2.2. Belediyeler
2.2.3. Belediyenin Organları
Belediye tüzel kiĢiliğinin üç organı bulunmaktadır. Bunlar, belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye baĢkanıdır. Bunlardan belediye meclisi karar organı, belediye encümeni karar ve danıĢma organı, belediye baĢkanı ise yürütme organıdır.
2.2.3.1. Belediye meclisi
Belediye meclisi, belediyenin en yüksek karar organıdır. Üyeleri beĢ yılda bir nispi temsil sistemiyle doğrudan doğruya halk tarafından seçilir. 1963 senesinde 307 sayılı Kanun çıkarılana kadar çoğunluk sistemine göre seçilmekteydi. Siyasal partiler aldıkları oy oranına göre belediye meclislerinde üye bulundurabilirler. Belediye
77 Mustafa DÖNMEZ, M. Cemal ÖZYARDIMCI, a.g.e., s.87. 78 ġerif ÖNER, a.g.e., s.101.
meclislerine seçilecek üye sayısı 18 Ocak 1984 tarih ve 2972 sayılı Kanuna göre belirlenir. Bu kanunda belirtilen nüfus kriterine göre belediye meclisine seçilecek en az üye sayısı 9, en fazla üye sayısı ise 55'tir.79
Meclis üyesi olabilmek için milletvekili olmak koĢullarıyla birlikte 25 yaĢını doldurmak ve seçimden önce en az altı ay o beldede oturuyor olmak gerekmektedir.
Belediye meclisinin görev süresi beĢ yıl olup meclise belediye baĢkanı baĢkanlık eder.
Belediye meclisi üyeliğiyle milletvekilliği, il genel meclisi üyeliği, köy muhtarlığı görevleri bağdaĢmaz. Bu organlara seçilen ve aynı zamanda belediye meclisi üyeliğine seçilen kiĢi tercih yapmalıdır. Aksi durumda belediye meclisi üyeliği düĢer.
5393 sayılı Belediye Kanununun 18. maddesine göre belediye meclisinin görevleri ve yetkileri Ģöyledir:
a) Stratejik plan ile yatırım ve çalıĢma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüĢmek ve kabul etmek.
b) Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.
c) Belediyenin imar planlarını görüĢmek ve onaylamak, BüyükĢehir ve il belediyelerinde il çevre düzeni planını kabul etmek.
d) Borçlanmaya karar vermek.
e) TaĢınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis Ģeklinin değiĢtirilmesine veya tahsisli bir taĢınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması halinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesisine karar vermek.
f) Kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.
g) ġartlı bağıĢları kabul etmek.
h) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan ve miktarı beĢ bin YTL'den fazla dava konusu olan belediye uyuĢmazlıklarını sulh ile tasfiyeye, kabul ve feragate karar vermek.
i) Bütçe içi iĢletme ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa tabi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artıĢına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar vermek.
j) Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-iĢlet veya yap- iĢlet-devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait Ģirket, isletme ve iĢtiraklerin özelleĢtirilmesine karar vermek.
k) Meclis baĢkanlık divanını ve encümen üyeleri ile ihtisas komisyonları üyelerini seçmek.
l) Norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluĢlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiĢtirilmesine karar vermek.
m) Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek.
n) Meydan, cadde, sokak, park, tesis ve benzerlerine ad vermek; mahalle kurulması, kaldırılması, birleĢtirilmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiĢtirilmesine karar vermek; beldeyi tanıtıcı amblem, flama ve benzerlerini kabul etmek.
o) Diğer mahalli idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuĢ birliklere katılmaya veya ayrılmaya karar vermek.
p) Yurt içindeki ve ĠçiĢleri Bakanlığı’nın izniyle yurt dıĢındaki belediyeler ve mahalli idare birlikleriyle karĢılıklı iĢbirliği yapılmasına; kardeĢ kent iliĢkileri kurulmasına; ekonomik ve sosyal iliĢkileri geliĢtirmek amacıyla kültür, sanat ve spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler gerçekleĢtirilmesine; bu çerçevede arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma, yaptırma, kiralama veya tahsis etmeye karar vermek.
r) Fahri hemĢerilik payesi ve beratı vermek.
