Türkmenistan üniter bir devlettir ve beĢ ilden oluĢur. Türkmenistan'ın illeri; Ahal ili, Marı ili, Lebap ili, DaĢoğuz ili ve Balkan ilidir. Ġl statüsü bulunan bir de Ģehir bulunmaktadır ve o da ülkenin baĢkenti AĢkabat'tır.
Türkmenistan’ın mülki yönetim bölümleri; iller, il statüsünde olan Ģehir, ilçeler, ilçe statüsünde olan Ģehirler, kasabalar ve gengeĢliklerdir (bucaklar).
Türkmenistan’da nüfusun yerleĢim yerleri kentsel ve kırsal olmak üzere iki kısımdır. Kentsel yerleĢim yerleri kasabalar ve Ģehirlerden oluĢur. Kırsal yerleĢim yerleri ise köylerden oluĢur. ġehirler üç kategoriye ayrılır: il statüsü olan Ģehir, ilçe statüsü olan Ģehirler, ilçelerdeki Ģehirler. Türkmenistan’da il statüsünde olan tek Ģehir vardır ve o da ülkenin baĢkenti AĢkabat'tır. Bir veya birkaç köy birleĢerek gengeĢliki oluĢturur.158
Kural olarak ilin ekonomik, kültürel ve idari merkezleri olan ve aynı zamanda nüfusu 30 binin üzerindeki Ģehirler, ilçe statüsündeki Ģehirlerdir. Eğer Ģehirler ve kasabalar, önemli sanayi, sosyo-kültürel, idari önemi haiz, ekonomik, sosyal geliĢme eğilimine sahipse ve nüfusu artıĢ gösteriyorsa nüfusları 30 binden az olsa bile ilçe statülü Ģehre dönüĢtürülebilirler.
Sanayi iĢletmelerine, inĢaat ve ulaĢım iĢletmelerine, toplu konut idarelerine, mahalli toplu konut fonlarına, sosyo-kültürel kurumlara, ticaret ve satıĢ iĢletmelerine
157
24 Kasım 1995 tarih ve No.82-1 sayılı Türkmenistan’ın Bakanlar Kurulu Hakkında Kanunu, m. 21. 158 14 Aralık 1992 tarih ve No.783-XP sayılı Türkmenistan’ın Mülki Yönetim Bölünmesine ĠliĢkin Meselelerin Çözüm Düzeni Hakkında Kanunu (Türkmenistan Meclis Gazetesi 1992/No.12, m.119), m. 2.
sahip ve kural olarak ilçelerin idari merkezleri olan ve aynı zamanda nüfusu 8 binin üzerinde olan kasabalar, ilçedeki Ģehirlerdir.
Eğer kasabaların ekonomik geliĢme ve nüfusunun artıĢ perspektifi varsa nüfusları 8 binden az olsa bile ilçedeki Ģehre dönüĢtürülebilirler.
Sınırları dâhilinde sanayi iĢletmeleri, inĢaat ve ulaĢım iĢletmeleri, demiryolları, hidroteknik tesisler, sanatoryumlar ve diğer tedavi-sağlık kurumları bulunan ve belli bir çevre tanzimi (bayındırlık) seviyesine ulaĢan ve aynı zamanda nüfusları 2 binin üzerinde olan yerleĢim birimlerine kasabalar denir.
Eğer yerleĢim birimleri, sosyal-ekonomik geliĢme ve nüfusunun artıĢ perspektifi varsa nüfusu 2 binden az olsa bile kasaba kategorisine alınabilirler.
Birbirine yakın evlerden oluĢan ve nüfusları da 50 kiĢiden az olmayan yerleĢim birimlerine ise köyler denir.159
Her ilin idari merkezi, ilçe statüsünde bir Ģehir ya da ilçedeki Ģehirdir. Ġdari merkezi ilçedeki Ģehir olan tek il vardır ve o da Ahal ilidir. Ahal ilinin idari merkezi Anev kasabasıdır. Diğer illerin idari merkezleri ilçe statüsü olan Ģehirlerdir. Ġl merkezi olmayan ve ile bağlı diğer ilçe statülü Ģehirler de vardır. Ġllerin ilçeleri bulunur. Ġldeki ilçeler ya sadece ilçe ya da ilçe statülü Ģehir olabilir. Ġlçelere bağlı ilçedeki Ģehirler, kasabalar ve gengeĢlikler bulunur. Ġlçe statüsü olan Ģehrin idari merkezi Ģehrin kendisidir. Ġlçenin idari merkezi ise ya ilçedeki Ģehir ya da kasabadır. GengeĢlikler, bir veya birkaç köyden oluĢur. Dolayısıyla gengeĢlikler, kırsal yerleĢim birimleridir.
