Fuar ve sergi yapılarının high-tech kavramı üzerinden analizi: Ankara-Congresium örneği

(1)

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ-HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

İÇ MİMARLIK VE ÇEVRE TASARIMI ANA BİLİM DALI

İÇ MİMARLIK VE ÇEVRE TASARIMI BİLİM DALI

FUAR VE SERGİ YAPILARININ HIGH-TECH KAVRAMI

ÜZERİNDEN ANALİZİ: ANKARA CONGRESIUM ÖRNEĞİ

Eymen TATLIHALAT

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman

Dr. Öğr. Üyesi HAVVA DEMİRPOLAT

(2)

(3)

(4)

(5)

Önsöz

Tez çalışmam süresince desteklerini esirgemeyen, çalışmamı yönlendiren ve katkıda bulunan, başta danışman hocam Sayın Dr. Öğr. Üyesi Havva DEMİRPOLAT olmak üzere, Sayın Doç. Dr. Rabia KÖSE DOĞAN ve Sayın Arş. Gör. Mehmet NORASLI ‘ya teşekkürlerimi sunarım.

Desteklerini hiçbir zaman eksik etmeyen ve her zaman yanımda olan, öncelikle annem Hasibe Tatlıhalat olmak üzere tüm aileme ve eşim Melike Büşra Tatlıhalat’a teşekkür ederim.

Eymen TATLIHALAT KONYA-2019

(6)

Özet

Fuar, insanların ticari faaliyetlerde bulunmak için bir araya geldikleri ortamlardır. Fuarcılık anlayışı ilk olarak yerleşim bölgelerinde kurulan pazarlarda ortaya çıkmıştır. Daha sonraları gelişim göstererek sadece belirli dönemlerde oluşturulmaya başlanmıştır.

Gerçekleştirilen ilk fuar 1851 yılında Londra’da Kristal Saray adı verilen yapıda oluşturulan Büyük Sergi’dir. Büyük Sergi’den sonra birçok ülkede fuarlar düzenlenmiş ve ilgi her geçen yıl artmıştır. Fuar yapıları ileri teknoloji kullanılarak inşa edilen yapılar olmuştur. Bu nedenle 1960’lı yıllarda ortaya çıkan High Tech düşüncesinin özellikleri ile fuar yapılarının tasarım özelliklerinin büyük kısmı birbirini karşılamaktadır.

Bu çalışmada fuarcılığın ortaya çıkması ve gerçekleştirilen büyük fuar organizasyonlarında, fuar yapılarının tarihsel süreçte mimari açıdan incelemesi yapılmıştır. Sonraki bölümlerde High Tech Mimari düşüncesinin ortaya çıkması, yapı özellikleri ve en önemli High Tech yapılar incelenmiş analiz edilmiştir.

Daha sonra bu iki kavramın birbirleriyle bağları, fuar yapılarına High Tech mimari düşünce sisteminin etkileri üzerinde durulmuştur. Fuar yapılarının gerek formu gerek iç mekan özellikleri açısından High Tech mimari düşüncesine uygunluğu ve bunun yapı işleyişine etkileri araştırılmıştır. Bu bağlamda Ankara’da bulunan “Congresium Ankara” olarak adlandırılan fuar ve kongre merkezinin incelemesi yapılmış ve analiz edilmiştir. Yapı bütün detaylarıyla katlara ve mekanlara ayrılarak tek tek yerinde gözlemlenmiş ve her mekan üzerine ayrı ayrı yapılan incelemeler analiz edilerek sonuca ulaşılmıştır.

(7)

Abstract

The fair is the environment where people come together to engage in commercial activities. The concept of fair first emerged in the markets established in residential areas. Later, it started to be developed only in certain periods. The first exhibition was held in 1851 in London, it is called the Crystal Palace. After the Great Exhibition, fairs have been organized in many countries and interest has increased every year. Fair structures have been built using advanced technology. The characteristics of the High Tech architectural idea emerged in the 18th century and most of the design features of the exhibition buildings met with this idea. In this study, the emergence of trade fairs and the major trade fair organizations, the exhibition structures are examined in terms of architectural in the historical timeline. The emergence of the idea of High Tech Architectural building in fairs are analyzed. In other section,The effects of High Tech architectural thinking system on the fair structures are emphasized. The suitability of the exhibition structures in terms of both form and interior features are investigated on to the High Tech architectural idea and its effects on the structure of the building In this context, the exhibition and congress center called Congresium Ankara was examined and analyzed. The building was divided into floors and spaces with all the details and observed for interior features and results were analyzed separately.

(8)

İçindekiler

Bilimsel Etik Sayfası ...i

Önsöz ... ii

Özet ...iii

Abstract ...iv

İçindekiler ...v

Kısaltmalar ve Simgeler Sayfası ...x

Tablolar Listesi ...xi

Şekiller Listesi ...xii

Giriş ...1

Tezin Amacı ve Kapsamı ...3

Materyal ve Metot ...5

1.FUAR KAVRAMI VE FUARCILIK TARİHİ HAKKINDA AÇIKLAMALAR ...6

1.1. Fuar Nedir…………. ...6

1.2. Dünya’da Fuar Faaliyetlerinin Tarihsel Süreç İçerisinde Gelişimi……...7

1.3. Oluşturulan Fuar Organizasyonlarının Sınıflandırılması...8

1.3.1.Yatay (Genel Ticaret) Fuarları...9

1.3.2.Dikey (İhtisas) Fuarları...9

1.3.3.Solo Fuarlar...10 1.3.4.Tüketici Fuarları...10 1.3.5.Entegre Fuarlar...11 1.3.6.Bölgesel Fuarlar ...….11 1.3.7.Ulusal Fuarlar ...….11 1.3.8.Uluslararası Fuarlar... 11 1.3.9.Expo Organizasyonları...11 1.3.10.Sanal Fuarlar ...12

(9)

2.TÜRKİYE VE DÜNYADA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KADAR GERÇEKLEŞTİRİLEN BÜYÜK ÖLÇEKLİ FUAR

ORGANİZASYONLARI...13

2.1.(1851)-Dünya’da Gerçekleştirilen ilk Fuar, Londra...13

2.1.1.Büyük Sergi’nin Düzenlenmesinin Kararlaştırılması...13

2.1.2.Büyük Sergi, Kristal Saray ...13

2.1.3.Büyük Sergi’nin Düzenlenmesi ve Oluşturduğu Etkiler ...14

2.1.4.Osmanlı Devleti’nin Büyük Sergi’ye Katılma Gerekçeleri...15

2.1.5.Büyük Sergi Kapatıldıktan Sonra Gerçekleşen Olaylar...16

2.2.(1863)- Sergi-i Umumi-i Osmani, İstanbul...17

2.3.(1867)- Paris Dünya Fuarı ...18

2.4.(1873)- Viyana Dünya Fuarı...20

2.5.(1878)- Paris Dünya Fuarı...22

2.6.(1889)- Paris Dünya Fuarı...23

2.7.(1893) Şikago Dünya Fuarı...24

2.8.(1900) Paris Dünya Fuarı...26

2.9.(1909) Bursa Sergisi...27

2.10.(1936)-Arsıulusal İzmir Fuarı (İzmir Entaryonel Fuarı) ...28

3.EXPO KAVRAMI ve GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE DÜZENLENEN ÖNEMLİ EXPO ORGANİZASYONLARI ...30

3.1.Expo Nedir? ...30

3.2.Geçmişten Günümüze Düzenlenen Önemli Expo Organizasyonları...32

3.2.1.(1958)- Brüksel Sergisi (Expo 58) ...32

3.2.2.(1967) Kanada Sergisi (Expo 67) ...33

3.2.3.(1970) Osaka Sergisi: Asya’da ilk dünya fuarı(Expo 70) ...35

3.2.4.(1985) ‘Tsukuba’ Sergisi (Expo 85) ...35

3.2.5.(1992) Sevilla Sergisi (Expo 92) ...36

3.2.6.(1998) Lizbon Sergisi (Expo 98) ...38

3.2.7.(2000)Hannover Sergisi ‘Yüzyılın Değişim’(Expo 2000) ...39

(10)

3.2.9.(2008) Zaragoza Sergisi (Expo 2008) ...41

3.2.10.(2010) Shanghai Sergisi (EXPO 2010) ...43

3.2.11.(2015)Milano Sergisi (EXPO 2015) ...44

3.2.12.(2016) Antalya Sergisi (Expo 2016) ...45

4.HIGH TECH HAREKETİN DOĞUŞU, ÖZELLİKLERİ VE UYGULANDIĞI MİMARİ YAPILAR...46

4.1.Teknoloji Nedir? ...46

4.2. Teknolojinin Tarihsel Gelişimi...46

4.2.1. Sanayi Devriminden Önce Teknolojinin Gelişimi...46

4.2.2. Sanayi Devriminden Sonra Teknolojinin Gelişimi...47

4.3.Teknolojinin Mimarlıkla Etkileşimi...48

4.3.1. Sanayi Devriminden Önce Teknoloji-Mimarlık Etkileşimi...48

4.3.2. Sanayi Devriminden Sonra Teknoloji-Mimarlık Etkileşimi...49

4.4.High Tech Mimarlığın Doğuşu...52

4.5.High Tech Mimarlığın Gelişimi...52

4.6.High Tech Mimarlığın Önemli Görüş ve Özellikleri ...57

4.6.1.Çağın Ruhu: İleri Teknoloji...57

4.6.2. Mimarlık Endüstriyel Teknolojinin Bir Dalıdır...57

4.6.3. Makine Benzetimi...57

4.6.4. Seri Üretim...58

4.6.5. Esnek Mekan Anlayışı (The Omniplatz) ...60

4.6.6. Sökülüp Takılabilir Olma ( Plug-in Pod) ...61

4.6.7. Strüktür ve Servisler...62

4.6.8. İşlev-Form İlişkisi...63

4.6.9. Hi-Tech Yapı Görünümü...64

4.6.10. Hi-Tech Mimarlık ve Şehir...65

4.7. High Tech Mimarinin Uygulandığı Yapılarda Ortak Olan Özellikler...66

4.7.1.Esneklik...66

(11)

