International Congress on Fashion & Art & Design
May 20-23, 2017
Gaziantep - Turkey
CONGRESS BOOK
2017
ISBN - 978-605-9885-38-6
www.iksadkongre.org
Editörler
Doç. Dr. Emine KOCA
Doç. Dr. Fatma KOÇ
Yrd. Doç. Dr. Özlem KAYA
1.ULUSLARARASI
MODA & SANAT & TASARIM
KONGRES
İ
20-23 Mayıs 2017
GAZİANTEP
KONGRE TAM METİN
KİTABI
Institution Of Economic Development And Social Researches Publications®
(The Licence Number of Publicator: 2014/31220) TURKEY
TR: +90 342 606 06 75 USA: +1 631 685 0 853 E posta: kongreiksad@gmail.com
www.iksad.org www.euroasiasummit.org www.iksadkongre.org
İktisadi Kalkınma ve Sosyal Araştırmalar Derneği
1. ULUSLARARASI MODA & SANAT 6 TASARIM KONGRESİ İKSAD 20-23 MAYIS 2017 GAZİANTEP ISBN: 978-605-9885-38-6
i
KONGRE KÜNYESİ
KONGRENİN ADI
1. ULUSLARARASI MODA & SANAT & TASARIM KONGRESĠ
KATILIM TÜRÜ
Çağrılı ve Davetli
TARİHİ VE YERİ
20-23 Mayıs 2017 - GAZĠANTEP
ORGANİZATÖR
ĠKSAD- Ġktisadi Kalkınma ve Sosyal AraĢtırmalar Derneği
KATILIMCI KURUM
Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
KONGRE BAŞKANI
Doç. Dr. Fatih BAġBUĞ
ONUR KONUĞU
Prof. Dr. Alev ÇAKMAKOĞLU KURU
DAVETLİ KONUŞMACILAR
Prof. Dr. AyĢe ODMAN BOZTOSUN
Doç. Dr. Emine KOCA
Doç. Dr. Fatma KOÇ
Doç. Dr. Ömer ZAĠMOĞLU
Yrd. Doç. Dr. Adın ZOR
KONGRE DİLİ
Prof. Dr. Alev KURU (Gazi Üniversitesi)
Prof. Dr. Ayşe Çakır İLHAN (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Canan DELİDUMAN (Karatay Üniversitesi) Prof. Dr. Didem ATİS ÖZHEKİM (Sakarya Üniversitesi) Prof. Dr. Fatma KALAOĞLU (İstanbul Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. F. Dilek ALPAN (Mimar Sinan Üniversitesi)
Prof. Dr. Elvan ÖZKAVRUK ADANIR (İzmir Ekonomi Üniversitesi) Prof. Dr. Esin SARIOĞLU (Beykent üniversitesi)
Prof. Dr. Evangelia ŞARLAK (Işık Üniversitesi) Prof. Dr. Feriha AKPINARLI (Gazi Üniversitesi) Prof.Dr. Hülya TEZCAN (Nişantaşı Üniversitesi)
Prof.Dr. Maha ALANAZİ- Riyad Kral Abdulaziz Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet BAŞBUĞ -Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Prof.Dr. Melda ÖZDEMİR (Gazi Üniversitesi)
Prof. Dr. Meliha YILMAZ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Nezihe ŞENTÜRK(Gazi Üniversitesi) Prof.Dr. Pınar G. ÖZLÜ (Gazi Üniversitesi)
Prof.Dr. Sarash KONYRBAEVA - Kazak Devlet Kızlar Pedagoji Üniversitesi
Prof.Dr. Suleymenova Jarkınbıke NUAYKIZI - Kazak Devlet Kızlar Pedagoji Üniversitesi Prof. Dr. Vildan ÇETİNTAŞ (Gazi Üniversitesi)
Prof.Dr. Ziynet ÖNDOĞAN (Ege Üniversitesi) Doç. Dr. Ali ARSLAN(Mersin Üniversitesi) Doç. Dr. Bülent SALDERAY (Gazi Üniversitesi)
Doç.Dr. Cholpon TOKTOSUNOVA - M.Ryskulbekov Kırgız Ekonomi Üniversitesi Doç. Dr. Emine KOCA (Gazi Üniversitesi)
Doç. Dr. Fatma KOÇ(Gazi Üniversitesi)
Doç.Dr. Havva Halaçeli METLİOĞLU (Çukurova Üniversitesi)
Doç.Dr. Kenes JUSUPOV - Kazakistan M.Tinisbaev Ulaştırma Ve İletişim Akademisi Doç. Dr. Konırbaeva Saraş SAHİKIZI - Kazak Devlet Kızlar Pedagoji
Doç.Dr. Kişibaev Kacımuhan ORAZOVİŞ - Kazak Devlet Kızlar Pedagoji Üniversitesi Doç.Dr. Mahabbat OSPANBAEVA - Taras Devlet Pedagoji Üniversitesi
Doç.Dr. Meltem KATİRANCİ (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Ömer ZAİMOĞLU - Akdeniz Üniversitesi
SERGİ KÜRATÖRLERİ
Doç. Dr. Emine KOCA Doç. Dr. Fatma KOÇ
SERGİ JÜRİ KURULU
Prof.Dr. Maha ALANAZİ Doç. Dr. Emine KOCA Doç. Dr. Fatma KOÇ Doç. Dr. Konırbaeva Saraş SAHİKIZI Doç.Dr. Kişibaev Kacımuhan ORAZOVİŞ Doç.Dr. Mahabbat OSPANBAEVA Yrd. Doç. Dr. Beyhan Pamuk Yrd. Doç. Dr. Elif TARLAKAZAN Yrd. Doç. Dr. Gülten KURT Yrd. Doç. Dr. Özlem KAYA Yrd. Doç. Dr. Zeynep KIRKINCIOĞLU Yrd. Doç. Dr.Zeynep BALKANAL
DÜZENLEME KURULU
Mustafa Latif EMEK Sefa Salih BİLDİRİCİ Özlem KAYA
Institution Of Economic Development And Social Researches Publications®
(The Licence Number of Publicator: 2014/31220) GölbaĢı / ADIYAMAN - TURKEY
TR: +90 342 606 06 75
E posta: kongreiksad@gmail.com
www.iksad.org
11:30- 12:00 “KIRMIZIYLA YAZILANLAR” SERGĠ AÇILIġI
12:00- 13:30 ÖĞLE YEMEĞĠ
13:30- 14:30 PANEL
Doç. Dr. Fatih BAŞBUĞ - Doç. Dr. Ömer ZAİMOĞLU - Yrd. Doç. Dr. Aydın ZOR
14:30-14:45 ARA
Süre
20 MAYIS CUMARTESİ 1. Oturum Oturum Başkanları
Prof. Dr. Alev KURU Yrd. Doç. Dr. Elif TARLAKAZAN 14:45
15:00
Yrd. Doç. Dr. Elif TARLAKAZAN Yrd. Doç. Dr. Burak TARLAKAZAN Disiplinlerarası Ortak Dil: Tasarım
15:00 15:15
Yrd.Doç.Dr.Mahire ÖZÇALIK
Çin Felsefesinde Feng-shui ve Peyzajda Uygulanması 15:15
15:30
Doç. Dr. Mustafa Cevat ATALAY - Yrd. Doç. Dr. Sevtap KANAT Sanatçı ve Eskiz Defteri
15:30 15:45
Öğr. Gör. Sezin YILMAZ
Giysi Tasarımında Görsel Algı ve Yanılsama 15:45
16:00
Öğr. Gör. Dr. Evrim KABUKCU
Moda Endüstrisinde Duygusal Pazarlama Uygulamaları: Prada ‘A Therapy’ Örneği 16:00
16:15
ArĢ. Gör. Dr. Mehmet Zahit BĠLĠR
17:00- 17:15 ARA
Süre
20 MAYIS CUMARTESİ 2. Oturum Oturum Başkanları
Doç. Dr. Mustafa Cevat ATALAY Yrd.Doç.Dr.Mahire ÖZÇALIK 17:15
17:30
Yrd. Doç. Cemile TUNA
Popüler Kültür, KüreselleĢen Moda ve Ekolojik Etkileri 17:30
17:45
Doç. Dr. Mustafa Cevat ATALAY Yrd. Doç. Dr. Sevtap KANAT Posta Sanatında Ressamlar
17:45 18:00
Ar. Gör. Dr. Mehmet Zahit BĠLĠR Moda Tasarımında Akıllı Tekstil Uygulamaları 18:00
18:15
Öğr. Gör. Dr. Evrim KABUKCU
Moda Pazarlamasında Hikaye Kullanımı: Silk & Cashmere Örneği 18:15
18:30
Yrd. Doç. Dr. Mahire ÖZÇALIK Bonsai ve Bahçe Sanatı 18:30
18:45
ArĢ. Gör. ġule SAYAN Kamusal Alanda Yazı 18:45
19:00
ArĢ. Gör. Cihan CANBOLAT
Moda Tasarımı Eğitiminde Grafik Tasarım Programlarının Kullanımı 19:00
19:15
Nuray ER BIYIKLI, Zeynep GÜNGÖR Endüstri 4.0’ın Ġzinde DijitalleĢen Giysi Modası 19:15
09:00
09:15 Tasarımda Görsel Kültür Moda ĠliĢkileri Prof. Nesrin ÖNLÜ
Yrd. Doç. Dr. Süleyman ĠRGĠN 20. ve 21. Yüzyılda Sanat Eğitimi Üzerine
Model Tasarıları
Doç. Dr. Birsen ÇĠLEROĞLU- Öğr. Gör. Sabire TIRPAN
New York ve Paris Moda Haftalarında Sunulan Ayakkabı Tasarımlarının Ġnovatif Özelliklerinin
Ġncelemesi 09:15
09:30 Geleneksel Bir Malzeme Olan Keçe Odaklı Doç. Dr. Emine NAS "Heykelsi Kıyafet Tasarımları"
Yrd. Doç. Dr. Emine KOÇAK NakıĢ Tasarımlarının Güncel Sanatla ĠliĢkisi
Üzerine Bir Değerlendirme- Pop Art
Yrd. Doç. Füsun ÖZPULAT- Dilek YURT
Arts&Crafts Akımında Wıllıam Morrıs‟in Rolü ve ÇalıĢmaları
09:30 09:45
Evrim SIRMALI
Moda Ġllüstrasyonunda Yaratıcı Bir
Yöntem Önerisi: Modle Etme, Stilizasyon, Deformasyon, Soyutlama
Öğr.Gör. Dr. Pınar TOKTAġ
Mushaflarda Bezeme Alanları Yrd. Doç. Dr. Zeynep BALKANAL Türk Süsleme Sanatlarında GeçmiĢten Günümüze Bereketin Sembolü “Nar” Motifi
09:45 10:00
Fidan TONZA
Fonksiyonel Objelerden Sanat Eserine; Gerçeküstücülükte Ġronik Anlatım
ArĢ. Gör. ġerife DOĞAN
Konya‟ da Geleneksel ĠĢlemeli Bohçalar
ArĢ. Gör. Duygu Merve BULUT
“Sanat Yapıtı Sanatçının Bilinçaltının Bir Gölgesidir.” Ġfadesinin Ele Alınması 10:10
10:15
