teyemmüm yapılmaz.59
- “İmam Şâfiî’ye göre teyemmümde bir vuruş yüz için bir vuruş da eller içindir.” Bu görüş isabetlidir. İmamın görüşüne göre elleri iki defa toprağa vurmak vâcibtir.60
- “İmam Şâfiî’ye göre toprağı teyemmüm uzuvlarına ulaştırmak vâcibtir. İmam Şâfiî teyemmümü abdeste kıyas ettiği için böyledir.” Bu görüş isabetlidir. Ona göre toprağı teyemmüm organlarına nakletmeyi kastetmek şarttır. Toprağı yüz ve kollara sürmek teyemmümün rüknüdür.61
55 İbn Rüşd, age, 1/65; Şirbînî, age, 1/155. 56 İbn Rüşd, age, 1/66; Şîrâzî, age, 1/46. 57 İbn Rüşd, age, 1/72; Nevevî, age, 1/148. 58 İbn Rüşd, age, 1/73; Nevevî, age, 1/123, 125. 59 İbn Rüşd, age, 1/73; Nevevî, age, 1/147. 60 İbn Rüşd, age, 1/76; Nevevî, age, 1/140. 61 İbn Rüşd, age, 1/76; Nevevî, age, 1/137.
- “İmam Şâfiî’ye göre halis topraktan başka herhangi bir madde ile teyemmüm etmek câiz değildir.” 62
- “Suyu bulmanın teyemmümü bozduğunu söyleyen İmam Şâfiî, teyemmüm abdestsizlik ve cünüplüğü kaldırmaz, cünübe veya abdestsiz olan kimseye sadece namaz kılma cevazını sağlar, demiştir.” 63
- “İmam Şâfiî’ye göre namaza başlandıktan sonra su bulunursa, teyemmüm bozulmaz.”64
D- NECASETTEN TEMİZLENME KİTABI 1- Müellifin İsabet Ettiği Görüşler
- “İmam Şâfiî’ye göre necasetten taharet vâcibtir.” 65
- “İmam Şâfiî’ye göre kanı olsun olmasın hayvan ölüleri arasında necaset bakımından fark yoktur. Ancak deniz hayvanı ölüsünü bundan istisna etmiştir.” Bu görüş isabetlidir. Ona göre insan, balık, çekirge ölüsü hariç kanı akıcı olmasa da her canlının ölüsü necistir.66
- “İmam Şâfiî’ye göre murdar hayvanın kılı ve kemiği de murdardır.” Bu görüş isabetlidir. Çünkü necis olan şeyin parçası da necislikte ona tabidir.67
- “İmam Şâfiî’ye göre murdar hayvanın derisi tabak edilirse, câizdir, değilse câiz olmaz.” Bu görüş isabetlidir. Şöyle denilmektedir: Ölüm nedeniyle necis olan derinin dış kısmı keza meşhur kavle göre iç kısmı tabakla temizlenir.68
- “İmam Şâfiî’ye göre balığın kanı tâhirdir.” Bu görüş isabetlidir. Onlara göre balığın tümü temizdir.69
- “İmam Şâfiî’ye göre gerek insanın gerekse hayvanın bevli ve dışkısı mutlaka necistir.” 70
62 İbn Rüşd, age, 1/77; Nevevî, age, 1/135-136.
63 İbn Rüşd, age, 1/79; Nevevî, age, 1/137-138; Şirbînî, age, 1/138. 64 İbn Rüşd, age, 1/79; Nevevî, age, 1/143.
65 İbn Rüşd, age, 1/81; Şîrâzî, age, 1/59-60.
66 İbn Rüşd, age, 1/83; Nevevî, age, 1/110; Şirbînî, age, 1/111. 67 İbn Rüşd, age, 1/85; Şirbînî, age, 1/115.
68 İbn Rüşd, age, 1/85; Nevevî, age, 1/116-117. 69 İbn Rüşd, age, 1/86; Şirbînî, age, 1/113. 70 İbn Rüşd, age, 1/87; Nevevî, age, 1/112.