4.7.3. Parlak ve Düz Renklendirme...67

4.7.4. İnce Kablolar...67

4.7.5. Cam, Metal ve Plastik Malzemeler ...67

4.7.6. Strüktür ve Servislerin Algılanması...68

4.7.7. Enerji Tasarrufu...68

4.7.8. Sağlıklı Hava ve Gaz Temizleme Sistemi...69

4.7.9. Doğal Işık Kullanımı...69

4.8. High Tech Mimarlığın Önde Gelen Mimarları...70

4.8.1. Richard Rogers...70

4.8.2. Norman Foster...71

4.8.3. Nicholas Grimshaw...71

4.8.4. Michael Hopkins...72

4.8.4. Renzo Piano...72

4.9.High Tech Mimaride Gerçekleştirilmiş En Önemli Yapılar...72

4.9.1.Pompidou Kültür Merkezi...72

4.9.2. Lloyd’s Büro Binası ...75

4.9.3. Hong Kong Bankası...80

5.CONGRESİUM ANKARA FUAR VE KONGRE MERKEZİNİN HİGH TECH MİMARİ BAKIŞ AÇISIYLA İNCELENMESİ...82

5.1.Yapının Kimliği...82

5.2.Yapı Hakkında Genel Bilgiler...83

5.3.Yapının Konumu...84

5.4.Yapının Formu...85

5.5.Yapının Fonksiyonu...87

5.6.Yapıda Bulunan Mekanlar ve Özellikleri...89

5.6.1. Zemin Katta Bulunan Mekanlar Ve Özellikleri...89

5.6.2. İkinci Katta Bulunan Mekanlar ve Özellikleri...100

5.6.3. Üçüncü Katta Bulunan Mekanlar ve Özellikleri...110

5.6.4. Dördüncü Katta Bulunan Mekanlar ve Özellikleri...114

5.7. Yapının Aydınlatma Özellikleri...118

(12)

5.9.Yapının High Tech Mimari Bakış Açısıyla Analiz Edilmesi...128

6. SONUÇ ... 132

Kaynakça ... 137

İnternet Kaynakları ... 139

(13)

Kısaltmalar ve Simgeler Sayfası

EXPO- Exposition

BIE- Bureau International des Expositions

UFI- Uluslararası Fuarlar Birliği

(14)

Tablolar Listesi

Tablo- 1:Zemin Katta Bulunan Mekanların Teknik Ölçüleri ve Alanları …………..89 Tablo- 2:İkinci Katta Bulunan Mekanların Teknik Ölçüleri ve Alanları ………….101 Tablo- 3:Üçüncü Katta Bulunan Mekanların Teknik Ölçüleri ve Alanları ……..…110 Tablo- 4:Dördüncü Katta Bulunan Mekanların Teknik Ölçüleri ve Alanları .. ……115

(15)

Şekiller Listesi

Şekil-1: 1851 Londra Dünya Fuarı ve Kristal Saray...15

Şekil-2: 1851 Londra Dünya Fuarı Osmanlı Pavyonu...16

Şekil-3: 1863 İstanbul Sergi-i Umumi-i Osmani...17

Şekil-4: 1867 Paris Dünya Fuarı Vaziyet Planı...19

Şekil-5: 1867 Paris Dünya Fuarı, Türk Mahallesi...20

Şekil-6: 1873 Viyana Dünya Fuarı, Endüstri Sarayı...21

Şekil-7: 1873 Viyana Dünya Fuarı, III. Ahmet Çeşmesi Replikası...21

Şekil-8: 1878 Paris Dünya Fuarı, Trocadero Sarayı...22

Şekil-9: 1889 Paris Dünya Fuarı Genel Görünüş...23

Şekil-10: 1889 Paris Dünya Fuarı, Tütün Pavyonu...24

Şekil-11: 1893 Chicago Dünya Fuarı, Ana Meydan...25

Şekil-12: 1893 Chicago Dünya Fuarı, Türk Pavyonu...25

Şekil-13: 1900 Paris Dünya Fuarı, Eklenen Yapılar...26

Şekil-14: 1900 Paris Dünya Fuarı, Türk Pavyonu, Seine Nehri Yönü...27

Şekil-15: Arsıulusal İzmir Fuarı...29

Şekil-16: Expo 58 Genel Görünüm...32

Şekil-17: Expo 58 Türkiye Pavyonu...33

Şekil-18:Expo67, Habitat 67 Yapıları...34

(16)

Şekil-23: Expo 92 Fuar Alanı Genel Görünüş...37

Şekil-24: Expo 92 İngiltere Pavyonu...37

Şekil-26: Expo 98 Genel Görünüş...39

Şekil-32: Expo 2010 Çin Pavyonu...43

Şekil-34:Expo 2015 Genel Görünüm...44

Şekil-37: Expo 2016 Simge Yapısı Kule ...45

Şekil-39: Crystal Palace (Londra 1851) ...50

Şekil-40: Makineler Galerisi ...51

Şekil-41: Eiffel Kulesi...51

Şekil-42: Coalbrookdale köprüsü (1779) ...53

Şekil-43: Citta Nuova eskizi,(1914) ...53

Şekil-44: Alexandr Vesnin’in eskizi (1923) ...53

Şekil-45: Chernikov’un eskizi (1930) ...54

Şekil-46: Dymaxion Evi Projesi...54

(17)

Şekil-48: Patera Ofis Binaları ...60

Şekil-49: Eames House...60

Şekil-50: Nagakin Kapsül Kulesi (1972) ...62

Şekil-51: Lloyd’s Binası (1978-86) ...62

Şekil-52: Sainsbury Centre (1974-78) ...64

Şekil-53: Gereene King Brewery (1979) ...64

Şekil-54: Ville Spatiale(1959) ...65

Şekil-55: Plug-in City(1964) ...65

Şekil-56: Pompidou Center Konumu...73

Şekil-57: Pompidou Center Cephesi...73

Şekil-58: Cephede Bulunan Cam Tünel İçindeki Merdivenler...73

Şekil-59: Cephede Bulunan Cam Tünel İçindeki Merdivenler...73

Şekil-60: Cephede Bulunan Servis Boruları...74

Şekil-61: Pompidou Center İç Mekan...74

Şekil-62: Pompidou Center İç Mekan...74

Şekil-63: Pompidou Center Çelik Konstrüksiyon ...75

Şekil-64: Pompidou Center Çelik Konstrüksiyon ...75

Şekil-65: Lloyd’s Binası Londra (1978-86) ...76

Şekil-66: Lloyd’s Binası Londra (1978-86) ...76

Şekil-67: Lloyd’s Binası Plan Çizimi...77

Şekil-68: Lloyd’s Binası Kesit Çizimi...77

Şekil-69: Lloyd’s Binası Üç Boyut Çizimi...77

Şekil-70: Lloyd’s Binası Kesit Çizimi...77

Şekil-71: Lloyd’s Binası İç Mekan...78

(18)

Şekil-73: Lloyd’s Binası Servis Elemanları...79

Şekil-74: Lloyd’s Binası Servis Elemanları...79

Şekil-75: Lloyd’s Binası Cephe...80

Şekil-76: Lloyd’s Binası Cephe...80

Şekil-77: Hong Kong Bankası...80

Şekil-78: Hong Kong Bankası...80

Şekil-79: Hong Kong Bankası İç Mekan...81

Şekil-80: Hong Kong Bankası İç Mekan...81

Şekil-81: Congresium Ankara Plan Çizimi...83

Şekil-82: Congresium Ankara Kesit Çizimi...83

Şekil-83: Congresium Ankara Kesit Çizimi...83

Şekil-84: Congresium Ankara Konum...84

Şekil-85: Congresium Ankara Konum...85

Şekil-86: Congresium Ankara Cephe Görünümü...86

Şekil-87: Congresium Ankara Cephe Görünümü...87

Şekil-88: Congresium Ankara ...88

Şekil-89: Congresium Ankara Zemin Kat Planı ve Mekanlar...89

Şekil-90: Congresium Ankara Zemin Kat Planı ve Mekanlar...89

Şekil-91: Congresium Ankara Atrium Bölümü...90

Şekil-92: Atrium Bölümü Tavan ...91

Şekil-93: Atrium Bölümü Zemin...91

Şekil-94: Atrium Bölümü Konstrüksiyon...92

Şekil-95: Atrium Bölümü Sirkülasyon Elemanları...93

Şekil-96: Congresium Ankara Restoran Giriş Bölümü...94

(19)