Doç. Havva Halaçeli METLĠOĞLU- Hale YILMAZ - Hacer DURMAZ
Ġkat Tekniğinin Deneysel Uygulamaları
Doç. Dr. Leyla ÖZGEN -Yrd. Doç. Dr. Melek YAMAN
Türklerde Çay Ġçme Kültürü
Öğr.Gör. Gülay KAYGUSUZ Tekstil
Malzemesinin Sanatsal Öz Kazanması Açısından Bağımsız Üslup ArayıĢları
10:15
10:30 TARTIġMA
10:45 11:00
Ezgi DENĠZASLANI
Pazırık Kurganlarından Çıkan Keçelerdeki Mitolojik Öğelerin Günümüz Keçe
Sanatçılarının Eserlerine Yansımaları
Öğr. Gör. Zeliha S.HÜNEREL
Türkiye‟de YaĢayan Ġnsan Hazineleri Ve Kaybolmaya Yüz TutmuĢ El Sanatları
Sanatçının KiĢiliğinin Sanat Eseri Üretim Sürecinin ve Psikolojik Algılarının Resme Yansıması
11:00 11:15
Doç. Dr. Fatma, KOÇ Sümeyya EMĠROĞLU
Modanın ĠnĢa Alanı “Sanat Ve Zanaat Hareketinin ”Paul Poiret Tasarımlarındaki Yansıları
Yrd. Doç. Dr. Gülten KURT
AhĢaba Gönül VermiĢ Bir Usta Bülent Öztürk
Yrd. Doç. Ġsmet YÜKSEL Günümüz Beğenisi ve Kiç
11:15 11:30
Doç. Dr. Emine KOCA– Yrd. Doç. Dr. Özlem KAYA
Tarihi Süreçte Modada Türk Kültürü Ġzleri
Mine ÖZTÜRK
Doç. Dr. Mustafa KINIK Mevlüt ÜNAL
Konya Ġli Kent Kimliği Bağlamında Tasarımda Kültürel ÇağrıĢım Ġzleri
Halit YABALAK Emrah PEK
Türk Resminde Ali Düzgün ve Resimleri
11:30 11:45
Yrd. Doç. Oya AġAN YÜKSEL
Çin Porselen Kültürü ve Lı Xıaofeng‟in Porselen Kostümleri
Yrd. Doç. Dr. Zeynep BALKANAL
Türk Süsleme Sanatlarımızdan Kaat‟ı Sanatı Ve KurutulmuĢ Yapraklar Üzerine Kilim Motifleri Ġle Yeni Tasarımlar
Yrd. Doç. Dr. Mustafa DĠĞLER
ÇağdaĢ Türk Resminde Nurullah Berk ve Kübist Etkiler
11:45 12:00
Nazan AVCIOĞLU KALEBEK Osmanlı Kaftan Kültürü
Öğr. Gör. Semra KILIÇ KARATAY- Doç. N. Rengin OYMAN
Akraray-Sultanhanı‟nda Yeni Bir ĠĢ Alanı „‟Patchwork Halı‟‟
Yrd. Doç. Dr. Selvihan KILIÇ ATEġ Meksika‟da Baskıresim “Jose Guadalupe Posada”
12:00
TARTIġMA
13:30 13:45
Doç. Dr. Fatma KOÇ Mukadder AKSAKAL
19. Yüzyıl Batı Moda Etkisinin Erzurum Kadın Giysilerine Yansıması
ArĢ. Gör. Eren Evin KILIÇKAYA BOĞ
Moda Dergisi Yayıncılığında Bir Yetenek-Alexey Brodovıtch Ve Harper‟s Bazaar Dergisi
Yrd. Doç. Serdar MUTLU
Megara Kaselerinin Süsleme Ve Biçim Özellikleri
13:45 14:00
Doç. Dr. Emine KOCA
Yrd. Doç. Dr. Zeynep KIRKINCIOĞLU Tasarım ve Üretim Bağlamında Eski ve Yeninin KarĢılaĢtırmalı analizi: Ege Bölgesi Kadın Giyim-KuĢamı Örneği
E. Elhan ÖZUS , Filiz ERDEN Yrd. Doç. Dr. Selda GÜZEL ÖZTÜRK
Renklerin Ġnsan Psikolojileri Üzerindeki Etkileri( Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir AraĢtırma)
Yrd. Doç. Dr. Neslihan ERTURAL Geleneksel Halk Danslarında Kadın: Dirse Hanım ve YaĢlucuk Hanım'ın Dansı Örneği
14:00 14:15
Prof. Dr. Saliha AĞAÇ ArĢ. Gör. Merve BALKIġ
Çorap Modasının Tarihsel Süreçteki DeğiĢimi
Öğr. Gör. Feride GÜLER Okt. Yasemin YASA
Konya Selçuklu Dönemi Mimari Eserlerinden Esinlenilerek HazırlanmıĢ Giysilerin Giyim Sanatları ve El Sanatları Açısından Ġncelenmesi
ArĢ. Gör. Dr. AyĢe GÜL ÇETĠN Sofra Seramiklerinin Dönem Modası Açısından Ġncelenmesi
14:15 14:30
Doç. Dr. Emine NAS
Moda Mimari EtkileĢimi Ġçinde Binaları Giymek Kavramı Üzerine Deneysel ÇalıĢmalar
Öğr. Gör. Hande BĠLVAR ArĢ Gör. Tuba Arabalı KOġAR
Tekstil ve Moda Tasarımı Eğitiminde Bilgisayar Destekli KumaĢ Tasarımı Sürecinde Tasarım-Üretim ve Bilgi ĠliĢkisi
Öğr. Gör. Pınar BĠÇĠCĠ ÇETĠNKAYA GeçmiĢten Günümüze Seramik Sanatında Kül Sırlarının Önemi
14:30 14:45
Yrd. Doç. Nihan AKDEMĠR
Tarihsel Süreç Ġçerisinde Moda Ġllüstrasyonu Ġle Sanat Akımları Arasındaki ĠliĢki
Öğr. Gör. M. Serpil ÖZER
Geleceğin Moda Tasarımında 3d Baskı Teknolojisi
Yrd. Doç Dr. Çiğdem MENTEġOĞLU CHATZOUDAS
Sanatta Metafor Kavramı ve Joyce Kozloff 14:45
15:15 15:30
Doç. AyĢe YÜCE
DijitalleĢen Kültür Ve Sanat
ÇağdaĢ ÖZDOĞAN
Av Sporcularının Giysilerinden Kaynaklanan Sorunları Ve Beklentileri
Öğr. Gör. Dr. Özlem USLU
Ġç Mekan Mobilyalarında Renk Faktörünün Etkisi : Akdeniz Bölgesi Örneği
15:30 15:45
Yrd. Doç. Dr. Güllü YAKAR Doç. Dr. Mustafa KINIK
Ġzlenimcilikten Pop-Art‟a Yeniden Yorumlanan Ġmgeler: Monet Ve Lıchtensteın Serileri
Yrd. Doç. Dr. Beyhan Pamuk Yrd. Doç. Dr. ġengül EROL Dr. Cavit Kahya
Deri Sektörünün MarkalaĢma ve Tasarım Faaliyetlerinin GeliĢtirilmesinde Üniversite-Sanayi ĠĢbirliği
ArĢ. Gör. Gözde ALTIPARMAKOĞLU Tasarım Ġlkeleri‟nin Mimarideki Yansımaları: Carlo Scarpa Örneği
15:45 16:00
Yrd. Doç. Dr. Rasim SOYLU “Enigma”, Bir Chirico Muamması
Yrd. Doç. Dr. Necla KUDUZ- Yrd. Doç. Dr. ġengül EROL
Deri Sektörü ĠĢletmelerinin MarkalaĢma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir AraĢtırma: UĢak Örneği
ArĢ. Gör. Emre PINAR
ArĢ. Gör. Gözde ALTIPARMAKOĞLU ArĢ. Gör. Kemal SAKARYA
Yok Olmaya Yüz TutmuĢ Bir Kırsal Mimari Örneği; Doğu Karadeniz Su Değirmenleri 16:00
16:15
Yrd. Doç. Dr. Güllü YAKAR
Reklam Ġllüstrasyonlarında Pın-Up Stili
Öğr.Gör. Melek TUFAN Öğr.Gör. Elhan ÖZUS Öğr. Gör. Filiz ERDEN
Denim KumaĢların Üniversite Öğrencileri Tarafından Tercih Edilmesi Üzerine Bir AraĢtırma
Öğr. Gör. Kemal SAKARYA Öğr. Gör. Emre PINAR
Öğr. Gör. Gözde ALTIPARMAKOĞLU Ġç Mekan Duvarlarında Bitkisel Ögelerle Desen Tasarımı
16:15 16:30
Öğr.Gör. Pınar BĠÇĠCĠ ÇETĠNKAYA Günlük Hayatımızda Seramik Ürünlerin Kullanımı Ve Tasarıma Etkileri
Öğr. Gör. Melike SOLMAZ CĠLOġOĞLU Öğr. Gör. Erkan Türkmen DÖNMEZ Giyim Üretim Teknolojisi Programı
Öğrencilerinin Marka Kavramına BakıĢ Açısı Üzerine Bir Ġnceleme
ArĢ. Gör. ġerife DOĞAN
Konya‟da Bulunan Kapı Tokmaklarının Tasarımlarının Değerlendirilmesi 16:30 16:45 TARTIġMA
17:15
Küresel Dünyanın Yerel Aktörleri: “Türkiye‟nin Gazozlarının Tarihsel Süreçte Görsel Kimlik DeğiĢimi” ġiĢe Tasarımı, Logoları Üzerine Ġçerik Analizi
Moda Tasarım Eğitiminde Temel Tasarım Eleman Ve Ġlkelerinin Kullanımı
ArĢ.Gör. Rabiha YILDIRIM
Geleneksel Tekstillerin Sürdürülebilirlik Stratejileri Açısından Değerlendirilmesi: Adıyaman Ġli Örneği
17:15 17:30
Rabia DEMĠR
ArĢ. Gör. Dr. Gönül CENGĠZ
Nuri Bilge Ceylan Sinemasında Resim ve Fotoğraf ĠliĢkisi
Yrd.Doç. Dr. Mustafa ÇAĞLAYANDERELĠ Doç. Dr. D. Ali ARSLAN
Yrd. Doç. Dr. AHMET MAZLUM
Kültür Sosyolojisinde Ġhmal Edilen Konu: Giyim-KuĢam
Yrd. Doç. Dr. Selvihan Kılıç ATEġ Tuğba SEZER
Türkiye‟de Enstalasyon ve “AyĢe Erkmen” Örneği
17:30 17:45
Halit YABALAK - Emrah PEK
Kirli Ġçme Suyu Öldürür Kampanyasın da Kullanılan AfiĢlerin Analizi
Öğr. Gör. Filiz ERDEN - Yrd. Doç. Dr. Selda GÜZEL ÖZTÜRK - Öğr. Gör. Melek TUFAN-Yrd.Doç.Füsun ÖZPULAT
Model Uygulamalı Kalıp Çizimlerinde Öğretim Yöntemi Olarak Oyunun Kullanılması Üzerine Bir Uygulama
Tülay GÜMÜġER
The Vısıbılıty of a Scıentıfıc Approach, Whıch Is Inspıred By Bıologıcal Structures In Textıle Desıgn: A General Outlook On Bıomımetıc
17:45 18:00
Doç. Dr. D. Ali ARSLAN
Yrd Doç. Dr. Mustafa ÇAĞLAYANDERELĠ Gülten ARSLAN Türk Kültür Sosyolojisinin Ġmkân ve Gereksinimleri Üzerine Mahmut Sami ÖZTÜRK Erdinç ÇAKIR Mevlüt ÜNAL
