Bu konudaki tüm görüşler isabetlidir.
- “İmam Şâfiî’ye göre lağv olan yemin kişinin konuşmaları arasında “evet vallah, hayır vallah” dediği gibi dilinin alıştığı ve yemin kastı ile söylemediği yemin lafızlarıdır.” 407
- “İmam Şâfiî’ye göre geçmişe ait olan yeminler bozulduğu zaman ve yemin-i gâmus için de keffaret gerekir.” 408
- “İmam Şâfiî’ye göre şu işi yaparsam kâfir olayım dedikten sonra o işi yapan kimseye keffaret lâzım gelmez ve bu söz yemin değildir.” Bu görüş isabetlidir. Böyle dilen adamın sözü yemin olarak kesinleşmez.409
- “İmam Şâfiî’ye göre eğer şu işi yaparsam bana yaya olarak hacca gitmek vâcib olsun yahut kölem âzâd olsun ya da karı boş olsun gibi bir şey söyler ve ondan sonra o işi yaparsa, boşama ve azatlama yeminlerinden başka bu kabil yeminlerin hepsi ile keffaret lâzım gelir.” Bu görüş isabetlidir. Hacca yaya gitmek vâcib olsun diyen yaya olarak gider. Yemin keffareti de lâzım gelir. Talak ve azatlama o iş yapılırsa vâki olur.410
- “İmam Şâfiî’ye göre yemin ederim, şahitlik ederi sözleri, iki kavlinden birinde yemin değildir.” Bu görüş isabetlidir. Diğer kavlinde ise yemindir.411
- “İmam Şâfiî’ye göre kişinin kelime hatırlamak yahut nefes almak gibi bir şey için yemin ile istisna arasında hafif bir sükût yapması istisnaya zarar vermez.” 412
- “İmam Şâfiî’ye göre boşama yemininde istisna ister bir şarta verilsin, ister boşamaya verilsin, istisna şartlı ve şartsız akitlerde müessirdir.” 413
- “İmam Şâfiî’ye göre yeminini yanlışlıkla yahut icbar edilerek yerine getirmeyen kimseye keffaret lâzım gelmez.” 414
407 İbn Rüşd, age, 2/171; Nevevî, age, 4/411; Şirbînî, age, 4/411. 408 İbn Rüşd, age, 2/172; Şirbînî, age, 4/411.
409 İbn Rüşd, age, 2/172; Nevevî, age, 4/410.
410 İbn Rüşd, age, 2/173; Nevevî, age, 3/418-419, 4/449,458.
411 İbn Rüşd, age, 2/174; Şîrâzî, age,, 2/131; Nevevî, age, 4/409; Şirbînî, age, 4/409-410. 412 İbn Rüşd, age, 2/175; Nevevî, age, 3/382.
413 İbn Rüşd, age, 2/176; Nevevî, age, 3/382.