Şekil-98: Restoran İç Mekan...94

Şekil-101: Cafe Bölümü ve İç Havuz...95

Şekil-102: Congresium Ankara Truva Fuar Salonu...96

Şekil-103: Truva Fuar Salonu Hareketli Duvarlar...97

Şekil-104: Truva Fuar Salonu Hareketli Duvarlar... ...97

Şekil-105: Truva Fuar Salonu Tavan...98

Şekil-106: Congresium Ankara Zelve Fuar Salonu... ... 99

Şekil-107: Congresium Ankara Zelve Fuar Salonu... 99

Şekil-108: Congresium Ankara İkinci Kat Plan Çizimi ...100

Şekil-109: Congresium Ankara İkinci Kat Plan ve Mekanlar...100

Şekil-110: Congresium Ankara Merdivenler...101

Şekil-111: Congresium Ankara Merdivenler...101

Şekil-112: Angora Salonu...102

Şekil-115:İkinci Kat Merdivenleri...103

Şekil-116:İkinci Kat Merdivenleri...103

Şekil-117: Oditoryum Fuaye Alanı...104

Şekil-118: Toplantı Odaları...105

Şekil-119: Toplantı Odaları...105

Şekil-120: Congresium Ankara İkinci Kat VİP Salon...105

Şekil-121: Congresium Ankara İkinci Kat VİP Salon...105

(20)

Şekil-123: Gordion Oditoryum Sahne...106

Şekil-124: Gordion Oditoryum...107

Şekil- 127: Gordion Oditoryum...107

Şekil-128: Gordion Oditoryum Sirkülasyon Alanları...108

Şekil-129: Gordion Oditoryum ...108

Şekil-133: Gordion Oditoryum Tavan...110

Şekil-134: Gordion Oditoryum Tavan...110

Şekil-135: Congresium Ankara Üçüncü Kat Plan ve Mekanlar...110

Şekil-136: Çok Amaçlı Salon...112

Şekil-137: Çok Amaçlı Salon...113

Şekil-138: Congresium Ankara Üçüncü Kat VİP Salon...113

Şekil-139: Congresium Ankara Dördüncü Kat Plan Çizimi ...114

Şekil-140: Congresium Ankara Dördüncü Kat Plan ve Mekanlar...114

Şekil-141: Dördüncü Kat Kapalı Teras...115

Şekil-142: Dördüncü Kat Küçük Teras...116

Şekil-143: Dördüncü Kat Panorama Teras...117

(21)

Şekil-151: Congresium Ankara Atrium ...119

Şekil-152: Congresium Ankara Atrium ...119

Şekil-153: Congresium Ankara Atrium Tavan Tasarımı...119

Şekil-154: Congresium Ankara Atrium Tavan Tasarımı...119

Şekil-155: Atrium Tavan Aydınlatma Elemanı...120

Şekil-156: Fuar Salonları Tavan Aydınlatma Elemanı...121

Şekil-157: Angora Salonu Tavan Aydınlatma Elemanı...122

Şekil-158: Angora Fuye Tavan Aydınlatma Elemanı...122

Şekil-159: VİP Salon Tavan Aydınlatma Elemanı...122

Şekil-160: Oditoryum Tavan Aydınlatma Elemanı...123

Şekil-161: Fuar Salonları Tavan Havalandırma Elemanı...125

Şekil-162: Atrium Havalandırma Elemanı...126

Şekil-163: Atrium Havalandırma Elemanı...126

(22)

Giriş

Fuar, kısaca insanların bir araya gelerek, ticari faaliyetlerde bulundukları alanlardır. Bu faaliyetler bir ürünün pazarlanması olabileceği gibi bir hizmetin pazarlanması şeklinde de olabilir.

Dünya üzerinde fuarcılık faaliyetlerinin temeli kurulan pazar yerleri ve şehrin toplandığı festival alanları olmuştur. Daha sonraları tüccarların mallarını satabilmek adına ülke ülke gezmeleri ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmaları fuarcılığın temelini oluşturmuştur.

1851 yılında Londra’da, Kristal Saray adı verilen özel olarak tasarlanmış bu yapıda gerçekleştirilen ilk fuar olan Büyük Sergi, fuarcılık alanında milat olmuştur. Büyük Sergi’den sonra başta Fransa olmak üzere bir çok ülkede büyük çapta fuar organizasyonları düzenlenmiştir. Bu fuarlara ilgi ve katılım her geçen yıl daha da artmıştır.Büyük Sergi ve daha sonra oluşturulan büyük fuar organizasyonları ülkelerin güç gösterileri olmaya başladı.Bu nedenle fuarların yapılacağı alanlarda bir o kadar büyük ve ihtişamlı olarak tasarlandı.Bu durum yüksek teknolojiyi gerektiriyordu ve nitekim o güne kadar hiç görülmemiş tekniklerle ilk fuar yapısı olan Kristal Saray inşaa edildi.Kristal Saray ilk High-Tech (yüksek teknoloji) yapı olma özelliğini taşımaktadır.

20. yüzyıl dünya fuarları Expo adıyla oluşturulan büyük organizasyonlar halini aldı. Bu organizasyonlarda amaç ürünlerin pazarlanması değil, ülkelerin kendi ürünlerini ve kültürlerini tanıtarak, dünya üzerinde yaşanan toplumsal ve küresel sorunlara dikkat çekmektir.

1960’lı yıllara gelindiğinde High Tech, mimaride bir üslup haline gelmeye başladı. Bu düşünceyi savunan önemli mimarlar yapılarını High Tech mimarinin düşünce sistemi içerisinde tasarladılar. High Tech düşünce sisteminde yapılar çağın ileri teknoloji imkanlarını kullanarak oluşturuluyordu. Bu nedenle gelişmişliğin simgesi olarak oluşturulan fuar organizasyonları ve fuar yapıları High Tech düşünce sistemiyle ayrılmaz bir bütün olmuşlardır.

(23)

High Tech’in konfor koşulları üzerine görüşleri günümüz yapılarının ihtiyaçları olmuştur. High Tech mimaride yapının esnek bir tasarıma sahip olması, değişen koşullara göre ihtiyacı karşılama adına değişim gösterebilir olması gerektiği savunulur. Yapıda enerji korunumuna ve enerji harcamalarına dikkat edilir. Temiz hava sirkülasyonu ve gün ışığının yapı içinde kullanılması düşüncesi gibi birçok düşünce günümüz yapılarında tasarım kriterleri olmuştur. Özellikle fuar yapılarına baktığımızda High Tech düşünce sisteminin neredeyse bütün parametrelerini kendilerinde bulundurmaktadır. Kesin net ölçü veren çelik konstrüksiyon, kolay kurulum, büyük açıklıkların kolonsuz geçilebilmesi, temiz hava sirkülasyonu, algılamada kolaylık, tesisatlara kolay ulaşım, yapının değişen koşullara göre ihtiyacı karşılamaya yönelik değişiklik gösterebilmesi, yapıya ekleme ve çıkarma yapılabilmesi gibi özellikler hem High Tech mimarinin özellikleridir hem de fuar yapılarının özellikleridir. Bu nedenle henüz High Tech düşüncesinin ortaya çıkmasından 100 yıl önce bile oluşturulan fuar yapılarında bu parametreler doğrultusunda tasarım uygulanmıştır. Bu nedenle bu iki kavram bir birini bütünler niteliktedir.

(24)

Tezin Amacı ve Kapsamı

Fuar kavramı insan hayatına ilk olarak pazar, panayır alanlarında girmiştir. Düzenli olarak kurulan pazarların yerini zamanla, belirli dönemlerde kurulan panayırlar almıştır. Fuar ve fuarcılık anlamında en büyük ve en somut adım 1851 yılında Lodra’ Büyük Sergi adıyla oluşturulan Dünya Fuarı olmuştur. Bu fuar için o güne dek hiç görülmemiş tekniklerle Kristal Saray adı verilen yapı oluşturulmuştur. Yapı prefabrike çelik konstrüksiyonlu, cam yüzeylerle kaplı oldukça büyük ve etkileyici bir eser olmuştur. Bu yapı aynı zamanda High Tech mimarinin de ilk örneği olmuştur.

Büyük Sergiden sonra dünya Fuarları oluşturulmaya devam edilmiştir. Bu anlamda özellikle Fransa etkin rol oynamıştır. Düzenlenen dünya fuarları ülkelerin gelişmişliklerini sergileme platformları olmuştur. Bu nedenle gerçekleştirilen bu fuarlarda oluşturulan yapılar yüksek teknolojinin birer sanat eserleri haline gelmiştir. Yapılar yeni, denenmemiş tekniklerle, teknolojinin imkanlarını sonuna kadar kullanılarak inşaa edilmişlerdir. 20. yüzyıla gelindiğinde dünya fuarları Expo adını alan organizasyonlar olarak gerçekleştirilmeye devam etmiştir. Daha önceki yıllarda olduğu gibi düzenlenen Expo organizasyonları için oluşturulan yapılar teknolojik imkanlar, yeni malzemeler kullanılarak oluşturulmuşlardır. Bu nedenle fuar yapılarıyla High Tech mimari birbiriyle yıllar boyu ilişkilerini devam ettirmişlerdir.

Aslında var olduğu kabul edilen mimari anlayış, 1960’lı yıllara gelindiinde High Tech ismini almış ve kendi kurallarını oluşturmuştur. High Tech mimarlar yüksek teknolojik teknikleri ve malzemeleri kullanarak, zamanın ötesinde yapılar tasarlamışlardır.

Bu tez çalışması; geçmişten günümüze kadar gerçekleştirilmiş fuar yapılarının mimari açıdan incelenmesi, fuar yapılarının tarihsel süreç içerisinde uğradıkları değişim ve gelişimlerin analiz edilmesi, High Tech mimari düşünce sisteminin fuar yapılarıyla olan ilişkisinin ve bu yapılara olan etkilerinin araştırılması, High Tech mimari düşüncesinin günümüz modern yapılarındaki etkinliğinin ortaya konulması amacıyla oluşturulmuştur.

