Zemin sızdırmazlığının sağlanması için yapılacak işlemler,

Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi’ nin tabanı ve yan yüzeylerinde, sızıntı suyunun yeraltı suyuna karışmasını önleyecek şekilde bir geçirimsizlik sistemi uygulanacaktır.

Taban geçirimsizlik sisteminin belirlenmesinde, 26 Mart 2010 tarih ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik”

Madde 16’ da ifade edilmiş olan yükümlülükler dikkate alınmıştır.

Cenal Enerji Santrali’ndeki prosesler sonucu oluşacak olan atıkların karakteristiğinin belirlenmesi amacıyla yapılan analiz sonuçlarına göre oluşacak atıkların tehlikesiz atık olduğu belirlenmiştir. Bu sebeple, Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi II.

sınıf düzenli depolama tesisi olarak sınıflandırılmıştır.

Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisinin taban ve yan yüzeyleri için oluşturulan geçirimsizlik sistemi, “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” Madde 16’ nın 2. Bendinde verilen II. sınıf düzenli depolama tesisleri depo tabanı geçirimsizlik sistemi için istenen koşulları sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Buna göre geçirimsizlik katsayısı = K ≤ 1,0 x 10^-9 m/sn koşulunu ve geçirimsizlik tabakasının kalınlığı ise kalınlık ≥1 m veya eşdeğeri koşulunu sağlamalıdır.

Cenal atık depolama sahası yakınlarında ilgili yönetmelikte belirtilen kriterlere sahip yeterli miktarda kil malzemesi bulunmamaktadır. Bu sebeple, geçirimsizlik tabakası yapay olarak teşkil edilecektir. İlgili Yönetmeliğin 16. Maddesi 3. Bendinde de geçirimsizlik tabakasının doğal yollardan teşkil edilememesi durumunda, yapay olarak teşkil edilebileceği ifade edilmektedir. Bu bentte geçirimsizlik tabakasının doğal olarak sağlanamaması halinde;

“Bu tabaka yapay olarak oluşturulur ve jeomembran kullanılarak güçlendirilir. Geçirimsiz mineral malzeme ile yapay olarak oluşturulacak geçirimsizlik tabakasının toplam kalınlığı 0,5 metreden az olamaz.” ifadesi yer almaktadır.

Bütün bu hususlar dikkate alınacaktır ve geçirimsizlik tabakasının fiziksel, kimyasal, mekanik ve hidrolik özellikleri depolama tesisinin toprak ve yeraltı suları için oluşturacağı potansiyel riskleri önleyecek nitelikte olacaktır.

Geçirimsizlik tabakasında sızdırmazlık amacı ile kullanılacak malzemelerin;

 Fiziksel ve mekanik (yüzey özellikleri, su emme kapasitesi, kalınlık, sıcağa ve soğuğa hava koşullarına karşı dayanıklılık, geçirimsizlik, çekme gerilmeleri, yırtılma, burulma ve noktasal yüklere karşı dayanıklılık, kaynak kalitesi ve dayanıklılığı, vb.)

 Kimyasal (sızıntı sularındaki kimyasal maddelerle olan etkileşimi, vb.)

 Biyolojik etkenlere karşı (mikroorganizmalara, bitkilere, kemirgen hayvanlara karşı dayanıklılık, vb.) kalite kriterleri ulusal ve uluslararası normlara uygun olacaktır.

Buna göre Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisinde gerçekleştirilecek olan taban geçirimsizlik sisteminin alttan üste doğru,

 Yastık Dolgu

 Jeosentetik Kil Kaplama (GCL),

 Plastik Örtü,

 Jeotekstil Koruyucu Örtü,

 Drenaj Tabakası

olarak teşkil edilmesi öngörülmektedir.

Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi için önerilen taban geçirimsizlik kesiti aşağıda verilmiştir:

Şekil 44 Taban Geçirimsizlik Sistemi

Yastık Dolgu

Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi’ nde geçirimsizlik tabakası yapay olarak teşkil edilecektir. Bu geçirimsizlik tabakasında kazı yüzeyini düzeltmek amacıyla 0,5 m yastık dolgu kullanılacaktır.