- “İmam Şâfiî’ye göre biri ‘şu ekmeği yiyeceğim’ diye yemin etse, ekmekten bir kısım yemekle kurtulur, yahut ‘şu ekmeği yemeyeceğim’ diye yemin etse ekmeğin bir kısmını yemekten zarar görmez.” 415
- “İmam Şâfiî’ye göre bir kimse muayyen bir şeyi yapmak yahut yapmamak için yemin ettiği zaman –örfî delalet yolu ile o şeyden ister kelime medlûlünden daha âmm ister daha hâss bir mana anlaşılmış olsun- bizzat o şey hakkındaki yemine muhalefet ettiği takdirde kendisine keffaret lâzım gelir. İmam Şâfiî, zannedersem lafza uymayan niyete de itibar etmeyip yalnız lafzın lugavî medlûlü ne ise ona itibar etmektedir. Buna göre eğer birisi ‘ben et yemeyeceğim’ diye yemin ederse her ne kadar örfî lisanda iç yağı ete dâhil ise de etin lugavî medlûlü yalnız et olduğu için iç yağını yemekle kendisine keffaret lâzım gelmez.” 416
- “İmam Şâfiî’ye göre kişi keçi eti yemeyeceğim diye yemin etse bundan keçinin hiçbir şeyini yemeyeceğim diye kastetse bile etinden başka her şeyini yiyebilir.” 417
- “İmam Şâfiî, her yoksula yemin keffareti olarak Peygamber Efendimiz’in (sas) avucu ile bir avuç buğday verilir, demiştir.” 418
- “İmam Şâfiî’ye göre keffaret olarak verilecek elbise, ruba, don, gömlek ve sarık gibi libas adını taşıyan herhangi bir parça olarak verilmesi kâfidir.” 419
- “İmam Şâfiî’ye göre yemine keffaret olarak eğer oruç tutulursa üst üste tutmak şart olmayıp müstehabtır.” Bu görüş isabetlidir. Zahir olan görüşe göre peşpeşelik gerekmez, diğer görüşe göre ise gerekir.420
- “İmam Şâfiî’ye göre yemin keffareti verilen yoksulların on kişiden aşağı olmamaları şarttır.” 421
415 İbn Rüşd, age, 2/178; Şîrâzî, age,, 2/140.
416 İbn Rüşd, age, 2/178; Nevevî, age, 4/425-426; Şirbînî, age, 4/426. 417 İbn Rüşd, age, 2/178; Nevevî, age, 4/425-426.
418 İbn Rüşd, age, 2/179;; Nevevî, Ravza ,6/279. 419 İbn Rüşd, age, 2/180; Nevevî, Minhâc, 4/415.
420 İbn Rüşd, age, 2/180; Nevevî, age, 4/415; Şirbînî, age, 4/416. 421 İbn Rüşd, age, 2/181; Nevevî, age, 4/415.
- “İmam Şâfiî’ye göre yemin keffaretinin hür ve müslüman yoksullara verilmesi lâzımdır.” Bu görüş isabetlidir. Zıhâr keffaretinde olduğu gibidir.422
- “İmam Şâfiî’ye göre âzâdlanacak kölenin müslüman olması şarttır.” Bu görüş isabetlidir. Zıhâr keffaretinde olduğu gibidir.423
- “İmam Şâfiî’ye göre kişi ister yeminini bozduktan sonra keffaret vermiş olsun, ister bozmadan vermiş olsun, vermesi ile yeminin hükmü kalkar.” 424
N- NEZİR
Bu konudaki tüm görüşler isabetlidir.
- “Nezrin hoşnutlukla edilmesini şart koşanlar da taat ve sevabı didişme ve inat yoluyla değil rıza ve hoşnutluk yolu ile hasıl olduğu için bu şartı koşmuşlardır. Bu da İmam Şâfiî’nin görüşüdür.” Bu görüş isabetlidir .Bir kimse lücâc adağı adarsa yani tartışma sonucu olan adak adarsa mesela falanla konuşursam Allah için bir köle âzâd etmek farz olsun derse ve koşulan şart meydana gelirse yemin keffareti vermesi gerekir. Bir kavle göre de keffaret değil de sözün gereği olan adak lâzım gelir, bir kavle göre ise adak sahibi ikisinden dilediğini yapar. Bir de teberrür adağı vardır ki bu da bir nimetin olması yahut bir belanın gitmesi için ibadet yapmayı adamaktır. Şarta bağlanan şey meydana gelirse kişinin adağını yerine getirmesi gerekir.425
- “İmam Şâfiî’ye göre işlenmesi günah olan bir şeyi nezreden kimseye bir şey lâzım gelmez.” 426
- “İmam Şâfiî’ye göre Mescid-i Nebevî yahut Mescid-i Aksâ’da namaz kılmayı adayan kimse adağını yerine getirmelidir.” 427
- “İmam Şâfiî’ye göre oğlunu kurban etmeyi adayan kimseye bir şey lâzım gelmez.” 428
422 İbn Rüşd, age, 2/181; Nevevî, age, 3/466.
