Yanlışa Verilen Dönüt Türlerinin Öğrenci Özgüvenleri Üzerindek

Bu bölümde araştırma problemi doğrultusunda öğrencilerin okul akademik özgüven, sosyal özgüven ve genel özgüvenleri üzerinde oluşan dönüt türlerinin etkilerine ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Yanlışa verilen her bir dönüt türü tek tek ele alınmış ve bulgular tablolar yardımıyla verilmiştir. Yanlışa verilen dönütlerin öğrenciler üzerinde oluşturacağı etkiler önemsendiğinden nitel araştırmanın bir gereği olarak bulgular detaylı bir şekilde ortaya konmuştur. Sık sık doğrudan alıntılar yapılarak katılımcıların kullanmış oldukları ifadelere başvurulmuştur.

Öğrenciler üzerindeki etkileri incelenen dönüt türleri Kurgu-1 ve Kurgu-2 de olduğu sırada verilmiştir. Bulgular öğrencilerle yapılan birebir görüşmeler, gözlemler ve öğrencilerin DHTL’ye verdikleri cevaplar doğrultusunda elde edilmiştir. DHTL maddelerinin özgüven türlerine olumlu ya da olumsuz etkilerini belirlerken Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri (Coopersmith Self-Esteem Inventor) ve gözlem raporlarından elde edilen verilerden faydalanılmıştır. Bu kapsamda her bir madde ya okul-akademik özgüveni ya sosyal özgüveni ya da genel özgüveni olumlu ya da olumsuz yönde etkilemektedir. Bazı dönüt türlerinin ise bazı özgüven boyutları üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı görülmektedir.

Bulgular her bir dönüt türü için üç ayrı bölümde ele alınmıştır. Etkisinden bahsedilen dönüt türlerine ilişkin bulgular verilirken dönüt türünün okul-akademik özgüven üzerindeki etkileri, sosyal özgüven üzerindeki etkileri ve genel özgüven üzerindeki etkileri alt başlıkları altında ele alınmış ve hepsinde ortak olarak “özgüven” kelimesi kullanılmıştır. Her bir bölüm altında geçen özgüven kelimesi o bölüme ait özgüveni ifade etmektedir. Yani okul akademik özgüven üzerindeki etkilere ilişkin bulgulardan bahsederken kullanılan “özgüven” kelimesi “okul akademik özgüveni”, sosyal özgüven üzerindeki etkilere ilişkin bulgulardan bahsederken kullanılan “özgüven” kelimesi “sosyal özgüveni”, genel özgüven üzerindeki etkilere ilişkin bulgulardan bahsederken kullanılan “özgüven” kelimesi “genel özgüveni” ifade etmektedir.

4.2.2.1. Yanlışa Verilen “Doğru Cevabı Söyleme-(DCS)” Dönütünün Öğrenci Özgüvenleri Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bulgular

Aşağıda öğrenci özgüvenleri üzerindeki etkileri incelenen Kurgu-1’in birinci dönüt türü olan “DCS” dönütüne ilişkin bulgular tablolaştırılmıştır. Yaptığı yanlış sonrası “DCS” dönütüyle karşı karşıya kalan öğrencilerde dönüt sonrası meydana gelebilecek durumları ifade eden DHTL madde numaraları katılımcılar tarafından belirlenmiş ve katılımcıların cevapları analiz edilerek Tablo 10 da sunulmuştur. “DCS” dönütünün özgüven üzerindeki etkilerine ilişkin bulgular verilirken doğrudan alıntılara ve DHTL’ye verilen cevapların ortak analizine başvurulmuştur.