- “İmam Şâfiî’ye göre meni tâhirdir.” Bu görüş isabetlidir. Sahih kavle göre köpek, domuz ve yavrularının dışında kalan canlıların menisi temizdir. Bir kavle göre de insandan başka diğer canlıların menisi necistir.71
- “İmam Şâfiî’ye göre necaset su dışında başka bir şeyle giderilemez. Ancak istincada taş kullanılabilir.” 72
- “İmam Şâfiî’ye göre necasetin azı da birdir, çoğu da birdir.” 73 - “İmam Şâfiî’ye göre istincada en az üç taş kullanmak şarttır.” 74
2- Müellifin Hatalı Naklettiği Görüşler
- “Peygamber (sas) Efendimizin bir yiyeceğe düşen sineğin o yiyeceğe daldırılmasına dair emri ‘kanı bulunmayan havyan ölüleri necaset değildir’ diyenlerin delilidir. İmam Şâfiî buna cevap olarak şöyle demektedir: ‘Bu hüküm yalnız sineğe mahsustur. Çünkü Peygamber (sas) Efendimiz buna sebep olarak bir kanadında hastalık bir kanadında da ilaç bulunduğunu göstermiştir. İmam Şâfiî sineğin tahir olması için kansız bir hayvan olduğunu sebep göstermeyi ayrıca ayetin mefhumu ile sürdürmeye çalışmıştır. “Kesilmeden ölen murdar hayvan ve kan size haram kılındı.” Zira ayetin zahirinden kesilmeden ölen hayvan ile kanın birbirinden ayrı iki necis çeşidi oldukları anlaşılmaktadır. Bunlardan biri kesmekle helal oluyor ki bunun eti yenilen hayvan olduğunda ittifak vardır. Diğeri de hakkında kesmek diye bir şey düşünülmeyen kandır. Şu halde birbirinden ayrı olan bu iki şey bir şey kabul edilemez ki kesilmeden ölen hayvanda kan kaldığı için hayvan necistir, denilebilsin.” Bu görüş mezhebte karşılığını bulmamaktadır. İmam Şâfiî sineğin kansız bir havyan olduğu için değil, kanadında zehir ve şifanın bulunması nedeniyle necis olmadığını söylüyor bu görüşe göre. Oysa Şâfiî mezhebinde canlı iken bir organı koparıldığında akıcı olmayan sinek veya sivrisinek gibi hayvanlar pis maddelerden istisna edilmiştir. Meşhur kavle göre akıcı kanı olmayan hayvanların düştüğü sıvı madde pis olmaz. Görüldüğü gibi pis olmamak akıcı kanı olmamaya bağlanmıştır. Oysa yukarıdaki görüşte İmam Şâfiî buna karşı çıkmaktaydı.75
71 İbn Rüşd, age, 1/88; Nevevî, age, 1/
72 İbn Rüşd, age, 1/90; Şâfiî, el-Ümm, 1/22; Nevevî, age, 1/64. 73 İbn Rüşd, age, 1/88; Şâfiî, age, 1/16.
74 İbn Rüşd, age, 1/93; Nevevî, age, 1/36-37. 75 İbn Rüşd, age, 1/83-84; Nevevî, age, 1/36-37.