423 İbn Rüşd, age, 2/181; Nevevî, age, 3/457; Şirbînî, age, 4/415. 424 İbn Rüşd, age, 2/182; Nevevî, age, 4/413-414.
425 İbn Rüşd, age, 2/185; Nevevî, age, 4/449-451. 426 İbn Rüşd, age, 2/185; Nevevî, age, 4/451. 427 İbn Rüşd, age, 2/188; Nevevî, age, 4/464-465. 428 İbn Rüşd, age, 2/189; Şîrâzî, age, 1/242.
- “İmam Şâfiî’ye göre şartlı olan nezir yemin hükmünde olup ‘eğer şu işi yaparsam bütün mallarımın Allah yolunda harcanması bana nezir olsun’ diye bir nezir sadece keffaret gerektirir.” 429
O- KURBAN
Bu konudaki tüm görüşler isabetlidir.
- “İmam Şâfiî kurbanın sünnet-i müekkede olduğunu söylemiştir.” 430
- “İmam Şâfiî hacda olanlarla olmayanlar arasında kurban hakkında hüküm ayrımı yapmamıştır.” 431
- “İmam Şâfiî’ye göre sevapta önce deve, sonra sığır, sonra koyun gelir.” 432 - “İmam Şâfiî’ye göre yaratılıştan kulaksız olan hayvanın kurban edilmesi câiz değildir.” Bu görüş isabetlidir. Ama kulağı yarılmış yahut delinmiş olan hayvan kurban olabilir.433
- “İmam Şâfiî’ye göre deve ile sığır yedi kişi için kesilebilir, fakat koç ancak bir kişi için kesilir.” 434
- “İmam Şâfiî’ye göre imamı bulunmayan bir köy halkı namaz ve hutbe miktarını bekledikten sonra kurbanlarını keserler.” 435
- “İmam Şâfiî’ye göre kurban, bayramın 4. günü akşamına kadar kesilebilir. Çünkü ona göre bayramın 4. günü de malum günlerdendir.” Bu görüş isabetlidir. Teşrik günlerinin sonuna kadar kesilebilir.436
- “İmam Şâfiî’ye göre geceleyin kurban kesimi câizdir.” Bu görüş isabetlidir. Geceleyin kurban kesmek câizdir fakat mekruhtur. Çünkü kesim yapılırken hata yapılmasından korkulur.437
429 İbn Rüşd, age, 2/190; Nevevî, age, 4/449; Şirbînî. age, 4/449. 430 İbn Rüşd, age, 2/191; Nevevî, age, 4/355; Şirbînî. age, 4/355. 431 İbn Rüşd, age, 2/191; Şîrâzî, age, 1/237.
432 İbn Rüşd, age, 2/192; Şîrâzî, age, 1/238; Nevevî, 4/359.
433 İbn Rüşd, age, 2/195; Nevevî, age, 4/359; Şirbînî, age, 4/360-361. 434 İbn Rüşd, age, 2/196; Nevevî, age, 4/358-359.
435 İbn Rüşd, age, 2/199; Nevevî, age, 4/362.
436 İbn Rüşd, age, 2/199; Şîrâzî, age, 1/237; Nevevî, age, 4/361; Şirbînî, age, 4/362. 437 İbn Rüşd, age, 2/200; Şirbînî, age, 4/362.
Ö- ZEBÂİH
Bu konudaki tüm görüşler isabetlidir.