Ġllerin, ilçelerin, Ģehirdeki ilçelerin kurulması ve kaldırılması, yerleĢim yerlerinin Ģehir statüsüne yükseltilmesi, onların isimlerini değiĢtirilmesi, Bakanlar Kurulu’nun teklifiyle Türkmenistan’ın Halk Konseyi tarafından gerçekleĢtirilir.160 Halk Konseyinin varlığına son verilmesinden dolayı Halk Konseyinin bu yetkisi Türkmenistan Meclisine geçmiĢtir.
159 14 Aralık 1992 tarih ve No.783-XP sayılı Türkmenistan’ın Mülki Yönetim Bölünmesine ĠliĢkin Meselelerin Çözüm Düzeni Hakkında Kanunu, m. 4.
160
Türkmenistan’ın 14 Aralık 1992 tarih ve No.783-XP sayılı Türkmenistan’ın Mülki Yönetim Bölünmesine ĠliĢkin Meselelerin Çözüm Düzeni Hakkındaki Kanununda DeğiĢiklik Yapılmasına ĠliĢkin 17 Mart 2007 tarih ve No.100-III sayılı Kanunu (Neytralnıy Türkmenistan Gazetesi 20.03.2007/No.70), m.1.
ġekil-2. Türkmenistan’ın Ġdari Haritası
Kaynak: http://www.turkiye-rehberi.net/images/Harita/ulke/Türkmenistan-Haritası.gif,
[21.03.2009].
Ġl statüsünde olan baĢkent AĢkabat Ģehrinin idari merkezi AĢkabat Ģehridir. AĢkabat Ģehrinin beĢ ilçesi bulunmaktadır. Bunlar; Azatlık ilçesi, Köpetdağ ilçesi, CumhurbaĢkanı S.A. Nıyazov adındaki ilçe, Çandıbil ilçesi ve Arçabil ilçesidir.161
AĢkabat, nüfusu bakımından ülkenin en büyük Ģehridir. Nüfusu 800.000 kiĢidir.162
161
Türkmenistan Ekonomi ve GeliĢim Bakanlığı, “AĢkabat Konsepti”,
http://www.economy.gov.tm/arhiw/Konsepsiya/Konsepsiyalar/Asgabat%20saher%20konsepsiya.p df [21.03.2009].
Ahal ili, 97,2 bin kilometre kare alana sahip olup ülke nüfusunun %14,8’i bu ilde yaĢamaktadır. Ġlde toplam 9 ilçe, 2 ilçe statüsü olan Ģehir ve 3 ilçedeki Ģehir olmak üzere toplam 5 Ģehir, 12 kasaba, 104 gengeĢlik, 292 köy yerleĢim yeri bulunmaktadır. Nüfusun 2/3'ü köy yerleĢim yerlerinde yaĢamaktadır.163
Marı ili, 87,5 bin kilometre kare alana sahip olup ülke nüfusunun yaklaĢık 1/4’ü bu ilde yaĢamaktadır. Ġlde toplam 12 ilçe, 5 Ģehir, 14 kasaba, 157 gengeĢlik ve 371 köy yerleĢim yeri bulunmaktadır.164
Lebap ili, 93,7 bin kilometre kare alana sahip olup ülke nüfusunun yaklaĢık %20'si bu ilde yaĢamaktadır. Ġlde 14 ilçe, 5 Ģehir, 26 kasaba, 124 gengeĢlik ve 484 köy yerleĢim yeri bulunmaktadır.165
DaĢoğuz ili, ülke alanının %15'ini tutar ve bu ilde ülke nüfusunun %15'i yaĢamaktadır. Ġlde 9 ilçe, 2 Ģehir, 8 kasaba, 140 gengeĢlik, 653 köy bulunmaktadır.166
Balkan ili, 139,3 bin kilometre kare alana sahip olup ülke nüfusunun yaklaĢık %8’i yaĢamaktadır. Ġlde 6 ilçe, 7 Ģehir, 16 kasaba, 40 gengeĢlik, 136 köy bulunmaktadır.167
Tablo 1- Türkmenistan’da Ġdari-Bölgesel Birimler
Ġller AĢkabat Ģehri Ahal ili Marı ili Lebap ili DaĢoğuz ili Balkan ili Toplam Ġlçeler - 9 12 14 9 6 50
163 Türkmenistan Ekonomi ve GeliĢim Bakanlığı, “Ahal Ġl Konsepti”,
http://www.economy.gov.tm/arhiw/Konsepsiya/Konsepsiyalar/Ahal%20welayat%20konsepsiya.pd f [21.03.2009].