(25)

Bu bağlamda; High Tech mimari düşüncesinin günümüz moder fuar yapılarına etkilerinin ne düzeyde gerçekleştiğini görmemiz adına Ankara’da bulunan Congresium Ankara Fuar ve Kongre Merkezi’nin alan çalışması yapılarak mimari açıdan incelenmesi yapılmıtır. Yapının tüm mekanları ayrı ayrı incelenerek analiz edilmiş, bir çok kriter göz önünde bulundurularak, High Tech mimari düşünce sistemine uygunluk derecesi ortaya konulmuştur.

(26)

Materyal ve Metot

Hazırlanan tez kapsamında iki çeşit materyal kullanılmıştır. Bunlardan ilki araştırılan konuyla ilgili teorik bilgilerin ve görselllerin elde edildiği; tez çalışmaları, mimarlık ve iç mimarlık dergileri, yayınlanan makaleler, internet kaynaklarıdır.Bu kaynaklardan elde edilen bilgiler belirli kriterler doğrultusunda incelenmiş konuya uygunluk derecelerine göre sıralanmıştır.

Tez çalışmasında uygulanan ikinci materyal ise Ankara’da bulunan Congresium Ankara Fuar ve Kongre Merkezi yapısının yerinde tespiti, incelenmesi, ilgililerle görüşmeler yapılması ve mekanın fotoğraflanmasıdır.

Tez çalışmasında izlenen metot gözlem ve tespit çalışmalarından meydana gelmektedir. Araştırılan konu ile ilgili teorik bilgilerin ve görsellerin edinildiği, tez çalışmaları, yayınlar, mimarlık ve iç mimarlık dergileri, makaleler ve internet kaynaklarından elde edilen bilgiler ve gözlemler sonucunda konu ile ilgili tespit çalışmaları yapılmıştır.

Tez çalışmasının birinci bölümünde, “Fuar Kavramı ve Fuarcılık Tarihi Hakkında Açıklamalar”; ikinci bölümünde, “Türkiye Ve Dünyada Geçmişten Günümüze Kadar Gerçekleştirilen Büyük Ölçekli Fuar Organizasyonları”; üçüncü bölümde, “Expo Kavramı ve Geçmişten Günümüze Düzenlenen Önemli Expo Organizasyonları”; dördüncü bölümde, “High Tech Hareketin Doğuşu, Özellikleri ve Uygulandığı Mimari Yapılar” beşinci bölümde, “Congresium Ankara Fuar ve Kongre Merkezinin High Tech Mimari Bakış Açısıyla İncelenmesi” başlıkları adı altında, araştırma, gözlem ve tespit çalışmaları uygulanmıştır.

Gözlem çalışması, Congresium Ankara Fuar ve Kongre Merkezi yapısının yerinde incelenmesi ile gerçekleştirilmiştir. Yapı bu bağlamda detaylı bir şekilde incelenmiştir. Özellikle yapının iç mekan birimleri ayrı ayrı yerinde incelenmiş, fotoğraflanmıştır. İnceleme esnasında eşlik eden yetkili kişilerden yapı bütünü ve birimleri hakkında bilgiler alınmıştır. Yapılan yerinde inceleme sonucu elde edilen bilgiler, yapının High Tech mimari düşünce sistemine uygunluğu üzerinden karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.

(27)

1. FUAR KAVRAMI VE FUARCILIK TARİHİ HAKKINDA AÇIKLAMALAR

1.1.Fuar Nedir?

Fuar kelimesi, Latincede “pazar yeri” anlamlarına da gelen “feria” kelimesinden gelmektedir.

Fuar kelimesinin almanca karşılığı olan “messe” sözcüğü ise Latince “missa” türetilmiş olup kitle anlamını taşımaktadır. Her iki sözcüğü birleştirip yorumladığımızda o zamandan günümüze fuarların kitlelerin bir araya gelişini

sağlamak amacıyla yapılan organizasyonlar olduğu ortaya çıkmaktadır. (T.C.MEB,

2011: 3)

Diğer taraftan Türk Dil Kurumunun İktisadi Terimler Sözlüğüne göre fuar;

yurtiçi ya da yurtdışı ticareti geliştirmek amacıyla düzenlenen ve yerli ve / veya yabancı firmaların mallarının belli süreler içinde sergilendiği büyük ticari merkezdir. (TDK, 2011)

Ticaretle ilgili ürün ya da hizmetlerin teknolojik gelişmelerin bilgi ve yeniliklerin tanıtımı, pazar bulunabilmesi ve satın alınabilmesi, teknik işbirliği, geleceğe yönelik ticari işbirliği kurulması ve geliştirilmesi için belirli bir takvime bağlı olarak düzenli aralıklarla genellikle aynı yerlerde gerçekleştirilen bir tanıtım etkinliğidir. (T.C.MEB, 2011:5)

Fuar, ticari ürün ve hizmetlerin belirli zamanlarda ve bu tip faaliyetler için özel olarak hazırlanmış mekanlarda sergilendiği, arz ve talep taraflarını buluşturan, periyodik olarak gerçekleşen pazarlama iletişimi faaliyetleridir. (Işıklı, Balkan, 2007,s11)

En genel tanımda ise Fuar, genel kapsamda; ticaretle ilgili ürün ya da hizmetlerin, teknolojik gelişmelerin, bilgi ve yeniliklerin tanıtımı, pazar bulunabilmesi ve satın alınabilmesi, teknik işbirliği, geleceğe yönelik ticari ilişki kurulması ve geliştirilmesi için, belirli bir takvime bağlı olarak, düzenli aralıklarla

(28)

genellikle de aynı yerlerde gerçekleştirilen bir tanıtım etkinliğidir. (Aktaran:Acartürk, 2013: 2)

1.2.Dünyada Fuar Faaliyetlerinin Tarihsel Süreç İçerisinde Gelişimi

Dünya üzerinde şehirleşme ve yerleşik düzene geçişle birlikte gerek değiş-tokuş gerekse para karşılığı ticaretin başlangıcıyla, toplumlarda kabaca bir tüccar sınıfı ortaya çıkmaya başlamıştır denebilir. Gezici tüccarların kent kent, ülke ülke gezmeleri ve ellerinde bulundurdukları ürünleri satmaları ya da başka ürünleri satın almaları ilk olarak Roma döneminde gözlemlenmiş ve çalışmamızın başında değindiğimiz gibi belki de Fuarcılığın prototipi olan “Feria” kelimesi ilk olarak yine bu dönemde kullanılmıştır.

İlk duruma bakıldığında fuarlar, pazarın(market) anlamını oluşturuken; daha sonraki dönemlerde bu iki kavram birbirinden ayrılmış ve pazarlar kalıcı hale gelirken, fuarlar yıllık, altı aylık ya da 3 aylık periodlar şeklinde yapılır hale gelmiştir. (Aktaran: Acartürk, 2013: 10)

Fuarların gelişimini üç evreye ayırabiliriz.

 Festivaller, pazar alanları

 1850 yılından sonraki dönem

 Günümüz dönemi

Festivaller ve pazar alanları;

Sanayi Devrimi öncesi, tüketiciye yönelik malların sergilendiği, tüccarların mallarını satış amaçlı teşhir ettiği fuarlar dönemidir. Tarihte bilinen ilk fuar, Kral Dagobert tarafından Paris yakınlarındaki St. Denis banliyösünde 629 yılında kurulan “Foire de Saint Denis”dir. Hıristiyanlığın Avrupa’da gelişimi ile beraber kilise çevrelerinde Tanrı adına düzenlendiği görülmüştür.

18. ve 19. yüzyıllarda, sanayi devrimi ile birlikte fuarlar, malların satıldığı pazarlardan malların sadece sergilendiği ortamlara dönüşmüştür. Artık amaç, aynı ürünlerden bol miktarda getirip, onları fuar süresince satmak değil, çok çeşitli

(29)

ürünlerden yalnızca birer numune sergileyerek, yapılacak alışverişin ilk adımının atılması olmuştur. (T.C.MEB, 2011: 5)

1850 yılından sonraki dönem;

Sanayi Devrimi ile başlayan süreçtir. Bu süreçte el yapımı ürünlerden teknoloji ile üretilen ürünlere geçilmiştir.(T.C.MEB, 2011, s6)

Fuarcılık faaliyetlerinin başlangıcı Fransa olarak kabul edilmektedir. Ancak modern fuarcılığın başladığı yer Londra’dır. 1851 yılında "Great Exhibition" ya da "Grand Fair" adıyla Hyde Park'ta düzenlenen "Crystal Palace" adı verilen yapıda gerçekleştirilen fuar modern fuarcılık tarihini başlatmıştır. Düzenlenen bu fuardan sonra ülkelerin büyük çapta fuar organizasyonlarına olan ilgileri artmıştır. Bunun sonucunda daha sonraki yıllarda özellikle Fransada olmak üzere dünyanın bir çok ülkesinde büyük çapta fuar organizasyonları düzenlenmeye devam edilmiştir.