- “İmam Şâfiî’ye göre Mâide, 5/3. ayette geçen boğulmuş, bir yerine vurularak öldürülmüş, düşüp yuvarlanmış, yırtıcı hayvan tarafından yenmiş olan hayvanların yanına varıldığında hayvanın aldığı yaradan yahut boğulmadan dolayı kurtulamayacağı tahmin edilirse meşhur kavle göre kesmek faydalıdır. Kesilirse eti yenilir.” 438
- “İmam Şâfiî’ye göre eti yenmeyen hayvanları kesmenin faydası yoktur.” 439 - “İmam Şâfiî’ye göre kesilen hayvanın karnındaki yavru da kesilmiş sayılır. Yavrunun teşekkül edip tüylerinin bitmesi şart değildir.” 440
- “İmam Şâfiî’ye göre nahr ve zebh bütün hayvanlarda kerahatsiz olarak câizdir.” Bu görüş isabetlidir. Ancak deve gibi uzun hayvanları nahr şeklinde, sığır, davar gibi hayvanları da zebh şeklinde kesmek sünnettir.441
- “İmam Şâfiî’ye göre şart olan sadece iki boruyu (yemek ve nefes) kesmektir.” Bu görüş isabetlidir. Vecdeyni kesmek ise müstehabtır.442
- “İmam Şâfiî’ye göre hayvanın ense tarafından kesilmesi câizdir.” Bu görüş isabetlidir. Ancak hayvanın ense tarafından kesilmesi günahtır. Şayet acele edilerek nefes ve yemek soruları kesilirse et helaldir, eğer bunları kesemeden hayvan ölürse et helal değildir.443
- “İmam Şâfiî’ye göre kesimden önce besmele sünnet-i müekkede’dir.” 444
- “İmam Şâfiî’ye göre Benî Tağlib Hıristiyanlarının kestikleri iki kavlinden birinde haramdır.” 445
438 İbn Rüşd, age, 2/203; Şîrâzî, age, 1/251. 439 İbn Rüşd, age, 2/204; Şirbînî, age, 4/3333.
440 İbn Rüşd, age, 2/205; Nevevî, age, 4/385; Şirbînî, age, 4/386. 441 İbn Rüşd, age, 2/207; Nevevî, age, 4/340-341.
442 İbn Rüşd, age, 2/208; Nevevî, age, 4/339-340. 443 İbn Rüşd, age, 2/209; Nevevî, age, 4/340. 444 İbn Rüşd, age, 2/210; Nevevî, age, 4/341. 445 İbn Rüşd, age, 2/212; Şîrâzî, age, 1/251.
- “İmam Şâfiî’ye göre ehl-i kitabın bayramlarında yahut mabedleri adına kestikleri bilinen hayvanlar haramdır.” 446
- “İmam Şâfiî’ye göre deli ve sarhoşun kestiği helaldir.” 447
P- SAYD
Bu konudaki tüm görüşler isabetlidir.
- “İmam Şâfiî’ye göre yabanileşip kaçan ve yakalanamayan deveyi de yabanı hayvanlar gibi avlamak câizdir.” 448
- “İmam Şâfiî’ye göre eğer alet ağırlığı ile hayvan ölürse câiz değildir, fakat sivri ucu hayvanın bir yerini yırtarsa câizdir. Ona göre hayvanı keskin olmayan aletlerle kesmek câiz değildir.” 449
- “İmam Şâfiî’ye göre av hayvanının tuttuğu avdan yememesi şarttır.” 450
- “Avcı tarafından ava gitmesi için kışkırtılan köpek daha ava yetişememişken bir başka köpek tarafından yakalanıp öldürülen avın eti İmam Şâfiî’ye göre câizdir. Çünkü ona göre illa o köpek yakalayacak diye kasdetmek şart değildir.” Bu görüş isabetlidir. Eğer yakalayan köpek de talimli av köpeği ise câizdir. Ancak yakalayan köpek talimsiz bir köpekse câiz olmaz, çünkü köpekte aranan şart talimli olmasıdır. Buna benzer bir mesele de şöyledir ki kişi avın yanında kendi köpeği ile birlikte başka bir köpek bulursa adam o avı yiyemez, hangisinin avı öldürdüğü bilinemez.451
- “İmam Şâfiî’ye göre avın avcının fiili neticesinde avlanmış olması şarttır, tuzağa düşen ve tuzakta buluna sivri bir şeye saplanıp ölen av haramdır.” 452
446 İbn Rüşd, age, 2/213; Şâfiî, el-Ümm, 2/131. 447 İbn Rüşd, age, 2/214; Nevevî, age, 4/334. 448 İbn Rüşd, age, 3/6; Nevevî, age, 4/337. 449 İbn Rüşd, age, 3/7; Nevevî, age, 4/343. 450 İbn Rüşd, age, 3/9; Nevevî, age, 4/345. 451 İbn Rüşd, age, 3/11; Şîrâzî, age, 1/253. 452 İbn Rüşd, age, 3/11; Nevevî, age, 4/347.