E- NAMAZ
1- Müellifin İsabet Ettiği Görüşler
- “İmam Şâfiî’ye göre vâcib olan namazlar yalnız beş vaktin farzlarıdır.” Bu görüş isabetlidir. Zira İmam Şâfiî’ye göre vitir ve bayram namazları da sünnettir.76
- “İmam Şâfiî’ye göre namazın farziyetini inkâr etmemekle birlikte namaz kılmayan ve kendisine namaz kıl denildiği halde namaz kılmamakta direten kimseye ceza olarak ölüm cezası verilir.” 77
- “İmam Şâfiî’ye göre öğle namazının vaktinin sonu, her şeyin gölgesi kendi boyu kadar olduğu zamandır.”.78
- “İmam Şâfiî’ye göre öğle namazının faziletli vakti, sıcaklığın şiddetli olmadığı zamanlarda vaktin evvelinde kılmaktır.” Bu görüş isabetlidir .Sıcağın şiddetli olduğu zamanlarda ise geciktirmek sünnettir.79
- “İmam Şâfiî’ye göre ikindi namazının vaktinin alametleri belirmeye başladığı an -ki her şeyin gölgesi kendisi kadar olduğu zamandır- ikindi namazının da vaktine girilmiş olur. Öğle namazının vaktinin sonu ile ikindi namazı vaktinin başlangıcı ikiye bölünmesi mümkün olmayan bir lahzacıktır, demektedir.” Bu görüş isabetlidir. Zira Şâfiî mezhebinde öğlenin son vakti ikindi namazının da ilk vaktidir.80
- “İmam Şâfiî akşam namazının vakti hakkında gelen rivayetlerin en meşhurunda, akşam namazının vakti muvassa’ (geniş tutulan) değildir, demiştir. Diğer bir rivayette ise akşam namazının muvassa’ bir vakti vardır ki o da gün batışıyla aydınlığın kaybolması arasındaki zamandır, demektedir.” 81
- “İmam Şâfiî’ye göre yatsı namazının vakti gün batışını takip eden kırmızılığın kaybolması ile başlar, yatsı namazının vaktinin sonu ise gecenin üçte birine kadardır.” Bu görüş isabetlidir. Yatsı namazının vaktinin sonu hakkında, fecr-i sadığın doğmasına kadardır, bir kavilde de gecenin yarısına kadardır, şeklinde rivayetler de vardır.82
76 İbn Rüşd, age, 1/96; Nevevî, age, 1/169,303,421. 77 İbn Rüşd, age, 1/97-98; Nevevî, age, 1/444. 78 İbn Rüşd, age, 1/100; Nevevî, age, 1/69. 79 İbn Rüşd, age, 1/101; Nevevî, age, 1/176. 80 İbn Rüşd, age, 1/101-102; Nevevî, age, 1/173. 81 İbn Rüşd, age, 1/103; Nevevî, age, 1/172. 82 İbn Rüşd, age, 1/103-104; Nevevî, age, 1/177.
- “İmam Şâfiî ve tabilerine göre ortalık daha karanlıkken sabah namazını kılmak daha evladır.” 83
- “İmam Şâfiî zaruret haline mahsus vakitlerin öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarına mahsus olup öğle ile ikindi bir vakitte, akşam ile yatsı namazları da bir vakitte müşterek olduğu görüşündedir.” 84
- “İmam Şâfiî müşterek olan bu vakitlere sadece bir miktar tayin etmiştir ki o da öğle ile ikindi gün batmadan ve akşam ile yatsı için de fecir sökmeden bir rekat miktarıdır. İmam Şâfiî’den bir tekbir miktarıdır, dediği de rivayet olunur.” 85
- “İmam Şâfiî’ye göre bayılan kimse de hayızlı gibidir. Baygınlık halinde geçen vaktin namazının kazası lâzım gelmez.” 86
- “İmam Şâfiî’ye göre kadın eğer bir rekat miktarı vakit kalınca temizlenirse yahut ikinci kavle göre bir tekbir miktarı kalmış ise her iki namaz da birlikte gerekir.” 87