Önlisans Grafik Tasarımı Programlarının Teknik Açıdan değerlendirilmesi
Öğr. Gör. Erkan Türkmen DÖNMEZ Yrd. Doç. Dr. Erkan TÜRKER Yrd. Doç. Dr. Levent UĞUR
Fonksiyonel Giysi Tasarımları Ġçin Yardımcı Malzeme Amaçlı Yüzey Üretimi
18:00 18:15
Öğr. Gör. Dr. Hüseyin ÖZDEMĠR Yrd. Doç. Dr. Gökçe ÖZDEMĠR
Flok Baskıda KumaĢ Parçaları Kullanarak Yeni Desen Tasarımları
Zehra KURTUL
KahramanmaraĢ Müzesinde Bulunan Kadın Cepkenlerinin Biçimsel Özelliklerinin Ġncelenmesi
Yrd. Doç .Irmak BAYBURTLU Yasemin G. MASARACI
Kadın BaĢlıklarının Türk Resmindeki Yeri
18:15 18:30
Öğr. Gör. Dr. Ceren YILDIRIM
Avangard‟da Süren Gelenek -Kırmızı Simgeciliği
ArĢ. Gör. Dr. Gönül CENGĠZ
Kamusal TartıĢma Alanı Olarak Televizyon TartıĢma Programları
18:30
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 MEHMET BAŞBUĞ
Prof. Dr. Mehmet BAŞBUĞ anısına…
Dünya sanatı incelendiğinde, tarihe iz bırakmış tüm sanatçıların belirli bir sanat hikayelerinin olduğu görülmektedir. St Petersburg sokaklarında eksi 30 derece soğukta yaşayan evsizlerin ne hissettiğini anlamak için yatağını evinin balkonuna çıkararak burada sabahlayan, Rus Realist ressam İlya Repin’in hayat hikayesi ilginçtir. Bir dergide yayımlanan şiiri nedeniyle bir süre eleştirilere maruz kaldıktan sonra, şiirin bütün nüshalarını satın alarak gözünü kırpmadan yakıp, Kuzey Almanya seyahatine çıkan Gogol, edebiyat dünyasının en çok okunan yazarlarındandır. Kendi yarattığı heykellere şiddet uygulayacak psikolojiye sahip bir Rodin’i bilmeyen heykeltıraş, yeryüzünde herhalde var olmamıştır. Sanat dünyasında benzer örnekleri anlatmaya insan ömrünün yetmeyeceği aşikardır. Dünya sanatına bu denli etki etmiş sanatçıları incelerken Türk resim sanatı tarihine kazınan sanatçıların hayat hikayeleri yok mudur? Elbette bizim sanatçılarımızın da hayatları unutulmaz birer film karesidir. Atölyesindeki resimleri Bulgar askerlerinin süngüsünden kurtarmak isterken 5 (beş) askerin süngüsüyle hayatını teslim eden Şehit Ressam Hasan Rıza’yı kim unutabilir. Bir hafta önce “Fedai Kemal” naralarıyla slogan atılırken arkasında kalabalıklar sürükleyen, rotasını bilmediği gemiye bindirilirken tek kişinin bile uğurlamaya gelmediği ve 38 ay mezara benzeyen bir yapıda sürgün edilen Namık Kemal’i kim inkâr edebilir. Evet, sanatçıların hayatlarını anlamak için eserlerine bakmak gerekmektedir. Sanatçıların eserleri bir nevi aynadır. Bazılarında toplumu, bazılarında içinde yaşadığı duyguları görürsünüz ve bu duygular sizi öyle bir etkiler ki sanatçının anlam dünyasına dalarsınız.
Türk resmine damga vurmuş Mehmet Başbuğ’da da ilginç bir yaşam öyküsü dikkati çekmektedir. İlköğretimde Resim öğretmeni ve daha sonrasında Gazi Eğitim Enstitüsü’nde de hocası olacak olan Rahmetli Coşkun Karakaya’nın keşfidir Başbuğ. Babasını küçük yaşta kaybeden Başbuğ’ların bütün fertleri çeşitli işlerde çalışmakta ve geçimlerini zar zor sağlamaktadır. Kardeşi Hayri ve Mehmet evin okuyan tek çocuklarıdır. Mehmet Başbuğ, okul zamanına kadar olan kısımlarda çarşı-pazarlarda ayran, çay satarak, ayakkabı boyayarak ve hocasından öğrendiği şekliyle kol saatleri içine bozkurt resmi çizerek ev geçimine destek olmaktadır. Coşkun Karakaya tarafından, Ortaokuldayken Diyarbakır genelinde düzenlenen bir resim yarışmasına çalışması seçildiğinde, ressam olmaya karar verir ve bu yarışmada derece aldığında da kararının kesinliği onun için artık perçinleşmiştir.
Öğretmeni Coşkun Karakaya, Ankara’ya tayini çıktığında öğrencisi olan Başbuğ’u da yanında götürür ve kendi elleriyle Çankaya Lisesi’ne yazdırır. Burada okurken Ankara’nın gri buhranlı havasında, yüksek katlı binalarının arasında kendi ekmeğini kazanabileceği kamu kurumlarından birinde, kütüphane memuru olarak işe başlar. Artık resim çalışmak için belirli bir işi ve adresi vardır. Ankara’da 70’li yılların sonunda baş gösteren toplumsal olaylar, Başbuğ’u etkilemiştir. Bu etki sanatçının ruh dünyasına, vatan, millet, bayrak, Atatürk, Mehmetçik gibi kutsal kavramlar şeklinde yansımıştır. Bu dönemde Kültür Bakanlığı’nın 1972 yılında düzenlemiş olduğu 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 50. Yılı Resim Yarışması vardır. Başbuğ, bu yarışma için hazırladığı 140x200 cm’lik eseri taşıyacak vasıta bulamamıştır. Yenimahalle’den Ulus’a kadar yürüyerek elinde taşıdığı bu eserle, 2.’lik ödülüne layık görülmüştür. Ardından DYO resim yarışmasında 1977’de gelen Onur Belgesi,
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 MEHMET BAŞBUĞ
1979 yılında kazandığı DESİYAB ödülü, 1983 yılında Zonduldak 100. Yıl Kültür Vakfı Yarışması 2. Ödül, 1983 Adana Valiliği Resim Yarışması 1. Ödül, 1984, 1985, 1986, 1987, 1990, 1996 yıllarıyla birlikte Başbuğ’un sanat arşivindeki ödül sayısı 20’ye yükselmiştir. Başbuğ, sosyal yaşamın gereği olarak toplumsal olayların ortasında bulur kendini, memleket sevdalısı bir genç olarak siyasal gelişmelerden çok etkilenir. Namık Kemal’in “Hürriyet Kasidesi”nde geçen şu dörtlük, içinde bulunduğu dönemi özetler gibidir.
Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez iânetten Hakîr olduysa millet, şânına noksan gelir sanma Yere düşmekle cevher, sâkıt olmaz kadr-ü kıymetten (Namık Kemal, Hürriyet Kasidesi)
(kendini insan bilenler halka hizmet etmekten usanmaz,
mürüvvet sahibi olanlar zavallılara yardım etmekten kaçınmaz.
eğer millet, hor görülmüşse onun şanına bir eksiklik geleceğini sanma; yere düşmekle cevher, değerinden özünden birşey kaybetmez.)
Yaşamını felsefi ve şiirsel dünyada şekillendiren Başbuğ’un, sanatını da bu yönde geliştirdiği düşünülebilir. Sivil toplum kuruluşlarındaki aktif görevleri, sanatçı birliktelikleri, dönemin politik, edebiyat, kültür-sanat dergilerindeki çizimleri, Başbuğ’un geniş halk kitlelerince tanınmasını sağlamıştır.
Ünlü sanat eleştirmeni Kaya Özsezgin, 1982 yılında çıkan Sanat Dergisi’nin 57. Sayısında Başbuğ için şu ifadelere yer vermiştir. “Büyük boyutlar üzerine çalıştığı ve boyayı kalın bir doku oluşturacak biçimde kullandığı resimleri, doğup büyüdüğü Güneydoğu yöresinin izlenimlerini taşıyor…”
Başbuğ, Lisans eğitimini Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Eğitimi bölümünde sürdürürken, eğitimlerinin son yılında okul yönetimi, dönemin siyasal olayları nedeniyle Başbuğ ve arkadaşlarını farklı okullara yönlendirmiş ve bu nedenle sanatçı, Bursa Eğitim Enstitüsü’nden diplomasını almıştır. Ancak daha sonra tekrar Gazi Üniversitesi’ne dönerek lisans tamamlama, lisansüstü eğitiminin yanı sıra öğretmenliğini de sürdürmüştür. 1976-1986 yılları Başbuğ’un Ankara’da Milli Eğitime bağlı okullarda Resim Öğretmeni olarak görev yaptığı dönemdir. 1986 yılında Gazi Eğitim Fakültesi Resim Bölümü’nde öğretim görevliliğine başlamış ve 1994 yılına kadar bu görevi başarıyla sürdürmüştür.
