Yürütme Erki Ya Da Genel Yönetimin Merkez TeĢkilatı

Türkmenistan'da BaĢkanlık Sistemi bulunmaktadır. CumhurbaĢkanı, Bakanlar Kurulu’nun BaĢkanı ve Türkmenistan Silahlı Kuvvetlerinin BaĢkomutanıdır.

Türkmenistan CumhurbaĢkanı, devletin ve yürütme erkinin baĢıdır, Türkmenistan'daki en yüksek devlet makamıdır. CumhurbaĢkanı; ulusal güvenliğin ve tarafsızlık statüsünün, ülkenin toprak bütünlüğünün, Türkmenistan Anayasasının ve uluslararası antlaĢmaların yerine getirilmesinin garantörüdür.

Türkmenistan CumhurbaĢkanı, Türkmenistan vatandaĢları tarafından doğrudan, eĢit, gizli oy kullanma esasında genel seçimlerle seçilir. CumhurbaĢkanının görev süresi beĢ yıldır. CumhurbaĢkanı adaylığına siyasi partiler, sivil toplum kuruluĢları tarafından kendi kongrelerinde, genel kurullarında, il, ilçe ve Ģehir organlarının

148 _{29 Mayıs 1991 tarihli Türkmenistan’ın Yargı TeĢkilatı ve Mahkemelerinin Statüsü Hakkında} Kanunu (Türkmenistan Meclis Gazetesi 2000/No.9-10, m.95), m.24.

149

Türkmenistan’ın Yargı TeĢkilatı ve Mahkemelerin Statüsü Hakkındaki Kanununda DeğiĢlik Yapılmasına Dair 14 ġubat 2000 tarih ve No.17-II sayılı Kanun (Türkmenistan Meclis Gazetesi 2000/No.2, m.25), m.6.

150 _{Türkmenistan’ın Yargı TeĢkilatı ve Mahkemelerin Statüsü Hakkındaki Kanununda DeğiĢlik} Yapılmasına Dair 14 ġubat 2000 tarih ve No.17-II sayılı Kanun (Türkmenistan Meclis Gazetesi 2000/No.2, m.25), m.37.

151 _{Türkmenistan ĠçiĢleri Bakanlığı, Türkmenistan’ın CumhurbaĢkanı, Ordu Generali S.A. Nıyazov} adındaki Türkmenistan Polis Akademisi, Ġdare Hukuku, Türkmenistan Polis Akademisi, AĢkabat, 2006, s.25.

toplantılarında veya merkez teĢkilatlarının toplantılarında; valiler, belediye baĢkanlarının inisiyatifiyle ve vatandaĢların oluĢturduğu grupların inisiyatifiyle toplanan toplantılarda aday gösterilebilir.152

Türkmenistan CumhurbaĢkanı'nın yetkileri, 28 Temmuz 2007 tarih ve No.127- III sayılı CumhurbaĢkanı hakkındaki Kanununun 7. maddesine göre Ģöyledir:

- Türkmenistan Anayasasını ve Türkmenistan'ın kanunlarını uygular, - Türkmenistan’ı diğer devletlerle olan iliĢkilerde temsil eder,

- Türkmenistan’ın akdetmiĢ olduğu ve onaylanmaya tabi olmayan uluslararası antlaĢmaların yürürlüğünün durdurulması hakkında karar alabilir,

- Diğer ülkelerde, devletlerarası ve uluslararası kuruluĢlarda Türkmenistan’ın elçilerini ve diğer diplomatik temsilcilerini atar ve görevden alır,

- Diğer devletlerin diplomatik temsilcilerinin güven mektuplarını ve geri çağırma mektuplarını kabul eder,

- Her yıl Halk Maslahatının (Halk Konseyinin) toplantılarında ülkedeki durum hakkında, dıĢ ve iç politikanın en önemli konuları hakkında bilgi verir,

- Halk Maslahatının (Halk Konseyinin) kararıyla referandumun yapılma tarihini belirler,