- “Vaktin namazını kılmadan aybaşı haline giren kadına İmam Şâfiî’ye göre mezkûr namazın kazası sâkıt olmaz. Çünkü ona göre namaz vaktin başında yani vakitten namaz kılınabilecek miktarın geçmesi ile vacip olur.” 88
- “İmam Şâfiî’ye göre namaz kılmak nehyedilen vakitler, güneşin doğduğu ve battığı ve sabah namazından sonra güneş doğuncaya kadar olan vakitler ile zeval vakti ve ikindi namazından sonradır. Ancak Cuma günü zeval vaktinde kılmak câizdir.” 89
- “İmam Şâfiî’ye göre nehyedilen kaza namazı kılmak mekruh değildir.” 90 - “İmam Şâfiî’ye göre bu yasak vakitlerde kılınamayan namazlar sadece sebepsiz olan nafilelerdir. Cenaze namazı gibi olan namazlar kılınabilir.” Bu görüş isabetlidir . Zira ay tutulması, güneş tutulması, tahiyyetü’l-mescid ve şükür secdesi gibi bir sebebe bağlı namazları bu vakitlerde kılmak mekruh değildir.91
83 İbn Rüşd, age, 1/105; Nevevî, age, 1/174. 84 İbn Rüşd, age, 1/106; Nevevî, age, 1/184, 370. 85 İbn Rüşd, age, 1/107; Nevevî, age, 1/184-185. 86 İbn Rüşd, age, 1/107; Nevevî, age, 1/183. 87 İbn Rüşd, age, 1/108; Nevevî, age, 1/184-185. 88 İbn Rüşd, age, 1/108; Şîrâzî, age, 1/53.
89 İbn Rüşd, age, 1/109; Nevevî, age, 1/180-181; Şirbînî, age, 1/180. 90 İbn Rüşd, age, 1/110; Nevevî, age, 1/181.
- “İmam Şâfiî’ye ezanın şekli birinci tekbir ile şehadetler dörder, geri kalanlar ise ikişer defa okunur.” 92
- “İmam Şâfiî’ye göre (
مﻝا ةﻝا
) lafzı ezanda söylenmez. Zira bu sünnet olan ezandan bir lafız değildir.” Bu görüş isabetlidir. İmam Şâfiî’nin kavl-i kadîminde bu lafzı okumak mekruhtur. Ancak müftâbih olan görüşe göre tesvîb yapmak ezanın sünnetlerindendir.93- “İmam Şâfiî’ye göre gerek cemaat için gerek tek başına kılan için ezan müekked sünnettir, cemaat için daha müekkeddir.” 94
- “İmam Şâfiî’ye göre fecirden önce sabah ezanı okunabilir.” Bu görüş isabetlidir . Şâfiîlere göre gece yarısında okunan sabah ezanı sahihtir.95
- “İmam Şâfiî’ye göre kametin şekli, tekbirler ikişer, diğer lafızlar ise bir keredir. Ayrıca ‘Kad kameti’s-salât’ lafzı iki keredir.” 96
- “İmam Şâfiî, kadınlar için ezanı da kameti de iyi görmüştür.” Bu görüş isabetlidir. İmam Şâfiî’nin bir diğer görüşünde ise ezan kadınlar için kadının sesini yükseltmesi fitne olacağından dolayı sünnet değildir.97
- “İmam Şâfiî, kıbleyi tayin konusunda, namaz kılana farz olan ibadettir, yanıldığını öğrenen kimsenin namazı iade etmesi lâzımdır, demiştir.” 98
- “İmam Şâfiî’ye göre setr-i avret namazın farzlarındandır.” 99
- “İmam Şâfiî’ye göre erkeğin avret yeri, göbeği ile diz kapağı arasıdır.” 100
- “İmam Şâfiî’ye göre namazla ilgili olsun olmasın kasdî konuşmalar namazı bozar.” Bu görüş isabetlidir. Zira ona göre mana ifade eden bir veya iki harf kadar konuşmak namazı bozar.101
92 İbn Rüşd, age, 1/113; Şîrâzî, age, 1/55-56. 93 İbn Rüşd, age, 1/114; Şîrâzî, age, 1/56. 94 İbn Rüşd, age, 1/114; Nevevî, age, 1/186. 95 İbn Rüşd, age, 1/115; Nevevî, age, 1/194.