Sanatçının farklı dilini keşfeden ünlü ressam Eşref Üren, Başbuğ’un gençlik yıllarında açtığı bir sergiye gider ve sonrasında Kemalist Ülkü Dergisi’nin Haziran 1982 164. Sayısında bir yazı kaleme alır. Yazının sonunda “Başbuğ’un bir değer olduğu gerçek…” ithafı, sanatçıyı çok gururlandırmıştır. Bu sözlerden sonra Başbuğ, büyük boyutlu eserlerine devam ederek günümüze kadar süren geleneğini korumuştur.
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 MEHMET BAŞBUĞ
1990-2000’li yıllarda İstiklal Mücadelesi, İstiklal Savaşı’nın Yorumlanması, Büyük Taarruz, Bayraklaşan Atatürk, İstiklal Savaşı’nda Seferberlik, Cepheye Doğru, Savaş Sonrası, Seferberlik Yılları, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı gibi büyük boyutlu kompozisyonlar meydana getirmiştir. Bu kompozisyonlarının birçoğu Milli Eğitim Ders Kitaplarında, çeşitli dergilerde, süreli mecmualarda yayınlanmıştır.
2009 yılında özlemini duyduğu Türkistan coğrafyasının kalbi Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi’nde göreve başlar ve vefatına kadar eğitimcilik ve idarecilik görevlerini yürütür. Bu üniversiteye giden misafirleri, Rektörlük girişindeki uzunluğu 7 (yedi) metre civarında olan büyük boyutlu Türk Devleti Kurucuları isimli tablosu karşılamaktadır. Tablonun bir köşesinde akbaşlı kartalı, diğer köşesinde bozkurdu görenler, Türk kültür havzasının önemli mitleri karşısında, hayranlık duymaktan kendilerini alamamaktadır. Başbuğ’un eserleri, bu 8 yıllık süreçte birçok duvarda kendine yer bularak, her duvara, her yüreğe kazıyarak adeta sanatçıyı ölümsüzleştirmiş ve silinmesi güç izleri tarihe kazımıştır.
Başbuğ, 61 yıllık yaşamında Diyarbakır, Ankara, Isparta, Konya, Bişkek gibi şehirlerde yaşamını sürdürse de çocukluğunun kenti olan Diyarbakır ve çevresinden asla vazgeçemedi ve memleketinin insanını sayısız tabloda ölümsüzleştirdi. Yaşamının son yıllarında Bişkek’te 8 (sekiz) yıl gibi bir süre yaşayan Başbuğ, son dönem eserlerine Atayurt insanını aktardı. Toplumsal yaşamı konu alan eserlerinde, çekik gözlü, yanık tenli bozkır insanının yaşamından kesitleri görmek mümkündür. Çarşı-pazarlar aynı, mücadele aynıdır. İnsan doğasının çetrefilli mizacı, kimi zaman atların yanında yürüyen, bekleşen, sohbet eden figürler olarak kompozisyonlara titizlikle yerleştirilmiştir. Başbuğ’un kompozisyon yapısı, Türk resminde alışılmış kompozisyonların aksine ters üçgen biçiminde bir geometrik açı meydana getirmektedir. Bu açı, çeşitli çizgi ve fırça tuşlarıyla desteklenerek, sanatçının iç dinamizmini yansıtmaktadır. Kırmızı, gri, kahverengi, özellikle beyaz ve ağır tonlar, sanatçının paletindeki renk skalasının farklılığını ortaya koymaktadır.
Mehmet Başbuğ’un anayurtta başlayan yaşamı, o çok sevdiği Türkistan coğrafyasında atayurtta son bulmuş, sanatı da aynı kaderi yaşamış, Anadolu topraklarının Anayurt insanı, yerini Atayurt insanlarına bırakmıştır. Vefatından bir yıl kadar önce basımı yapılan “Mehmet Başbuğ Bozkırdaki Atlar” isimli kitabı, onun çok sayıdaki desenlerini bir arada toplayan önemli bir kaynaktır. Gençliğinden beri hayalini kurduğu Tanrı Dağları’nın eteğinde doru atına binerek bu dünyadan göçen Başbuğ, ardında sayısız eserler, desenler bırakarak, yüreği Türkistan diye çarpan gençlere doğunun özlem kıvılcımlarını atarak gitmiştir.
Doç. Dr. Fatih BAŞBUĞ Kongre Başkanı
x ULUSLARARASI SANAT & TASARIM & MODA KONGRESİ
20-23 Mayıs 2017 - Gaziantep İKSAD
TAM METİN KİTABI ISBN 978-605-9885-36-2
KONGRE KÜNYESİ i
BİLİM KURULU ii
KONGRE PROGRAMI iii
BAŞKANIN KALEMİNDEN iv
İÇİNDEKİLER v
BİLDİRİLER Alev Çakmakoğlu KURU
1
TÜRK SANATINDA ve TASARIMINDA KİMLİK
N. Ayşe ODMAN BOZTOSUN
4
SANATTAN PAZARA BİR ARAÇ: FİKRİ MÜLKİYET KORUMASI
Emine KOCA - Özlem KAYA
9
AVRUPA’DA TÜRK KÜLTÜRÜ İZLERİNİN GİYİM KUŞAM AÇISINDAN İNCELENMESİ
Emine KOCA
21
TASARIM: NE - NEDEN – NASIL?
Fatma KOÇ
30
TASARIM VE MODA KÜLTÜRDEN NE BEKLER ?
Elif TARLAKAZAN & Burak E. TARLAKAZAN
43
DİSİPLİNLERARASI ORTAK DİL: TASARIM
Space
58
SPACE
Mehmet Zahit BİLİR
64
RENK DEĞİŞTİREBİLEN (KROMİK) TEKSTİL TASARIMLARI
Sevtap KANAT & Mustafa Cevat ATALAY
69
SANATÇILAR VE ESKİZ DEFTERLERİ
Sezin YILMAZ
79
GİYSİ TASARIMINDA GÖRSEL ALGI VE YANILSAMA
Şule SAYAN
89
FEMİNİST SANAT İÇİNDE LOUISE BOURGEOIS’A DAİR İZLER
Cihan CANBOLAT
98
MODA TASARIMI EĞİTİMİNDE GRAFİK TASARIM PROGRAMLARININ KULLANIMI
Space
107
SPACE
Mustafa Cevat ATALAY & Sevtap KANAT
113
POSTA SANATINDA RESSAMLAR
Şule SAYAN
126
KAMUSAL ALANDA YAZI
Birsen ÇİLEROĞLU & Sabire TIRPAN
134
NEW YORK ve PARİS MODA HAFTALARINDA SUNULAN AYAKKABI TASARIMLARININ İNOVATİF ÖZELLİKLERİNİN İNCELEMESİ
(PhillipLim, Rodarte, Alexander McQueen Örneği)
Emine KOÇAK
144
NAKIŞ TASARIMLARININ GÜNCEL SANATLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME “POP ART”
CONTENTS / İÇ
İNDEKİLER
Vo
l 2 I
ss
ue
:2
x ULUSLARARASI SANAT & TASARIM & MODA KONGRESİ
20-23 Mayıs 2017 - Gaziantep İKSAD
TAM METİN KİTABI ISBN 978-605-9885-36-2
DEFORMASYON, SOYUTLAMA
Fidan TONZA
170
FONKSİYONEL OBJELERDEN SANAT ESERİNE; GERÇEKÜSTÜCÜLÜKTE İRONİK ANLATIM
Leyla ÖZGEN & Melek YAMAN
186
TÜRK’LERDE ÇAY İÇME KÜLTÜRÜ
Nesrin ÖNLÜ
193
TASARIMDA GÖRSEL KÜLTÜR MODA İLİŞKİLERİ
Pınar TOKTAŞ
202
MUSHAFLARDA BEZEME ALANLARI
Süleyman İRGİN
209
20. VE 21. YÜZYILDA SANAT EĞİTİMİ ÜZERİNE MODEL TASARILARI
Zeynep BALKANAL
216
TÜRK SÜSLEME SANATLARINDA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BEREKETİN SEMBOLÜ “NAR” MOTİFİ
Birnaz ER & Zeliha SARIKAYA HÜNEREL
236
TÜRKİYE’DE YAŞAYAN İNSAN HAZİNELERİ VE KAYBOLMAYA YÜZ TUTMUŞ EL SANATLARI
Fatma KOÇ & Sümeyya EMİROĞLU
244
MODANIN İNŞA ALANI “SANAT VE ZANAAT HAREKETİNİN” PAUL POİRET TASARIMLARMLARINDAKİ YANSILARI
Gonca YAYAN & Ezgi DENİZASLANI
262
PAZIRIK KURGANLARINDAN ÇIKAN KEÇELERDEKİ MİTOLOJİK HAYVAN ÖĞELERİNİN GÜNÜMÜZ KEÇE SANATÇILARININ ESERLERİNE YANSIMALARI
Gülten KURT
286
AHŞABA GÖNÜL VERMİŞ BİR USTA: BÜLENT ÖZTÜRK
Halit YABALAK & Emrah PEK
294
TÜRK RESMİNDE ALİ DÜZGÜN VE RESİMLERİ
İsmet YÜKSEL
305
GÜNÜMÜZ BEĞENİSİ VE KİTSCH
Mine ÖZTÜRK & Mustafa KINIK & Mevlüt ÜNAL
315
KONYA İLİ KENT KİMLİĞİ BAĞLAMINDA TASARIMDA KÜLTÜREL ÇAĞRIŞIM İZLERİ
Mustafa DİĞLER
325
ÇAĞDAŞ TÜRK RESMİNDE NURULLAH BERK VE KÜBİST ETKİLER
Mustafa DİĞLER & Uğur YILMAZ
336
SANATÇININ KİŞİLİĞİNİN, SANAT ESERİ ÜRETİM SÜRECİNİN VE PSİKOLOJİK ALGILARININ RESİM SANATINA YANSIMALARI
Oya AŞAN YÜKSEL
347
LI XIAOFENG’IN PORSELEN KOSTÜMLERİ
Selvihan KILIÇ ATEŞ
355
MEKSİKA’DA BASKIRESİM “JOSE GUADALUPE POSADA”
