SHB229 SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ

SHB229 SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ

Arş. Gör. Dr. Burcu Özdemir Ocaklı

3. Hafta: Devlet Nedir?

• Farklı tanımlar

Devlet Nedir?

• En üstün değer ve başlı başına bir amaç (klasik Yunan felsefesi)

• Toplum düzeninin ve barışın korunmasını sağlayan bir araç

• Toplumu kapsayan ve birleştiren bir kuruluş

• Vazgeçilmez kötülük (necessary evil) (Thomas Paine)

• Bir sınıfın diğer sınıfları egemenliği altında bulundurduğu bir

örgütlenme(Marksist Kuram)

Farklı disiplinlere göre farklı tanımlar

• Milletin hukuki kişilik kazanmış şeklidir (klasik Fransuz kamu hukuku doktrini)

• Etkili olarak yürürlükte bulunan bir hukuki normlar sistemi (Hans Kelsen)

• Belirli bir toprak parçası üzerinde meşru şiddet kullanma tekelini elinde başarıyla bulunduran insan topluluğu (Max Weber)

• Belli bir ülke üzerinde yerleşmiş, zorlayıcı yetkiye sahip bir üstün iktidar

tarafından yönetilen bir insan topluluğunun meydana getirdiği siyasal kuruluş

• Ülke

• İnsan topluluğu

• İktidar

Modern anlamda devlet

• Modern anlamda devlet kavramı 16. yy’da ortaya çıkmıştır.

• Feodal düzenin çöküşü ve kilisenin siyasal nüfuzunun kırılışı

• Machiavelli , belli bir toprak parçası ve topluluk üzerinde etkili otoriteyi anlatmak için “stato” kelimesini kullanmıştır.

• Batıda aynı zamanda “état, state, status” gibi kelimeler kullanılmaya bşlanmıştır.

• Daha önceki siyasi yapılanmalar için “polis, civitas, respublica, regnum” gibi kelimeler kullanılıyordu.

• Modern anlamda “sınır” kavramı da yine 16. yy’da ortaya çıkmıştır.

• Devlet; bir toplumu (halk,ulus), bir arazi parçasını (ülke) kuşatan ve o kuşatımda egemenlik tekeline sahip, en üstün kamusal örgüttür (Kamu Yönetimi Sözlüğü, 2008: 133)

• Devlet; amacı toplumsal düzenin, adaletin ve toplumun iyiliğinin sağlanması olan, belirli bir toprak parçası üzerinde yerleşmiş insan topluluğuna dayanan ve bu toprak parçası üzerindeki her şey üzerinde meşru otoriteye sahip

siyasal bir örgütle donatılmış toplumsal bir organizasyondur.

• Devlet İktidarı;

• 1. Üstün durumlu ve merkezidir

• 2. Devlet iktidarı sivildir.

• 3. Sivil olmakla birlikte siyasidir.

• 4. Devlet iktidarı dünyevidir.

• 5. Fiziksel zorlama tekelini elinde tutar

Devlet seçtiği sosyal düzeni şu araçlarla gerçekleştirir;

• 1. Barış ve huzurun korunması

• 2. Düzenleme

• 3. Kurumlar oluşturma

• 4. Bir zihniyet yaratma

Devleti Öteki Toplumsal Örgütlerden Ayıran Özellikler;

• 1. En büyük yaptırım gücüne sahip oluşu,

• 2. Vatandaşların zorunlu üyeliği,

• 3. Yasal ve meşru olarak ceza verme yetkisi

Devletin Kaynağına İlişkin Görüşler;

1. İlahi Hukuk teorisi;

• Devlet tanrı tarafından yaratılmıştır. Tanrı insanları yönetme yetkisini, bilgi, beceri ve yeteneğini belirli kişi ya da gruplara vermiştir. Siyasal iktidarın

kaynağının bu nedenle tanrısal olduğuna inanılır.

• İslam devletlerinde de iktidarın ve devletin , Allah’ın iradesinin bir yansıması olduğu ve iktidarını Allah’tan alan sultanların, İslam hukuku olan şeriat

hukuku kurallarına göre hareket etmeleri gerektiği görüşü kabul görmüştür.

2. Aileyi devletin temeli sayan görüş;

• Devlet kudretinin ve siyasi iktidarın çekirdeğini ataerkil ailede babanın aile bireyleri üzerindeki hakimiyetinin ve otoritesinin oluşturduğu

görüşü hakimdir.

• Babanın bu yönetsel gücü, ailenin büyümesi ile toplumların oluşması

sonucu devlet başkanının otoritesine dönüşmüştür.

3. Çatışan ve uzlaşan çıkarlar teorisi;

• Sınıf mücadeleleri ve toplumsal çıkar çatışmaları devletin doğuşunda temel faktördür.

• Çıkar çatışması sonucu oluşan uzlaşma, devlet dediğimiz örgütlenmeyi oluşturur.

• Eğer çıkar çatışması uzlaşmayla sonuçlanmazsa o toplum parçalanır ve

başka toplumlarca yönetilir.

4. Toplumsal sözleşme teorisi (Social Contract Theory);

• İnsanlar doğada serbest bir halde kuralsız olarak yaşarken, toplum halinde yaşamaya geçmişlerdir. Bu geçiş sırasında toplu halde yaşamanın kurallarını belirleyerek aralarında toplumsal bir sözleşme yapmışlardır.

• İnsanlar bu sözleşmeyle doğal halde var olan bazı özgürlük ve haklarını toplu yaşama uğruna feda etmişlerdir. Bu durum da devletin temelini oluşturmuştur.

• Thomas Hobbes (Leviathan), Jean Jacques Rousseau (Toplumsal Sözleşme)

5. Devleti güce/kuvvete dayandıran görüş;

• Devlet kaynağını kuvvetten alır. Kuvvetlinin zayıfa üstünlüğü söz konusudur. Diğer bir deyişle devlet, güçlü toplulukların zayıf

toplulukları ezmesiyle oluşmuştur.

KAYNAKÇA

• Heywood, A., Politics, 4th, Palgrave, 2013

• Kapani ,M.(2010).Siyaset bilimine giriş,Bilgi Yayınevi.

• Dursun D. & Altunoğlu, M. (2019). Siyaset Bilimi. Anadolu Üniversitesi

Yayınları