DÖNÜT 1: DOĞRU CEVABI SÖYLEME

Okul-Akademik Özgüven Sosyal Özgüven Genel Özgüven

Burak 2, 20, 28 13 7,10,13,17,21,33 Filiz 2, 15, 20, 24, 28 27 7, 33 Gamze 15, 20, 24, 28 - 6 İsmail - - 7, 23 Reyhan 20 1, 13, 27 13 Murat 5, 9 26 7,11,18,19,21,23,30 Sinem 8, 15, 20, 24 32 21

Tablo 10. Katılımcıların Dönüt-1 e İlişkin Seçtikleri Maddeler

Elde edilen verilerin analizine bir bütün olarak bakıldığında ilk olarak “DCS” dönütünün öğrenci özgüvenleri üzerinde olumsuz etkiler oluşturduğu dikkat çekmektedir. Katılımcılardan Burak, Filiz, Gamze, İsmail ve Reyhan DHTL doğrultusunda vermiş oldukları cevaplarda ve yapılan birebir görüşmelerde “DCS” dönütünün öğrenci özgüvenlerini olumsuz yönde etkileyeceğini bildirmişlerdir. Bu sebeple öğrenci yanlışları sonrasında “DCS” dönütü yerine alternatif dönüt türlerinin kullanılmasının özgüvenleri açısından daha iyi sonuçlar doğuracağını düşündüklerini bildirirken diğer iki katılımcı ise bu dönüt türünün özgüven üzerinde herhangi bir

olumsuz etkisinin olmayacağını belirtmişlerdir. Öğrencilere dönüt türleri hakkında gerekli bilgi verildikten sonra klinik görüşmelerin son kısmında “Eğer öğretmen sen olsaydın yanlış yapan öğrenciye bu dönütü verir miydin?” sorusu yöneltilmiştir. Bu soruya Burak, Filiz, Gamze, İsmail ve Reyhan’ın olumsuz diğer 2 katılımcının ise olumlu yanıt verdiği belirlenmiştir. Fakat Murat öğretmen olması halinde ilgili dönüt türünü kullanacağını bildirse de bu dönüt türünün öğrenci özgüvenleri üzerinde olumsuz etkiler oluşturabileceğinden bahsetmiştir.

Öğretmenlerin “DCS” dönütüne genelde, öğrencilerin ön bilgi eksikliklerine bağlı olarak çarpıcı yanlışların yapıldığı, öncesinde benzer soruların çözülmüş olmasına rağmen yanlışın tekrarlandığı ve vakit yetersizliği ile konu yetiştirme kaygısının olduğu zamanlarda başvurdukları gözlenmiştir.

“DCS” dönütünün öğrenci özgüvenleri üzerindeki etkilerine ilişkin elde edilen bulgular aşağıda “DCS” dönütünün okul-akademik özgüven, sosyal özgüven ve genel özgüven(özgüvenin 3 boyutu) üzerindeki etkileri olmak üzere 3 alt başlık altında verilmiştir.

4.2.2.1.1. “Doğru Cevabı Söyleme” Dönütünün Okul-Akademik Özgüven Üzerindeki Etkileri

Öğrenci yanlışları sonrasında kullanılan “DCS” dönütünün öğrenci okul- akademik özgüvenleri üzerinde daha çok olumsuz etkilerinin olduğu bulgusuna elde edilen verilerin ortak analizi sonucunda ulaşılmıştır. Bu boyutla ilgili elde edilen verilere odaklanıldığında madde 20’nin (Bir daha cevap vermeye çekinirim) beş, madde 15(Başarısız biri olduğumu düşünürüm), madde 24(Bir daha sınıf içinde konuşma yapmak istemem) ve madde 28’in (Okulda cesaretim kırılır) üç, madde 2’nin (Moralim bozulur/canım sıkılır) iki ve son olarak da madde 5(Yapabileceğimin en iyisinin bu olduğunu düşünürüm), madde 8(Sınıfta daha sık söz almak isterim) ve madde 9’un (Sınıfta bir daha söz almak istemem) bir kez seçildiği görülmektedir. Ayrıca “DCS” dönütünün okul-akademik özgüven üzerindeki etkilerine ilişkin İsmail’in hiçbir madde seçmediği belirlenmiştir. Katılımcıların seçtikleri madde 5 ve

madde 8 haricindeki tüm maddeler, okul akademik özgüvenin “DCS” dönütünden olumsuz etkilendiğini ortaya koymaktadır. Böylece yanlış sonrası kullanılan “DCS” dönütünün öğrenci okul-akademik özgüvenleri üzerindeki olumsuz etkilerinin ön planda olduğundan söz etmek mümkündür. Bu bulguyu yapılan görüşmeler desteklemektedir. Katılımcılar bu dönüt yerine alternatif dönüt tekniklerinin kullanımını da önermişlerdir. Örneğin,