Zeynep BALKANAL
364
TÜRK SÜSLEME SANATLARIMIZDAN KAAT’I SANATI ve KURUTULMUŞ YAPRAKLAR ÜZERİNE KİLİM MOTİFLERİ İLE YENİ TASARIMLAR
Ayşe Gül ÇETİN
388
SOFRA SERAMİKLERİNİN DÖNEM MODASI AÇISINDAN İNCELENMESİ
x ULUSLARARASI SANAT & TASARIM & MODA KONGRESİ
20-23 Mayıs 2017 - Gaziantep İKSAD
TAM METİN KİTABI ISBN 978-605-9885-36-2
Eren Evin KILIÇKAYA BOĞ
438
MODA DERGİSİ YAYINCILIĞINDA BİR YETENEK: ALEXEY BRODOVITCH VE HARPER’S BAZAAR DERGİSİ
Fatma KOÇ & Mukadder AKSAKAL
452
19. YÜZYIL BATI MODA ETKİSİNİN ERZURUM KADIN GİYSİLERİNE YANSIMASI
Hande BİLVAR & S.Tuğba ARABALI KOŞAR
466
TEKSTİL VE MODA TASARIMI EĞİTİMİNDE BİLGİSAYAR DESTEKLİ KUMAŞ TASARIMI SÜRECİNDE TASARIM-ÜRETİM VE BİLGİ İLİŞKİSİ
Neslihan ERTURAL
478
GELENEKSEL HALK DANSLARINDA KADIN: DİRSE HAN VE YAŞLUCUK HANIM’IN DANSI ÖRNEĞİ Space 485 SPACE Pınar BİÇİCİ ÇETİNKAYA 497
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SERAMİK SANATINDA KÜL SIRLARININ ÖNEMİ
Saliha AĞAÇ & Merve BALKIŞ
502
ÇORAP MODASININ TARİHSEL SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ
H. Serdar MUTLU
515
MEGARA KASELERİNİN SÜSLEME VE BİÇİM ÖZELLİKLERİ
Beyhan PAMUK & Şengül EROL & Cavit KAHYA
525
ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİ İLE DERİ SEKTÖRÜNÜN MARKALAŞMA VE TASARIM FAALİYETLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ (Uşak İli Deri Konfeksiyon Sanayi Örneği)
Emre PINAR & Gözde ALTIPARMAKOĞLU & Kemal SAKARYA
532
YOKOLMAYA YÜZ TUTMUŞ BİR KIRSALMİMARİ ÖRNEĞİ; DOĞU KARADENİZ SU DEĞİRMENLERİ”
Fatma ÖZTÜRK & Çağdaş ÖZDOĞAN
543
AV SPORCULARININ GİYSİLERİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLARI VE BEKLENTİLERİ
Gözde ALTIPARMAKOĞLU & Kemal SAKARYA & Emre PINAR
555
TASARIM İLKELERİ”NİN MİMARİDEKİ YANSIMALARI: CARLO SCARPA ÖRNEĞİ
Gülçin GÜNDÜZ & Özlem USLU
564
İÇ MEKAN MOBİLYALARINDA RENK FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ : AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ
Güllü YAKAR
577
REKLAM İLLÜSTRASYONLARINDA PIN-UP STİLİ: TARİHÇESİ VE GÜNÜMÜZE YANSIMALARI
Güllü YAKAR & Mustafa KINIK
584
İZLENİMCİLİKTEN POP-ART’A YENİDEN YORUMLANAN İMGELER: MONET VE LICHTENSTEIN SERİLERİ
Kemal SAKARYA & Emre PINAR & Gözde ALTIPARMAKOĞLU
590
İÇ MEKAN DUVARLARINDA BİTKİSEL ÖGELERLE DESEN TASARIMI
Melek TUFAN & Elhan ÖZUS & Filiz ERDEN
601
DENİM ÜRÜNLERİN ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ TARAFINDAN TERCİH EDİLMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
x ULUSLARARASI SANAT & TASARIM & MODA KONGRESİ
20-23 Mayıs 2017 - Gaziantep İKSAD
TAM METİN KİTABI ISBN 978-605-9885-36-2
Pınar BİÇİCİ ÇETİNKAYA
643
GÜNLÜK HAYATIMIZDA SERAMİK ÜRÜNLERİN KULLANIMI VE TASARIMA ETKİLERİ
RASİM SOYLU
648
ENİGMA BİR CHİRİCO MUAMMASI
Ayşe YÜCE & Tuncay YÜCE
660
DİJİTALLEŞEN KÜLTÜR ve SANAT
Ali ARSLAN & Mustafa ÇAĞLAYANDERELİ & Gülten ARSLAN
667
TÜRK KÜLTÜR SOSYOLOJİSİNİN İMKÂN VE GEREKSİNİMLERİ ÜZERİNE
Rabiha YILDIRIM & Banu Hatice GÜRCÜM
683
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK STRATEJİLERİ AÇISINDAN GELENEKSEL TEKSTİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ADIYAMAN İLİ ÖRNEĞİ
Ceren YILDIRIM
690
AVANGARD’DA SÜREN GELENEK -KIRMIZI SİMGECİLİĞİ
Erkan Türkmen DÖNMEZ & Erkan TÜRKER & Levent UĞUR
698
FONKSİYONEL GİYSİ TASARIMLARI İÇİN YARDIMCI MALZEME AMAÇLI YÜZEY ÜRETİMİ
Mehmet Zahit BİLİR
707
MODA TASARIMINDA AKILLI TEKSTİL UYGULAMALARI
SPACE
714
SPACE
Filiz ERDEN & Selda GÜZEL ÖZTÜRK & Melek TUFAN
721
MODEL UYGULAMALI KALIP ÇİZİMLERİNDE ÖĞRETİM YÖNTEMİ OLARAK OYUNUN KULLANILMASI ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Rabia DEMİR & Gönül CENGİZ
732
NURİ BİLGE CEYLAN SİNEMASINDA RESİM VE FOTOĞRAF İLİŞKİSİ
Gönül CENGİZ
739
KAMUSAL TARTIŞMA ALANI OLARAK TELEVİZYON TARTIŞMA PROGRAMLARI
Halit YABALAK & Emrah PEK
744
KİRLİ İÇME SUYU ÖLDÜRÜR KAMPANYASIN DA KULLANILAN AFİŞLERİN ANALİZİ
Mahmut Sami ÖZTÜRK & Erdinç ÇAKIR & Mevlüt ÜNAL
757
ÖNLİSANS GRAFİK TASARIMI PROGRAMLARININ TEKNİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Selvihan KILIÇ ATEŞ & Tuğba SEZER
773
TÜRKİYE’DE ENSTALASYON VE “AYŞE ERKMEN” ÖRNEĞİ
Vildan IŞIK ŞEN
782
MODA TASARIM EĞİTİMİNDE TEMEL TASARIM ELEMAN VE İLKELERİNİN KULLANIMI
Zehra KURTUL
796
KAHRAMANMARAŞ MÜZESİNDE BULUNAN KADIN CEPKENLERİNİN BİÇİMSEL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ
Füsun ÖZPULAT & Dilek YURT
814
x ULUSLARARASI SANAT & TASARIM & MODA KONGRESİ
20-23 Mayıs 2017 - Gaziantep İKSAD
TAM METİN KİTABI ISBN 978-605-9885-36-2
852
MODA PAZARLAMASINDA HİKAYE KULLANIMI: SILK &CASHMERE ÖRNEĞİ
Nihan AKDEMİR
858
TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDE MODA İLLÜSTRASYONU İLE SANAT AKIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Mustafa ÇAĞLAYANDERELİ & D. Ali ARSLAN & Ahmet MAZLUM
869
KÜLTÜR SOSYOLOJİSİNDE İHMAL EDİLEN KONU: GİYİM-KUŞAM Gülçin GÜNDÜZ & Özlem USLU
888
İÇ MEKAN MOBİLYALARINDA RENK FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ : AKDENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ
Emine NAS
901
GELENEKSEL BİR MALZEME OLAN KEÇE ODAKLI “HEYKELSİ KIYAFET TASARIMLARI”
Emine NAS
909
MODA MİMARİ ETKİLEŞİMİ İÇİNDE BİNALARI GİYMEK KAVRAMI ÜZERİNE DENEYSEL
926
"SANAT YAPITI SANATÇININ BİLİNÇALTININ BİR GÖLGESİDİR"İFADESİNİN ELE ALINMASI
Duygu Merve BULUT
FLOK BASKIDA KUMAŞ PARÇALARI KULLANARAK YENİ DESEN TASARIMLARI
Hüseyin ÖZDEMİR & Gökçe ÖZDEMİR
933
---Figen IŞIKTAN
H
G
IO
N
N
O
C
&
L
A
A
R
N
T
O I
&
T
A
D
N
E
R
S
E
T
IG
N
N
I
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 1
TÜRK SANATINDA ve TASARIMINDA KİMLİK Prof.Dr. Ale Çak akoğlu KURU
Adı ı Kurtuluş Sa aşı da halkı göster iş olduğu üstü kahra a lıklarla dolu
üdafaası da ala Gazia tep şehri de gerçekleşe .Uluslararası Sa at, Tasarı e Moda
Ko gresi e o ur ko uğu olarak da et edil iş ulu akta o ur du duğu u ifade ederek sözleri e aşla ak isteri .
Gazia tep…A tep…
Ba il, Hitit, Mısır, Med Asur, Pers, Ro a… pek çok u garlık gel iş geç iş Gü e doğu A adolu u e eski çağlarda eri ar ola u güzel şehri de …
ılı da Alp Arslan'ı Malazgirt Sa aşı' daki zaferi de so ra ise Türk hâki i eti aşla ış A tep te… Selçuklu, Dulkadiroğlu, Os a lı dö e leri de i şa edile çok sa ıda cami, medrese, han ve hamamla i ar edil iş, ti aret ve el sa atları geliş iş şehirde. 1.Dü a Sa aşı ılları da Er e i zul ü ü, Fra sız işgali i aşa a A tep halkı ı Kara ıla e Şahi e le desta laşa kurtuluş ü adelesi… Türk Dü ası ı ö e li ü ük şehirleri arası da arlığı ı sürdürdüğü Türki e Cu huri eti De leti i Gazia tep i.