96 İbn Rüşd, age, 1/118; Nevevî, age, 1/189; Şirbînî, age, 1/189. 97 İbn Rüşd, age, 1/118; Nevevî, age, 1/189; Şirbînî, age, 1/189. 98 İbn Rüşd, age, 1/119; Nevevî, age, 1/198,204.
99 İbn Rüşd, age, 1/122; Nevevî, age, 1/256. 100 İbn Rüşd, age, 1/122; Nevevî, age, 1/256. 101 İbn Rüşd, age, 1/127; Nevevî, age, 1/269.
- “İmam Şâfiî’ye göre muktedinin (imam uyan) niyetinin imamın niyetine uyması gerekmez.” Bu görüş isabetlidir . Zira Şâfiîlere göre namazı eda edenin kaza kılana, farz kılanın nafile kılana, öğle namazı kılanın ikindi namazı kılana uyması sahihtir.102
- “İmam Şâfiî’ye göre Allahu Ekber ile Allahu’l-Ekber diye tekbir almanın ikisi de câizdir.” Bu görüş isabetlidir. Aynı şekilde Allahu el-Celîlu Ekber şeklinde tekbir almak da câizdir.103
- “İftitah duası Şâfiîlere göre şöyledir:
!" # $
$%
&' '&!
$!
( )
..104- “İmam Şâfiî cehri namazlarda cehri olarak, sırrî namazlarda sırrî olarak besmele okumak vâcibtir demektedir.” Bu görüş isabetlidir. Çünkü besmele İmam Şâfiî’ye göre Fatiha’dan bir ayettir.105
- “İmam Şâfiî’ye göre besmele fatihadan bir ayettir.” 106
- “Besmelenin diğer surelerden bir ayet olup olmadığı konusunda İmam Şâfiî’den iki görüş rivayet olmuştur. Bir kavlinde her sûrenin bir kavlinde ise yalnız Fâtiha ile Neml sûrelerinin birer ayeti olduğunu söylemiştir.” 107
- “İmam Şâfiî’ye göre bütün rekatlarda fatihayı okumak gerekir.” 108
- “İmam Şâfiî her dört rekatta da hem fatihayı, hem de zammı sûreyi okumayı tercih edip, ancak son iki rekatta okunacak olan zammı sûreler ilk iki rekatta okunalar
102 İbn Rüşd, age, 1/128; Nevevî, age, 1/347. 103 İbn Rüşd, age, 1/131; Nevevî, age, 1/209-210. 104 İbn Rüşd, age, 1/131; Nevevî, age, 1/216. 105 İbn Rüşd, age, 1/132; Nevevî, age, 1/217. 106 İbn Rüşd, age, 1/132; Nevevî, age, 1/217. 107 İbn Rüşd, age, 1/132; Şirbînî, age, 1/219. 108 İbn Rüşd, age, 1/134; Nevevî, age, 1/217.
kadar uzun olmayacaktır, demiştir.” Bu görüş isabetlidir. Ancak en zahir kavle göre üçüncü ve dördüncü rekatlarda sûre okumak sünnet değildir.109
- “İmam Şâfiî’ye göre rukûda üç kere (
*+ , -
); secdede ise üç kere (& , -
) söylenir.” 110- “İmam Şâfiî namazda Kur’an elfazı dışında dua edilmesine cevaz vermiştir.” Bu görüş isabetlidir . Ancak Rasûlullah’tan (sas) nakledilmiş bir duayı okumak diğer duaları okumaktan faziletlidir.111
- “İmam Şâfiî’ye göre namazda teşehhüd vâcibtir.” 112
- “İmam Şâfiî teşehhüde Peygamber Efendimiz’e (sas) salavat getirmeyi de şart görüp ‘O da farzdır çünkü Cenab-ı Hak: “Ey iman edenler, Peygambere salât ve selam getirin.”113 buyurmuştur, demiştir. Ona göre bu ayette emredilen selam da namazdan
çıkmak için verilen selamdır.” 114
- “İmam Şâfiî ve tabileri Abdullah b. Abbas’ın (r.a) Peygamberimiz’den (sas) rivayet ettiği teşehhüdü tercih etmişlerdir. Şöyledir:
!" # $
$%
&' '&!