Filiz. “Mesela cevabı vermesi yerine daha fazla düşünebilirsin diyebilir. Öyle daha

iyi olur. Çünkü öğrenci sonraki sorularda parmak kaldırmayabilir. Kendine güveni azalır bence.”

Sinem. “Öğrencinin başarısına göre değişir. Öğrenci derse çok az katılıyorsa bir de

o soruyu çözmek için çok gayret verdiyse tabi bozulur. Başarılı öğrenci zaten hatayı kendisi bulur çok bozulmaz. Ama bundan sonra söz almaya çekinir ikisi de.”

Murat. “Yanlış cevap duyunca bir daha soruları çözmez, yapamayacağını düşünür.

Kendine güvenmez. Mesela hoca çık yap deseydi. O yanlış yapınca hoca da gelip ona göstererek yanlışını düzeltseydi daha iyi olurdu.”

şeklindeki doğrudan alıntılar “DCS” dönütünün öğrenci okul-akademik özgüvenleri üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkiler oluşturduğuna delillerden bazılarıdır.

4.2.2.1.2. “Doğru Cevabı Söyleme” Dönütünün Sosyal Özgüven Üzerindeki Etkileri

Elde edilen verilerin analizi sonucunda yanlış sonrası kullanılan “DCS” dönütünün öğrenci sosyal özgüvenleri üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkiler oluşturduğundan söz etmek mümkündür. Sosyal özgüven boyutuna ilişkin elde edilen veriler incelendiğinde madde 13 (Üzülürüm) ve madde 27’nin (Arkadaşlarım beni kızdırırlar, dalga geçerler) iki; madde 1 (Öfkelenirim/kızarım), madde 26 (Öğretmen ne derse desin arkadaşlarım arasında yine sevilirim) ve madde 32’nin (Dersten sonra arkadaşlarıyla birlikte vakit geçirmek istemem) de bir kez seçildiği

görülmüştür. İsmail ile Gamze’nin ise “DCS” dönütünün okul-akademik özgüven üzerindeki etkilerine ilişkin hiçbir madde seçmedikleri belirlenmiştir. Seçilen maddelerden madde 26 haricindeki diğer tüm maddeler sosyal özgüvenin olumsuz etkilendiği durumları ifade etmektedir. Bu açıdan katılımcıların seçtikleri maddeler ve görüşmelerden elde edilen cevaplar incelendiğinde “DCS” dönütünün öğrenci sosyal özgüvenleri üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkiler oluşturduğu görülmektedir. Bu bulguya delillerden bazıları şunlardır:

Burak. “…Hoca 32 dediği zaman üzülmüştür o öğrenci. Hoca cevabı doğrudan

söylemese daha iyi olur.”

Filiz. “…Sınıfın içinde rencide olmuş gibi hisseder kendini. Sınıftakiler dalga

geçerler diye düşünür. Kendine güveni azalır bence.”

Reyhan. “Çocuk öğretmenin ona değer vermediğini, önem vermediğini düşünür.”