Gaziliği ile ö ü düğü şehir…E et Gazia tep de i e ilk aklı a gele lerdi u lar…
Türk arlığı ı se ol şehirleri de Gazia tep .Uluslararası Sa at, Tasarı e Moda Ko gresi e e sahipliği içi doğru ir adrestir. Katılı ılar Ko gre süre i de Sa at, Tasarı
e Moda ı elirle e alt aşlıklar çerçe esi de değerle dire ekler su a akları ildirilerde. Sa at Tasarı e Moda u ko grede ke disi i oluştura şartları içerisi de, Psikoloji, Sos oloji, Felsefe, Si aset e ideoloji açıları da ele alı a ak. Bu salo da ulu a değerli araştır a ılar, sa atçılar, tasarı ılarla tarih, kültür, ki lik, gele ek pe eresi de sa at, tasarı e oda a akıla ak u ko grede…
Bu esile ile e de ir özle i i sizi le pa laş ak istedi kı etli arkadaşları . Belki a da umarı u özle u ülkü sizi içi de ö e lidir. He ir sa at tarihçi he de ılı ı sa at eğiti i de aşa ış ir akade is e olarak ülke izde tarihi de , kültürü de gele eği de
esle e ki liği ile özgü lüğü ile e re selliği akala ış ir sa at e tasarı orta ı oluştur ak... Bizi ola ı izde ola ı e re selliği içi de er al ak… Eserleri izi
irileri i ir şe leri kop ası ol a ası, olu a ası adı a gerçekte özgü ol ak adı a apa ile ekleri iz ardır el ette.
Tarihi i ler e ıl ötesi e da a a ir illeti Türk Milleti i e su u olarak sade e sa aşlar so u u kaza ıl ış toprakları zafer du guları la değil, i ler e ıl ötelere gide uzu ir geç işte irike kültür e sa at eserleri ile dolu ir hazi e e sahi iz. ıllık Cu huri et te rü e izle olgu laştırdığı ız Çağdaş Sa at Eğiti i ala ı da ilgi iriki i iz de ar hazi e izde…Ni e sa at eğiti isi, sa atçı e tasarı ı da etiştirdik. Ö le se… Be ura a adı ı Gazi Mustafa Ke al Atatürk te ala O u isteği ile kurul uş e kuruluşu u da . ılı ı kutla a ir kuru da Gazi Eğiti Fakültesi de geldi .
ılı da gü ü üze Cu huri eti değerleri ile a dı la a e a dı lata , e su u ol akta gurur du duğu Fakülte i sa at eğiti i de ö ü Resi İş Eğiti i A a ili Dalı da göre
apı oru ıllardır.
Bir sa at tarihçi akade is e olarak ö le köklü ir kuru da çalıştığı ız süreçte sa at eğiti ileri, sa atçı e tasarı ılarla ir arada ulu a ı getirdiği kaza ı lara e
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 2
gözle lere sahip olu or, ala ı farklı soru ları a da akıf olu orsu uz. Sanatta kimlik soru u, özgü lük u larda iri…
Hele ki uz a lık ala ı ız Türk Sa atı Tarihi ise ilgi iz ö elikle u ko u a ö eli or…Sa atçı e tasarı ıları , sa at eğiti ileri i Türk Sa atı Tarihi i algıla ışları a akı orsu uz. Ora ları değiş ekle irlikte akade ik ha atı içi de ile içi izde ir gru u , ö e li ir gru u Türk Sa atı ı ılı da , Cu huri eti ila ı so rası da a da iraz daha geri e giderek sa atta atı a açılış hareketleri i aşla gı ı olarak gördükleri . üz ılda gü ü üze da a dır akla eti dikleri i görü oruz. Bir aşka grup Türk Sa atı içi ağırlığı Türkleri İsla Di i i oğu olarak ka ul ettikleri X. üz ılda aşla a za a lara eri or. Bir grup da ar ki Türkleri Sa atı ı tarih sah esi e çıktıkları eski çağlarda gü ü üze kadar ir ütü hali de ele al akta…
Tarihi izi, kültür e sa at değerleri izi il ede a da üze sel ilgilerle do a arak, do atarak sa at e tasarı ala ı da ki likli, özgü ola il ek ü kü ü? Bu u ir olu
ar; Eğiti .
İlköğreti de iti are derslerde elde edile tarih, i a ç, kültürel değerleri izdeki farkı dalık, ders dışı oku alarla esle erek ir do gu luğa ulaşıl ada ize özgü sa at e a tasarı üreti i de söz et ek ü kü görül e ektedir.
Bu ko uda sa i i olarak ça a göstere sa atçı e tasarı ıları ız olsa da çoğu Türk Sa atı ı eski dö e leri de er ul uş otifleri i olduğu gi i a da defor e ederek eserleri de er ererek ruhu ol a a ir içi i eterliliği i sergile ekteler. Fikri ir alt apısı, da a dığı ir ildirisi ol ada orta a çıka şe i za aatta öte e taşı a ı zorluğudur karşı ıza çıka …Baze ütü i i i eti ize e isteği ize rağ e sa atta e tasarı da ir illeti , Türk Milleti i , Türklüğü ki liği i taşı a özgü lüğü ü akala a ı oruz. Soru luluğu u taşıdığı ız ülke izi sa atçı, tasarı ı e sa at eğiti isi etiştire fakülteleri e akıldığı da ders progra ları da Batı Sa atı Tarihi, Çağdaş Sa at Dersleri i görü oruz. Bazıları Mitoloji Dersleri e de er er ekteler progra ları da. Zate Sa at Ala ı ı er al ası gereke dersleridir u lar…A ak üfredatta utlaka er ul ası ı istediği iz Türk Sa atı Tarihi, Türk Mitolojisi, Çağdaş Türk Sa atı Dersleri i haftalık saatleri e kapsadıkları ko ularla ol ası gereke çizgide e eterlilikte ulu adıkları ı fark edi oruz. İsi er ede ülke izi ir Sa at e Tasarı Fakültesi i ders progra ı da Batı Mitolojisi, Doğu Mitolojisi aşlıklı dersleri er ulurke Türk Mitolojisi e er eril ediği i görü oruz. A ı Fakülte i a ı progra ı da aşka ir ders aşlığı ise Türk e Os a lı Sa atı olarak kaşı ıza çıkı or. Eğer İsla Ö esi a da İsla So rası, Selçuklu Sa atı gi i progra ı ızda Türk Sa atı ı dö e lerle ele al ı orsa ız u e kadar a lış isi le dir edir. Gazi Mualli Mekte i e ağlı olarak ılı da sa at eğiti isi etiştir ek a a ı la kurula Resi İş Bölü ü ü Gazi Eğiti E stitüsü de Gazi Eğiti Fakültesi e uza a eğiti ol uluğu daki ders progra ları da Türk Sa atı ile ilgiler uzu ıllar o u a Sa at Tarihi Derslerinin sadece bir konusu olarak er al ıştır. Türk Sa atı ı aşlı aşı a ir ders olarak üfredata gir esi ise a ak ılı da gerçekleş iştir.
Gü ü üz Eğiti Fakülteleri e ağlı Resi İş Eğiti i A a ili Dalları da sürdürüle sa at eğiti i ılı da apıla ortak ders progra ı a göredir. Batı Sa atı Tarihi e Çağdaş Sa at Dersleri i a ı sıra Türk Sa atı Tarihi Dersi de u progra ı zoru lu dersleri arası da er al aktadır. Eksikleri ola e gü ü üz şartları a u gu olarak ir değişikliğe ihti aç du ula Resi İş Progra ları da sade e seç eli derslerde sı ırlı ora da değişiklik apa il e
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 3
şa sı ız ulu aktadır. Biz de u da ararla arak A a ili Dalı ızı seç eli dersleri arası a Mitoloji Dersi i a ı sıra Türk Mitolojisi Dersi i a rı a zoru lu ol ası gerektiği i düşü düğü üz Çağdaş Türk Sa atı Dersi i erleştire ildik.
Uzu a ir süre deka lığı ı aptığı Gazi Ü i ersitesi Güzel Sa atlar Fakültesi i Ders Progra ı da Eğiti Fakülteleri e göre daha özgür da ra a i ka ı ızı değerle direrek zoru lu dersler arası da Türk Sa atı Tarihi e Türk Mitolojisi dersleri e er erdik. A a ı ız içi de aşadığı toplu u tarihi i, kültürel değerleri i ede leri içi leri ile ile sa atçı e tasarı ılar a da sa at eğiti ileri etiştir ekti. A a ı ız ilgi iriki leri, teknolojisi ile çağı akala ış a a ir o kadar da içi de aşadığı toplu u , ke di i farkı dalığı ı aşa a sa atçı e tasarı ılar etiştir ekti…A a ı ız geç işi ugü e taşı ası ol adı, ol a alı…Türk Sa at Tarihi i her dö e i i ke di içi de a rı güzellikleri ve özellikleri ardır. Bu farklı dö e leri ise ir iri e o u ki liği i oluştura ortak ir üslup ağlar. Bu üslup, içi de er aldığı dö e eserleri de aze elirgi aze de a rı tıda saklıdır. İşte ütü esele her dö e ke di ruhu u, içi i i oluştururke araları daki
ağı , izi ola çizgi i kop a ası, koparıl a asıdır…
Çağı ız Dü ası da ülke ize de a sı a e per aliz i , küreselleş e i çok ö lü kar aşası da, illilikte e a laşıldığı elirsizleş iş, adı Milli olarak aşla a eğiti sistemimize rağ e Türk Tarihi e, Sa atı a, Mitolojisi e ilgi du a eserleri de ilha ala sa atçı e tasarı ıları ız ar, eterli sa ıda değiller elki a a arlar.