$!
( )
..115- “İmam Şâfiî’ye göre sabah namazında kunut sünettir.” Bu görüş isabetlidir. Sabah namazının ikinci itidalında (rükûdan sonra dimdik durmak) kunut duasını okumak sünnettir.116
- “İmam Şâfiî’ye göre kunut duası şu şekildedir:”
109 İbn Rüşd, age, 1/136; Nevevî, age, 1/224-225; Şirbînî, age, 1/224. 110 İbn Rüşd, age, 1/137; Nevevî, age, 1/236,238.
111 İbn Rüşd, age, 1/138; Nevevî, age, 1/244. 112 İbn Rüşd, age, 1/138; Nevevî, age, 1/239. 113 Ahzâb, 33/56.
114 İbn Rüşd, age, 1/139; Nevevî, age, 1/239. 115 İbn Rüşd, age, 1/138-139; Nevevî, age, 1/241. 116 İbn Rüşd, age, 1/140; Nevevî, age, 1/231.
.$/
!0
1"$/
!22
12
)34
154
'
54
54&
1)6
6)
1 +
.
.117- “İmam Şâfiî’ye göre eller iftitah tekbiri alırken, rukû’a inilirken ve rukû’dan kalkarken kaldırılır.” 118
- “İmam Şâfiî’ye göre tekbirlerde eller omuzların hizasına yükseltilir.” Bu görüş isabetlidir . Zira tekbiri alırken elleri omuz hizasına kaldırmak sünnetir.119
- “İmam Şâfiî’ye göre rukû’da itidal yapmak vâcibtir. “120
- “İmam Şâfiî, celsetü’l-vusta (birinci teşehhüd) ve ikinci oturuş araısnda ayırım yaparak birincide sağ ayak dikilir, sol ayak üzerine oturulur; demektedir, ikinci oturuşta ise kalçalar üzerine oturulup sağ ayak dikilir ve sol ayağın altından dışarı çıkartılır, demektedir.” Bu görüş isabetlidir . Birinci oturuştaki şekle iftiras oturuşu, ikinci oturuşdaki şekle teverrük oturuşu denilir.121
- “İmam Şâfiî, namazın birinci ve üçüncü rekatlarının son secdelerinden kalkıldığı zaman tam doğrulup oturmadan ayağa kalkmamayı ihtiyar etmiştir.” Bu görüş isabetlidir. Kendisinden sonra kıyam olacak ikinci secdeden sonra hafif bir oturuş yapmak sünnettir.122
- “İmam Şâfiî’ye göre alın ve burnun ikisi de yere değmeden yapılanı secde câiz değildir.” 123
- “İmam Şâfiî’ye göre eğer kişi tek başına evde namazı kıldıktan sonra camiye gelse bu adamın bir daha namazını cemaatle kılması gerekir ve hiçbir namaz bundan istisna değildir.” 124
- “İmam Şâfiî’ye göre cemaat içinde Kur’ân-ı Kerîm’i en iyi okuyan değil fıkhı en iyi bilen imam olur.” 125
- “İmam Şâfiî kadının kadılara imamlık etmesi câizdir, demektedir.” 126
117 İbn Rüşd, age, 1/141; Nevevî, age, 1/231. 118 İbn Rüşd, age, 1/142; Nevevî, age, 1/221,228,230. 119 İbn Rüşd, age, 1/143; Nevevî, age, 1/211,228. 120 İbn Rüşd, age, 1/143; Nevevî, age, 1/229. 121 İbn Rüşd, age, 1/144; Nevevî, age, 1/239. 122 İbn Rüşd, age, 1/146; Nevevî, age, 1/238. 123 İbn Rüşd, age, 1/147; Nevevî, age, 1/319-320. 124 İbn Rüşd, age, 1/152; Nevevî, age, 1/319-320. 125 İbn Rüşd, age, 1/153; Nevevî, age, 1/332. 126 İbn Rüşd, age, 1/155; Nevevî, age, 1/330, 338.