s) Belediye baĢkanıyla encümen arasındaki anlaĢmazlıkları karara bağlamak. t) Mücavir alanlara belediye hizmetlerinin götürülmesine karar vermek.
u) Ġmar planlarına uygun Ģekilde hazırlanmıĢ belediye imar programlarını görüĢerek kabul etmek
Belediye meclisi, seçim sonuçları ilan edildikten sonra beĢ gün içerisinde toplanır. Bu ilk toplantıya belediye baĢkanı baĢkanlık eder. Meclis kendi üyeleri arasından gizli oyla birinci ve ikinci baĢkan vekili ve en az iki kâtip üyeyi iki yıl görev yapmak üzere seçer. Ġlk iki yıldan sonra baĢkanlık divanı yeniden seçilir ve yeni mahalli idareler seçimine kadar görev yapar.
Belediye baĢkanının olmadığı durumlarda birinci baĢkan vekili, birinci baĢkan vekilinin olmadığı durumlarda da ikinci baĢkan vekili meclis oturumlarına baĢkanlık eder. Ancak yıllık çalıĢma programının görüĢüldüğü toplantılara meclis baĢkan vekili baĢkanlık eder.80
Belediye meclisi her ayın ilk haftasında olağan toplantı yerinde toplanır. Yeni 5393 sayılı Kanunla belediye meclisinin Ekim ayı toplantısını dönem baĢı toplantısı olmasına son verilmiĢtir. 1580 sayılı eski Kanunda ise yılda üç defa toplanılması öngörülüyordu. Bazı Ģartların gerçekleĢmesiyle de olağanüstü toplantı yapabilir.81
Bütçe görüĢmelerinin yapıldığı toplantı süresi en çok yirmi, olağan toplantı süresi en fazla beĢ gündür. Olağan toplantı yeri dıĢında toplanılması durumunda üyelere önceden bilgi verilir ve belediye sınırları içerisinde belediye baĢkanının belirlediği bir yerde toplantı yapılır.
Meclis toplantıları kural olarak halka açıktır. Fakat meclis baĢkanı veya üyelerden birinin gerekçeli önerisi üzerine toplantıya katılanların salt çoğunluğunun kararıyla kapalı oturum yapılabilir. 1580 sayılı kanunda “gizli” toplantı usulü bulunmaktaydı ve değiĢtirilerek “kapalı” toplantı usulü getirilmiĢtir. Bu değiĢiklikle mahalli hizmetlerin daha Ģeffaf ve katılımcı anlayıĢla yürütülmesi ve meclisin daha etkin denetlenmesi amaçlanmıĢtır.82
Meclisin gündemi belediye baĢkanı tarafında belirlenir ve meclis üyelerine en az üç gün önceden bildirilir. Muhtelif yöntemlerle halka duyurulur. Meclis üyeleri de belediye iĢlerine ait konuların gündeme alınmasını önerebilir. Eğer böyle bir öneri, toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla kabul edilirse gündeme alınır.83
Belediye meclislerinin kararları salt çoğunlukla alınır. Karar yeter sayısı üye tamsayısının dörtte birinden az olamaz. Oylar eĢit çıkarsa belediye baĢkanının oyuna göre karar belirlenir. Gizli oyalamalarda eĢitlik çıkarsa oylama yinelenir, eĢitlik bozulmazsa kura çekilir.
80
09.10.2005 tarih ve 25961 sayılı Belediye Meclisi ÇalıĢma Yönetmeliği (RG. 09.10.2005/25961), m.9, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/23390.html [14.02.2009].
81 Vahide Feyza URHAN, a.g.m., s.93.
82 Dilek MEMĠġOĞLU, Hamza Bahadır ESER, “5393 sayılı Yasa Kapsamında Belediye Meclislerinin Konumu”, http://www.yerelsiyaset.com/v2/index.php?goster=ayrinti&id=628
[14.02.2009].
83 Diyarbakır Sur Belediyesi, “T.C. Diyarbakır Sur Ġlk Kademe Belediyesi 2007-2011 Stratejik Planı, Kasım 2006”, http://www.sp.gov.tr/documents/planlar/DiyarbakirSurSP0711.pdf [15.02.2009].
Oylama, gizli, iĢaretle veya isim okunarak yapılır. Oy verme kabul, ret veya çekimser Ģeklindedir.