- Türkmenistan Silahlı Kuvvetlerinin BaĢkomutanıdır, genel veya kısmi seferberlik emri verir, Türkmenistan'ın Silahlı Kuvvetlerinin harekete geçirilmesi ve harekata hazır hale getirilmesi konusunda emir verir ve müteakibinde böyle emirler Halk Maslahatı tarafından onaylanmak üzere incelenmeye tabidir,

- Türkmenistan’ın Silahlı Kuvvetlerinin en yüksek komutanlarını atar, - Türkmenistan’ın Milli Güvenlik Kuruluna baĢkanlık eder,

- Türkmenistan’ın genelinde veya belli yerlerinde vatandaĢların güvenliğini temin etmek maksadıyla olağanüstü hal ilan eder,

- Genel af ilan eder,

- KiĢilerin Türkmenistan vatandaĢlığına alınması ve çıkarılması, sığınma hakkının verilmesine iliĢkin karar alır,

- Türkmenistan askeri niĢanları ve diğer niĢanlarla ödüllendirir, Ģeref, askeri ve diğer özel devlet unvanlarını ve sıfatlarını verir,

152 _{Türkmenistan: Altın Asır Elektronik Gazetesi, “Türkmenistan’ın CumhurbaĢkanı Seçimleri} Hakkında Kanunu”, m. 7, http://www.turkmenistan.gov.tm/_ru/laws/?laws=74 [17 Mart 2009].

- Türkmenistan Meclisine yasa teklifinde bulunur,

- Ġki haftalık süre içerisinde Türkmenistan yasalarını imzalayarak onaylar veya Meclise tekrar görüĢülmek ve oylanmak üzere geri iade eder,

- Meclisi olağanüstü toplantıya çağırabilir,

- Meclise Türkmenistan bütçesini incelemek ve onaylamak üzere sunar ve bütçenin yerine getirilmesi hakkında rapor verir,

- Türkmenistan Meclisi’nin onayıyla Türkmenistan Yüksek Mahkemesinin BaĢkanını, Türkmenistan Cumhuriyet BaĢsavcısını, Türkmenistan ĠçiĢleri Bakanını, Türkmenistan Adalet Bakanını atarı veya görevden alır,

- Anayasada öngörülen durumlarda Meclisi süresinden önce fesheder,

- Göreve geldikten itibaren bir ay içerisinde Türkmenistan Bakanlar Kurulunu oluĢturur ve üyelerini seçer, baĢkanlık eder ve faaliyetlerini yönetir,

- Türkmenistan’ın tüm hakimlerini atar veya görevden alır, - Türkmenistan’ın tüm savcılarını atar veya görevden alır, - Türkmenistan’ın diğer yasalarında verilen yetkileri kullanır.

Türkmenistan CumhurbaĢkanı, Anayasa ve kanunların uygulanması için normatif hukuki düzenlemeler olan kararnameler, Anayasa, kanunlar ve Türkmenistan CumhurbaĢkanı'nın kararnamelerinin uygulanması için kararlar ve emirler düzenler,153

Meclisin yetki verdiği konularda kanun hükmünde kararname düzenleyebilir.

Türkmenistan CumhurbaĢkanlığı yönetsel teĢkilatının baĢında CumhurbaĢkanlığı Yönetsel TeĢkilatının Yönetici Sekreteri bulunur. Türkiye’de CumhurbaĢkanı yönetsel teĢkilatı Genel Sekreterlik olarak düzenlenmiĢtir.154

Türkmenistan CumhurbaĢkanlığına bağlı danıĢma ve istiĢari organlar, kurumlar ve diğer kuruluĢlar bulunmaktadır.155

CumhurbaĢkanı, Bakanlar Kurulu’nun yani hükümetin baĢkanıdır. CumhurbaĢkanı, göreve geldikten sonra bir ay içerisinde Bakanlar Kurulu’nu oluĢturur.