- “İmam Şâfiî’ye göre gözden kaybolduktan sonra ölen veya tutulan avı yemek câiz değildir.” 453
- “İmam Şâfiî’ye göre ihrâmlının avladığı av ihrâmda olmayanlar için helaldir.”454
- “İmam Şâfiî’ye göre Mecûsilerin talim görmüş köpeği ile avlanmak câizdir. Çünkü muteber olan av aleti değil avcıdır.” 455
R- AKÎKA
Bu konudaki görüş isabetlidir.
- “İmam Şâfiî’ye göre akika kız çocuğu için bir tane, erkek çocuğu için iki tane kesilir.” 456
S- YİYECEKLER VE İÇECEKLER
Bu konudaki tüm görüşler isabetlidir.
- “İmam Şâfiî’ye göre deniz hayvanından su çekildikten sonra kenarda kalanlar ve suyun üstünde duranlar her ikisi de helaldir.” 457
- “İmam Şâfiî’ye göre pislik yiyen hayvanın eti haramdır.” Bu görüş isabetlidir. Etinin tadı değiştiği anlaşılan celâlenin eti haramdır. Zayıf kavle göre mekruhtur. Eğer celâle temiz yemle beslenir de etinin tadı değişir ve temiz hale gelirse eti helal olur.458
- “İmam Şâfiî’ye göre bal arısı ve kırlangıç gibi öldürülmesi yasak edilen hayvanların da etini yemek haramdır.” 459
453 İbn Rüşd, age, 3/11-12; Nevevî, age, 4/348. 454 İbn Rüşd, age, 3/13; Şirbînî, age, 4/334. 455 İbn Rüşd, age, 3/13; Şâfiî, age, 2/232. 456 İbn Rüşd, age, 3/15; Nevevî, age, 4/368. 457 İbn Rüşd, age, 3/18; Nevevî, age, 4/375. 458 İbn Rüşd, age, 3/18; Nevevî, age, 4/384. 459 İbn Rüşd, age, 3/20; Nevevî, age, 4/382.
- “İmam Şâfiî dört ayaklı yırtıcı hayvanların haram olduğunu benimser. Ancak sırtlan ve tilkinin eti yenir.” 460
- “İmam Şâfiî’ye göre eti yenmeyen yırtıcı hayvanlar arslan, kaplan ve kurt gibi insanlara saldıran hayvanlardır.” 461
- “İmam Şâfiî köpeğin de haram olup köpekten yararlanmanın câiz olmadığını söyler. Çünkü İmam Şâfiî köpeğin artığının yasak edilmesinden necis olduğu manasını çıkarır.” Bu görüş isabetlidir. İlk kısımlarda geçtiği üzere köpek Şâfiî’ye göre necistir.462
- “İmam Şâfiî’ye göre at helaldir.”.463
- “İmam Şâfiî haremde öldürülmesi emredilen karga, çaylak, akrep, fare, yırtıcı köpek hakkında bunları öldürmenin emredilmesi etleri haram olduğu içindir, demiştir.464
- “İmam Şâfiî’ye göre böcekler, kurbağa, yengeç vb. etini yemekten tiksinilen hayvanlar haramdır.” 465
- “İmam Şâfiî’ye göre haram olan besinler zaruret anında ancak kişiyi ölümden kurtaracak kadar yenebilir.” 466
- “İmam Şâfiî’ye göre ma’siyet yolculuğunda dara düşen kimseye leş yemek câiz değildir.” 467
460 İbn Rüşd, age, 3/20; Nevevî, age, 4/377. 461 İbn Rüşd, age, 3/20; Nevevî, age, 4/378. 462 İbn Rüşd, age, 3/20; Şîrâzî, age, 1/246. 463 İbn Rüşd, age, 3/22; Nevevî, age, 4/377.