Belediye meclisinin aldığı kararlar belediye baĢkanına gönderilir. Eğer belediye baĢkanı belediye meclisinin almıĢ olduğu kararı hukuka aykırı görürse kararı beĢ gün içerisinde tekrar görüĢülmek üzere meclise iade eder. Geri iade edilmeyen kararlar, meclise geri gönderilip de meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kabul edilmiĢ sayılır. Meclisin salt çoğunlukla ısrar ettiği kararlara karĢı belediye baĢkanı 10 gün içerisinde idari yargıya baĢvurabilir. Meclis kararları kesinleĢtikten sonra en büyük mülki idare amirine gönderilir. En büyük mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Mülki idare amiri hukuka aykırı gördüğü kararlara karĢı idari yargıya baĢvurabilir. Mülki idare amirinin idari yargıya baĢvurma süresi olan 10 günlük süre 5393 sayılı kanunla kaldırılmıĢtır. Bu getirilen yenilikle mülki idare amirleri onay makamı olmaktan çıkarılmakta ve sadece bu makamlara gönderilmesi öngörülmektedir. Bu uygulama belediye meclisi üzerindeki vesayeti hafifletmektedir.84
Meclis kendi üyeleri arasından seçilecek kiĢilerden oluĢan uzmanlık komisyonları kurabilir. Ġl, ilçe ve nüfusu 10.000'in üzerindeki belediyelerde plan, bütçe ve imar komisyonlarının kurulması zorunludur. Komisyonlar meclisteki siyasi partilerin ve bağımsız üyelerin meclisteki üye tamsayısının oranlanması suretiyle oluĢturulurlar. Komisyonlar çalıĢmalarında uzman kiĢilerden de yararlanabilir. Komisyon raporları alenidir ve çeĢitli yollardan halka duyurulur.85
Belediye meclisinin çeĢitli bilgi edinme ve denetleme yolları vardır. Bunlar, faaliyet raporunu değerlendirme, denetim komisyonu, genel görüĢme, soru ve gensorudur.
Bunlardan faaliyet raporu değerlendirilirken meclise baĢkan vekili baĢkanlık eder. Eğer belediye baĢkanının bir önceki yıla ait faaliyet raporu meclis üye tamsayısının dörtte üç çoğunluğuyla yeterli görülmezse yetersizlik kararıyla görüĢmeleri kapsayan tutanak baĢkan vekili tarafından mahallin mülki idare amirine gönderilir. Bu dosyaya iliĢkin olarak vali kendi gerekçeli görüĢünü ekleyerek
84
Mustafa DÖNMEZ, M. Cemal ÖZYARDIMCI, a.g.e., s. 199.
85 09.10.2005 tarih ve 25961 sayılı Belediye Meclisi ÇalıĢma Yönetmeliği (RG. 09.10.2005/25961), m.21.
DanıĢtay’a gönderir. Eğer DanıĢtay yetersizlik kararını uygun bulursa belediye baĢkanı, baĢkanlıktan düĢer. Aynı zamanda denetim komisyonunun hazırladığı rapor üzerine belediye baĢkanına karĢı verilen gensoru önergesinin mecliste dörtte üç çoğunlukla kabul edilmesi durumunda yetersizlik kararıyla belediye baĢkanı düĢürülebilir.86
Meclis üyeliği, ölüm ve istifa durumlarında kendiliğinden son bulur. Seçilme yeterliliğinin kaybedilmesi durumunda ise valinin bildirmesi üzerine DanıĢtay tarafından üyeliğin düĢürülmesine karar verilir. Meclis üyeliği aynı zamanda meclis toplantılarına kanunda belirtilen süre kadar (arka arkaya üç birleĢim günü veya yıl içindeki toplantıların yarısını) katılmayan üye için meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla üyeliğinin düĢmesi kararı alınabilir.87
5393 sayılı Kanunun 30. maddesine göre belediye meclisi, kendisine kanunla verilen görevleri süresinde yapmaz ve bu durum belediye iĢlerini geciktirir ve sekteye uğratırsa, belediye görevleriyle ilgili olmayan siyasi konularda karar alırsa, ĠçiĢleri Bakanlığı'nın bildirimiyle DanıĢtay kararı ile feshedilir. Bu durumda ĠçiĢleri Bakanlığı ilgili karar verilinceye kadar meclisin toplantılarının ertelenmesini de isteyebilir.
