SHB-227 TÜRKİYENİN TOPLUMSAL VE EKONOMİK YAPISI
ARŞ. GÖR.DR. BURCU ÖZDEMİR OCAKLI
Dersin amacı:
Toplumsal yapı ile ilişkili kavramlar, genel hatlarıyla Osmanlı dönemi,
Cumhuriyet devrimleri, geçmişten günümüze Türkiye’de ekonomik
dönüşüm, kentleşme, demografik dönüşüm, aile, gençlik, ve bilgi
toplumu gibi konularda öğrencilere bilgi kazandırmak amaçlanmaktadır.
• 1. Hafta: Toplum, Toplumsal Yapı ve Toplumsal Kurumlar
Toplum Nedir?
• Gündelik yaşamın sürdürebilmek amacıyla çok çeşitli yapılar ve
kurumlar oluşturarak bu kurum ve yapıların belirlediği ilişkiler içinde iletişim kuran bireylerden oluşan topluluk
• Aralarında tarihi, ekonomik, kültürel, sosyal ilişkileri olan, ortak anlayış ve davranış biçimleri geliştirmiş bireylerden oluşan bir bütün
• Toplum: Küresel ya da ulusal ölçekte bir birim
Toplumsal Yapı
• Toplumsal yapı, toplumu oluşturan organize sosyal kurumlar kümesidir ve kurumsallaşmış ilişki kalıplarıdır.
• Toplumu oluşturan başlıca öğeler, bunların toplum içindeki yerleri, ve
aralarındaki ilişkiler toplumsal yapıyı oluşturur.
Bir toplumun yapisini anlamak için sorulması gereken sorular:
• Toplumu oluşturan ögeler nelerdir?
• Tarih boyunca nasıl gelişir?
• Nasıl yapılanır?
• O toplumun içinde bulunduğu ilişkileri nasıl etkiler?
Toplumsal Ögeler
• Toplumsal kurumlar
• Toplumsal tabakalar (sınıf, statü, toplumsal hareketlilik)
• Kültür ve toplumsal yapı
• Toplumsal değişme
YAPISAL- İŞLEVCİLİK
• Nasıl bir beden (organizma) farklı ve birbirine bağımlı parçalardan (organ) oluşuyorsa, toplum da birbirine bağlı farklı sistem ve alt sistemlerden meydana gelmektedir.
• Bu alt sistemler büyük bir bütünün sürdürülebilir olmasına katkı sunmaktadır.
• Sosyal roller ve rol ilişkileri
• Değer birliği, sosyal bir düzen ve dengeli bir toplum
Toplumsal Kurumlar
• Toplumda yaşayan bireylerin gündelik yaşamını ve eylemlerini düzenler.
• Toplumsal kurumlar, etki alanları doğrultusunda toplumsal düzenin oluşmasına ve bu düzenin devamlılığına katkı verirler.
• Toplumsal kurumların işlevleri gelişen ve değişen gereksinimlere duyarlıdır.
• Bu duyarlılık toplumsal kurumların yeni işlevlerinin ortaya çıkmasında
da etkili olur.
3 Düzeyde Toplumsal Kurumlar
• Küresel düzeyde
i. (ekonomik ve siyasi örgütler, uluslararası işbirliği kurumları )
• Ulusal düzeyde
i. (ulusal düzeyde toplumu etkileyen eğitim, iş yaşamı, toplumsal tabakalaşma, ekonomik ve siyasi kurumlar, din ve iletişim gibi yapılar)
• Yerel düzeyde
i. (aile ve hane halkları, kent ve kır örgütleri gibi yapılar)
Kaynakça
Kalaycıoğlu, S. (2012). Toplumsal yapı: Kavramsal arka plan. İçinde Memet Zincirkıran (Edt.). Dünden bugüne Türkiye’nin toplumsal yapısı (s. 3-18). Bursa: Dora Basım-Yayın Ltd.Şti.
