TALAK

1- Müellifin İsabet Ettiği Görüşler

- “İmam Şâfiî’ye göre muteber olan erkeğin köleliğidir. Bu halde erkek köle olduğu zaman karısı ister cariye olsun, ister hür olsun onun kesin talakı iki boşamadır.”75

- “İmam Şâfiî’ye göre bir defada üç talak ile karı boşamak sünnete uygundur.” 76 - “İmam Şâfiî’ye göre hayız halindeki karısını boşayan kimsenin karısına geri dönmesi sünnettir.” 77

- “İmam Şâfiî’ye göre hayızlı halinde iken karısını boşayan kimse karısına ricat ettikten sonra karısı birinci hayızından temizlendikten sonra bir daha hayız görüp bir daha temizleninceye kadar kadını nikahı altında tutmak zorundadır. Ancak bundan sonra isterse boşayabilir.” 78

- “İmam Şâfiî’ye göre eğer geçimsizlik kadından ise kendisine biçilen mehrin miktarından fazlasıyla da misliyle de azı ile de hulû’ yapmak câizdir.” 79

- “İmam Şâfiî’ye göre hulû’ bedelinin evsaf ve varlığının bilinmesi gerekir.” Bu görüş isabetlidir. Şayet hulû’ akdi bilinmeyen bir şey karşılığında yapılırsa mehr-i misil miktarı bedelle kadın boşanmış olur.80

- “İmam Şâfiî’ye göre hulû’ şarap, domuz gibi şeyler üzerine yapılırsa mehr-i misil gerekir.” 81

74 _{İbn Rüşd, age, 3/76; Şîrâzî, age, 2/51; Şirbînî, age, 3/269.} 75 _{İbn Rüşd, age, 3/85; Nevevî, age, 3/374.}

76 _{İbn Rüşd, age, 3/86; Nevevî, age, 3/395.} 77 _{İbn Rüşd, age, 3/87; Nevevî, age, 3/393.} 78 _{İbn Rüşd, age, 3/87; Şîrâzî, age, 3/79.} 79 _{İbn Rüşd, age, 3/89; Nevevî, age, 3/338.} 80 _{İbn Rüşd, age, 3/90; Nevevî, age, 3/339.} 81 _{İbn Rüşd, age, 3/90; Nevevî, age, 3/339.}

- “İmam Şâfiî’ye göre baba küçük oğlu adına hulû’ yapamaz. Çünkü baba küçük oğlunun karısını boşayamaz.” Bu görüş isabetlidir. Hulû’ yapmak için kişi boşama ehliyetine sahip olmalıdır.82

- “İmam Şâfiî’ye göre eğer hasta olan kadın mehr-i mislinin miktarı üzerinde hulû’ yaparsa câizdir. Ve hulû’ bedeli malının tamamından çıkar. Şayet hulû’ bedeli mehr-i misilden fazla ise fazla olan miktar malının üçte birinden çıkarılır.” 83

- “İmam Şâfiî’den hulû’ kelimesinin kinaye olup onunla boşama kastedildiği zaman boşama, boşama kastedilmediği zaman fesih olduğu görüşü rivayet olunmuştur. Kavl-i cedîdinde ise talak olduğunu söylediği de rivayet olunmuştur.” 84

- “İmam Şâfiî’ye göre kocası kadını hulû’ ettikten sonra “sen boşsun” dese bunu hemen sonra da söylese, yine de boşanmış olmaz.” 85

- “İmam Şâfiî’ye göre hulû’ bedelinde karı ile koca anlaşmazlığa düşerlerse ve şahitleri de bulunmazsa her ikisi de yemin ederler ve kadına mehr-i misil lâzım gelir.” 86

- “İmam Şâfiî’ye göre tahyir ile temlik sözleri arasında fark yoktur. Eğer bu sözlerle talak kastedilmemişse ikisi de talak değildir. Ancak bunlarla talak kastedilirse bir talak kastedildiği zaman bir talak, üç talak kastedildiği zaman üç talak olurlar. Şu halde eğer bir kadın kocasının kendisine bu iki sözden birisini söylemesi üzerine kendini boşarsa, kocası ister tahyir ister temlik yapmış olsun ona, ben bu sözümle boşanmanı kastetmemiştim diyebildiği gibi üç talakla boşanmanı kastetmemiştim de diyebilir. Kadın da kendini üç talakla boşamış olsa bile ric’i talakla boşanmış olur.” 87