2.2.3.2. Belediye Encümeni
Belediyenin karar ve danıĢma organıdır. Seçilen ve atanan üyeler olmak üzere iki tür üyesi vardır. Seçilen üyeler, belediye meclisinin üyeleri arasından her yıl gizli oyla bir yıl görev yapmak üzere seçilirler ve belediye meclisi üyeliği son bulursa belediye encümeni üyeliği de son bulur.
5393 sayılı Kanunun 33. maddesine göre il belediyelerinde ve nüfusu 100000'in üzerinde olan belediyelerde belediye meclisi kendi üyeleri arasından gizli oyla üç üyeyi encümene seçer. Mali hizmetler birim amiri ve belediye baĢkanının birim amirleri arasından seçeceği iki üye de belediye encümenin atanmıĢ üyelerini oluĢturur ki toplam yedi üyedir.
86
Yasin SEZER, Tancu SÖYLEYĠCĠ, “Belediye Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları”,
http://www.yerelsiyaset.com/pdf/mayis2008/14.pdf [15.02.2009].
87 Hasan Hüseyin CAN, “Ġl Özel Ġdaresi Kanunu ve Belediye Kanunu Uygulanmasında Vali ve Kaymakamların Rolü”, http://www.yerelnet.org.tr/mevzuat/makale_04.php [15.02.2009].
Diğer belediyelerde belediye meclisi kendi üyeleri arasından gizli oyla iki üye seçer. Mali hizmetler amiri ve belediye baĢkanının birim amirleri arasında seçeceği bir üye olmak üzere beĢ üyeden oluĢur.
Belediye encümenine belediye baĢkanı baĢkanlık eder. Belediye baĢkanının katılmadığı toplantılara belediye baĢkanı tarafından görevlendirilen baĢkan yardımcısı veya bir encümen üyesi baĢkanlık eder. Belediye baĢkanı, oy hakkı bulunmaksızın görüĢlerini almak üzere hizmet birimlerinin baĢındakileri encümen toplantısına çağırabilir.88
Encümenin gündemini baĢkan belirler. Encümen sadece baĢkanın havale ve tevdi ettiği görevleri yapar.89
Belediye encümeni haftada en az bir kere toplanır. Toplantı saati ve günü önceden belirlenir. Toplantı yeter sayısı üyelerinin salt çoğunluğudur. Karar yeter sayısı, toplantıya katılanların salt çoğunluğudur. Çekimser oy kullanılmaz. Oylar eĢit çıkarsa belediye baĢkanının oyu belirleyici olur. Encümene havale edilen meseleler bir hafta içinde karara bağlanır.
5393 sayılı Kanunla getirilen önemli değiĢiklik de 1580 sayılı Kanunun aksine belediye encümeninin belediye meclisinin yerine geçerek karar alma özelliğinin son bulmuĢ olmasıdır. Belediye encümenin yürütme organı olma özelliği belirginleĢmiĢtir.90
5393 sayılı Kanunun 34. maddesine göre belediye encümeninin görevleri ve yetkileri Ģöyledir:
a) Stratejik plan ve yıllık çalıĢma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüĢ bildirmek.
b) Yıllık çalıĢma programına alınan iĢlerle ilgili kamulaĢtırma kararlarını almak ve uygulamak.
c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.
d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak. e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek.
88 RuĢen KELEġ, a.g.e., s. 246. 89
Sedat AZAKLI, Hüseyin ÖZGÜR, “Belediye Organları ve Organlar arası ĠliĢkiler: BaĢkan, Meclis ve Encümen”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar - I: Reform, Editörler Hüseyin Özgür, Muhammet Kösecik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2005, s.306.
f) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu olan belediye uyuĢmazlıklarının anlaĢma ile tasfiyesine karar vermek.
g) TaĢınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine iliĢkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.
h) Umuma acık yerlerin açılıĢ ve kapanıĢ saatlerini belirlemek.
i) Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek.
