Zaman Sıralama Alt Testi 1 Geçerlik

Zaman/sıralama alt testinde, çocukların zaman ve sıralama kavram gelişimlerini ölçmeye yönelik 37 madde bulunmaktadır. Çocukların bu testten elde ettikleri puanların geçerliği için yapı geçerliği bağlamında özellikleri bilinen gruplar arası karşılaştırmalar yapılmıştır. Zaman/sıralama alt test puanlarının geçerliği, teste ve öğretmen gözlemlerine göre değerlendirilmiştir. Her yaş düzeyinde:

a) Zaman/sıralama alt testi toplam puanlarına göre oluşturulan alt % 27 ve üst % 27’lik grupların ortalama puanları arasındaki farklar ile

b) Öğretmenlerin sınıf içi gözlemlerine göre kavram gelişimleri iyi ve zayıf olarak belirlenen çocukların ortalama puanları arasındaki farklar karşılaştırılarak incelenmiş ve analiz sonuçları Tablo 51’de verilmiştir.

Tablo 51. Zaman/Sıralama Alt Testi Puanları Gruplar Arası Karşılaştırma

Düzey Gruplar n X S Sd t P Alt % 27 27 4.26 2.61 52 12.37 .000 Top.Test puanına göre Üst % 27 27 19.22 5.71 Zayıf 32 6.44 3.64 60 8.76 .000 3 yaş Öğretmen gözlemlerine göre İyi 30 17.87 6.35 Alt % 27 29 11.62 5.28 56 13.42 .000 Top.Test puanına göre _{Üst % 27 29 29.72 4.98} Zayıf 19 9.53 5.26 54 9.80 .000 4 yaş Öğretmen gözlemlerine göre İyi 37 27.38 6.97 Alt % 27 24 18.88 6.91 46 9.55 .000 Top.Test puanına göre _{Üst % 27 24 33.33 2.68} Zayıf 13 19.31 8.64 61 4.76 .000

5 yaş _{Öğretmen gözlemlerine}

göre İyi 50 28.76 5.67

Tablo 51 incelendiğinde üç, dört ve beş yaş grubu düzeylerinde teste göre üst % 27’lik grupta yer alan çocukların zaman/sıralama alt testi puanlarının ortalaması ( X = 19.22, X =29.72, X = 33.33), alt % 27’lik grupta yer alan çocukların ortalamalarından ( X = .26, X = 11.62, X = 18.88) anlamlı bir şekilde yüksektir. Yine, sınıf içi öğretmen gözlemlerine göre kavram gelişimleri iyi değerlendirilen çocukların test puanlarının ortalamasının ( X =17.87, X =52.97, X =55.24), zayıf olarak değerlendirilen çocukların ortalama puanlarından ( X =6.44, X =9,53, X =19.31) her yaş düzeyinde anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu görülmektedir (t (52) = 3,50, p<.001). Aynı zamanda her yaş düzeyinde alt % 27’lik grup ile kavram gelişimi zayıf olarak değerlendirilen çocukların ortalama puanlarının, üst % 27’lik grupta yer alan ve kavram gelişimleri iyi olarak değerlendirilen çocukların ortalama puanlarıyla benzerlik gösterdiği görülmektedir.

Zaman/sıralama alt testinin çocukların ilgili kavramlarını ne derece ayırt ettiğini değerlendirmek amacıyla teste göre ve öğretmen gözlemlerine göre oluşan ortalama puan farklarının anlamlı bulunması, testin kavram gelişimleri bakımından zaman/sıralama alt test puanlarının geçerli olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca zaman/sıralama alt testi çocukları zaman ve sıralama kavram gelişimleri açısından değerlendirmede ayırıcılığının yüksek olduğu görülmektedir.

Zaman/sıralama alt test puanlarının geçerliği için bir başka uygulama da test puanlarının yaş gruplarına göre karşılaştırılmasının yapılmasıdır. Test puanlarının yaş arttıkça yükselmesi beklenmektedir. Buna ilişkin tek faktörlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları Tablo 52’de verilmiştir.