153

28 Temmuz 2007 tarih ve No.127-III sayılı CumhurbaĢkanı Hakkındaki Kanun (Türkmenistan Meclis Gazetesi 2007/No.2), m.8.

154 _{ġeref GÖZÜBÜYÜK, a.g.e., s.112.}

Bakanlar Kurulu, CumhurbaĢkanına hiyerarĢik olarak tabidir. Bakanlar Kurulu, Türkmenistan Meclisine yasa tasarısı teklif etmeye yetkilidir. Bakanlar Kurulunun yapısı, CumhurbaĢkanı tarafından belirlenir. Bakanlar Kurulu; Bakanlar Kurulu BaĢkan Yardımcısı ve bakanlardan oluĢur. CumhurbaĢkanı tarafından Bakanlar Kuruluna diğer merkezi yürütme organlarının yöneticileri dâhil edilebilir. Bakanlar ve Bakanlar Kurulu BaĢkan Yardımcısı CumhurbaĢkanı tarafından atanır. ĠçiĢleri Bakanı ve Adalet Bakanı ise Meclisin onayıyla CumhurbaĢkanı tarafından atanır. Bakanlar Kurulu, CumhurbaĢkanın görev süresi kadar görevde bulunur.

Bakanlar Kurulunun görevine son verilmesine iliĢkin karar, CumhurbaĢkanı tarafından alınır ve CumhurbaĢkanı bir ay içerisinde yeni Bakanlar Kurulu’nu oluĢturur.

Bakanlar Kurulu, bakanlıklar ve diğer merkezi yürütme organlarının faaliyetlerini yönetir, koordine eder ve denetler.

Bakanlıklar ve diğer merkezi yürütme organlarının oluĢturulması, yeniden yapılandırılması ve ilga edilmesi, Bakanlar Kurulunun teklifiyle CumhurbaĢkanı tarafından gerçekleĢtirilir.

Bakanlar Kurulu, gerekli görürse Türkmenistan Bakanlar Kurulu’na bağlı kurullar, genel müdürlükler ve diğer devlet dairelerini oluĢturabilir.

Bakanlar ve Bakanlar Kurulu’nun diğer üyeleri Türkmenistan CumhurbaĢkanına ve Bakanlar Kurulu’na karĢı sorumludurlar.

Bakanlar Kurulu komisyonlar ve diğer organlar oluĢturabilir.

Türkmenistan Anayasası uyarınca kendisine verilen yetkiler dairesinde Bakanlar Kurulu; bakanlıklar, devlet daireleri, merkezi yönetimin taĢra teĢkilatının organları, iĢletmeler, kuruluĢlar, görevli kiĢiler ve Türkmenistan’ın vatandaĢları için uygulanması zorunlu olan kararnameler ve emirler düzenler. Bakanlar Kurulu’nun kararnameleri, CumhurbaĢkanı tarafından imzalanır.156

Bakanlar Kurulu, mülki idare amirleri olan valiler, belediye baĢkanlarının faaliyetlerini koordine eder, yönlendirir ve kontrol eder, il valileri ve AĢkabat Ģehir

156 _{24 Kasım 1995 tarih ve No.82-1 sayılı Türkmenistan’ın Bakanlar Kurulu Hakkında Kanunu} (Türkmenistan Meclis Gazetesi 1995/No.3, m.35), m. 6, m.7, m.8, m.10, m.17, m.18.

valisinin yasalara, CumhurbaĢkanı, Bakanlar Kurulunun kararlarına aykırı olan kararlarını, emirlerini durdurabilir ve iptal edebilir.157

Genel yönetimin merkez teĢkilatında Bakanlar Kurulu’ndan sonra yine Bakanlar Kurulu’na bağlı olan bakanlıklar, kurullar, genel müdürlükler ve diğer devlet daireleri bulunur. Genel yönetimin merkez teĢkilatının bu organlarının taĢra teĢkilatları, Ģubeleri bulunmaktadır.

3.2. Türkmenistan’ın mülki yönetim bölümleri ve genel yönetimin taĢra