SHB229 SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ
Arş. Gör. Dr. Burcu Özdemir Ocaklı
4. Hafta:
• İktidar, Egemenlik, Meşruiyet, Otorite
İktidar:
• İktidar: Geniş anlamıyla başkalarının davranışlarını etkileyebilme ve kontrol edebilme yeteneği
• Sosyal iktidar devlet dışı kurumlarda da mevcuttur (Ör. Meslek kuruluşları ve dernekler)
• Siyasal iktidar: Geniş anlamda sosyal iktidar değil, spesifik olarak
devlet yönetimindeki iktidar.
Siyasal İktidar;
• Siyasal iktidar, “yönetenler” ile “yönetilenler” arasındaki
ilişkilerden oluşmaktadır.
İktidarın Kaynakları ve Teknikleri
• Fiziksel Kaynak
• Ekonomik Kaynak
• Sembolik Kaynak
1-Fiziksel Kaynak
• Denetim kurmanın en önemli aracı kuvvet kullanımıdır.
• Polis ve askeri güç kullanımı gibi maddi bir kuvvet ya da
• Tehdit, yıldırma, sindirme, korkutma gibi baskı ve denetim unsurları
• Fiziksel kaynağa dayalı kuvvet kullanımı yasal ya da meşru olabileceği giib, yasa dışı ya da gayrimeşru da olabilir.
• Günümüzdeki en modern ve demokratik devletlerde de
görülmektedir
2-Ekonomik Kaynak
• Ekonomik kaynaklara sahip olanlar bu kaynaklara dayanarak iktidarı alabilir ve bu konumlarını sürdürebilirler
• Ya da sahip oldukları ekonomik kaynakları dağıtma, belli kişi ve grupları bu kaynaklardan yararlandırma yoluna gidebilirler
• Geleneksel toplumlarda kaynak dağılımı ve paylaşımında öncelik hanedan üyeleri ve bürokratlar
• Modern toplumlarda ise belli yasalara ve kurallara göre bu kaynakların
dağılımı yapılmaktadır.
3- Sembolik Kaynak
• İktidara itibar kazandıran ve meşrulukla bezeyen bir kaynak
• Propaganda, endoktrinasyon (fikir aşılama), yönlendirme (manipülasyon) teknikleri
• Kitle iletişim araçları, sosyal medya
• İmaj yaratma
• Bayrak, vatan gibi sembollerin kullanımı, geleneksel değerlere vurgu
EGEMENLİK
• Egemenlik yasa yapma, kural koyma ve etkin biçimde hüküm sürme becerisidir
• Egemen, istediği her alanda zorlayıcı yasalar koyabilendir.
• Egemenlik egemenin ülke içinde kendi iktidarına rakip olabilecek bir
iktidar, ülke dışında da üstün bir kuvvet tanınmadığını ifade eder.
• Egemen iktidar hiyerarşideki en üstün iktidardır. Karar sürecini tek başına gerçekleştirmese bile daha üstün bir otorite mevcut değildir.
• Klasik-Mutlakiyetçi Egemenlik Anlayışı
• Tek bir kişinin egemenliği (Fransız kralı 14. Louis, “Devlet benim”.)
• Demokratik Egemenlik Anlayışı
• Kararların sadece devlet balkanı ya da belirli kurumlar tarafından alınmadığı, yasama, yürütme ve yargının da karar verme ve uygulama sürecinde yer aldığı egemenlik anlayışı (özelikle modern toplumlarda temsili demokrasi yoluyla yasama sürecine katılma)
Egemenliğin Boyutları
• 1-İç Egemenlik: Ülke içinde devletin egemenliğine alternatif bir
otoritenin olmaması, devletin kendi sınırları içindeki tüm yurttaş, grup ve kurumlar üzerinde bağlayıcı kararlar alarak uygulaması
• İç egemenbliği 2 ana bileşeni bulunur:
• Hukuki egemenlik: Üstün yasal otorite
• Örneğin, devletin koyduğu yasalar herkes için bağlayıcıdır, ve bu bağlayıcılığı ortadan kaldırabilecek herhangi bir kişi ya da grup yoktur
• Siyasal egemenlik: Siyasal iktidarın son karar merci olması
• Yaptırım için kolluk kuvveti kullanma yetkisi siyasi otoriteye aittir.
Egemenliğin Boyutları
• 2-Dış Egemenlik: Bir devletin uluslararası düzen içerisindeki konumu, özerk ve bağımsız bir devlet olarak hareket edebilme kapasitesi ve tanınması.
• Bağımlı ve bağımsız devletler
Meşruluk/ Meşruiyet
• İktidarın egemenliğinin dayanağı olması
• Sadece yönetme gücüne sahip olması değil, bu yönetme hakkına da sahip olması gereklidir.
• Yasallık kavramından farklıdır. Bir yönetim şekli hukuki/yasal olabilir
ama meşru olmayabilir. (Ör. Diktatörlükler)
Weber’in otorite kavramı
• Otorite: Bir inanç çerçevesinde itaat etme
• Geleneksel otorite
• Karizmatik otorite
• Yasal otorite