464 İbn Rüşd, age, 3/22; Nevevî, age, 4/379-380; Şirbînî, age, 4/379-380. 465 İbn Rüşd, age, 3/22; Nevevî, age, 4/383.
466 İbn Rüşd, age, 3/29; Nevevî, age, 4/388. 467İbn Rüşd, age, 3/29; Nevevî, Ravza, 2/557.
II. BÖLÜM
MÜNÂKEHÂT-MÜFÂRAKÂT A- NİKAH
1- Müellifin İsabet Ettiği Görüşler
“İmam Şâfiî’ye göre başkası tarafından istenilen bir kadın istenirse bu nikah fâsid değildir.” Bu görüş isabetlidir. Şöyle ki teklif edilip de söz kesilmiş bir kadına teklif yapmak haramdır. Ancak sadece teklif edilmiş bir kadına bir başkasının da teklif etmesi haram değildir.1
- “İmam Şâfiî’ye göre efendi köleyi evlenmeye zorlayamaz.” 2
- “İmam Şâfiî’ye göre baliğ olan kızın babası ondan izin almadan onu evlendirebilir.” 3
- “İmam Şâfiî’ye göre baliğ olmayan dul kadını babası evlenmeye zorlayamaz.”4 - “İmam Şâfiî’ye göre baliğ olan kızın babası tarafından izni alınmadan evlendirilebilmesi sebebi bekâretidir.” 5
- “İmam Şâfiî’ye göre dulluğun tüm çeşitleri zorlamayı ortadan kaldırır.” Bu görüş isabetlidir. Sahih nikah, yahut nikah benzeri bir şey yahut mülkiyet neticesinde gelen dulluk yahut cebrî yoldan ilişki yahut zinadan dolayı gelen dulluk mu’teberdir.6
- “İmam Şâfiî’ye göre küçük kızı babası ile babasının babasından başka kimse evlendiremez. Babanın babası da öz baba hükmündedir.” 7
- “İmam Şâfiî’ye göre erkek çocuğu babasından başka kimse evlendiremez.” 8
- “İmam Şâfiî’ye göre taraflardan birinin kabulde gecikmesi halinde akid fâsid olur.” 9
1 İbn Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid, 3/31; Nevevî, Minhâc, 3/176-177. 2 İbn Rüşd, age, 3/33; Nevevî, age, 3/221.
3 İbn Rüşd, age, 3/33; Nevevî, age, 3/192. 4 İbn Rüşd, age, 3/33; Nevevî, age, 3/193.
5 İbn Rüşd, age, 3/34; Şirbînî, Muğni’l-Muhtâc, 3/193. 6 İbn Rüşd, age, 3/34; Nevevî, age, 3/194.
7 İbn Rüşd, age, 3/34-35; Nevevî, age, 3/218. 8 İbn Rüşd, age, 3/35; Şâfiî, el-Ümm, 5/20. 9 İbn Rüşd, age, 3/36; Nevevî, age, 3/179.