- “İmam Şâfiî’ye göre temlikte kadın erkekle birlikte oturduğu meclisten kalkmadıkça kadını boşayabilir.” 88

- “İmam Şâfiî’ye göre temlik de vekalet gibidir. Kadın kendini boşamadıkça erkek istediği zaman onu azledebilir.” 89

82 _{İbn Rüşd, age, 3/90-91; Nevevî, age, 3/335.} 83 _{İbn Rüşd, age, 3/91; Nevevî, age, 3/338.} 84 _{İbn Rüşd, age, 3/91; Nevevî, age, 3/342.} 85 _{İbn Rüşd, age, 3/91; Nevevî, age, 3/373.} 86 _{İbn Rüşd, age, 3/92; Nevevî, age, 3/354.}

87 _{İbn Rüşd, age, 3/93; Şîrâzî, age, 2/80; Nevevî, age, 3/366.} 88 _{İbn Rüşd, age, 3/93; Nevevî, age, 3/364.}

- “İmam Şâfiî’ye göre kadına boşama yetkisi verildiğinde kadın kendini boşarsa bu ric’i talaktır.” 90

- “İmam Şâfiî’ye göre karısına sen boşsun dedikten sonra ben bununla iki yahut üç talak kastettim diyen kimse için kaç talak kastetmişse o kadar lâzım gelir. Ama adam sen bir talak ile boşsun dediği halde ben bununla iki yahut üç talak kastettim dese, kabul olunmaz.” 91

- “İmam Şâfiî’ye göre boşamanın sarih olan deyimleri talak, sirah ve firak olmak üzere üç kelimedir.” 92

- “İmam Şâfiî’ye göre karısını sarih bir deyimle boşadıktan sonra ben bununla karımın boşanmasını kastetmedim, diyen kimsenin sözü kabul olunmaz. Boşamanın sarih lafızları niyete muhtaç değildir.” 93

- “İmam Şâfiî’ye göre açık kinayelerde kişinin niyetine başvurulur. Eğer niyeti boşama ise boşamadır, niyeti üç talak ise üç talaktır, bir talak ise bir talaktır. Kısacası kişi ne derse kabul olunur.”.94

- “İmam Şâfiî’ye göre muhtemel kinayelerde de kişinin niyetine bakılır.” 95 - “İmam Şâfiî’ye göre eğer kişi üçten az talak kastederse ric’i boşama olur.” 96 - “İmam Şâfiî’ye göre kişi karısına ‘sen bana haramsın’ dediği zaman gerek boşama gerek talak sayısı hususunda kişinin niyetine bakılır. Kişi neyi kastederse vaki olur. Eğer bir talak kastederse ric’i boşama olur ve eğer kadını talaksız olarak kendine haram kılmayı kastederse bir yemin keffareti lâzım gelir.” 97

- “İmam Şâfiî’ye göre boşamada şart Allah’ın iznine bağlanırsa, şart Allah’ın izni vaki olduğu zaman, boşama vaki olmaz.” 98

- “İmam Şâfiî’ye göre boşamada şart gelecekte olması mümkün bir şeye bağlanırsa, o olay vaki olduğu zaman talak vaki olur.” 99

90 _{İbn Rüşd, age, 3/94; Şîrâzî, age, 2/80.}

91 _{İbn Rüşd, age, 3/97; Şîrâzî, age, 2/84; Nevevî, age, 3/375.} 92 _{İbn Rüşd, age, 3/95; Nevevî, age, 3/356-357.}

93 _{İbn Rüşd, age, 3/96; Nevevî, age, 3/356.} 94 _{İbn Rüşd, age, 3/97; Nevevî, age, 3/356, 375.}