Günümüz dönemi;

Ürünlerin yanında hizmetlerinde kendini gösterdiği ve ihtisaslaşmanın hissedildiği fuarlar dönemidir. Fuarcılık profesyonel bir iş kolu bir devlet politikası halini almıştır. Fuarlar, elektronik iletişimindeki hızlı gelişmeye rağmen, satış ve pazarlamanın en dinamik ve efektif unsurlardan biri olarak günümüzde de gelişmeye devam etmektedir. Günümüz modern ekonomi düzeninde, kişisel ve uzun vadeli ticari temaslar kurulması için en uygun ortamları fuarlar sağlamaktadır. Yüz yüze etkileşim ortamında beş duyu organının tam kapasite kullanım olanağını sunan yegane mekânlar fuarlardır. (T.C.MEB,2011, s6)

1.3.Oluşturulan Fuar Organizasyonlarının Sınıflandırılması

Fuar türleri genel özelliklerine göre sınıflandırılabileceği gibi da çeşitli alt özelliklere göre de sınıflandırılabilmektedir. Dünya üzerinde oluşturulan fuarlar birbirinden çok farklı özelliklerde oluşturulabildiği için fuarların sınıflandırılması genel özelliklerinden farklı olarak bir çok alt başlıkta incelenebilmektedir.

(30)

1.3.1. Yatay(Genel Ticaret) fuarlar

Yatay (Genel) Ticaret Fuarları, kendi alanlarında belirli sektör üzerine oluşturulmuş katılımcıların bulunduğu ve katılımcıların ürünlerini belirlenmemiş farklı sektörlerden oluşan müşterilere pazarlamayı amaçladıkları fuarlardır.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince yapılan tanımda ise genel fuar; belirli bir sektörü veya ürün grubunu esas almadan, çeşitli mal ve hizmetlerin birlikte sergilendiği ve bunların ticari tanıtımının yapıldığı, içinde sosyal ve kültürel etkinliklerin de bulunabileceği, en az elli katılımcının yer aldığı, süresi on beş günü geçmeyen etkinliklerdir. (TOBB,2007)

Bu fuarlar, birbirinden farklı ürünlerin farklı sektörlerin sergilendiği fuarlardır. Tarımsal üretim ürünleri endüstriyel üretim ürünleri, ham maddeler, işlenmiş ürünler bir çatı altında sergilenebilir. Bundan dolayı farklı sektörlerden ziyaretçileri bir araya getiren ve fuara katılan ziyaretçi sayısı yüksek olan fuarlardır.

Bu fuarlar tek bir sektörü veya iş kolunu ele alan fuarlar olmadığı için ziyaretçilerde karmaşaya mahal verebilmektedir. Bu durum da ziyaretçilerin gerçek bir müşteri olarak ticari ilişkilerde bulunmasını güçleştirmektedir. Bu nedenle günümüzde düzenlenen yatay fuarlar daha çok panayır havasında gerçekleşmektedir.

1.3.2. Dikey (İhtisas) fuarlar

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğince yapılan tanıma göre: belirli bir ürün veya hizmet grubu ya da sektörle doğrudan ilgili ve sektöre yönelik mal ve hizmet üreten katılımcıların, teknolojik ve uygulamalı bilgi alışverişinin arttırılması ve ticari işbirliğine yönelik bilgi değişimi ortamının yaratılması ile ihtiyaç duyulan ürün siparişlerinin verilmesini amaçlayan, en az yirmi katılımcının yer aldığı ve süresi en fazla on gün olan etkinliklerdir. (TOBB,2007)

Dikey fuarlar düzenlendikleri belirli sektörle alakalı ürünlerin veya bu sektöre yönelik hizmetlerin tanıtımının yapıldığı fuarlardır. Dikey fuarlarda ziyaretçiler de belirlenen bu sektörlerle ilgili olan kişilerden oluşmaktadır.

(31)

Öte taraftan İhtisas fuarlarının diğer özellikleri şu şekildedir: yalnızca düzenlendiği konuda üretilen ürün ve hizmetlerin sergilenmesine izin verilen ve genellikle geniş halk kitlelerinden ziyade o sektörle ilgili hedef kitleler tarafından ziyaret edilen fuar organizasyonlarıdır. İhtisas fuarları; ya tüketim malları ya da sanayi malları/hizmetleri konusunda, sektör bazında düzenlenmektedir ve fuarlar içinde çok önemli bir yer oluşturmaktadır. Kısacası; uzmanlaşmış fuarlardır (ör. Kumaş fuarı, gıda fuarı, ayakkabı fuarı). (MEGEP,2008,s10)

1.3.3. Solo fuarlar

Solo fuarlar herhangi bir ülkenin başka bir ülkede tek başına düzenlediği fuarlardır. Solo fuarlarda tek bir ülke bir başka ülkede fuar düzenlediği için başka ülkelerin ya da firmaların rekabeti söz konusu değildir. Bu nedenle düzenlenen bu fuarların başarıya ulaşma olasılığı fazladır. Fakat yine aynı nedenden ötürü, yabancı olunan bir ülkede düzenlenen bu fuara yeteri kadar ziyaretçi çekmek bir o kadar zordur. (Aktaran: Acartürk, 2013: 6)

1.3.4. Tüketici fuarları

Tüketici fuarları doğrudan tüketim ürünlerinin sergilendiği ve tanıtımının yapıldığı fuarlardır. Bu fuarlarda amaç tüketicilerin ilgisini pazarlanmak istenen tüketim ürünlerine çekmektir. (Aktaran: Acartürk, 2013: 6)

Tüketici fuarlarına toplumun her kesiminden bireyler katılım

gösterebilmektedir. Bunun yanında bu fuarlara, düzenlendikleri ülkelerin komşu ülkelerinden de ziyaretçiler fazlaca ilgi duymaktadır. Bu nedenlerden dolayı tüketici fuarları başarıya ulaşarak verimli bir şekilde sonuçlanır.

Tüketici fuarlarında katılımcılar bu fuarlardan daha fazla istifade edebilmek adına tanıtımını ve pazarlama çalışmalarını yaptıkları ürünlerin, fuar esnasında perakende olarak satışını da yapabilmektedir. (Acartürk, 2013: 6)

(32)

1.3.5. Entegre fuarlar

Entegre fuarlar ele alınan bir ürün ve bu ürünle alakalı olarak oluşturulmuş ürün, mamul, yarı-mamul, hammadde, hizmet, araç gereçler gibi birçok yan dalları da içine alacak şekilde oluşturulan fuar organizasyonlarıdır. (Acartürk, 2013: 7)

1.3.6.Bölgesel fuarlar

Bölgesel fuarlar belirli bir coğrafi bölge düzeyinde oluşturulan ve içinde bulunulan bölgedeki ziyaretçiler tarafından ziyaret edilen fuar organizasyonlarıdır.

1.3.7. Ulusal fuarlar

Ulusal fuarlar, fuarın düzenlendiği ülkenin kuruluş ve işletmelerinin katılımıyla gerçekleştirilen organizasyonlardır. Ulusal fuarlara yabancı ülkelerin kuruluşları ve işletmeleri katılım gösteremez.

1.3.8. Uluslararası fuarlar

Uluslarası fuarlar birçok ülkenin firmalarının katılımıyla gerçekleştirilen fuar organizasyonlarıdır. Fuara katılım gösteren firmalar kendi ülkelerinin teknolojik, ekonomik sosyal ve kültürel tanıtımlarını yapma sorumluluğunu da üstlenmektedir.

Önceleri tarım, endüstri, her türlü tüketim malları ve hizmetlerinin birlikte ve çeşitleriyle sergilendiği geleneksel fuarlar uluslararası nitelik taşırken günümüzde daha çok sektörel fuarlar uluslararası nitelik taşımakta olup ülkemizde düzenlenen çok sayıda ulusal fuarın uluslararası olmak yönünde yoğun bir çaba içerisinde oldukları gözlenmektedir. (Aktaran: Acartürk, 2013: 8)

1.3.9. Expo organizasyonları

“Expositions” kelimesinin kısaltmış hali olan EXPO sözcüğü, “Uluslararası Sergi” anlamına gelmekte ve evrensel sergileri ifade etmektedir. (Aktaran: Acartürk, 2013: 8)

Expo organizasyonları ortalama beş yıl arayla düzenlenen ve altı ay boyunca devam eden organizasyonlardır. Expo organizasyonları hem düzenlendiği ülkenin

(33)

hem de katılımcı ülkelerin ürünlerinin, kültürlerinin tanıtıldığı fuarlardır. Expo’larda amaç ticari olarak ürünlerin pazarlama ve satışının yapılması değildir.Belirlenen bir tema üzerinde toplumsal ve küresel sorunlara dikkat çekildiği, ülkelerin bir araya gelerek kendi tanıtımlarını yaptıkları, fikir alışverişinde bulundukları, gelecek vizyonlarının tanıtıldığı organizasyonlardır. (T.C.MEB, 2011:40)

1.3.10. Sanal fuarlar

Sanal Fuarlar, firmaların ürünlerinin veya hizmetlerinin internet ortamında müşteri kitlelerine ulaşarak tanıtımı yaptıkları platformlardır. Sanal fuarlar firmaların ürünlerini zengin görsel içeriklerle müşteriye sunmalarına imkan vermektedir. Firmalar geleneksel fuarcılık yollarıyla ulaşamadıkları müşteri kitlelerine sanal fuarlar aracılığıyla kolayca ulaşabilmektedir. Bu nedenle sanal fuarcılık gün geçtikçe önem kazanan bir fuar çeşitidir. (Acartürk, 2013: 9)

1.3.11. Taşınabilir fuarlar (Sektörel yayınlar)

Sektörel fuarlar da sanal fuarlarda olduğu gibi müşterilerine farklı yollarla ulaşmayı amaçlamaktadır. Firmaların tanıtım ve pazarlama faaliyetlerini dergiler aracılığıyla müşterilerine iletilmesini sağlamaktadır. Sektörel dergilerde tanıtımı yapılan firma sayısı neredeyse bir fuara katılım gösteren firma sayısına eşittir. (Acartürk, 2013: 8)

(34)