- “İmam Şâfiî’ye göre hiçbir evlenme akdi velisiz olamaz. Velinin bulunması evlenme akdinin sıhhati için şarttır.” 10
- “İmam Şâfiî’ye göre sefih olan kimse veli olamaz.” 11
- “İmam Şâfiî’ye göre vasi veli olamaz.” 12
- “İmam Şâfiî’ye göre oğla velayet yoktur. İmam Şâfiî asabeliği nazara alır, zira oğul asabe değildir.” 13
- “İmam Şâfiî’ye göre baba hazır bulunduğu zaman kız ister bakire olsun ister dul olsun babadan başkası kızın nikahını akdedemez.” Bu görüş isabetlidir. Velayette öncelik sırası babanındır.14
- “İmam Şâfiî’ye göre yakın veli hazır bulunmadığı zaman velayet uzak veliye geçmez sultana geçer.” 15
- “Yakın veli hazır bulunduğu halde, uzak veliye kadın her ikisine de olmak üzere kendisini evlendirmek için izin verir de her biri onu başka bir şahısla evlendirirse, hangisinin nikahı daha önce olduğu bilinirse İmam Şâfiî’ye göre kadın birincisine düşer. Bu durumda ikinci şahıs kadına dokunmuş olsa bile yine de birinciye düşer. Eğer her iki şahsın akitleri de aynı anda vaki olduysa her ikisinin akdi de fâsid olur.” 16
- “İmam Şâfiî’ye göre herhangi bir baba, bakire kızını emsalinin mehrinden az bir mehirle evlendirebilir, reşid olan dul kadın emsalinin mehrinden az olan bir mehre razı olduğu zaman hiçbir veli bu hususta söz sahibi olamaz.” 17
- “İmam Şâfiî’ye göre hâkim nasıl kendisi için hüküm veremiyor, şahid kendisi için şahitlik edemiyorsa, veli de velayeti altındaki kadınla evlenemez.” Bu görüş isabetlidir. Mesela amca oğlu veli iken amcasının kızıyla evlenemez.18
- “İmam Şâfiî’ye göre evlenme akdinin iki şahit huzurunda yapılması şarttır.” 19
10 İbn Rüşd, age, 3/36; Şirbînî, age, 3/180. 11 İbn Rüşd, age, 3/39; Nevevî, age, 3/199. 12 İbn Rüşd, age, 3/40; Şirbînî, age, 3/217.
13 İbn Rüşd, age, 3/40; Nevevî, age, 3/195; Şirbînî, age, 3/195-196. 14 İbn Rüşd, age, 3/41; Nevevî, age, 3/195.
15 İbn Rüşd, age, 3/41; Nevevî, age, 3/201-202. 16 İbn Rüşd, age, 3/42; Nevevî, age, 3/207-208. 17 İbn Rüşd, age, 3/43; Nevevî, age, 3/297. 18 İbn Rüşd, age, 3/43; Şirbînî, age, 3/211.
- “İmam Şâfiî’ye göre iki şahidin bulunması hem ilan hem de akdin makbuliyeti içindir. Bunun için İmam Şâfiî evlenme şahidlerinde adalet vasfını aramıştır.” 20
- “İmam Şâfiî’ye göre mehrin en azı için belli bir had yoktur. Herhangi bir şeye fiyat olabilen yahut kıymet olabilen bir miktar mehir olabilir.” 21
- “İmam Şâfiî’ye göre hizmet görmek de mehir olabilir.” 22
- “İmam Şâfiî’ye göre cariyenin âzâdlanmasının cariyenin mehri sayılması câiz değildir.” 23
- “İmam Şâfiî’ye göre belli olmayan ve belirtilmeyen şey mehir olamaz.” 24 - “İmam Şâfiî’ye göre karı-koca yalnız kaldıklarında eğer cima’ olmazsa ancak mehrin yarısı lâzım gelir.” Bu görüş isabetlidir. Halvet için mehrin yarısı hak edilmektedir.25