95 _{İbn Rüşd, age, 3/97; Nevevî, age, 3/361; Şirbînî, age, 3/357.} 96 _{İbn Rüşd, age, 3/98; Şîrâzî, age, 2/102.}

97 _{İbn Rüşd, age, 3/98; Nevevî, age, 3/361-362.} 98 _{İbn Rüşd, age, 3/99; Nevevî, age, 3/385.}

- “İmam Şâfiî’ye göre boşamada şart çoğu kez vaki olan bazen de vaki olmayan olaylara bağlanırsa doğum, hayız gibi, şart ne zaman vaki olursa o zaman talak da vaki olur.” 100

- “İmam Şâfiî’ye göre henüz kendisiyle gerdeğe girilmemiş bir kadına üç defa üst üste ‘sen benden boşsun’ demekle bu kadın kendisiyle gerdeğe girilmediğinden iddete tabi olmayınca birinci deyişte kesin olarak boşandığından ikinci ve üçüncü deyişin tesiri olmaz, yalnız bir talak vaki olur.” 101

- “İmam Şâfiî’ye göre karısını boşamaya zorlanan kimsenin boşaması sahih değildir. İmam Şâfiî’nin tabileri ise karısını boşamaya zorlanan adamın boşanmayı kastetmesiyle etmemesi halleri arasında ayrım yapmışlardır. Kastederse en sıhhatli kavle göre sahihtir, kastetmezse sahih değildir.” Bu görüş isabetlidir. Buna tevriye denir.102

- “İmam Şâfiî’ye göre sarhoşun talakı sahihtir.” .Bu görüş isabetlidir. Diğer görüşünde ise geçerli değildir.103

- “İmam Şâfiî’ye göre hasta iken karısını kesin olarak boşayıp da hastalığından kalkmayıp ölen kimse için onun malından bu kadına miras yoktur.” Bu görüş isabetlidir .Ancak kavl-i kadîminde kadın bâin talak müddetinde kocasına mirasçı olur.104

- “İmam Şâfiî’ye göre yabancı kadınlar –ister kişi hangi kadınla evlenirsem benden boş olsun demek suretiyle bütün kadınları, ister falanca kadınla evlenirsem benden boş olsun, demek suretiyle bir kadını boşamak istesin- boşanamazlar.” 105

- “İmam Şâfiî’ye göre ric’atın iki şahit huzurunda olması vâcibtir.” Bu görüş isabetlidir. Kavl-i cedîdinde ise iki şahit şart değildir.106

- “İmam Şâfiî’ye göre ric’at ancak söz ile olur. Allah iki şahit tutmayı emretmiştir. Şahit tutmak da ancak sözle söylendiği zaman mümkün olur.” Bu görüş isabetlidir. Cinsel ilişki gibi bir fiille ric’at meydana gelmez.107

100 _{İbn Rüşd, age, 3/100; Nevevî, age, 3/406.} 101 _{İbn Rüşd, age, 3/100; Nevevî, age, 3/378.} 102 _{İbn Rüşd, age, 3/101; Nevevî, age, 3/368,370.}

103 _{İbn Rüşd, age, 3/102; Nevevî, age, 3/370; Şirbînî, age, 3/371.} 104 _{İbn Rüşd, age, 3/102; Nevevî, age, 3/374; Şirbînî, age, 3/375.} 105 _{İbn Rüşd, age, 3/103; Nevevî, age, 3/373.}

106 _{İbn Rüşd, age, 3/104; Şîrâzî, age, 2/103; Nevevî, age, 3/427.} 107 _{İbn Rüşd, age, 3/105; Nevevî, age, 3/428; Şirbînî, age, 3/427.}

- “İmam Şâfiî’ye göre bir kişi karısının gıyabında onu ric’i talakla boşadıktan sonra henüz iddet süresi içinde bir daha onu nikahına döndürür ve kadın da sadece boyandığını işitip, ric’atı işitmediği için iddet süresi bittikten sonra evlenirse yeni kocası onunla gerdeğe girsin girmesin, onu nikahına döndüren eski koca hak sahibidir.” 108