2.TÜRKİYE VE DÜNYADA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KADAR GERÇEKLEŞTİRİLEN BÜYÜK ÖLÇEKLİ FUAR ORGANİZASYONLARI

2.1. (1851)-Dünya’da Gerçekleştirilen İlk Fuar, Londra

Kabul edilen ilk dünya fuarı, 1 Mayıs 1851 de Londra da oluşturulmuştur. “Tüm Ulusların Endüstri Üretimlerinin Büyük Sergisi” (The Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations) olarak adlandırılmıştır. Kısaca “BüyükSergi” (The Great Exhibition) denmiştir. Dünyanın farklı birçok yerinden ham madde ve endüstriyel ürünler oluşturulan bu yapı içerisinde katılımcılara sunulmuştur. Büyük Sergi sayesinde birçok farklı ülkeden gelen insanlar ilk kez tek bir mekanda bir araya gelme fırsatı yakalamıştır. Fuar yapısı Londra’daki ünlü Hyde Park’ta inşa edilmiştir ve Kristal Saray (Crystal Palace) adını almıştır. Fuar 1 Mayıs – 11 Ekim 1851 tarihleri arasında açık kalmıştır ve bu süre boyunca 6.000.000’dan fazla kişi fuarı ziyaret etmiştir. Büyük Sergi günümüzde “Expo” olarak adlandırdığımız Dünya

Fuarlarının ilki olmuştur. (Berber, 2016: 174)

2.1.1.Büyük Sergi’nin Düzenlenmesinin Kararlaştırılması

Büyük sergi fikrinin ortaya çıkmasındaki en önemli kişilerin başında Prens Albert gelmektedir. Britanya’da yüzyıl önce başlayan Endüstri Devrimi’nden sonra ülkenin dünyada endüstrinin öncüsü olduğunu göstermek istiyordu. Bunun için Dünya ülkelerini ülkesinde bir araya getirmesi gerekmekteydi. Sonuç olarak bir sergi düzenlenmesine karar verildi. Bu sayede yeni teknelojiler ve yeni fikirlerle tanışılabilecekti. Ayrıca bu sergi sayesinde Britanya’nın diğer ülkelere göre ne kadar ileri düzeyde endüstriyel üretim yapabildiğini göstermiş olacaklardı. Büyük sergi yalnızca endüstriyel anlamda değil santsal ve kültürel faaliyetlerle uluslararası etkileşim sağlayacaktı. (Berber, 2016: 174-175)

2.1.2.Büyük Sergi, Kristal Saray

“Komisyon, sergi binasının tasarımı için uluslararası bir yarışma düzenledi ve Londra’dan, Britanya’nın diğer kentlerinden ve yurtdışından yaklaşık 250 tasarımcı başvuruda bulundu. Binanın tasarımı, endüstriyel üretim ve teknolojide insanlığın ne

(35)

kadar ilerlediğini göstermeliydi; ancak, binanın inşa edileceği Hyde Park’ın korunması konusunda halkın kaygılarını da dikkate almak gerekiyordu.

Yaşanan bu gelişmelerin arasında, bir bahçıvan ve aynı zamanda bir mimar olan Joseph Paxton, sergi binası için önerdiği tasarımı Illustrated London News dergisinde tüm ayrıntılarıyla birlikte yayınlayarak dikkatleri çekmeyi başarmıştı. Nitekim Paxton’ın fikri bir devrim niteliğini taşıyordu. Bu tasarıma göre, öncelikle hiçbir ağacın kesilmesi veya parktaki bitkilere zarar gelmesi söz konusu değildi. Öte yandan inşa edilecek yapı yalnız dökme demir ve dökme cam levha olarak tasarlanmıştı. Dökme cam levha henüz birkaç yıl önce geliştirilmiş yeni bir teknolojiyle elde ediliyordu. Böylelikle serginin amacına uygun bir bina inşa edilmiş olacaktı. Üstelik Paxton, cam seraları örnek alarak görkemli ama bir o kadar sade bir yapı tasarlamıştı. Bunun için prefabrik üretilecek parçalar Hyde Park’a getirilerek tekrar eden segmentler halinde birbirine eklenecek ve bu şekilde hızlı bir montaj süreciyle ve düşük bir maliyetle görkemli bir yapı ortaya koymak mümkün olacaktı. Paxton’ın tasarımı kabul edildi ve sonunda Hyde Park’ta, 20 metre yüksekliğinde ve 565 metre uzunluğunda, içindeki asma katlarla birlikte yaklaşık 75.000 m2 sergi alanına sahip dev bir sergi binası inşa edildi. Dünyanın ilk uluslararası fuarına ev sahipliği yapacak olan bu binaya Kristal Saray (Crystal Palace) adı verildi. Tümüyle cam kaplı bir bina görünümünde olan bu sergi alanı, biri batı diğeri doğu yönüne doğru iki kanat şeklinde uzanıyordu. Kuzey ve güney yönlere yayılan orta bölümde ise sarayın içinde kalan ağaçlar, merkezde kristal gibi parlayan görkemli bir çeşme ile beraber boy gösteriyordu.” (Berber,2016: 175)

2.1.3.Büyük Sergi’nin Düzenlenmesi ve Oluşturduğu Etkiler

Büyük Sergi’nin açılış günü Kraliçe Victoria bir konuşma yapmıştır ve bunun akabinde büyük sergi kapılarını ziyaretçilere açmıştır. Henüz açılışın yapılacağı gün gelmeden Büyük sergiye giriş biletleri bitmiş durumdaydı.

Büyük sergi o denli ihtişamlı bir yapıydı ki toplumun her kesiminden insanı büyüleyen bir atmosfere sahipti. Büyük Sergi de Kristal Saray’ın doğu bölümünde yabancı ülkelerden gelen ürünler sergilenmekteydi, batı bölümünde ise Britanya ve ona bağlı topraklardan gelen ürünler ziyaretçilerle buluşuyordu. 15 000’e yakın

(36)

katılımcının ve 100 000’e yakın ürünün sergilendiği fuar herkes tarafından hayranlık içerisinde karşılanıyordu. Katılımcı ülkelerin ve sergilenen ürünlerin bu denli çok olması nedeniyle, ziyaretçiler dünyanın dört bir yanından getirilmiş ürünleri ve kültürleri görerek adeta dünyayı gezmiş gibi hissetmelerini sağlıyordu. (Berber,2016: 175-176)

Şekil-1: 1851 Londra Dünya Fuarı ve Kristal Saray

Kaynak: (URL-1)

2.1.4.Osmanlı Devleti’nin Büyük Sergi’ye Katılma Gerekçeleri

1849’da oluşturulan Fuar komitesi ülkelerin liderlerine düzenlenecek Büyük Sergi’ye katılmaları için Kristak Saray’a davet etti. Osmanlı devleti, ülke topraklarının verimliliğini dünyaya göstermek, tarımsal ve endüstriyel alanda mevcut gelişmişliklerini göstermek için fuara katılma kararı aldı. Osmanlı devleti’nin bu kararı almasındaki en büyük neden Osmanlı’nın halen büyük bir güç olduğunu ve Avrupa’da yaşanan teknolojik gelişmeleri takip ettiklerini dünyaya gösterme isteği olmuştur. Osmanlı Devleti’nin Büyük Sergiye katılmasının bir diğer nedeni ise İngilizlerle kurulu olan dostluk ilişkisidir. (Önsoy, 1983: 195)

(37)

Şekil-2: 1851 Londra Dünya Fuarı Osmanlı Pavyonu

Kaynak: (URL-2)

2.1.5.Büyük Sergi Kapatıldıktan Sonra Gerçekleşen Olaylar

Büyük Sergi dünya fuarlarının ilki olmuştur. Büyük Sergi’nin ardından Fransa başta olmak üzere birçok ülkede büyük fuarlar düzenlenmeye başlanmıştır. Gerçekleştirilen bu fuarlara ilgi her geçen yıl artmıştır. Hem katılımcı sayısı hem ziyaretçi sayısı her seferinde bir önceki dünya sergisinden fazla olmuştur. Büyük Sergi kapatıldıktan sonra Kristal Saray kaldırılmıştır. 1854 yılında Londra’nın güneyinde farklı bir arazide yediden kurulmuştur. Kristal Saray burada da yıllarca farklı sergilere ve etkinliklere ev sahipliği yapmıştır. 1936 yılında çıkan bir yangın sonucu tümüyle yanarak yok olmuştur.

(38)

2.2.(1863)- Sergi-i Umumi-i Osmani, İstanbul

“Osmanlı Devleti, 1863’de, Sultan Abdülaziz’in saltanatı döneminde, daha evvel katılmış olduğu uluslararası sergileri model alarak İstanbul’da, At Meydanı’nda iç pazara yönelik bir sergi düzenlemiştir. Serginin iç pazara dönük düzenlenmesinin temel nedeni, batılı devletlere verilen destek sebebiyle zayıflayan milli sanayiyi hareketlendirmektir. Sergi yapıları, imparatorluk için çalışmakta olan iki Fransız mimar (Marie-Augustin-Antoine Bourgeois ve Leon Parvillee) tarafından tasarlanmıştır.