4.2.2.1.3. “Doğru Cevabı Söyleme” Dönütünün Genel Özgüven Üzerindeki Etkileri

Öğrenci yanlışları sonrasında kullanılan “DCS” dönütünün öğrenci genel özgüvenleri üzerinde olumsuz etkilerinin ağırlıkta olduğundan söz etmek mümkündür. “DCS” dönütünün öğrenci genel özgüvenleri üzerindeki etkilerine ilişkin madde 7 (Hırs yaparım) dört; madde 13 (Üzülürüm), madde 21 (Kendi hakkımda olumlu düşüncelerim olur), madde 23(Rahatsızlık duymam) ve madde 33 (Keşke başka biri olsam diye düşünürüm) iki; madde 6 (Pes ederim), madde 10 (Pişmanlık duyarım), madde 11 (kendimden emin kararlar veririm), madde 17 (Alınırım), madde 18 (Umursamam, aldırmam), madde 19 (Bir dahaki sefere söyleyecek bir şeyim olduğunda çekinmeden söyleyebilirim) ve madde 30 (Cevabımda ısrar ederim) da bir kez seçilmiştir. Seçilen maddelerden 7, 11, 18, 19, 23 ve 30. maddeler genel özgüven üzerinde olumlu etkilere karşılık gelen durumları ifade ederken; 6, 10, 13, 17, 21 ve 33. maddeler genel özgüvenin olumsuz etkilendiği durumlara karşılık gelmektedirler. Seçilen maddeler ve bu maddelerin seçilme

sıklıkları ile görüşmelerden elde edilen verilerin analizi doğrultusunda “DCS” dönütünün ağırlıklı olarak genel özgüven üzerinde olumsuz etkileri olduğu belirlenmiştir. Bu bulguya delillerden bazıları aşağıda verilmiştir:

Burak. “Böyle olunca pişmanlık duyar hocam. Zaten yanlış yapmış bir de öğretmen

öyle deyince keşke başkasının yerinde olsam der. Canı sıkılır. Hoca öyle demese daha iyi olur bence. Düşürebilir yani öğrencinin özgüvenini.”

Filiz. “Kendine güveni azalır bence. Sınıfın içinde rencide olmuş gibi hisseder

kendini.”

İsmail. “Doğru cevabı söylemeden yaklaştın falan derse daha iyi olur. Mesela 32

bulmuştur ama hocaya söylemeye utanıyordur. Kendini kötü hissedebilir.”

Ele alınan özgüvenin her üç boyutuna ilişkin bulgular incelendiğinde “DCS” dönütünün üç özgüven boyutu üzerinde de ağırlıklı olarak olumsuz etkiler bıraktığı görülmektedir.

4.2.2.2. Yanlışa Verilen “Başkasına Söz Hakkı Verme-(BSHV)” Dönütünün Öğrenci Özgüvenleri Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bulgular

Aşağıda öğrenci özgüvenleri üzerindeki etkileri incelenen Kurgu-1’in ikinci dönüt türü olan “BSHV” dönütüne ilişkin bulgular tablolaştırılmıştır. Yaptığı yanlış sonrası “BSHV” dönütüyle karşı karşıya kalan öğrencilerde dönüt sonrası meydana gelebilecek durumlara karşılık gelen DHTL’deki madde numaraları katılımcılar tarafından belirlenmiş ve katılımcıların cevapları analiz edilerek Tablo 11’de sunulmuştur. Katılımcılardan “BSHV” dönütünün etkisine ilişkin elde edilen bulgular verilirken doğrudan alıntılara ve DHTL’ye verilen cevapların ortak analizine başvurulmuştur.

DÖNÜT 2: BAŞKASINA SÖZ HAKKI VERME Okul Akademik

Özgüven Sosyal Özgüven Genel Özgüven Burak 2, 9,15, 20, 24, 28 13 4, 7, 10, 13, 17, 21,33 Filiz 15, 20 27 4, 7, 11, 33 Gamze 2, 9, 16, 20 1, 13 13 İsmail 8, 20 27 7 Reyhan 2, 15, 16, 20 31 - Murat 2, 9, 15, 16, 20,24, 28 1, 13, 26 4,7,10,11,13,17,21,33 Sinem 2,15, 16, 28 1, 13, 27 7, 10, 13, 17