164
Türkmenistan Ekonomi ve GeliĢim Bakanlığı, “Marı Ġl Konsepti”,
http://www.economy.gov.tm/arhiw/Konsepsiya/Konsepsiyalar/Mary%20welayat%20konsepsiya.pd f [21.03.2009].
165
Türkmenistan Ekonomi ve GeliĢim Bakanlığı, “Lebap Ġl Konsepti”,
http://www.economy.gov.tm/arhiw/Konsepsiya/Konsepsiyalar/Lebap%20welayat%20konsepsiya.p df [21.03.2009].
166 Türkmenistan Ekonomi ve GeliĢim Bakanlığı, “DaĢoğuz Ġl Konsepti”,
http://www.economy.gov.tm/arhiw/Konsepsiya/Konsepsiyalar/Dasoguz%20welayat%20konsepsiy a.pdf [21.03.2009].
167 Türkmenistan Ekonomi ve GeliĢim Bakanlığı, “Balkan Ġl Konsepti”,
http://www.economy.gov.tm/arhiw/Konsepsiya/Konsepsiyalar/Balkan%20welayat%20konsepsiya. pdf [21.03.2009].
ġehirdeki ilçeler 5 - - 2 - - 7 Ġlçe statüsündeki Ģehirler - 2 2 3 2 6 15 Ġlçelerdeki Ģehirler - 3 3 2 - 1 9 Kasabalar 1 12 14 26 8 16 77 GengeĢlikler - 104 157 124 140 40 565 Köyler - 292 371 485 653 136 1937
Kaynak: Türkmenistan Devlet Ġstatistik Komitesi, “01.07.2008 Tarihi Ġtibariyle Bölgelere Göre Türkmenistan'ın Mülki Yönetim Bölünmesi”, http://www.stat.gov.tm/Geografia/admter_ru.htm,
[23.03.2009].
Ġl, il statüsünde olan Ģehir (AĢkabat), ilçeler ve ilçe statüsünde olan Ģehirlerin baĢında genel yönetimin taĢra teĢkilatının mülki idare amirleri olan valiler bulunur. Eğer il statüsü olan Ģehri illere, ilçe statüsü olan Ģehirleri de ilçelere dahil edersek il ve ilçe yönetimlerinin baĢında valiler bulunur. Türkiye'de il yönetiminin baĢı vali iken, ilçe yönetiminin baĢı kaymakamdır, fakat Türkmenistan'da genel yönetimin taĢra teĢkilatında il ve ilçe yönetiminin baĢı validir.
Bir veya birkaç köyden oluĢan gengeĢlikler, kasabalar ve ilçedeki Ģehirlerin baĢında vali bulunmaz ve ilçelere bağlıdırlar. GengeĢliklerde, illerin veya ilçelerin idari merkezi olup olmamasına bakılmaksızın kasabalarda ve ilçedeki Ģehirlerde yerel yönetim birimi olan ve tüzel kiĢiliği haiz belediyeler kurulur. Dolayısıyla gengeĢlik, kasaba ve ilçedeki Ģehir yönetimlerinin baĢı arçındır, yani Türkçe anlamda belediye baĢkanıdır. Türkmenistan'da belediye baĢkanları hem merkezi hükümetin temsilcisi hem de yerel yönetim birimi olan belediyenin baĢıdır.168
Merkezi hükümetin temsilcisi anlamında validen sonra gelen mülki idare amiridir. Buna Türkmenistan’ın yerel yönetimleri açıklanırken değinilecektir. Ġl statüsü olan Ģehir (AĢkabat) ve ilçe statüsü olan Ģehirlerde belediyeler bulunmaz ve Ģehrin mahalli
168 Türkmenistan’ın 30 Mart 2007 tarih ve No.111-III sayılı Belediye BaĢkanları Kanunu (Neytralnıy Türkmenistan Gazetesi 31.03.2007/No.80-81), m.1.