Şekil-3: 1863 İstanbul Sergi-i Umumi-i Osmani

Kaynak: (URL-3)

Dikdörtgen planlı büyük yapının ana cephesinin ortasında, binanın geri kalanından daha yüksek, mazgallı çatı profili ve kemerli kapılı, çıkıntılı bir bölüm düzenlenmiştir. Sergi yapısının mimarlarından Parvillee, Çinili Köşk’ün restorasyonunda da görev aldığından fuar yapısında, 1867 Paris Dünya Fuarı’nda da tekrar edilecek olan Çinili Köşk’ü model alan bir tasarım uygulanmıştır. İç mekan, ürün gruplarına göre bölmelere ayrılabilen geniş bir alan olarak düşünülürken; yapı cephesinde sıralı kırmızı ve beyaz taşlarla örülmüş kemerler, Osmanlı sütunları ve sütun başlıkları gibi yerel ve İslam mimarisine özgü öğelere yer verilmiştir.

(39)

Sergi için çeşitli batılı ülkelerden gönderilmesi talep edilen alet ve makineler, ana sergi binasının güneyinde inşa edilen ikinci bir sergi binasında teşhir edilmiştir. Sergi-i Umumi-i Osmani’nin yerleşim alanı, Ayasofya, Topkapı Sarayı ve yeni tamamlanmış olan Darülfunun’a bağlanan kuzey bölümdedir. Fuar yapıları, daha sonra 1865’de yıkılımıştır.” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015: 229)

2.3.(1867)- Paris Dünya Fuarı

“22 Haziran 1863 tarihinde III. Napolyon 1867’de Paris’te uluslararası bir fuar düzenlenmesi emrini vermişti. Fuar’da bireysel girişimlerin ve sanayinin tüm alanlarına yer verilmesi planlandı. Fuar binası, bugün Eiffel Kulesi’nin bulunduğu Champ de Mars’taki 460 bin metrekarelik alana yapıldı. Alan, dünyanın küçük bir tasarımı şeklinde düzenlenmiştir.

1867 yılında açılan Paris Fuarı, Osmanlı Devleti’nin katıldığı dördüncü uluslararası fuardır. Sultan Abdülaziz’in de sergiye katılmak üzere Avrupa’ya gitmesi sebebiyle, Osmanlı Devleti’nin katıldığı uluslararası sergiler arasında ayrı bir önem taşımaktadır. Sultan Abdülaziz bu fuara Fransa İmparatoru III. Napolyon tarafından şeref konuğu olarak davet edilmiştir.

Ana sergi salonu dışında farklı ülkelerin bağımsız pavyonlarının sergilendiği ilk dünya fuarı 1867 Paris Dünya Fuarı’dır. Fransa’nın ev sahipliği yapmak istemesindeki ana nedenlerden biri, bu dönemde Baron Haussmann tarafından yeniden düzenlenen Paris şehrini tüm dünyaya göstermektir. Fuar alanı Champ de Mars, Kristal Saray’a benzer heybetli boyutlardaki ana fuar yapısını eksen ve simetri bakımından Beaux-Arts tarzında içine alacak şekilde düzenlenmiştir.

(40)

Şekil-4: 1867 Paris Dünya Fuarı Vaziyet Planı

Kaynak: (URL-4)

Fuarın planlaması, katılımcı ülkelerin güç ilişkilerini temsil edecek niteliktedir. Ev sahibi Paris ile Fransa, Saint-Simoncu gelenek çerçevesinde fuar yapısında merkezde konumlandırılırken; diğer sanayi güçleri onun çevresinde, sömürgeler ve Batı-dışı ülkeler çeperlerde konumlandırılmıştır.

Osmanlı Devleti açısından 1867 Paris Dünya Fuarı’nı diğer fuarlardan farklı kılan, Fransa İmparatoru III. Napolyon’un daveti üzerine sergi açılışına Sultan Abdülaziz’in katılmasıdır. Fuar, Osmanlı Devleti’nin padişah düzeyinde katılım gösterdiği tek dünya fuarıyken; Sultan Abdülaziz de Osmanlı hanedanında savaş dışında bir sebeple imparatorluk sınırları dışına çıkan ilk padişahtır.

Fuarda Osmanlı Devleti, ana fuar binasının dışında kendisine ayrılan alanda Şekil 5’de görülen üç yapıyla ve ana binada atmış dört farklı kategoride sergilenen tarım ve sanayi ürünleriyle temsil edilmiştir. Temsili Osmanlı mahallesindeki yapılar Yeşil Cami, Hürrem Sultan Hamamı ve Çinili Köşk’ün replikalarıdır.” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015: 229-232)

(41)

Şekil-5: 1867 Paris Dünya Fuarı, Türk Mahallesi

Kaynak: (URL-5)

2.4.(1873)- Viyana Dünya Fuarı

“Alan, 1867 Paris Dünya Fuarı alanının beş, 1851 Londra Dünya Fuarı alanının oniki katı büyüklüktedir. Fuar alanının tasarımı için Ringstrasse çevresinin mimarisinde de görev almış olan Karl von Hasenauer seçilmiştir. Fuarın ana yapılarından Endüstri Sarayı’nın balık kılçığı biçimindeki planı, uzun bir ana koridor ve bunu dikeyine bölen ara koridorlardan oluşmuştur. Fuarın merkezinde yer alan, mimar Scott Russel tarafından tasarlanan Rotunda, seksendört metre yüksekliği ve yüzsekiz metre çapıyla dünyada o güne kadar inşa edilmiş en büyük kubbedir. Rotunda’nın tepesinde yer alan İmparatorluk tacı, simgesel olarak fuarın im- paratorluğun korumasında olduğunu temsil etmiştir. Endüstri Sarayı’na paralel konumda, Tuna kıyısında yer alan Makineler Galerisi, büyük boyuttaki makinelerin çalışırken sergilenebilmesi için düzenlenmiştir.

Endüstri Sarayı’nın strüktüründe daha önceki fuarların ana yapıları gibi cam ve demir yeni malzemeler olarak kullanılmışsa da; strüktür, cephenin arkasına alınarak cephede historisist mimarlığa yönelinmiştir. Bu etki Şekil 6’da görüleceği gibi, fuar girişinde zafer takı biçiminde, barok tarzdaki giriş kapılarından itibaren hissedilmektedir. Ana yapılar ne kadar büyük olurlarsa olsunlar, gene de bütün ulusların eserlerini barındıramayacaklarından, Batı-dışı ülkelerin pavyon ve köşkleri park alanında inşa edilmiştir.

(42)

Şekil-6: 1873 Viyana Dünya Fuarı, Endüstri Sarayı

Kaynak: (URL-6)

Endüstri Sarayı’nın hemen doğu girişinde yer alan Osmanlı Devleti’nin temsili mahallesi III. Ahmet Çeşmesi replikası, Hazine-i Hassa, Türk Kahvehanesi, Osmanlı Evi, Boğaziçi Yalısı, Hamam ve Türk Çarşısı olmak üzere yedi yapıdan oluşmuştur.

Bu yedi yapı arasında ana yapı, fuarda yer alan diğer Türk pavyonlarından uzakta konumlandırılan Şekil 7’de gösterilen III. Ahmet Çeşmesi replikasıdır.” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015: 232-234)

Şekil-7: 1873 Viyana Dünya Fuarı, III. Ahmet Çeşmesi Replikası

(43)

“ Pek çok açıdan 1867 Paris Dünya Fuarı’nın tekrarı niteliğindeki fuar için, 1867’deki ana fuar yapısının yerine inşa edilen dikdörtgen yapılı Makineler Galerisi’ne ek olarak, Seine Nehri’nin karşı kıyısına Şekil 8’deki Trocadero Sarayı inşa edilmiştir.

Şekil-8: 1878 Paris Dünya Fuarı, Trocadero Sarayı

Kaynak: (URL-8)

Nehrin her iki yakası için düzenlenen yarışmada Champ de Mars alanı için geçici bir sergi binası planlanırken; Trocadero için kalıcı bir yapı öngörülmüştür. Bu yapı 1937’de düzenlenecek dünya fuarına yol yapılması için yıkılmış; yerine sürekli kullanılması hedeflenen Chaillot Sarayı inşa edilmiştir.

Ana yapının kolları bir koruyucu gibi Kuzey Afrika ülkelerini kuşatmak üzere uzatılmıştır. Bu fuara Osmanlı Devleti, doğrudan katılmamışsa da, fuarı takip etmiş; sergilerin tüm ayrıntılarını içeren fotoğraflar Sultan II. Abdülhamit tarafından arşivlenmiştir.” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015: 234)

(44)

“1889 Paris Dünya Fuarı’nın düzenlenmesinin temel nedeni, Bastille Baskını ve Fransız Devrimi’ni anmak olduğundan pekçok Avrupa kraliyet ailesi fuara katılmamış; sadece resmi birer heyet göndermişlerdir. Şekil 9’da görüleceği gibi; fuar için Trocadero’nun eğrisel kollarını karşılayacak şekilde Seine Nehri’nin karşı kıyısında Champ de Mars’da yer alan Endüstri Sarayı’nın ek bölümleriyle çevrelenmiş bir park alanı oluşturulmuştur.

Şekil-9: 1889 Paris Dünya Fuarı Genel Görünüş

Kaynak: (URL-9)

Dünya fuarlarından bugüne kalan en önemli anıtsal yapılardan biri Eiffel Kulesi, 1889 Paris Dünya Fuarı için inşa edilmiştir.