- “İmam Şâfiî’ye göre kamet tamamlanmadan ve saflar düzeltilmeden imam iftitah tekbiri alamaz.” Bu görüş isabetlidir. İmam arkasındakilere safları düzeltmeyi emreder127
- “İmam Şâfiî’ye göre imama uyanların imamı unuttuğu veya yanlış okuduğu zaman uyarması câizdir.” Bu görüş isabetlidir .Erkekler “sübhanallah” diyerek, kadınlar ise tasfîk yaparak yani sağ elinin içi ile sol elinin üstüne vurarak ikazda bulunması câizdir.128
- “İmam Şâfiî’ye göre iki kişi imama uyarsa arkasında dururlar.” 129
- “İmam Şâfiî’ye göre hasta olduğu için oturarak namaz kıldıran imama, hasta olmayan kişi uyarsa ayakta kılar.” 130
- “İmama uyanın iftitah tekbirini ne zaman alacağına dair İmam Şâfiî’den iki rivayet gelmektedir. Meşhur olan rivayete göre, eğer imamdan önce tekbir alırsa kâfi gelmez, imamla birlikte olursa câizdir. Diğer rivayette ise imama uyan imamdan önce de tekbir alsa câizdir.” 131
- “İmam Şâfiî’ye göre sırrî namazlarda imama uyan hem fatihayı hem zammı sûreyi okur, cehrî namazlarda ise yalnızca fatihayı okur.” 132
- “İmam Şâfiî’ye göre, imamın cünüp olarak namaz kıldırdığı ve imama uyanın da namazdan sonra durumu öğrendiği zaman namazı fâsid değildir.” Bu görüş isabetlidir . Cemaatin namazı iade etmesi gerekmez.133
- “İmam Şâfiî’ye göre kırk kişiden aşağı bir sayı ile Cuma namazı kılınmaz.” 134 - “İmam Şâfiî’ye göre hutbenin miktarı en az, aralarında çok hafif bir oturuş yapmak sureti ile iki ayrı hutbeyi ayakta okumak ve hutbelerin her ikisinde de Allah’a hamdetmek, Peygamber’e salât getirmek ve takvayı tavsiye etmek ayrıca birinci
127 İbn Rüşd, age, 1/156; Şîrâzî, age, 1/95. 128 İbn Rüşd, age, 1/157; Nevevî, age, 1/273. 129 İbn Rüşd, age, 1/158; Nevevî, age, 1/337-338.
130 İbn Rüşd, age, 1/161; Nevevî, age, 1/329; Şirbînî, age, 1/329. 131 İbn Rüşd, age, 1/163; Nevevî, age, 1/349; Şirbînî, age, 1/350. 132 İbn Rüşd, age, 1/164; Nevevî, age, 1/225-226.
133 İbn Rüşd, age, 1/166; Nevevî, age, 1/330. 134 İbn Rüşd, age, 1/169; Nevevî, age, 1/384.
