• Sonuç bulunamadı

B. Limited Şirketlerde Rekabet Yasağı

1. Yasağa Tabi Olanlar

a. Müdür Olan Ortak

Türk Ticaret Kanunu’nun 547. maddesinde müdür olan ortakların283 rekabet yasağına tabi olduğu açıkça ifade edilmiştir. Aksi kararlaştırılmadığı sürece, bütün ortaklar müdür sıfatıyla şirket işlerini yönetmeye ve şirketi temsile yetkili olduklarından (TTK m.540/I), bütün ortakların kural olarak rekabet yasağına tabi olacağı şüphesizdir.

Ancak şirket sözleşmesi veya genel kurul kararı ile şirket yönetimi ve temsili ortaklardan birine veya birkaçına bırakılmışsa (TTK mb540/II), yalnızca bu kişiler rekabet yasağına tabi olacaktır284. Kuruluştan sonra şirkete giren ortaklar, genel kurulun ayrı bir kararı olmadıkça şirketi yönetime ve temsile yetkili olmadıklarından (TTK m.540/III), yasak kapsamı dışındadır285.

Yasak müdürlerin görev süresi ile sınırlıdır. Kural olarak müdürlük sıfatı sona eren ortak bakımından rekabet yasağı kalkar. Ancak şirket sözleşmesi ile bütün ortaklar için rekabet yasağı getirilmişse, müdürlük sıfatının sona ermesi ile yasak ortadan kalkmış olmayacaktır. Bu durumda rekabet yasağı, ortaklıktan ayrılmak ile sona erer286.

Limited şirketlerde müdür olan ortaklar (TTK.540 I-II) "şirket işlerini idareye ve şirketi temsile mezun" ve mecbur olduklarından (TK.540/I), onların görevlerini yaparken şirketin işlerinin özelliklerini, sırlarını öğrenmesi çok doğal bir olaydır. Müdür olan ortağın bundan böyle hiçbir şekilde bir faaliyette bulunmamasını istemek ne kadar aşırı bir düşünce teşkil ederse, onların her türlü faaliyeti serbestçe yapmalarına izin vermek de o kadar aşırı bir düşünce teşkil eder; zira söz konusu ortakların her türlü işleri yapmasına imkan vermek, bazı bakımlardan şirketin aleyhine sonuçlar doğmasına yol açabileceği gibi; onların bundan böyle herhangi bir faaliyette bulunmasına izin vermemek hali de, şirketin zararına olmayan faaliyetlerin müdür olan ortaklara kapatılması sonucunu doğurur. Önemli olan, müdür olan ortağın şirkete zararı dokunabileceği faaliyetleri saptayıp, bunları bu tür ortaklara kapatmaktır. Başka bir

283 Ayrıntılı bilgi için bkz. ĐSMAĐLOĞLU, Ayşe, Limited Şirketlerde Müdürler ve Hukuki Sorumlulukları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE, Ankara 2007, s. 39, 40; DEMĐR, Oktay, “Limidet Şirketlerde Müdür”, ĐBD, C.73, S.10-11-12,1999,s.1019-1029.

284 KARASU, Limited, s. 141; ÖÇAL, Limited, s. 292.

285 ÖÇAL, Limited, s.292.

286 AYDOĞAN, s.143; ÖÇAL, Limited, s. 293.

deyişle, müdür olan ortağın yapamayacağı, daha doğrusu şirketin zararına olabileceği için yapmasının doğru olmadığı faaliyetleri ortaya koymak, bunları müdür olan ortakların yapmasına izin vermemek gerekir. Kanun TTK 547. maddesinde sorunu şöylece çözümlemiştir: "Müdür olan bir ortak, diğer ortakların muvafakati olmadan şirketin uğraştığı ticaret dalında ne kendi ve ne de başkası hesabına iş göremeyeceği gibi başka bir işletmeye mesuliyeti tahdit edilmemiş ortak, komanditer ortak veya limited şirketin azası sıfatıyla iştirak dahi edemez. Bu yasak, mukaveleye konacak hükümle bütün ortaklara teşmil edilebilir"287.

Tasarıda rekabet yasağı 626.maddenin 2.fıkrasında düzenlenmiştir: “(2) Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemiş veya diğer tüm ortaklar yazılı olarak izin vermemişse, müdürler şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunamazlar. Şirket sözleşmesi ortakların onayı yerine ortaklar genel kurulunun onay kararını öngörebilir”. Bu düzenleme 6762 sayılı kanunun 547. maddesi karşılığıdır. 547. maddede açıkça yapılamaz işler sayılmış iken, tasarıda genel bir kavram bırakılmıştır. Gerekçede bu yönde kanun koyucunun bir tercihte bulunduğu, rekabet yasağı sınırının 547.

maddedeki hallerle birlikte bu haller dışında kalan rekabet hallerini de kapsadığı bildirilmiştir. 547.madde dışında kalan hallere örnek gerekçede ”dolaylı ve gereğinde etkisi duyulan komşu alan rekabeti” olarak gösterilmiştir. Düzenleme bu haliyle yürürlükte bulunan yasal düzenlemeden daha geniş bir rekabet yasağı kavramını hüküm altına almak istemektedir. Bu düzenlemede de şirket sözleşmesi ile yahut diğer ortakların yazılı izni ile şirketle rekabet yasağının kaldırılabileceği kabul edilmiştir.

6762 sayılı kanunda müdürün rekabet yasağından kurtulabilmesi için diğer ortakların açık veya zımni muvafakatini ararken, tasarıda şirket sözleşmesinde hüküm yahut diğer tüm ortakların açık yazılı izin koşulunu aramaktadır. Şirket sözleşmesi ile tüm ortakların onayı yerine genel kurul kararı öngörülebileceği de tasarı ile düzenlenmiştir.