2.2.3.3. Belediye baĢkanı
Belediye baĢkanı, belediye idaresinin yürütme organıdır. Belediyenin baĢı ve belediye tüzel kiĢiliğinin temsilcisidir. Belediye baĢkanı halk tarafından doğrudan doğruya çoğunluk usulüyle tek dereceli olarak beĢ yıl için seçilir. Türkiye’de 1963 yılına kadar belediye baĢkanları belediye meclisi tarafından kendi üyeleri arasından veya dıĢarıdan seçiliyordu ve seçilen baĢkan ancak vesayet makamlarının onayıyla göreve baĢlayabiliyordu.91
1963 yılında çıkarılan 307 sayılı Yasayla belediye baĢkanlarını halk doğrudan seçmeye baĢlamıĢtır. Yani “güçlü baĢkanlık” sistemine geçilmiĢtir. 1963 senesinden önce belediye baĢkanı meclisin hâkimiyeti altındaydı. Bunu gidermek için iki dereceli seçim sistemi kaldırılarak doğrudan halk tarafından seçilmesi benimsenmiĢtir.92
Belediye baĢkanlarının seçilebilme koĢulları belediye meclisi üyelerinkiyle aynıdır. Ayrıca belediye baĢkanları görevleri süresinde siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev yapamaz, profesyonel spor kulüplerinin baĢkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.
Belediye baĢkanı, izin ve hastalık sebebiyle veya görevli olarak görevden ayrılması durumunda bu süre zarfında kendine vekâlet etmek üzere belediye meclisi üyeleri arasından bir üyeyi baĢkan vekili olarak atar. BaĢkan vekili, belediye baĢkanının görev ve yetkilerine sahiptir.
Belediye baĢkanlığı, milletvekilliği, il genel meclisi üyeliği, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlık görevlerini aynı kiĢi yapamaz. Birini tercih etmek zorundadırlar.
91
RuĢen KELEġ, a.g.e., s. 248.
92 Abdullah ÇELĠK, ġuayip AYKANAT, “Komünlerin (Belediyelerin) Ortaya ÇıkıĢı ve ĠĢlevleri”,
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, 2007, s.110, http://www.e-sosder.com/dergi/22101- 115.pdf [18 ġubat 2009].
5393 sayılı yeni Belediye Kanununun 38. maddesinde belediye baĢkanının görevleri Ģöyle sıralanmıĢtır:
a) Belediye teĢkilatının en üst amiri olarak belediye teĢkilatını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
b) Belediyeyi stratejik plana uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluĢturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
c) Belediyeyi devlet dairelerinde ve törenlerde, davacı veya davalı olarak da yargı yerlerinde temsil etmek veya vekil tayin etmek.
d) Meclise ve encümene baĢkanlık etmek.
e) Belediyenin taĢınır ve taĢınmaz mallarını idare etmek. f) Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek. g) Yetkili organların kararını almak Ģartıyla sözleĢme yapmak. h) Meclis ve encümen kararlarını uygulamak.
i) Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve encümenin yetkisi dıĢındaki aktarmalara onay vermek.
j) Belediye personelini atamak.
k) Belediye ve bağlı kuruluĢları ile iĢletmelerini denetlemek. l) ġartsız bağıĢları kabul etmek.
m) Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak. n) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezini oluĢturmak.
o) Temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak.
p) Kanunlarla belediyeye verilen ve belediye meclisi veya belediye encümeninin kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
Herhangi bir nedenle (ölüm, istifa, görevden uzaklaĢtırma, tutuklama vs.) belediye baĢkanlığının boĢalması durumunda vali, belediye meclisinin on gün içinde toplanmasını sağlar. Meclis; belediye baĢkanlığı boĢalırsa veya seçim dönemini aĢacak Ģekilde kamu hizmetinden yasaklanma cezası verilmiĢse kendi üyeleri arasından yeni bir baĢkan seçer. Eğer belediye baĢkanı görevden uzaklaĢtırılmıĢ, tutuklanmıĢ veya seçim dönemini aĢmayacak Ģekilde kamu hizmetinden
yasaklanmıĢsa belediye meclisi üyeleri arasından bir baĢkan vekili seçer. Bu seçimler gizli oylar yapılır. Ġlk iki oylamada 2/3 çoğunluk gereklidir. Sonuç alınamazsa üçüncü tur oylamada salt çoğunluk aranır. En çok oyu olan belediye baĢkanı seçilir. EĢit çıkarsa kura çekilir.93
Yeni seçilen belediye baĢkanının görev süresi, yerine seçildiği baĢkanının görev süresi kadardır. BaĢkan vekili, yeni baĢkan seçilinceye kadar ya da görevden alınan baĢkan göreve dönene kadar belediye baĢkanı görevini yürütür.94
Eğer belediye baĢkanlığı ve belediye baĢkanı veya belediye baĢkan vekili seçilemezse dıĢarıdan biri baĢkan olarak atanır. Atanacak kiĢi belediye baĢkanı seçilme yeterliliğine sahip olmalıdır. Bu atama BüyükĢehir ve il belediyelerinde vali tarafından, diğer belediyelerde kaymakam tarafından yapılır.