Tablo 11. Katılımcıların Dönüt-2 ye İlişkin Seçtikleri Maddeler

Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizine bir bütün olarak bakıldığında öğrenci yanlışları sonrasında kullanılan “BSHV” dönütünün öğrenci özgüvenlerini olumsuz yönde etkilediğinden bahsetmek mümkündür. Ayrıca katılımcıların tamamı DHTL doğrultusunda vermiş oldukları cevaplarda ve birebir görüşmelerde “BSHV” dönütünün öğrencilerin özgüvenlerini olumsuz yönde etkileyeceğini bu sebeple öğrenci yanlışlarına karşın öğretmenlerin bu dönüte alternatif dönüt türleri kullanmalarının öğrenci özgüvenleri açısından daha iyi sonuçlar doğuracağını düşündüklerini açık bir şekilde bildirmişlerdir. Klinik görüşmelerin son kısmında katılımcılara dönüt türleri hakkında gerekli bilgi verildikten sonra “Eğer öğretmen sen olsaydın yanlış yapan öğrenciye bu dönütü verir miydin?” sorusu yöneltilmiştir. Bu soruya katılımcıların tümü olumsuz görüş bildirmişlerdir. Bu durum katılımcıların ilgili dönüt sebebiyle öğrenci özgüvenleri üzerinde olumsuz etkilerin oluşacağını düşündüklerini ortaya koymaktadır.

Tablo 11 den ve görüşme verilerinden elde edilen bulgular aşağıda “BSHV” dönütünün okul akademik özgüven, sosyal özgüven ve genel özgüven üzerindeki etkileri olmak üzere 3 alt başlık altında verilmiştir.

4.2.2.2.1. “Başkasına Söz Hakkı Verme” Dönütünün Okul Akademik Özgüven Üzerindeki Etkileri

Öğrenci yanlışları sonrasında kullanılan “BSHV” dönütünün öğrenci okul- akademik özgüvenleri üzerinde olumsuz etkilerinin olduğu bulgusuna elde edilen verilerin ortak analizi sonucunda ulaşılmıştır. Bu boyutla ilgili elde edilen verilere odaklanıldığında madde 20’nin (Bir daha cevap vermeye çekinirim) altı; madde 2(Moralim bozulur/canım sıkılır) ve madde 15’in (Başarısız biri olduğumu düşünürüm) beş; madde 16 (Öğretmenim başarılı biri olmadığımı hissettirmiş olur) dört; madde 9 (Sınıfta bir daha söz almak istemem) ve madde 28’in (Okulda cesaretim kırılır) üç; madde 24’ün (Bir daha sınıf içinde konuşma yapmak istemem) iki; madde 8’in (Sınıfta daha sık söz almak isterim) de bir kez seçildiği görülmektedir. Seçilen bu maddelerden madde 8 haricindeki tüm maddeler, okul akademik özgüvenin “BSHV” dönütünden olumsuz etkilendiğini ortaya koymaktadır. Böylece yanlış sonrası kullanılan “BSHV” dönütünün öğrenci okul- akademik özgüvenleri üzerindeki olumsuz etkilerinin ön planda olduğundan söz etmek mümkündür. Bu bulguyu yapılan görüşmeler desteklemektedir. Örneğin,

Burak. “Dersten çıkmaya uğraşır. Hocanın sonraki sorduğu soruları da bilemezse

bu sefer tahtaya kalkmak istemez zaten.”

Gamze. “Niye bana bir şey demeden başkasına söz verdi falan diye düşünebilir.

Bende de çok olur mesela. Sinemle benim aramda mesela hocam böyle olacak dedim. Sinem demiş gibi yapar evet Sinem der, bana söz vermez çok canım sıkılır, bir daha söz almak istemem.”

Sinem. “Derse katılım isteği azalır. Ondan dolayı başarısız olur. Başaramayacağım

diye düşünür. Yani öğretmen başarısız biri olduğunu hissettirmiş olur öğrenciye. Öğrencinin sınıfta cesareti kırılır bence.”

Murat. “Yanlış yapan öğrenci yanlışını düzeltemeyebilir. Başarısız biri olduğunu

şeklindeki doğrudan alıntılar “BSHV” dönütünün öğrenci okul-akademik özgüvenleri üzerinde olumsuz etkiler oluşturduğunu delillerden bazılarını oluşturmaktadır.