- “İmam Şâfiî’ye göre eğer koca ben kadınla cima’ yapmadım derse kadın da hayır cima’ yaptın derse söz erkeğin sözüdür, zira davalı olan erkektir.” 26
- “İmam Şâfiî’ye göre mehrin kaybı yahut eksilmesi halinde koca, kadına mehrin yarısı ile rücû eder. Fakat mehrin artması halinde artan kısım kadınındır.” 27
- “İmam Şâfiî’ye göre kadın mehirle kendine çeyiz almışsa koca bu çeyizlerin bedeli olan mehirin yarısı ile kadına rücû’ eder.” 28
- “İmam Şâfiî’ye göre bakire olan kız yahut cariye eğer dokunulmadan boşanırlarsa kızın babası ile cariyenin efendisi kıza yahut cariyeye düşen mehrin yarısını bağışlayamazlar.” Bu görüş isabetlidir. Kavl-i cedîdi böyledir. Kadîminde ise bağışlar, denilmektedir.29
- “İmam Şâfiî’ye göre mehrini kocasına hibe ettikten sonra daha cima’ olmadan boşanan kadın mehrin yarısını kocadan isteyebilir.” 30
20 İbn Rüşd, age, 3/44; Nevevî, age, 3/185. 21 İbn Rüşd, age, 3/45; Şîrâzî, age, 2/55. 22 İbn Rüşd, age, 3/47; Şîrâzî, age, 2/56. 23 İbn Rüşd, age, 3/48; Şîrâzî, age, 2/56. 24 İbn Rüşd, age, 3/48; Şîrâzî, age, 2/56.
25 İbn Rüşd, age, 3/48; Nevevî, age, 3/287; Şirbînî, age, 3/287. 26 İbn Rüşd, age, 3/49; Nevevî, age, 3/310.
27 İbn Rüşd, age, 3/50; Nevevî, age, 3/300-301. 28 İbn Rüşd, age, 3/50; Nevevî, age, 3/304. 29 İbn Rüşd, age, 3/50; Şîrâzî, age, 2/59-60. 30 İbn Rüşd, age, 3/51; Nevevî, age, 3/305.
- “İmam Şâfiî karısına el sürmeden ve ona mehir biçmeden ölen kimseye mehir lâzım gelmez, demiştir. Ancak diğer kavlinde kadına emsalinin mehri ile miras düşer, demiştir. Ancak onun tabileri birinci görüşü daha kuvvetli bulmuşlardır. Müzenî ise İmam Şâfiî’nin bu mesele için şöyle dediğini nakleder: Vâşık kızı Bervâ’nın hadisi sabit iken kıyasa yol yoktur.” ..31 Müzenî’nin naklettiği görüş şudur: Peygamber (sas) Vâşık kızı Bervâ’ya yakın olan kadınların mehri ne ise o düşer, diye hükmetmiştir.32
- “İmam Şâfiî evlenme akdi yanı sıra satış yapılırsa mesela kadın erkeğe bir köle takdim eder, erkek de mehrin miktarını tayin etmeden hem köleye hem de kadının mehrine karşılık bin dirhem verse, bu durum için bir görüşünde câizdir, diğer bir görüşünde de mehr-i misil lâzım gelir, demiştir.” 33
- “İmam Şâfiî’ye göre baba, kızının mehri yanında kendisine de bir hediye verilmesini şart koşarsa akid sahih fakat mehir fâsiddir, kadına mehr-i misil düşer.” 34
- “İmam Şâfiî’ye göre mehir ayıplı olursa nikah sahihtir ancak bir görüşünde mehirin kıymeti, diğer görüşünde ise mehr-i misil lâzım gelir.” 35
- “İmam Şâfiî’ye göre mehir şartlı olursa yani şöyle olursa şu kadar, şöyle olursa bu kadar şeklinde şart koşulursa mehir mehr-i misildir.” 36
- “İmam Şâfiî’ye göre misliyette muteber olan, kadının baba tarafından akraba olan kadınlarıdır.” 37
- “İmam Şâfiî’ye göre eğer kadın benim mehrim 200 dirhemdir der, ancak erkek de hayır 100 dirhemdir derse, ikisi de yemin ederler ve mehr-i misile dönülür.” 38