hizmetlerinin tümü Ģehir valilikleri tarafından yerine getirilir. Belediyeler ancak gengeĢlik, kasaba ve ilçedeki Ģehirlerde bulunur.169
Türkmenistan'da genel yönetimin taĢra teĢkilatının mülki idare amirleri olarak valilerin kendi aralarında, eğer ilçe statülü Ģehirleri ilçe, il statüsü olan Ģehri de il sayarsak ilçe valisi ya da il valisi olma durumuna göre hiyerarĢi bulunur. Buna göre ilçe valisi, il valilerine karĢı sorumludurlar ve hiyerarĢik olarak il valisine göre bir alt mülki idare amiridir. Ġl valisi ve aynı zamanda tüm valiler ise genel yönetimin merkez teĢkilatının baĢı olan CumhurbaĢkanına ve Bakanlar Kurulu’na karĢı sorumludur. Ġlçe valisinden bir alt kademede bulunan mülki idare amiri belediye baĢkanlarıdır, Türkmence karĢılığıyla arçınlardır. Arçınlar, ilçe valisine karĢı taĢra teĢkilatının mülki idare amiri olarak sorumludurlar. Arçınlar aynı zamanda Türkmenistan’da yerinden yönetim ilkesine göre kurulan mahalli idare birimi olarak tüzel kiĢiliği haiz belediyenin baĢıdır. Belediyeler ise bir veya birkaç köyden oluĢan gengeĢliklerde (bucaklarda), kasabalarda, ilçedeki Ģehirlerde kurulur. GengeĢlikler, kasabalar ve ilçedeki Ģehirlerin baĢı arçın olup gengeĢlikler, kasabalar ve ilçedeki Ģehirler, ilçeye bağlıdır. Arçın ise ilçe valisine karĢı sorumludur.
Ġlçe statüsü olan Ģehirler ve il statüsündeki Ģehrin yani AĢkabat'ın Ģehir yönetiminin baĢı olarak valiler bulunur. Ġlçe statüsünde olan Ģehirlerde yönetimin baĢı vali, il valisine karĢı sorumludur. AĢkabat valisi ise CumhurbaĢkanına sorumludur. Ġlçe statüsü olan Ģehirlerde belediye hizmetleri valilikler tarafından gerçekleĢtirilir. Örneğin AĢkabat Ģehrinde belediye hizmetlerini AĢkabat valiliği yerine getirir. Ġlçe statülü Ģehirlerde belediye hizmetlerini ise ilçe statülü Ģehir valisi yerine getirir. Türkmenistan’da valilikler yetki geniĢliği ilkesine göre kurulan, genel yönetimin taĢra teĢkilatının idari kademeleri olduğundan ilçe statülü Ģehir ve il statülü Ģehir valilikleri, yerinden yönetim ilkesine göre kurulan mahalli idare birimleri değildirler. Türkmenistan'ın 1992 Anayasası ve 2008 Anayasalarında yerinden yönetim ilkesine göre kurulan kuruluĢlar belediyelerdir.
Valiler, Türkmenistan’ın 24 Kasım 1995 tarihinde kabul edilen Valiler Kanununa tabidiler. Bu kanuna göre valiler illerde, Ģehirlerde, ilçelerde yönetimin baĢı ve CumhurbaĢkanı’nın temsilcisidirler. Valiler, kendi yönetim bölgelerinde
169 Türkmenistan’ın 25 Eylül 2005 tarih ve No. HM-82 sayılı Belediye Kanunu (Neytralnıy Türkmenistan Gazetesi 8.11.2005/No.279-280 (24439-24440), m.1.
devlet organlarının faaliyetlerinin yönetimini gerçekleĢtirir, kendi yetkileri dairesinde meseleleri çözer, Türkmenistan Anayasası, Halk Konseyinin kararları, Türkmenistan CumhurbaĢkanı’nın kararnameleri ve Emirleri, Bakanlar Kurulu kararnamelerinin yerine getirilmesini sağlar.
Valiler, kendi yönetim bölgelerinde gıda ve halkın genel tüketim maddelerinin arzından, sağlık, eğitim, sosyal güvence, yasalara uygunluk ve düzenden, halka su, doğal gaz, elektrik enerjisi ve diğer kamu hizmetlerinin sağlanmasından, toplu ulaĢımdan, Ģehirler, kasabalar ve diğer yerleĢim birimlerinin bayındırlığından ve aynı zamanda diğer alanlarda kendi yönetimlerinde olan yerde iĢlerin durumundan Türkmenistan CumhurbaĢkanı’na karĢı bizzat sorumludurlar.170
Valilerin atanmaları ve görevden alınmaları sonraki değiĢiklikle yeniden düzenlenmiĢtir171
ve buna göre il, il statülü Ģehir, ilçe, ilçe statülü Ģehir valileri CumhurbaĢkanının teklifiyle ilgili mülki idare bölümünün Yerel Halk Konseyi tarafından salt çoğunlukla seçilir ve CumhurbaĢkanı tarafından onaylanır.