Tablo 52. Zaman/sıralama Alt Testi Puanlarının Yaşa Göre ANOVA Sonuçları

Düzey n X S Min Max sd F p

3 yaş 101 11.13 6.87 1 31

4 yaş 109 20.68 8.78 2 37

5 yaş 90 25.40 7.37 3 37

2. 297 85.00 .000

Tablo 52 incelendiğinde, çocukların zaman/sıralama alt testi puan ortalamaları arasında yaşa göre (3 yaş X =11.13, 4 yaş X = 20.68, 5 yaş X = 25.40) anlamlı fark

olduğu görülmektedir, (F (2.297) = 85.00, p<.001). Grup ortalama puanları arasında yapılan Scheffe testi sonuçlarına göre, 3 yaş ile 4-5 yaş grupları arasında test puanları farkının anlamlı bir şekilde arttığı görülmektedir.

Piaget, zaman kavramının kazanılmasını mesafe, zaman, hareket ve hızla bağlantılı olarak incelemektedir (Arı, 1993, s.181). Zaman kavramı soyut bir kavram olduğundan üç, dört ve beş yaş gruplarında öğrenilmesi zor bir kavramdır. İki–dört yaş arasında çocuklar daha çok şimdiki zamanla ilgilenmektedirler. Çocuklar zaman kavramını anlamaya başladıkça, bazı olaylarla günün belirli zaman dilimleri arasında ilişki kurmaya da başlamaktadırlar (Arı,1993; Byrnes, 2001, s.284). Portage Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programı Kontrol Listesi’ne göre, 4-5 yaşlarında çocuklar etkinliklere bağlı olarak günün zamanını söylemekte, sıralamada baştaki, ortadaki, sondaki pozisyonu isimlendirmektedir. 5-6 yaşlarında ise sıra ile haftanın günlerini söylemekte, doğum gününü gün ve ay olarak ifade etmekte, daha sonra ne olacağını tahmin edebilmektedir. Çocuğun diğer çocuklar ve yetişkinlerle iletişimi sonucunda zaman kavramını kazandığı bilinmektedir. Çocukların yaşla birlikte zaman ve sıralama kavramlarında gözlenen gelişim, araştırma bulgularınıda desteklemektedir.

Bracken’nın Amerika’da yapmış olduğu kapsam ve ölçüt geçerliği çalışmalarında zaman/sıralama alt test geçerliği yüksek bulunmuştur (Bracken, 1998, s.68-74). Bu sonuçlar üç, dört ve beş yaş grupları için yapılan zaman/sıralama alt test geçerliğini ve bu kavramın yaşa bağlı olarak doğal süreçte arttığı görüşünü desteklemektedir.

13.2. Güvenirlik

Zaman/sıralama alt testi puanlarının güvenilirliği bir iç tutarlık kat sayısı olan Kuder Richardson formülü kullanılarak incelenmiştir. Ek olarak ölçmenin standart hatası hesaplanmıştır. Buna ilişkin analiz sonuçları Tablo 53’te verilmiştir.

Tablo 53. Zaman/Sıralama Alt Testi KR-20 ve Ölçmenin Standart Hatası

Düzey KR-20 Ölçmenin Standart Hatası

3 yaş .93 1.81

4 yaş .95 1.96

5 yaş .93 1.94

Toplam .96 1.94

***p< .001

Tablo 53 incelendiğinde zaman/sıralama alt testi puanlarının KR-20 güvenilirliği toplam için .96, 3 yaş için .93, 4 yaş için .95 ve 5 yaş için .93 olarak bulunmuştur.

Bütün Ayhan (2005), 6 yaş gruplarına yaptığı geçerlik ve güvenirlik çalışmasında zaman/sıralama alt test KR-20 güvenirliği .91 olarak bulmuştur. Bracken tarafından BTKÖ’nün Amerika’da yapılan güvenirlik çalışmasında ise test tekrar-test güvenirliğine bakılmış zaman sıralama alt test korelasyonu .73 - .78 ve Spearman-Brown formülü ile hesaplanan korelasyon kat sayısı .98 olarak bulunmuştur (Bracken, 1998, s.64-65). Bu araştırmada ise zaman/sıralama alt test KR-20 güvenirliği .96 olarak bulunmuş ve korelesyon kat sayılarının birbirine benzediği görülmüştür. Bulunan sonuçlar zaman/sıralama alt testi ölçümlerinin güvenirliğini işaret etmektedir.