Belediye baĢkanlığı sıfatı; eğer belediye baĢkanı seçilme yeterliliğini kaybederse ya da belediye baĢkanı mazeretsiz ve izinsiz olarak 20 günden fazla görev yerini terk ederse ya da belediye baĢkanı meclisin feshini gerektiren iĢlem ve eylemlere katılırsa veyahut belediye baĢkanının görevini devam etmesine mani bir hastalığı veya sakatlığı bir sağlık kuruluĢu raporuyla tespit edilirse ĠçiĢleri Bakanlığı’nın baĢvurusuyla DanıĢtay kararıyla son bulur.95
Meclis üye tam sayısının en az üçte biri belediye baĢkanı hakkında gensoru önergesi verebilir ve gensoru önergesi meclis salt çoğunluğuyla gündeme alınır. Eğer görüĢmeler sonucunda baĢkanın açıklama ve yanıtları meclis üye tamsayısının 3/4 çoğunluğuyla yeterli görülmezse meclis baĢkanı ilgili kararı en büyük mülki idare amirine gönderir. Mülki idare amiri dosyayı DanıĢtay'a gönderir. DanıĢtay dosyayı karara bağlar. Böylece 5993 sayılı Kanunla belediye baĢkanının görevinin son bulması idari yargıya bırakılmaktadır.96
Belediye baĢkanının meclise sunduğu yıllık faaliyet raporunun 3/4 çoğunlukla yeterli bulunmaması durumunda da aynı süreç iĢler.
Belediye baĢkanlığı herhangi bir nedenle boĢalır ve yerine yenisi veya baĢkan vekili seçilemezse BüyükĢehir ve il belediyelerinde ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından,
93 Hulusi ġENTÜRK, “Belediye BaĢkanı Görev, Yetki ve Hakları Rehberi”, Belediye Yönetim Dizisi,
http://www.kentarastirma.com/rehber/belediye_baskan.doc. [19.02.2009]. 94
Antalya BüyükĢehir Belediyesi, “Belediye Kanunu, Resmi Gazete’de yayınlandı”,
http://www.antalya.bel.tr/tr/bel_guncel/haber_detay.cfm?sayfa=1298 [19.02.2009]. 95 Halil NADAROĞLU, Nezih VARCAN, a.g.e., ss.187-188.
diğer belediyelerde vali tarafından görevlendirilir. Belediye baĢkanı olarak atanan kiĢi, belediye baĢkanı seçilme yeterliliğine sahip olmalıdır.
2.2.4. Belediye TeĢkilatı
Belediye teĢkilatında norm kadro esaslarına göre memur ve iĢçi kadrosundaki kamu görevlileri çalıĢır. 5393 sayılı Belediye Kanununun 48. maddesine göre belediye teĢkilatı Yazı iĢleri, Mali hizmetler, Fen iĢleri, Zabıta iĢlerinden oluĢur. Fakat coğrafi yapı, ekonomik ve sosyal durum gibi kriterler dikkate alınarak sağlık, itfaiye, imar, hukuk ve insan kaynakları birimleri oluĢturulabilir. Bunların kurulmasına, kaldırılmasına belediye meclisi karar verir. Belediye personelini Belediye baĢkanı atar. Tayinler, belediye meclisinin ilk toplantısında onaylanır. Belediyelerde sözleĢmeli personel çalıĢtırılabilir.97
2.3. BüyükĢehir Belediyeleri
SanayileĢme ve nüfus göçünün getirdiği hızlı kentleĢme neticesinde