Sa atı tarihi i ile , çağdaş sa at e tasarı dü ası ı her türlü ilgi e e erisi e sahip, ama taklidi reddede , ki liği e Türk ki liği e sahip çıkarak da çağdaş olu a ile eği, özgü olu a ile eği ili i deki sa atçı e tasarı ıları çoğal ası dilekleri le…
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 4
SANATTAN PAZARA BİR ARAÇ: FİKRİ MÜLKİYET KORUMASI Prof. Dr. N. A şe ODMAN BOZTOSUN
Akde iz Ü i ersitesi Hukuk Fakültesi
Sa at, i sa lığı düşü e e du guları ı so utlaştırdığı e üst düze deki arat a faali etidir. Sa at eserleri üzeri de hak sahipliği e u haklarda çeşitli şekillerde ararla a söz ko usu olduğu da iki te el para etre sapta a iliriz. Biri i para etre, sa atçı ı eseri i ke disi de sadır olduğu u herkesçe ili esi e ka ul edil esi ihti a ı ı gideril esi e ö eliktir. Bu ihti aç he i sa ı doğası da ardır he de sos okültürel ir olgudur. Eseri sahi i olarak ta ı ak, takdir edil ek, gele ek esillere ke di de ir iz ırak ak u ihti a ı te el dürtüleridir. İki i para etre ise eko o iktir. Pi asa akış açısı la akıldığı da, sa at eseri de ir etadır e ti arete ko u ola ilir. Bu te liğde, ikinci para etre te eli de, sa at eserleri i e tasarı ları ti ari olarak değerle dir esi i sağla a ak ir hukuksal araç olarak fikri ülki et hakları e u haklarda asıl
ararla ıla ile eği açıkla a aktır:
Bir sera ik sa atçısı ı özgü ir sera ik he keli i ele alalı . Bu he kel, çizi i apıldığı a da iti are fikri ülki et koru ası altı a girer. Çizi , sera ik olarak şekille diği de fikri ülki et koru ası u sera ik eser üzeri de de a eder. Bu ör ekte giderek sa at eserleri e tasarı lar üzeri deki hakları a rı a rı açıkla a iliriz. Ö elikle iki farklı u sur üzeri de iki farklı tür hak sahipliği olduğu u sapta alı ız. Di eli çizi ir kağıt üzeri e apıl ıştır. Bu duru da kağıt üzeri deki hak a rı, çizi üzeri deki hak a rıdır. Üzeri de çizi ola kağıt, ir üza edede açık artır a la satıla ilir. Açık artır a, kağıt üzeri deki ülki et hakkı ı el değiştir esi e ö eliktir. Kağıt, üzeri de ü lü ir sera ik sa atçısı ı çizi i olduğu da , koleksi o erler içi ir değer taşı a ilir e o lar tarafı da satı alı a ilir. Bu u la irlikte, koleksi o er, u kağıdı satı al akla sade e kağıdı ülki et hakkı ı elde eder. Hal uki kağıdı üzeri de er ala çizi i üzeri de farklı ir hak söz ko usudur. Bu hak, ir fikri ülki et hakkı ola eser sahipliği hakkıdır e u hak, çizi i apa sa atçı a aittir. Koleksi o er, sa atçıda izi al ada u çizi i çoğalta az e a he kel gi i ir aşka esere dö üştüre ez. A ı şekilde sera ik he keli satı ala kişi, sade e so ut ir o je ola he kel üzeri de ülki et hakkı elde eder. Eser sahipliği hakkı ise hale sera ik sa atçısı a aittir. Dola ısı la sera ik he keli satı ala kişi, sera ik sa atçısı da izi siz u he keli replikaları ı apa az, aptıra az.
Tasarı a geli e, her sa at eseri i ir tasarı ı ardır; a ak her tasarı ı ir sa at eseri olduğu u sö le e e iz. Sa at eseri ola tasarı lar, he eser sahipliği koru ası da he de tasarı lar içi ö görüle özel hukuksal koru ada ararla ır. Ör eği ir röl efi , haute outure ir gi si i tasarı ı olduğu gi i, ir koltuk takı ı ı , ir te ere seti i de tasarı ı ardır. Röl ef e gi si eser olarak koru duğu gi i, tasarı olarak da koru ur. Hal uki koltuk takı ı e te ere seti, koşulları arsa sade e tasarı olarak koru a ilir. A e ukarıda açıkla dığı şekilde, röl efi e a gi si i satı ala kişi sade e u o jeler üzeri de ülki et hakkı a sahip olur. Hal uki röl ef sa atçısı ı e a oda tasarı ısı ı eser sahipliği e tasarı hakları hale u sa atçılardadır. Bu sa atçılar a ı röl efte e a gi siden istedikleri
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 5
sa ıda ürete ilirler, ürettire ilirler. Röl efi e a gi si i satı ala kişi dahi, sa atçılarda izi al ada u eserleri replikaları ı e a e zerleri i ürete ez.
Ko u uz ola eser sahipliği e tasarı hakkı ı a rı a rı açıkla ada ö e, her ikisinin de irer fikri ülki et hakkı olduğu u urgula alı . Fikri ülki et hakları, sahi i e fikri ülki et hakkı ı izi siz kulla ı ı ı ö le e ola ağı ı ta ır. Peki u e işe arar? Bu ola ağı e işe ara a ağı ı a lata il ek içi , dü adaki a gı eko o ik düze i pazar eko o isi olduğu u hatırla a ız gerekir. Mal e hiz etler, ti arete ko u irer etadır. Bu etaları el değiştire il esi e u larda farklı şekillerde ararla ıla il esi içi , u lar üzeri de ülki et hakkı ulu duğu u ka ulü gerekir. İ sa aratı ılığı ı ürü leri ola sa at eserleri e tasarı lar içi de a ı duru geçerlidir. Bu larda ti ari şekilde ararla a il ek içi u lar üzeri de de ir hak ta ı ası gereklidir. İşte fikri ülki et hakları u ede le ö görül üşlerdir. De letleri u hakları ta ı ası ı iki te el ede i, he u tür aratı ı faali etleri teş ik et ek he de u faali etleri ürü ü ola eserleri e tasarı ları toplu a a ıl ası ı sağla aktır. Özellikle güzel sa at eserleri i ü ük iktarlarda çoğaltıl ası a gı ir u gula a ol asa da, tasarı lar açısı da e düstri el üreti e ko u ol a olasılığı daha üksektir.
Tasarı üzeri deki hakka odakla a ak olursak u hakkı ta ı a il esi i iki koşulu olduğu u görürüz: Ye ilik e a ırtedi ilik. Tasarı daha ö ede Dü a ı herha gi ir eri de ka u a su ul uş ir tasarı ise, e i ol adığı da hak ta ı a a aktır. Diğer a da , tasarı ı e i ol ası, tasarı hakkı ı ta ı ası içi eterli değildir. Bu tasarı ı , ka u a su ul uş diğer tasarı larda , a ırt edi i olarak itele esi i sağla a ak kadar a rış ış ol ası gerekir. Bu koşulu arlığı ir karşılaştır a apılarak elirle ir. Sorula soru şudur: Tasarı hakkı koru ası a ada ola tasarı , ilgile iş kulla ı ılar üzeri de halihazırda ka u a su ul uş diğer tasarı ı arattığı ge el izle i de farklı ir izle i arat akta ıdır? Ya ıt olu lu ise u tasarı ı a ırt edi i iteliğe sahip olduğu ka ul edilir. Tasarı hakkı, tes illi e tes ilsiz tasarı ol ak üzere iki e a rılır. Bu ları süresi, kaza ıl a şekli e sağladığı haklar ir iri de farklıdır. Tes illi tasarı , Türk Pate t e Marka Kuru u a apıla ak tes il aş urusu so u u da elde edilir. Koru a süresi, aş uru tarihi de iti are eş ıldır. Bu süre eşer ıllık dö e ler hâli de e ile e ilir e topla ir i eş ıla kadar uzatıla ilir. Ye ile e tale i, koru a süresi i so a ere eği tarihte ö eki altı a içi de apıl alıdır. Bu talep, ek ü ret öde esi şartı la, koru a süresi i so a erdiği tarihte iti are altı a lık süre içi de de apıla ilir. Tes illi tasarı larda, e ile e e tasarı lara ilişki tasarı hakkı, koru a süresi i ittiği tarihte so a erer. Tes ilsiz tasarı ları koru a süresi ise, koru a talep edile tasarı ı ka u a ilk su ulduğu tarihte iti are üç ıldır. Tasarı hakkı ki e aittir? Tasarı hakkı tasarı ı a e o u irasçıları a aittir. Bir tasarı ı irde çok tasarı ısı ol ası duru u da tasarı hakkı ı ki e ait olduğu araları daki a laş a a göre elirle ir. Bö le ir a laş a ap a ışlarsa pa lı ülki et hükü leri geçerli olur. Dola ısı la, a laş a la aşka türlü elirle edikçe pa lar eşit sa ılır. Bu duru da, hak sahipleri de her iri diğerleri e ildiri de ulu ak koşulu la tasarı ı kulla a ilir, hakkı ı diğerleri de ağı sız olarak de rede ilir, hatta hakka te a üzlere karşı
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 6
hukuk da ası aça ilir. Diğer a da , tasarı ı aşkaları a kulla dırıl ası ko usu da hak sahipleri i o irliği le karar er esi gerekir Tasarı ı kulla ıl ası a a ı la üçü ü kişilere lisa s eril esi içi hak sahipleri i o irliği şarttır. A ak lisa s er e ko usu da o irliği sağla a a ası hâli de ahke e, lisa s er e etkisi i hakka i et gereği e hak sahipleri de iri e e a irkaçı a ere ilir. Her e kadar tasarı hakkı ı tasarı ı a, a i tasarı ı apa kişi e ait ola ağı ı elirt iş olsak da, tasarı ı hiz et sözleş esi le iş ere e ağlı ir çalışa sa e a öğreti ele a ı ise duru farklıdır. Bu duru da çalışa ları tasarı ları ı hak sahi i iş ere öğreti ele a ları ı tasarı ları ı hak sahi i ise ilgili ü i ersitedir. Öğre iler e staj erler içi de duru a ıdır. Öğre ileri tasarı ları üzeri de ü i ersite, staj erleri tasarı ları üzeri de ise a ı da staj apıla iş ere , hak sahi idir. Eğer tasarı ir iş gör e sözleş esi gereği apıl ışsa duru farklıdır. Burada tasarı ı ile tasarı ı sipariş ede arası da ir hiz et ilişkisi oktur. Ör eği ir kişi e i içi özel ir perde tasarlatsa, tasarla ıp üretile perde i ke disi u kişi e ait ola aktır. Diğer a da perde i tasarı ı aşka perdelere de u gula a ilir. İşte u tasarı üzeri deki hak, perde i sipariş ede kişi e i, oksa perde i tasarı ısı a ı ait ola aktır? Bu husus tarafları a laş ası a göre elirle e ektir.
Çalışa , tasarı ı işi gereği ap ışsa, iş ere de tasarı karşılığı da herha gi ir talep ede ez. İş ta ı ı dışı da kala , a ak iş eri i ilgi e do a ı ı da ararla arak apıla tasarı lar içi ise, çalışa , iş ere de edel talep ede ilir. Bu edel elirle irke tasarı ı ö e i i dikkate alı a ağı elirtil ektedir. Burada, ö e de kastedile , o tasarı ı iş ere i işi içi ö e i ola ile eği gi i, ge el olarak tasarı ı pi asadaki ti ari pota si eli de ola ilir. Taraflar edel ko usu da a laşa azlarsa u edeli elirle esi içi ahke e e
aş urula ilir e edel, ahke e tarafı da elirle ir.
Öğreti ele a ları ise, gerçekleştirdikleri tasarı larda gelir elde edil esi duru u da, u gelirde elirli ir pa al a a hak kaza ırlar. Bu pa ı e kadar ola ağı, ilgili ükseköğreti kuru u u ö eti kurulu a elirle ir. Yal ız u pa geliri arısı da az ola az. Bu pa a razı gel e e öğreti ele a ları ı ahke e e aş ura il esi e dair özel ir düze le e oktur. Diğer a da , pa ı elirle e e ö elik ö eti kurulu kararı ir idari işle olduğu da , ge el hükü ler u arı a u idari işle i iptali talebiyle idare mahkemesine
aş urula ilir. Mahke e iptal tale i i ka ul ederse ilgili ö eti kurulu kararı ürürlükte kalkar; a ak ahke e ir ora elirle e ez. Bu ora ı i e ir ö eti kurulu kararı la belirlenmesi gerekir.