4.2.2.2.2. “Başkasına Söz Hakkı Verme” Dönütünün Sosyal Özgüven Üzerindeki Etkileri

Elde edilen verilerin analizi ışığında yanlışa verilen “BSHV” dönütünün öğrenci sosyal özgüvenleri üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkilerinin olduğunu söylemek mümkündür. Sosyal özgüven boyutuna ilişkin elde edilen veriler incelendiğinde madde 13’ün (Üzülürüm) dört; madde 1 (Öfkelenirim/kızarım) ve madde 27’nin (Arkadaşlarım dalga geçer, beni kızdırırlar) üç; madde 26 (Öğretmenlerim ne derse desin arkadaşlarım arasında yine sevilirim) ve madde 31’in (Bundan sonra arkadaşlarım düşüncelerime değer vermez, sözümü dinlemezler) bir kez seçildiği görülmektedir. Seçilen bu maddelerden madde 26 haricindeki tüm maddeler sosyal özgüvenin “BSHV” dönütünden olumsuz etkilendiğini ortaya koymaktadır. Böylece “BSHV” dönütünün öğrenci sosyal özgüvenleri üzerindeki olumsuz etkilerinin ön planda olduğundan söz etmek mümkündür. Bu bulguyu yapılan görüşmeler desteklemektedir. Örneğin,

Gamze. “Evet, çok sinirleniyorum ben hoca böyle yapınca. Bir daha soru çözmem

falan diyorum, çok sinirleniyorum…”

Sinem. “Öğrenci kafasına hiçbir şeyi takmayan bir öğrenciyse kızmaz. Ama kafasına

takarsa öfkelenir, sinirlenir. Teneffüs olduğu zaman arkadaşı gelip dalga geçerler. İşte o zaman öğrenci bütün sınıf arkadaşlarından soğur. Arkadaşlarının arasında bulunmak istemez. Bu benim başıma da geldi bir zaman."

Murat. “Öğretmenin bana değer vermediğini, önem vermediğini hissederim,

Filiz. “Çocuk sınıf içinde rencide olur. Bir de sınıftaki diğer çocuklar dalga geçerler.

Canını sıkarlar, kızdırırlar. Arkadaşlarıyla birlikte olmak istemez.”

Burak. “Hoca böyle böyle dedi yanlış cevap verdin diye arkadaşlarım teneffüste

benle dalga geçer diye düşünür, onlarla beraber olmak istemez.”

şeklindeki doğrudan alıntılar “BSHV” dönütünün öğrenci sosyal özgüvenleri üzerinde ağırlıklı olarak olumsuz etkiler oluşturduğuna delillerden bazılarıdır.

4.2.2.2.3. “Başkasına Söz Hakkı Verme” Dönütünün Genel Özgüven Üzerindeki Etkileri

Öğrenci yanlışları sonrasında kullanılan “BSHV” dönütünün öğrenci genel özgüvenleri üzerinde olumsuz etkilerinin ağırlıkta olduğunu söylemek mümkündür. “BSHV” dönütünün öğrenci genel özgüvenleri üzerindeki etkilerine ilişkin madde 7 (Hırs yaparım) beş; madde 13 (Üzülürüm) dört; madde 4 (Kendimden utanırım), madde 10 (Pişmanlık duyarım), madde 17 (Alınırım/kırılırım) ve madde 33 (Keşke başka biri olsam diye düşünürüm) üç; madde 11(Kendimden emin kararlar veririm) ve madde 21 (Kendi hakkımda olumsuz düşüncelerim olur) bir kez seçilmiştir. Seçilen maddelerden sadece madde 7 ve madde 11 genel özgüven üzerinde olumlu etkilere karşılık gelen durumları ifade ederken diğer maddelerin tümü genel özgüvenin olumsuz etkilendiği durumları karşılamaktadır. Madde 7 genel özgüven açısından olumlu bir durumu ifade etse de yapılan görüşmelerde katılımcılar bu maddeye ilişkin “BSHV” dönütü sonrası öğrenci genel özgüveninin olumsuz etkilenerek hırslanacağını aktarmışlardır. Dolayısıyla madde 11 haricindeki seçilen tüm maddeler “BSHV” dönütünün genel özgüveni olumsuz etkileyeceğini belirtmektedirler. Seçilen maddeler ve bu maddelerin seçilme sıklıkları ile görüşmelerden elde edilen verilerin analizi doğrultusunda “BSHV” dönütünün öğrenci genel özgüvenlerini olumsuz etkilediği ön plana çıkmaktadır. Bu bulguya delillerden bazıları aşağıda verilmiştir:

Burak. “Gururu kırılır. Kendinden utanır yani ben de diğer öğrenci gibi olsam der.

Hırslanır.”

Filiz. “Kendinden utanabilir, kötü hisseder.”

Murat. “Kendini küçük düşmüş gibi hisseder. Utanır kendinden yani. Kendini kötü

hisseder, değersiz biriymiş gibi düşünür. Mutsuz olur, üzülür.”

İsmail. “Olumsuz düşünceleri olur kendi hakkında. Hırs yapar o hocam. Ben olsam

kırılırım. Bir de öğretmene kin tutarım yani. Kıskanırdım biraz da söz verilen öğrenciyi.”

Ele alınan her üç özgüven boyutuna ilişkin bulgular incelendiğinde katılımcıların “BSHV” dönütünün üç özgüven boyutu üzerinde de olumsuz etkiler bıraktığını bildirdikleri belirlenmiştir.

4.2.2.3. Yanlışa Verilen “Basitleştirme-(B)” Dönütünün Öğrenci Özgüvenleri Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bulgular

Aşağıda öğrenci özgüvenleri üzerindeki etkileri incelenen Kurgu-1’in üçüncü dönüt türü olan “B” dönütüne ilişkin bulgular tablolaştırılmıştır. Yaptığı yanlış sonrası “B” dönütüyle karşı karşıya kalan öğrencilerde dönüt sonrası meydana gelebilecek durumlara karşılık gelen DHTL’deki madde numaraları katılımcılar tarafından belirlenmiş ve katılımcıların cevapları analiz edilerek Tablo 12’de sunulmuştur. Katılımcılardan “B” dönütünün etkisine ilişkin elde edilen bulgular verilirken doğrudan alıntılara ve DHTL’ye verilen cevapların ortak analizine başvurulmuştur.

DÖNÜT 3: BASİTLEŞTİRME Okul Akademik

Özgüven Sosyal Özgüven Genel Özgüven

Burak 3, 8, 14, 29 26 7, 22 Filiz 5, 8, 14 12, 26 12, 19, 22 Gamze 8, 14, 29 12 12, 19 İsmail 3, 8, 29 12 12, 22 Reyhan 8, 14, 29 12 12, 19, 22 Murat 8, 14, 29 12, 26 12, 19, 22, 23 Sinem - - 10, 18, 19

Tablo 12. Katılımcıların Dönüt-3 e İlişkin Seçtikleri Maddelerin Analizi

Katılımcıların tamamı DHTL doğrultusunda vermiş oldukları cevaplarda ve birebir görüşmelerde “B” dönütünün öğrencilerin özgüvenlerini olumlu yönde etkileyeceğini bu sebeple öğrenci yanlışlarına karşın öğretmenlerin bu dönütü zamanında ve etkili bir şekilde kullanmalarının daha iyi sonuçlar doğuracağını düşündüklerini bildirmişlerdir. Ayrıca bu dönütün aşağıda verilen bulgular doğrultusunda, yanlış yapan öğrencilerin özgüvenleri açısından olumlu sonuçlar oluşturacağı düşünülmektedir.