Ġl ve il statülü Ģehir valisi CumhurbaĢkanının teklifiyle ilgili mülki idare bölümünün Yerel Halk Konseyi tarafından salt çoğunlukla görevden alınabilir ve karar CumhurbaĢkanı tarafından onaylanır.
Ġlçe ve ilçe statülü Ģehir valisi ise ilçe veya ilçe statülü Ģehrin bağlı olduğu il veya il statülü Ģehir valisinin teklifiyle ilgili mülki idare bölümünün Yerel Halk Konseyi tarafından salt çoğunlukla karar alınarak görevden alınabilir ve karar CumhurbaĢkanı tarafından onaylanır.
24 Kasım 1995 tarihli Valiler Kanununda valilerin görevleri genel olarak sayıldıktan sonra illerin valileri ve il statülü Ģehir olan AĢkabat valisinin görevleri ve ilçe ve ilçe statülü Ģehir valilerinin görevleri ayrı olarak düzenlenmiĢtir.
Kanunun 7. maddesine göre valilerin genel olarak baĢlıca görevleri ve yetkileri Ģöyledir:
- kendi yönetim bölgelerinde halka mal ve hizmet arzı, ekonomik ve sosyal geliĢme, iĢgücü kaynaklarının kullanımı ve iĢ güvenliği konularında, mülkiyet
170 Türkmenistan’ın 24 Kasım 1995 tarih ve No.83-1 sayılı Valiler Kanunu (Türkmenistan Meclis Gazetesi 1995/No.3, m.36; 1996/No.3, m.58; 2002/No.1, m.7), m.1.
171 Türkmenistan: Altın Asır Elektronik Gazetesi, “Türkmenistan'ın Valiler Hakkındaki Kanununda Bazı DeğiĢikliklerin Yapılmasına Dair Kanunu”,
Ģeklinde ve bağlı olduğu devlet dairesine bakılmaksızın iktisadi faaliyet gösteren tüm kuruluĢların faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlamak,
- ürünlerinin ve hizmetlerinin yerel pazara çekilmesi için her tür mülkiyet Ģeklindeki iĢletmeler ve diğer iktisadi faaliyet gösteren kuruluĢlar arasında anlaĢmalar yapılmasına yardımcı olmak, kendi yönetim bölgelerinde üretilen mallar ve hizmetlerin kalitesinin denetimini gerçekleĢtirmek, devlet tarafından belirlenen mal ve hizmet fiyatlarının gözetilmesini denetlemek,
- bakanlıklar ve genel yönetimin merkez teĢkilatının diğer organlarıyla, yönetim bölgelerinde sanayi, tarım ve diğer üretim ve sosyal altyapı tesislerinin yerleĢtirilmesi, inĢaatı, rekonstrüksiyonu ve ihtisaslaĢtırılmasına iliĢkin meselelerin görüĢülmesine katılmak,
- yönetim bölgelerinde yer, maden yatakları, su ve ormanlar, atmosfer havası, bitki ve hayvanat dünyası ve diğer doğal kaynakların korunması ve rasyonel kullanımına iliĢkin tedbirler almak,
- il, ilçe, Ģehrin yönetiminde olan devlet mülkiyetlerinin yönetimini gerçekleĢtirmek, yasalarda belirlenen düzende il, ilçe, Ģehir sınırları dahilinde devlet mülkiyetlerinin devri, dönüĢümü ve elden çıkarılmasını gerçekleĢtirmek,
- kendi yetkileri dairesinde devlet mülkiyetlerinin özelleĢtirilmesi ve devlet elinden çıkarılmasına dair programın yerine getirilmesini organize etmek, tarım iĢletmelerinin reformunu organize etmek ve giriĢimcilik faaliyetlerinin geliĢmesine destek olmak,
- kendi yönetim bölgelerinde halkın sosyal güvencesine, gaziler, çok çocuklu ve az gelirli ailelerin konut ve yaĢam koĢullarının iyileĢtirilmesine, okul öncesi çocuk eğitim kurumlarının, yatılı okulların, yaĢlılar evlerinin, tedavi, sağlık ve dinlenme kuruluĢlarının maddi olarak güvenceye alınmasına iliĢkin tedbirlerin gerçekleĢtirilmesini sağlamak,