Böylece oy birliği şartı yerine ekseriyet yahut nitelikli çoğunluk arama olanağı şirket sözleşmesi ile kararlaştırılabilir288.

Kanunda yalnızca rekabet yasağı düzenlenirken, tasarı ile birlikte rekabet yasağının yanında müdürlerin özen ve bağlılık yükümlülüğünden bahsedilmektedir.

287 ÖCAL, Limited , s. 290, 291.

288 ĐSMAĐLOĞLU, s. 96, 97.

Bununla birlikte müdürler de ortaklar için öngörülmüş olan özen ve bağlılık yükümü ile bağlı olacaktır. Bu konuda Ticaret Kanunu’nda anonim şirketler hükümlerine atıfta bulunulmasına rağmen, Tasarı ile bu hususun da açıkça düzenlenmesi yoluna gidilmiştir289.

Bu yasak yenidir; eski Ticaret Kanunumuzda böyle bir hüküm yer almamıştır.

TTK.547. maddesi, esas itibariyle, Đsviçre Borçlar Kanununun (CO) 818. 290 maddesini karşılamaktadır 291.

b. Müdür Olmayan Ortaklar

Borçlar Kanunumuzda ve Ticaret Kanunumuzda müdür olmayan limited şirket ortaklarının rekabet yasağının düzenleyen bir hüküm mevcut olmadığından, rekabet yasağına tabi olup olmadığı hususu ortakların sadakat yükümlülükleri incelenerek bir sonuca varılmalıdır. Şirketin ekonomik gücü ortağının kendisiyle rekabeti nedeniyle zayıflarken, ortağın konumu piyasada sadece kendi şirketine karşı değil aynı şekilde aynı alanda faaliyet gösteren piyasadaki diğer katılımcılara karşı da güçlenmektedir. Bu durum dürüst ve gerçek bir rekabetin ortadan kalkmasına sebebiyet verir292. Öğretide, müdür olmayan ortakların hem şirkete, hem de diğer ortaklara karşı sadakatle yükümlü293 oldukları genel olarak kabul edilmiştir.

289 KOÇ, Alper, “Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeleri Đle Limited Şirketlerde Müdürlerin Hukuki Ve Cezai Sorumlulukları”,

http://www.onurhukuk.com/makaleler/Anonim%20Şirketlerde%20Y%C3%B6netim%20Kurulu%20%C3%9Cyelerin in%20Sorumluluklar%C4%B1.pdf, s. 31 (en son erişim: 10-05-2009).

290 CO 818. maddesinde yer alan ibare şudur: "Müdür olan bir şerik, diğer şeriklerin muvafakati olmaksızın, şirketin iş sahasında ne kendi ve ne de başkası hesabına iş göremeyeceği gibi başka bir teşebbüse mesuliyeti tahdit edilmemiş şerik, komanditer veya limited şirket azası sıfatıyla dahi iştirak edemez.

291 ayrıntılı bilgi için bkz. GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Türk-Đsviçre Borçlar Hukukunda Vekilin Özen Borcu, Beta Yayınevi, Đstanbul 2001.

292 KARASU, Limited, s. 157.

293 Ortakların sadakat yükümü TTKT’nın 613. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddenin gerekçesi ise şöyledir.

Madde 613 - 6762 sayılı Kanun, 613 üncü madde anlamında bağlılık yükümüne ve rekabet yasağına yer vermemişti.

Tasarı ortaklar için hem bağlılık yükümüne hem de rekabet yasağına yer vererek limited şirketin kişisel yönüne uygun bir düzenleme yapmıştır. Birinci fıkra: Güçlü kişisel öğeleri haiz bir şirkette sır saklama, önde gelen ve vazgeçilmez nitelikte bir bağlılık yükümüdür. Bu sebeple Tasarı, şirketin sırlarının saklanmasını, emredici bir biçimde düzenlemiştir. Ancak emredicilik, yükümün kaldırılamayacağına yöneliktir. Sınırlamanın geçerli olup olmadığı, sınırı ve şirket sırrı kavramı öğreti ile mahkeme kararlarınca belirlenecektir. Sır kavramı sürekli değişir. Bu sebeple kanun tanımlamamıştır. Đkinci fıkra: Đkinci fıkrada, bağlılık yükümü ile ilgili olarak "çıkarlarını zedeleyecek davranışlar" ibaresine yer verilmesinin sebebi yüküme geniş bir kapsam kazandırmaktır. Bu ibare dolayısıyla, inter alia, şirkete karşı, onu engelleyecek, kötüleyecek, güç duruma düşürecek, gelişmesini köstekleyecek, yatırımlarına etki yapacak her çeşit davranış kapsamdadır. Tasarı, ortağın kendisine özel menfaat sağlayan ve şirketin amacına zarar veren davranışlarını bağlılık yükümünü ihlâl eden ayrı bir kategori olarak kabul etmiştir. Bağlılık yükümünün sınırı rekabet yasağıdır. Sınırlı sorumluluk ilkesiyle, ortaklık haklarının sermayeye bağlanmış olması limited şirkette

Müdürler, limited şirketle, şirketin esas mukavelesinde gösterilmiş bulunan konu ve maksadına giren bir ticari muameleyi yapamaz ticaret kanunumuz şirketi temsil eden müdürlerin, şirket konusuna giren bir ticari muameleyi, prensip itibariyle yapmasına suiistimallere yol açabileceği sebebiyle müsaade etmemiştir294.