Öğre ileri e staj erleri aptıkları tasarı lar içi ilgili ükseköğreti kuru u da e a a ı da çalışıla iş ere de ir edel talep et eleri e e a gelirde elirli ir pa a hak kaza aları a dair ir hükü ulu a aktadır. Bu duru da çalışa ları tasarı ları da olduğu gi i, öğre ileri e staj erleri aptığı tasarı lar iş ere e ait ola aktır. Öğre iler açısı da ilgili ükseköğreti kuru u iş ere olarak ka ul edile ektir. Öğre i e a staj süre i de apıla tasarı lar, iş ere e ait ola ak e öğre ilerle staj erlere, tasarı ları karşılığı da herha gi ir edel öde e e ektir, gelirlerde herha gi ir pa eril e e ektir. Bu u la irlikte, ilgili ükseköğreti kuru u e a staj apıla iş eri i sahi i u ko uda farklı ir u gula a apa ilir. Diğer a da , öğre i e a staj er, öğre i gördüğü e a staj
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 7
aptığı eri araçları ı kulla arak, öğre i e a staj ko usu dışı da kala ir tasarı aparsa, u tasarı da ilgili ükseköğreti kuru u a e a iş ere e ait ola aktır. Bu u la irlikte, tıpkı çalışa larda olduğu gi i, öğre i e staj er, u kuru da e a iş ere de edel talep edebilecektir.
Tasarı hakkı ı ki e ait olduğu ko usu da u uş azlık çıkarsa, tasarı hakkı ı gerçek hak sahi i olduğu u iddia ede kişi, gasp da ası aça ilir. Bu da ada tasarı hakkı ı ke disi e ait olduğu a karar eril esi i talep eder. Tasarı ı gerçekleştiril esi de katkısı olduğu u, dola ısı la tasarı ı hak sahipleri arası da er al ası gerektiği i iddia ede kişiler de u da a ı aça ilir. Yal ız u talepleri üç ıl içerisi de ileri sürül esi gerekir. Bu süre, tes illi tasarı larda a ı tarihi de , tes ilsiz tasarı larda ka u a su ul a tarihi de aşlar. Tasarı hakkı, sahi i e, tasarı ı da izi siz ararla ıl ası ı ö le e ola ağı ta ır. Dola ısı la, tasarı hakkı la koru a tasarı ı kulla ılarak üreti apıl ası, u tasarı ı içere ürü leri pi asa a su ul ası, satıl ası, ithal edil esi, ti ari a açla kulla ıl ası e a elde ulu durul ası, tasarı la e a tasarı ı u gula dığı ürü le ilgili sözleş e ap a teklifinde bulu ul ası, hak sahi i i iz i e ta idir. Aksi halde tasarı hakkı a te a üz söz ko usu olur e tasarı hakkı sahi i da a açarak u te a üzü tespiti i, uhte el te a üzü ö le esi i, te a üz fiilleri i durdurul ası ı, te a üzü etkileri i kaldırıl ası ı e addi e a e i zararı ı taz i i i talep ede ilir. Hatta te a üz oluşturula ürü lerle u ürü leri üreti i de kulla ıla araçlara el ko ul ası ı e u lar üzeri de ke disi e ülki et hakkı ta ı ası ı dahi talep ede ilir.
Tasarı da doğa haklar ü hasıra tasarı sahi i e aittir. Üçü ü kişiler, tasarı sahi i i iz i ol ada koru a kapsa ı daki tasarı e a tasarı ı u gula dığı ürü ü ürete ez, pi asa a su a az, sata az, ithal ede ez, ti ari a açlı kulla a az e a u a açlarla elde ulu dura az a da u tasarı e a tasarı ı u gula dığı ürü le ilgili sözleş e ap ak içi ö eride ulu a az. Tes ilsiz tasarı larda, tasarı hakkı sahi i i hakkı ı kapsa ı, tes illi tasarı hakkı sahi i i ki e göre daha dardır. Sa ıla fiiller, ancak tes ilsiz tasarı kop ala ışsa hakka te a üz ka ul edilir. Tes ilsiz tasarı da ha erdar ol a a ir tasarı ı tarafı da ağı sız olarak apıla tasarı ı , tes ilsiz tasarı koru ası kapsa ı daki tasarı da kop ala ış olduğu ka ul edil ez. He tescilli hem tescilsiz tasarı lar açısı da , tasarı hakkı ı kapsa ı sı ırla dırıl ıştır. Özel a açla sı ırlı kala e ti ari a aç taşı a a fiiller, de e e a açlı fiiller e eğiti e a refera s a açlı çoğalt alar ser esttir. Tasarı hakkı sahi i, u fiilleri tasarı hakkı a te a üz teşkil ettiği i ileri süre ez. Bu u la irlikte, eğiti e a refera s a açlı çoğalt aları ti ari u gula adaki dürüstlük kuralları ile ağdaş ası, tasarı ı or al kulla ı ı ı gereksiz şekilde tehlike e sok a ası e u çoğalt alarda ka ak gösteril esi gerekir.
Tasarı hakkı da farklı şekillerde ararla ıla ilir. Pazar eko o isi de al e hiz etler gi i, tasarı gi i fikri ürü ler de ti arete ko u irer etadır. Tasarı hakkı, ir edel karşılığı da de redile ilir. Tasarı hakkı ı de ri i karşılığı her za a ir edel ol a a ilir. Ör eği u hak, aşka ir tasarı hakkı ı e a ir arka ı de ri e a kulla dırıl ası karşılığı da e a ir iş gör e karşılığı da da de redile ilir. De ir sözleş esi i geçerli ola il esi içi noter o a lı apıl ış ol ası gerekir. Tasarı hakkı ı irde fazla sahi i arsa e pa daşlarda iri ke di hak pa ı ı diğer pa daşlarda ir aşkası a sata ak olursa, diğer pa daşları ö alı
CONGRESS BOOK OF INFAD – ISBN 978-605-9885-36-2 8
hakkı ardır. Ya i diğer pa daşlar, pa ı ı sata ak ola kişi i pa ı ı, a ı şartlarla ke dileri al a ı teklif ederlerse pa o lara satılır. Ö alı hakkı ı kulla ıl ası süre e ağlıdır. Pa daşlar, satış teklifi i ke dileri e ildiril esi de iti are üç a içerisi de ö alı hakkı ı kulla a ilir. Satışı so rada öğre irlerse, satış tarihi de iti are e geç iki ıl içerisi de u hakkı kulla aları gerekir. Bu süreleri geçiril esi le ö alı hakkı düşer.
Tasarı hakkı, iras olu ile geçe ilir, rehi erile ilir, ha zedile ilir e a diğer hukuki işle lere ko u ola ilir. Bütü u hukuki işle leri geçerliliği azılı olarak apıl ış ol aları a ağlıdır. Tes illi tasarı lar açısı da u işle leri si ile de ka dedil esi gerekir; si ile ka dedil e e hukuki işle lerde doğa haklar, u işle lerde ha erdar ol a a kişilere karşı ileri sürüle ez. Tes illi tasarı larda, he üz aş uru aşa ası da, tasarı aş urusu üzeri deki hak, tıpkı tes il edil iş tasarı hakkı gi i hukuki işle lere ko u ola ilir.
Tasarı hakkı, aşkaları a kulla dırıla ilir. Bu hukuki işle e lisa s er e adı erilir. Bir alı ir seferde ir kişi kulla a ilir; hal uki ir tasarı ı a ı a da so suz sa ıda kişi kulla a ilir. İşte u ede le, fikri ülki et hakları ı kulla dırıl ası, a i lisa s, etkili ir a gı kulla ı ı sağla a ö te idir. Tasarı ı , tasarı hakkı sahi i i e ala dıra ak şekilde a gı kulla ı ı, tasarı üzeri de tasarı hakkı ı elde edil esi e so ra u hakkı ir lisa s sözleş esi ile kulla dırıl ası sa esi de sağla a ilir. Bur err gi i çok popüler ol uş ir dese i düşü düğü üzde, u dese i farklı o jeler üzeri de u gula ası, a gı lıkla kulla ıl ası e u da dese i tasarı ı sahi i ola şirketi e ala ası, şirketi edel karşılığı erdiği lisa slar sa esi de ol aktadır. Lisa s götürü ir edelle erile ile eği gi i, lisans edeli olarak, satıla her ürü üzeri de hak sahi i e öde e ek ir edel de ö görüle ilir. Lisa s sözleş esi de lisa sı tek ir kişi e erilip eril ediği, ha gi oğrafi ölgede, e kadar süre le ta ı dığı, ha gi ürü ler üzeri de u gula a ile eği ö görülmelidir. Tasarı hakkı, ir ti aret şirketi e ser a e olarak da ko ula ilir. He üz ülke izde fikri
ülki et hakları ı ti aret şirketleri e ser a e olarak ko ul ası u gula ası a gı laş a ış olsa da u ü kü dür. Ti aret şirketi e asıl akit, taşı ırlar, taşı azlar ser a e olarak ko ula ili orsa, ir fikri ülki et hakkı ola tasarı hakkı da ser a e olarak ko ula ilir. Bu u içi tasarı hakkı ı ahke e tarafı da elirle e ek uz a kişi tarafı da değerle esi i o jektif ir şekilde apıl ası gerekir.
Tasarı , pazar ara ışı daki e düstri el üreti ileri e ö e li araçları da iridir. Daha ö e pi asada ol a a uluş ta a lı, ep e i ir fikri e düstri el ürü e dö üş e süre i de ör eği akıllı telefo lar ürü tasarı ı ı ö e i ü ük olduğu gi i, halihazırda kulla ı da ola ko a si o el pek çok ürü ü ör eği o il a, tekstil, ar atür değeri de özgü tasarı sa esi de katla arak art aktadır. Bu süreçte özgü tasarı ı ürü de arattığı değer artışı ı ölçekle e il esi içi , oder e ili sel ir işlet e ilik aklaşı ı la ihti aç e pazar a alizi i apıl ası, u gu e ölçekle e ilir ir iş odeli i tasarla ası, u a göre ir iş orga izas o u apısı ı oluşturul ası, fo ka akları ara ışı a giril esi e işi e az riskle kurularak profesyonel ö eti a la ışı la ilerle esi elze dir. Tasarı hakkı la koru a tasarı ları sürdürüle ilir ir iş odeli i üreti araçları ol ası u şekilde