1889 Paris Dünya Fuarı, Fransız Devrimi’nin 100.Yılı dolayısıyla düzenlendiğinden içlerinde Osmanlı Devleti’nin de bulunduğu birçok ülke fuara düşük katılım göstermiştir. Fuarda Osmanlı Devleti’ni yine Osman Hamdi Bey ve Halil Paşa temsil etmişlerdir. Fuarda Osmanlı Devleti’nin tek temsil öğesi Ahmet Mithat Efendi tarafından “şirin kulübe” olarak tanımlanan Şekil 10’da görülen Tütün Pavyonu’dur. Bu yapı, Vallaury’nin Batı’ya ait işlevsel modellerin üzerine Osmanlı

(45)

geleneksel mimarisine ait öğeleri oturtmasıyla ortaya çıkan yeni bir üslup olan Neo-Ottoman Mimarisi’nin ilk örneği olarak bilinmektedir. III. Ahmet Çeşmesi’nin benzeri olan yapı, saçaklı çatısı, oransal olarak üç parçaya ayrılmış cephesi, yuvarlatılmış köşeleri ve vurgulanan yatay hatları ile ön plana çıkmaktadır.” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015:235-236)

Şekil-10: 1889 Paris Dünya Fuarı, Tütün Pavyonu

Kaynak: (URL-10)

2.7.(1893) Şikago Dünya Fuarı

“1893 Chicago Dünya Fuarı, diğer dünya fuarlarından farklı olarak pek çok farklı mimarlık ofisinin koordinasyonuyla bir kentsel tasarım projesi olarak inşa edilmiştir. Şekil 11’deki örnekte bir bölümünün görüleceği gibi, göletler, su yolları ve havuzlarla bölümlere ayrılmış park alanında, farklı mimarlık ofislerince tasarlanmış on dört ana sergi binası inşa edilmiştir. Diğer fuarlardan farklı olarak yapıların kalıcı düzenlendiği fuar ziyaretçiler tarafından “Beyaz Şehir” olarak adlandırılmıştır. Bu üslup, fuarı takiben ülkenin ulusal üslubu haline gelmiştir.

(46)

Şekil-11: 1893 Chicago Dünya Fuarı, Ana Meydan

Kaynak: (URL-11)

Osmanlı Devleti, fuara, bizzat ABD Başkanı’nın II. Abdülhamit’e gönderdiği heyet tarafından davet edilmiştir. Osmanlı pavyonunun düzenlemesi İbrahim Hakkı Paşa ve yardımcısı Fahri Bey tarafından yürütülmüştür. Batı-dışı ülkelerin Midway adı verilen alanda temsil edildikleri fuarda, Midway’e epey uzak olan Jackson Parkı’nda diğer ulusal pavyonlarla birlikte yer alan ana Osmanlı pavyonunun referansı Şekil 12’de görüleceği gibi yine III. Ahmet Çeşmesi olmuştur.” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015: 236-238)

Şekil-12: 1893 Chicago Dünya Fuarı, Türk Pavyonu

(47)

2.8.(1900) Paris Dünya Fuarı

“1900 Paris Dünya Fuarı için daha önceki fuardan kalan Eiffel Kulesi ve Makineler Sarayı’na Şekil 13’de görüldüğü gibi; en önemlileri Elektrik Sarayı, Büyük Saray ve Küçük Saray olmak üzere yeni yapılar eklenmiştir. Eklenen yeni yapılar, dönemin egemen üslubu Art-Nouveau’nun organik motiflerinden yola çıkılarak dev dekorlar şeklinde tasarlanmıştır.

Şekil-13: 1900 Paris Dünya Fuarı, Eklenen Yapılar

Kaynak: (URL-13)

1900 Paris Dünya Fuarı, sanayi ve tarım ürünlerinin, sanat eserlerinin tanıtıldığı, bilimsel buluşların sergilendiği son büyük evrensel fuar olarak bilinmektedir. Yabancı ülkeler için geleneksel olarak Milletler Caddesi ayrılırken; ülkeler güçlerine ve hiyerarşik durumlarına göre konumlandırılmışlardır. İtalya ve ABD pavyonları arasında yer alan Osmanlı pavyonu tek yapıdan oluşmuştur.

(48)

Şekil-14: 1900 Paris Dünya Fuarı, Türk Pavyonu, Seine Nehri Yönü

Kaynak: (URL-14)

Şekil 14’de görülen, Adrien Rene Dubuisson isimli mimar tarafından düzenlenen Osmanlı pavyonu, genel olarak Kuzey Afrika ve Türk mimarisinin sentezinden oluşan bir yapıda düzenlenmiştir. Yapının büyük bir verandası ve nehir manzarasına açılan geniş, iki kat yüksekliğinde kemerli bir kapısı bulunmaktadır. Zemin katta bir çarşı, kafe ve sanatçı atölyeleri; birinci katta endüstri ürünleri sergisi; ikinci katta Aya İrini’deki müzeden esinlenmiş bir askeri müze ve Türk yaşantısını yansıtan operetlerin sergilendiği bir tiyatro bulunmaktadır. ” (Ergüney ve Kara Plehvarian, 2015: 238-239)

2.9.(1909) Bursa Sergisi

Sultan II. Abdülhamit döneminde, 1906 yılında Bursa’da ‘Milli Sanayinin Geliştirilmesi’adı altında sergi düzenlenmiştir. Daha sonra 1909 yılında Bursa’da yeni bir sergi düzenlenmiştir ve bu sergi bir öncekine göre daha büyük bir organizasyon olmuş ve daha fazla katılımla sonuçlanmıştır. Düzenlenen Bursa sergilerinin amacı Bursa’da bulunan dokuma sanayisini daha iyi noktaya getirmek için çalışmalar yapmaktır. Fakat bunun yanında oluşturulan sergilere oldukça fazla sayıda farklı sanayi kollarından büyük, küçük kuruluşlar da katılmıştır.

(49)

2.10.(1936)-Arsıulusal İzmir Fuarı (İzmir Entaryonel Fuarı)

17 Şubat 1923’te Atatürk’ün talimatı ile İzmir’de düzenlenen İktisat Kongresi İzmir fuarlarının başlangıcı kabul edilebilir.

Oluşturulan İzmir İktisat Kongresinden dört yıl sonra 4 Eylül 1927’de Mithat Paşa Sanat Mektebi’nde Dokuz Eylül Sergisi gerçekleştirildi. Oluşturulan bu büyük sergiye, ülke içinden 195 Türk firması katılımcının yanısıra Almanya, Amerika, Fransa, Polonya, İngiltere, Rusya, Macaristan gibi yabancı ülkelerden 72 firma katılım gösterdi. Böylece toplam katılım sayısı 338 katılımcıya ulaştı. İlki başarıyla gerçekleşen Dokuz Eylül Sergisi’nin ardından bir yıl sonra ikinci sergi gerçekleştirildi. Bu ikinci sergi de İkinci Dokuz Eylül Sergisi adıyla yine aynı mekanda düzenlendi. İkinci sergi ilk sergiye göre katılımcı sayısı ve ziyaretçi sayısı açısından daha verimli gerçekleştirilmiştir.

1930-1932 yıllarına gelindiğinde, daha önceki yıllarda yaşanan Dünya ekonomik krizinin etkileri nedeniyle bu yıllarda Dokuz Eylül Sergileri düzenlenemedi.

1933 yılına gelindiğinde sergi “Dokuz Eylül Panayırı” adıyla ülke içi katılıma yönelik olarak oluşturulmuştur. 1934 v3 1935 yıllarında ise panayır uluslararası katılıma açık olarak düzenlenmiştir ve “Arsıulusal İzmir Panayırı” adını almıştır.

1936 senesinde panayırın Kültürpark adıyla oluşturulacak yeni bir mekanda düzenlenmesine karar verilmiştir. Bu nedenle 1935 panayırı bittikten sonra 01 Ocak 1936’da Kültürpark alanı oluşturulmaya başlanmıştır. 1936’da altıncısı düzenlenen panayır, “Arsıulusal İzmir Fuarı” adını almıştır. 360 000 metrekare bir alanda oluşturulan fuar 01 Eylül’de ihtişamlı bir törenle ziyaretçileriyle buluştu.

(50)

Şekil-15: Arsıulusal İzmir Fuarı

Kaynak: (URL-15)

1936 fuarı kapandıktan sonra 1937 yılı fuarı için Kültürpark alanında çalışmalara devam edildi. Müzeler, kuleler, havuzlar, yollar, gazinolar, bahçeler oluşturulmaya devam edildi.

1937 yılına gelindiğinde fuar “ İzmir Enternasyonal Fuarı” adını alarak açılmıştır. 1939 yılında aynı şekilde ihtişamlı bir törenle açılan ve dokuzuncusu düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarı, açılışından on üç gün sonra İkinci Dünya Savaşı başlamıştır.

İzmir Enternasyonal Fuarı 1940 ve 1941 yıllarında İkinci Dünya Savaşı’nın büyüyerek devam etmesine rağmen uluslararası düzeyde gerçekleştirilmeye devam etti. Fakat savaşın devam etmesinden dolayı 1942 yılında İzmir Enternasyonal Fuarı’nın açılmamasına karar verildi. İzmir’e hemen hemen her sene gelen ziyaretçilerin gelmeye devam etmesini sağlamak amacıyla fuar alanında “Kültürpark Eğlenceleri” düzenlenmeye başlandı.

İzmir Fuarı 1943 yılına gelindiğinde yeniden uluslararası düzeyde gerçekleştirildi. Fakat savaşın ekonomik ve sosyal anlamda getirdiği ve süregelen olumsuzlukları nedeniyle İzmir Fuarı 1945 ve 1946 yıllarında yeniden ülke içi düzeyde açılmıştır.1947 yılında İzmir Fuarı yeniden uluslararası düzeyde gerçekleştirilmiştir. İzmir Enternasyonal Fuarı 1948 yılında Uluslararası Fuarlar Birliği’ne (UFI)’ye üye olmuştur.(Tezcan, 2010: 22-24)