Öğrencilere dönüt türleri hakkında gerekli bilgi verildikten sonra klinik görüşmelerin son kısmında “ Eğer öğretmen sen olsaydın yanlış yapan öğrenciye bu dönütü verir miydin? ” sorusu yöneltilmiştir. Bu soruya katılımcıların tümü olumlu yanıt vermişler ve öğretmenlerin bu dönüt türünü kullanmaları gerektiğini söylemişlerdir.

Tablo 12 ve görüşme verilerinden elde edilen bulgular aşağıda “B” dönütünün okul-akademik özgüven, sosyal özgüven ve genel özgüven üzerindeki etkileri olmak üzere 3 alt başlık altında verilmiştir.

4.2.2.3.1. “Basitleştirme” Dönütünün Okul-Akademik Özgüven Üzerindeki Etkileri

Öğrenci yanlışları sonrasında kullanılan “B” dönütünün öğrenci okul- akademik özgüvenleri üzerinde oldukça olumlu etkilerinin olduğu bulgusuna elde edilen verilerin ortak analizi sonucunda ulaşılmıştır. Bu boyuta ilişkin verilere odaklanıldığında madde 8’in (Sınıfta daha sık söz almak isterim) altı; madde 14 (Başarılı biri olduğumu düşünürüm) ve madde 29’un (Cesaretim artar, başarma ümidim artar) beş; madde 3 (Başarılarımla gurur duyarım) iki; madde 5’in (Yapabileceğimin en iyisinin bu olduğunu düşünürüm) bir kez seçildiği görülmektedir. Sinem’in ise bu dönüte ilişkin hiçbir madde seçimi yapmadığı belirlenmiştir. Katılımcıların seçmiş olduğu tüm maddeler “B” dönütünün öğrenci okul-akademik özgüvenleri üzerinde olumlu etkilerin oluştuğu durumları ifade etmektedir. Katılımcılar yanlışa verilen “B” dönütünün okul akademik özgüven üzerinde ortaya çıkarabileceği olumsuz etkilere karşılık gelen maddelerin hiçbirini seçmemişlerdir. Bu durumda yanlış sonrası kullanılan “B” dönütünün öğrenci okul- akademik özgüvenleri üzerinde olumlu etkilerinin olduğunu açık bir şekilde ifade etmek mümkündür. Bu bulguyu yapılan birebir görüşmeler desteklemektedir.

Örneğin,

Burak. “Tahtaya kalkmak ister. Ondan sonra konuyu bilmeyen arkadaşlarına

yardım etmeye çalışır.”

Gamze. “Öğrenci ne hisseder öğretmenin sorularına daha rahat cevap verebilir.

Tahtaya daha çok kalkar. Yanlışını düzeltebilir bu yöntemle. Kendine güveni artar. Başarılı biri olduğunu düşünür gerçekten.”

Reyhan. “Mesela o soruyu çözüyor bir daha hoca soru yazdığında yanlış bile olsa

çıkıp o soruyu yapmak ister yardım ediyor diye. Evet, tekrar söz almak ister. Yani hocanın ona değer verdiğini anlar. Kendine güveni artar. Daha çok çalışmak ister bu derse daha çok katılır.

Murat. “Olumsuz etkilemez bence. Olumlu bir etki olur, anlamasını sağlar.

Basitleştirdiği için örnekle daha iyi anlamasını sağlar ve öğrenci daha sık söz almak ister.”

Filiz. “Basitleştirmesi, bu yöntemi kullanması iyi olur bence. Böylece başarılı

olacağı ümidi artar, cesaretlenir, korkmaz yani öğrenci fazla. İyi etkileri olur bence.”

Sinem. “Kesinlikle olumlu yönleri vardır. Olumlu olarak hani daha çabuk çözer

soruları. Öğrenci bu sefer nerede hata yaptığını biraz daha iyi anlar ve direkt çözüme gider. Başarılı olacağına inanır. Tahtaya sık kalkar. Hatasını anlar. İşte ben yapamıyorum deyip de hoca bunu kolaylaştırdı diye düşünmediği sürece olumlu olur.”