13.3. Madde Analizi

Çocukların zaman/sıralama alt testinde yer alan maddelere verdikleri cevapların dağılımı Ek 1’de verilmiştir. Çocukların verdikleri cevaplara göre maddelere ait güçlük düzeyleri ve ayırıcılık değerleri Tablo 54’te verilmiştir.

Tablo 54. Zaman/Sıralama Alt Testi Madde Güçlük ve Ayırıcılık Değerleri

Madde P D

1. Nerede gece .95 .13

2. Hangi çocuk hızlı .88 .38

3. Hangi çocuk içeceğini bitirmiş .97 .08

4. Hangi çocuk son elmayı almış .80 .60

5. Hangi ayakkabılar yeni .92 .28

6. Hangi ayakkabı eski .82 .49

7. Hangi çocuklar yapbozunu tamamlamış .92 .28

8. Nerede gündüz .84 .54

9. Kim marketten ayrılıyor .79 .69

10. Kim çalışmayı bırakmış .69 .76

11. Kim arabanın geçmesini bekliyor .79 .64

12. Nerede kış .73 .67

13. Nerede bir kek kalıbı doldurulmadan

atlanmış. .53 .80

14. Hangi çocuk bebeğini almak üzere .74 .79

15. Hangi kavanozlar sıralı .69 .75

16. Hangi bitki büyümeye başlamış .39 .79

17. Hangi çocuk balonunu şişirmeye

başlıyor .56 .86

18. Hangi çocuk iki kez düşmüş .43 .74

19. Nerede sadece ilk mumun yanıyor .32 .75

20. Nerede sonbahar .40 .86

21. Nerede sabah .39 .76

22. Hangi çocuk pastasını bitirmeden önce

sütünü içmiş .47 .98

23. Hangi makas hiç kullanılmamış . .26 .75

24. Hangi hayvan daima suda yaşar .41 .86

25. Hangi resim geç bir vakti gösteriyor .34 .85

26. Nerede yaz .29 .72

27. Hangi çocuk kapıdan sonraki ikinci

pencerede .31 .82

28. Hangi çocuk yavaş .27 .76

29. Hangi çocuk üçüncü çiçeği topluyor .31 .83

30. Hangi kişi evine geliyor .38 .97

31. Yağmur sonrasını gösteren resim hangisi .26 .81 32. Yemek sonrasını gösteren resim nerede .22 .67

33. Nerede ilkbahar .20 .62

34. Hangi çocuk henüz atlamış .10 .28

35. En erken gelen çocuk hangisi .17 .59

36. Çocuklardan hangisi dördüncü

basamakta duruyor .13 .43

Tablo 54 incelendiğinde, bu testte yer alan maddelerin güçlük düzeylerinin .10 ile .95 arasında değiştiği görülmektedir. Buna göre, test maddelerinin tüm grup dikkate alındığında görece zor ve kolay maddelerden oluştuğu ifade edilebilir. Madde ayırıcılık değerleri ise iki madde için .08, .13, diğer maddeler için .28 ile .97 arasında değişmektedir.

Bu sonuçlara göre, iki maddenin ayırıcılığı düşükmüş gibi görünmektedir. Gece kavramı ve bitirme işlemini içeren bu maddelerin, zaman/sıralama alt testi madde cevaplarına göre dağılımı tablosuna göre incelenen yaş gruplarında, bilinen kavramlar olduğu görülmektedir (Bkz. Ek 1). Ölçeğin gelişim seviyesini tespit ettiği düşünüldüğünde daha küçük yaş gruplarında ya da kavram gelişimi açısından dezavantajlı çocuklara uygulandığında maddelerin ayırıcılığının yüksek olması beklenmektedir.