hutbede Kur’an-ı Kerim’den bir ayet okumak ve ikinci hutbede mü’minlere dua etmek şarttır.” 135
- “İmam Şâfiî’ye göre iki hutbe arasında oturmak şarttır.” 136
- “Hutbede imamı susup dinlemek hutbenin ahkâmından olup İmam Şâfiî’ye göre mutlaka vâcibtir.” Bu görüş isabetlidir. İmam Şâfiî’nin kavl-i kadîmine göre böyledir. Ancak kavl-i cedîdinde hutbeyi dinlemek sünnettir.137
“İmam Şâfiî, kim Cuma namazına ilk saatte giderse bir deve, ikinci saatte giderse bir sığır, üçüncü saatte giderse bir koç, dördüncü saatte giderse bir tavuk, beşinci saatte giderse bir yumurta kurban etmiş gibi sevap alır.”138 Hadisinde geçen bu
saatlerin gün doğuşundan Cuma namazı kılınıncaya kadar olan zamanın eşit parçaları olduğunu söylemiştir.” 139
“İmam Şâfiî’ye göre kasrın hükmü ruhsattır ki bu onun en fazla tutulan görüşüdür.” 140
- “İmam Şâfiî’ye göre namazın kasrolunabileceği yolculuğun mesafesi dört berîden yani normal yürüyüşle bir günlük mesafeden az olamaz.” 141
- “İmam Şâfiî’ye göre hırsızlık, soygunculuk ve adam öldürmek gibi günah olan bir iş için yapılan yolculuklarda namazın kasredilmesi câiz değildir, sadece mübah olan yolculuklarda câizdir.” 142
- “İmam Şâfiî’ye göre kişi bir yerde dört gün kalmak isterse namazını tam olarak kılar.” 143
- “İmam Şâfiî’ye göre iki namazı birini namazın vaktinde cem etmek de birinci namazı, ikinci namazın vaktine bırakarak onunla birlikte kılmak da câizdir. Bu iki keyfiyet arasında fark yoktur.” 144
135 İbn Rüşd, age, 1/171; Nevevî, age, 1/387-389, 390. 136 İbn Rüşd, age, 1/171; Nevevî, age, 1/390.
137 İbn Rüşd, age, 1/171; Şirbînî, age, 1/391. 138 Buhari, “Cuma”, 11.
139 İbn Rüşd, age, 1/175-176; Nevevî, Ravza, 1/550.
140 İbn Rüşd, age, 1/177; Mâverdî, el-Hâvi’l-Kebîr, 2/359; Nevevî, Ravza, 1/483. 141 İbn Rüşd, age, 1/178; Şirbînî, age, 1/363.
142 İbn Rüşd, age, 1/179; Nevevî, Minhâc, 1/366; Şirbînî, age, 1/359. 143 İbn Rüşd, age, 1/180; Nevevî, age, 1/361.
- “İmam Şâfiî’ye göre yolculukta namazları cem edebilmek için yolculuğun acele olması şart değildir.” Bu görüş isabetlidir. Zira uzun yolculukta bir kavle göre de kısa mesafeli yolculukta da namaz cem edilebilir.145
- “İmam Şâfiî’ye göre câiz olan her yolculukta cem câizdir.” 146
- “İmam Şâfiî’ye göre hazarda hava yağışlı olduğu zaman namazların cemi ister gündüz, ister gece olsun, câizdir.” Bu görüş isabetlidir. Ancak yağmur sebebiyle namazlar cem-i takdim ile kılınır, cem-i te’hir ile kılmak câiz değildir.147
- “İmam Şâfiî hazar halinde hasta adamın namazları cem etme görüşüne katılmamıştır.” 148
- “İmam Şâfiî korku halinde namaz için, Müslim’in kaydettiği şu şekli benimser: “Ashabtan bir kısım Peygamber Efendimiz’in (sas) arkasında saf bağlamış, bir kısım da düşman karşısında durup düşmanı gözetlemiştir. Peygamber Efendimiz (sas) bunlara bir rekat kıldırıp ikinci rekata kalktıktan sonra ayakta beklemiş ve bunlar da namazın kalan kısmını tek başına kılıp selam vermiş ve düşmanın karşısına geçmişlerdir. Bundan sonra ikinci kısım gelmiş Peygamber Efendimiz (sas) ikinci rekatı da bunlara kıldırmış ve oturduktan sonra namazı tamamlamalarını beklemiştir. Bunlar da namazın kalanını tek başlarına kılıp kendilerini bekleyen Peygamber Efendimiz (sas) ile selam vermişlerdir.”149 Bu görüş isabetlidir. Şâfiîlere göre eğer düşman kıble cihetinde değilse bu şekilde kılınır.150