- “İmam Şâfiî’ye göre hulle nikahında niyetin tesiri yoktur, hulle nikahı sahihtir ve bu nikahla kadın eski kocasına helal olur.” Bu görüş isabetlidir.. Ancak ikinci kocanın cinsel temastan sonra onu boşaması şartı ile yahut evlendikten sonra kadını bâin talakla boşaması şartı ile veya aralarında nikah akdi olmaması şartı ile evlenirse akid geçersizdir. Boşamak şartı ile akid yapılmışsa nikah batıl değil ama şart fâsiddir.109

- “İmam Şâfiî’ye göre adet gören hür kadının iddeti üç kurû’dur, kurû’dan kasıt temizliktir.” 110

- “İmam Şâfiî’ye göre müstehâza olan kadının iddeti üç kez adet görmesidir. Koyu kırmızı kan adet kanıdır, sarı renkli olan kan da temizlik halidir. Şayet tüm kanlar aynı renk ise o zaman sağlık halindeki adetine göre günlerini hesaplayacaklardır.” 111

- “İmam Şâfiî’ye göre adetten kesilmiş yahut henüz adet görmeyen cariye bir buçuk ay iddet bekler.” 112

- “İmam Şâfiî’ye göre koca ric’i talakla boşadığı karısını iddet esnasında tekrar nikahına döndürür de sonra kendisiyle cima’da bulunmadan bir daha boşarsa bu kadın eski iddetinden ne kadar kalmışsa onu tamamlar, yeni iddet lâzım gelmez.” 113

- “İmam Şâfiî’ye göre kesin talak ile boşanan kadın için yer temini vâcibtir fakat nafaka vâcib değildir.” Bu görüş isabetlidir. Kadın hamile değilse durum böyledir.114

- “İmam Şâfiî’ye göre efendisinden çocuk doğuran cariyenin iddeti bir kere adet görmesidir.” 115

108 _{İbn Rüşd, age, 3/105; Şîrâzî, age, 2/103.} 109 _{İbn Rüşd, age, 3/107; Nevevî, age, 3/234.} 110 _{İbn Rüşd, age, 3/108; Nevevî, age, 3/490.} 111 _{İbn Rüşd, age, 3/111-112; Nevevî, age, 3/491.}

112 _{İbn Rüşd, age, 3/112; Nevevî, age, 3/492-493; Şirbînî, age, 3/493.} 113 _{İbn Rüşd, age, 3/113; Nevevî, age, 3/502.}

114 _{İbn Rüşd, age, 3/113; Nevevî, age, 3/561.} 115 _{İbn Rüşd, age, 3/115; Nevevî, age, 3/491.}

- “İmam Şâfiî’ye göre kendisine mehir kesilip de kendisiyle gerdeğe girilmeden boşanan kadınlar dışında boşanan bütün kadınlara kendi boşanmayı istememek kaydıyla mut’a vermek vâcibtir.” 116

- “İmam Şâfiî’ye göre hakemler karı kocayı ayırmaya karar verirse kocadan vekalet veya izin almadan onları birbirinden ayıramazlar. Zira ona göre hiçbir kimse vekalet veya izni olmaksızın bir diğerini karısını boşamaya yetkili değildir.” 117

2- Müellifin Hatalı Naklettiği Görüşler

- “İmam Şâfiî’ye göre üç talak ile boşanan kadını ama fâsid bir nikahta veya câiz olmadığı bir vakitte dahi olsa eski kocasına helal kılar.” Bu görüş hatalıdır. Hür kimsenin üç talakla boşadığı karısı ile tekrar evlenebilmesi için nikah akdi sahih olmalıdır. Fâsid nikahta cima’ yahut şüphe ile cima’ ile kadın helal olmaz. Çünkü Allah helal kılmayı nikaha bağlamıştır. O da sahih nikahtır.118

- “İmam Şâfiî’ye göre kadın hayız yaşında olmasına rağmen hiç adet görmemişse iddet olarak hayızdan ümit kestiği yaşa varıncaya kadar bekler, sonra üç ay daha bekler, sonra evlenir.” Bu görüş hatalıdır. Böyle bir kadın üç ay iddet bekler.119