SHB229 SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ
Arş. Gör. Dr. Burcu Özdemir Ocaklı
5. Hafta:
• Demokrasi
Demokrasi Nedir?
• Etimolojik Köken:
• Demos (halk)
• Kratia (iktidar,yönetim)
• Halk yönetimi
• Halkın halk tarafından halk için yönetimi (Abraham Lincoln)
• Poliarşi- çoğun yönetimi : “Mümkün olduğunca fazla sayıda vatandaşın uzun bir zaman boyunca arzularına cevap verebilen bir sistem”
(Robert Dahl)
Demokrasinin Temel Unsurları
• Özgürlük : İnsanların şiddete başvurmadan ve başkalarının da benzer hak ve özgürlüklerini tehdit etmeden istedikleri gibi düşünme,
düşündüklerini ifade etme ve bunlar doğrultusunda her türlü sosyal, siyasal kurum ve faaliyetlere katılabilme
• Eşitlik:Din, dil, ırk, sosyal sınıf ve cinsiyet gibi farklılıklara bakılmadan kanun önünde herkesin eşit olması
• Meşruiyet: Yönetilenlerin rızası
• Güçler ayrılığı
• İfade özgürlüğü
• Oy verme hakkı
• Siyasal liderlerin yarışabilme hakkı
• Özgür ve çok sesli medyanın varlığı
• Serbest ve adil seçimler
• Örgüt kurma ve katılma özgürlüğü
Demokrasinin Ortaya Çıkışı
• Antik Yunan- Demokrasinin Beşiği
• Antik Yunan siyasal sistemi, Atina demokrasisi
• Doğrudan demokrasinin ilk örneği
• Şehir devletindeki bütün yurttaşlar mecliste oy verme ve fikrini söyleme hakkına sahiptir.
• Ancak köleler ve o şehir devlette doğmayan yabancılar bu haktan mahrum
• Sadece erkeklerin katılım hakkı (20 yaş üstü)
Orta Çağ
• İlk önemli gelişme Magna Carta Libertatum (1215)
• İngiltere Kralı’nın yetkilerini sınırlandıran bir sözleşme
• Tarihte ilk anayasal hareket
• Daha sonra Rönesans ve Reform hareketlerinin demokratikleşmeye katkısı olmuştur.
Rönesans ve Reform (15. ve 16. yy)
• Skolastik düşüncenin yıkılarak özgür düşünceye yerini bırakması
• Din adamlarının ve kilisenin halk üzerindeki etkisinin azalması
• Demokrasi ve Egemenlik kavramlarının tartışılmaya başlanması
• Machiavelli –iktidarın meşruluğu ve sınırları
• Thomas Hobbes –toplumsal sözleşme ile hakların bir kısmının egemene (Leviathan) devredilmesi
Aydınlanma Çağı (17. ve 18. yy.)
• John Locke-
• Devlet insanların özgürlük, eşitlik ve güvenliğini tehdit edebilecek savaş gibi durumları bertaraf etmek için vardır.
• Yasama ve yürütmenin farklı ellerde tutulması gerektiğini vurgulamıştır (güçler ayrılığı)
• Montesquieu tarafından güçler ayrılığı kavramı geliştirilmiş ve demokrasinin vazgeçilmez bir özelliği haline gelmiştir.
• Jean Jacques Rousseau
• Eşitlik, özgürlük ve genel irade (bireysel çıkardan ziyade ortak fayda)
• Çoğunluk için iyi olan herkes için iyidir.
18. ve 19.yy
• 1789 Fransız Devrimi
• Özgürlük, eşitlik, kardeşlik
• İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi
• Amerika’da
• 1776 Bağımsızlık Bildirgesi
• 1787 Amerikan Anayasası
1. Doğrudan Demokrasi
• Halkın aracılara gerek kalmaksızın kendi kendini doğrudan yönettiği bir yönetim şekli
• Antik Yunan şehir devletleri (MÖ. 5. yy)
• Köleler, yabancılar, kadınlar, 20 yaş altı erkekler hariç
• 3 ana unsur
1. Halk katılımı
2. Çoğunluk yönetimi 3. Siyasal eşitlik
• Gerçekleşebilmesi için
• Daha küçük bir nüfus
• Kültürel olarak homojen bir toplum
• Kaynakların eşit/eşite yakın dağılımı
2. Temsili Demokrasi
• Nüfusu artışı
• Heterojen nüfus
• Halkın kendi adına yönetimi gerçekleştirmek üzere temsilcilerine vekalet verdiği bir system
• ABD, Kıta Avrupası ve Büyük Britanya
Çoğunlukçu Demokrasi
• Çoğunluğun hakimiyeti
• Westminster modeli
• İki partili sistem
• İktidar tek partinin elindedir. Genellikle koalisyon görülmez.
• Parlamenter Demokrasi (İngiltere)
• Lordlar ve Avam kamarası
• Muhafazakar parti/İşçi partisi
• Başkanlık Demokrasisi (ABD)
• Temsilciler Meclisi ve Senato
• Cumhuriyetçiler ve Demokratlar
Çoğulcu Demokrasi
• Uzlaşmacı (consensus), katılımcı, oydaşmacı demokrasi olarak da bilinir.
• Çoğunluğun yönetmesi ve azınlığın muhalefet olması
• Kapsayıcı bir model (dışlayıcı değil)
• Ör. İsviçre ve Belçika
KAYNAKÇA
• Heywood, A., Politics, 4th, Palgrave, 2013
• Kapani ,M.(2010).Siyaset bilimine giriş,Bilgi Yayınevi.
• Dursun D. & Altunoğlu, M. (2019). Siyaset Bilimi. Anadolu Üniversitesi Yayınları
