun için ekseriya (separateur) na- mı verilen bir alet kullanılır. Bu aletin çeşidi çok olmakla beraber prensip itibarile hepsi bi- ribirinin aynidir.
Bir mihver etrafında serbestçe hareket e- debilen bir oluk ve buna bağlı bir makara- dan, ibarettir. Bu tertibat çatıdan gelen ilk nis suyun hacmma müsavi bir depo üze- rinde bulunur. Depo boş iken makara ve buna bağlı oluk deponun dibinde bulunur. Yağmur yağmağa ve çatıdan kirli su gelmeğe başlayın- ca depo içinde su seviyesi yükselmeğe ve dola- yısile makara ve merbutu olukda beraberce yükselmeğe başlar Vaktaki depo dolar ve ağız seviyesine gelir bu zaman zarfında da çatı te- mizlenmiş bulunur. Bunu müteakip çatıdan ge- lecek sular temiz bulunacağından oluk ile doğ- ruca yağmur borusuna ve oradan da sarnıca geçer. Yağmur kesildikte depoda bulunacak o- lan bir musluğu açılır ve depo kâmilen boşal- tılır bu suretle separateur ikinci bir yağmurda vazifesine hazır bir hale konur.
Sarnıçlara verilecek hacım
Bir sarnıcın hacmini tayin ederken evvelâ sarnıcı kullanacak olanların sarfedecekleri su»
yun miktarını, saniyen senede yağan yağmur- ların (Pluviometrique) irtifaını bilmek lâzım- dır. Misal:
8 nufuslu, 2 beygir, 2 inek ve 4 koyun bulu- nan küçük bir çiflikte su ihtiyacını temin için bir sarnıç yapmak matlup olsa:
Nüfus başına yevmi 15 litre, Beygir başına yevmi 40 litre,
Koyun başına yevmi 4 litrelik bir sarfiyat kabul etsek,
Yevmi mecmu sarfiyat Q = (8X15) -f- (4X4) = 296 litre yani yuvarlak bir hesapla 300 litredir.
Senelik sarfiyat ise: Q = 360X300 = 108 metre mikâbıdır.
Senevi yağan yağmur (Pluviometrique) ir- tifaı 0,80olduğuna ve bunun tebahhurat vesa- ire sebepler dolayısile 0,60 kadar düştüğüne na- zaran bu miktar suyu toplayabilecek çatının sathı: S = 108: 0,60 = 180 metre murabbaı ol- malıdır. ,
D e v l e t m a t b a a s ı p r o j e s i M i m a r Seyfettin N a s i h
Vaziyet plânı
Adliye yangınından sonra, Adliye sarayına çok yakın olan Devlet matbaası binasının bu- günkü harap vaziyeti içindeki makine ve birçok kitap depolarile büyük bir servetin korunma- sına çok dikkat edilmesi bir defa daha anlaşıl- mıştır. Bu münasebetle matbaa müdüriyeti ta- rafından mimar Seyfettine yaptırılan ve Maarif Vekâletince kabul edilen projeyi dercediyoruz.
Mevcut binaların kârgir kısımlarını muhafaza ederek tadil ve tanzim edilen bu proje İstanbu- lun denizden görülen bu çok mühim kısmında iyi bir profil teşkil etmektedir. İçindeki tesisat
ve yangın tertibatı itina ile tanzim edilmiştir.
Amelelerin giriş ve çıkış yerleri, kontrol mahalli, idare binası heyeti umumiyesile modern bir teş- kilâtı bir araya, getirmiştir. Devlet matbaası için yeni,bir bina yapılmasına mukabil bu tarz- da ilâvelerle yenileşen bu eserin esas projeleri de hazırlanmış olduğundan İstanbulun ve hattâ bütün Türkiyenin maarifine büyük hizmetleri dokunan Devlet matbaasının asrî vasıtalarla mücehhez yeni bir müessese halinde ve daha verimli olarak çalışması temin edilmiş olacak- tır.