Jeosentetik Kil Kaplama

Yapay olarak teşkil edilecek geçirimsizlik tabakasında yastık dolgunun üzerinde jeosentetik kil kaplama (GCL) kullanılacaktır. Jeosentetik kil örtü, bir yüzeyinde bulunan dokuma ve diğer yüzeyindeki örgüsüz geotekstiller arasına yerleştirilmiş sodyum bentonit granüllerinin kompozit haline getirilmesiyle oluşan bir malzemedir. Jeosentetik kil kaplama, suyla temas ettiğinde şişebilme özelliği sayesinde ideal bir sızdırmazlık katmanı oluşturmaktadır. Jeosentetik kil kaplamanın geçirimsizlik katsayısı yönetmelikte belirtilmiş olan geçirimsizlik katsayısı = K ≤ 1,0x 10^-9 m/sn koşulunu sağlayacaktır. Jeosentetik kil örtü, sıkıştırılmış kil tabakalara alternatif olarak kullanılabilmektedir. Sıkıştırılmış kil tabakalarla mukayese edildiğinde, jeosentetik kil örtü aynı eşdeğer performansı eldeedebilmek için daha az yer kaplamaktadır. Ayrıca, jeosentetik kil örtü kendi kendini onarmayeteneğine sahip ve yerleştirilmesi kolay olan bir malzemedir.

Plastik örtü

“Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” 16. Maddesi 3. Bendi gereğince, geçirimsizlik tabakasının doğal olarak sağlanamaması halinde, bu tabaka yapay olarak oluşturulur ve jeomembran kullanılarak güçlendirilir.

Taban geçirimsizlik sisteminin yapay olarak oluşturulacağı Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi’ nde 2 mm HDPE (Yüksek Yoğunlukta Polietilen) jeomembran kullanılacaktır.

HDPE jeomembranlar, polietilen hammadde, boyar madde, yardımcı katkılar hazırlanarak ekstruderlerde gerekli işlemlerden geçirilerek kalender sistem aracılığı ile homojen olarak şekillendirilmesiyle oluşan yalıtım membranlarıdır. HDPE jeomembran;

yapısı gereği basınca, darbeye, kimyasallara, yüklemelere ve mikroorganizmalara karşı çok dayanıklıdır. Bu üstün özelliklere karşı ekonomik bir malzemedir. Bu özellikleri sebebiyle, HDPE jeomembran atık depolama tesislerinde sıklıkla kullanılmaktadır.

Taban geçirimsizlik sisteminde kullanılması önerilen HDPE jeomembranın teknik özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Tablo 54 HDPE Jeomembranın Teknik Özellikleri ( 2.00 mm )

Kaynak: Cenal Enerji Santrali Atık Depolama Tesisleri Avan Proje Raporu

Jeotekstil Koruyucu Örtü

Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi’ nde plastik örtünün (2 mm HDPE jeomembran) inşaat ve işletme süresince basınçtan korunması için plastik örtünün üzerine jeotekstil koruyucu örtü (1000 gr/m²) kullanılacaktır. Kullanılacak olan jeotekstil koruyucu örtüaşağıda verilen standartlara uygun olacaktır:

Tablo 55 Jeotekstil Koruyucu Örtü için Standartlar

Kaynak: Cenal Enerji Santrali Atık Depolama Tesisleri Avan Proje Raporu

Drenaj Tabakası

“Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” Madde 16’ nın 4. Bendi uyarınca II. Sınıf düzenli depolama tesislerinde yapay geçirimsizlik kaplaması üzerine asgari 0,5 metre kalınlığa ve en az K ≥ 1,0 x 10^-4 m/s geçirgenliğe sahip drenaj tabakası uygulanır.

Cenal Kül Depolama Tesisi ve Alçıtaşı Depolama Tesisi’ nde 0,5 m drenaj tabakası uygulanacaktır.

IV.9. Proje kapsamında, inşaat ve işletme aşamasında su temini sistemi planı, suyun