- bakanlıklar ve genel yönetimin merkez teĢkilatının diğer organlarıyla birlikte, eğitim, sağlık, kültür ve spor, sosyal güvence kuruluĢlarının idaresini gerçekleĢtirmek ve onların maddi ve teknik donatımlarının iyileĢtirilmesine iliĢkin tedbirler almak, sağlığı güçlendirme ve hastalıkların profilaksisi, yaĢam ortamlarının iyileĢtirilmesi, halkın dinlenme yerlerinin organizasyonu ve turizmin geliĢtirilmesine
iliĢkin programların gerçekleĢtirilmesini yönetmek, tarih, kültür ve doğa abidelerinin korunmasını ve kullanımını temin etmek,
- kendi yönetim bölgelerinde sağlık, epidemiyolojik, karantina ve hijyen çarelerinin uygulanmasını organize etmek ve denetlemek; ekolojik durum hakkında halkı bilgilendirmek; doğal afetler, epidemiler ve acil durumlarda onların sonuçlarının giderilmesine ve halkın güvenliğinin temin edilmesine iliĢkin tedbirler almak; faaliyetleri çevreye tehlike teĢkil eden ve doğal kaynakların kullanımına iliĢkin yasaları ihlal eden kuruluĢlar ve iĢletmelerin faaliyetlerini durdurmak,
- konut fonlarının yasal düzenlemelerde belirtilen kullanım düzeninin gözetilmesini, kamu hizmetleri ve yol iĢletmeleri, ticari iĢletmeler, yiyecek içecek iĢletmeleri, günlük hizmetler, elektrik, doğal gaz ve diğer hatlar ve tesisatlar, iletiĢim araçları, bilgilendirme ve ulaĢım araçlarının istikrarlı iĢlev görmesini sağlamak; halka yakıt ikmalinin temin edilmesine iliĢkin tedbirler almak,
- kendi yetkileri dairesinde askeri konudaki yasaların yerine getirilmesini organize etmek ve denetlemek, il, ilçe veya Ģehrin sınırları dahilinde sivil güvenliği yönetmek.
- yasal düzenlemelerde öngörülen düzende kendi yönetim bölgelerinde su kaynaklarının kullanımının kontrolünü gerçekleĢtirmek,
- vatandaĢların haklarının ve menfaatlerinin korunması, düzeninin ve yasalara uygunluğun güçlendirilmesi konularında mülkiyet Ģekline bakılmaksızın devlet organları, iĢletmeler, kuruluĢlar ve kurumların birbirleriyle iĢbirliği ve eĢgüdümünü sağlamak için tedbirler almak,
- yasal düzenlemelerde öngörülen düzende mülki bölünmeye iliĢkin meseleler konusunda teklif vermek,
- Valiliğin faaliyetlerini organize etmek ve denetlemek,
- Valiliğin oluĢturduğu komisyonların faaliyetlerinin kontrolü ve yönetimini gerçekleĢtirmek.
Ġl valisi ve il statüsünde olan AĢkabat Ģehir valisinin görev ve yetkileri söz konusu Kanunun 8. maddesine göre Ģöyledir:
- Kanunun 7. maddesinde öngörülen yetki ve görevleri gerçekleĢtirmek,
- ilçe valileri, Ģehir valileri, arçınların (belediye baĢkanlarının) faaliyetlerini yönetmek ve onlara verilen talimatları ve iĢlevlerini yerine getirmelerini denetlemek,
faaliyet yöntemleri ve tarzlarının geliĢtirilmesi için tedbirler almak, valilik çalıĢanlarının mesleki yeterliliklerinin artırılması için tedbirler almak,
- kendi yönetim bölgelerinin sosyal, ekonomik geliĢim programları ve bütçesini hazırlamak ve Bakanlar Kurulu’nun incelemesine sunmak, görüĢülmesine katılmak; bu programların ve bütçenin yerine getirilmesini organize etmek, bütçenin yerine getirilmesine iliĢkin olarak Bakanlar Kurluna rapor vermek,
- Ģehirler ve ilçelerin sosyo-ekonomik geliĢim programları ve bütçelerini, yerine getirilmelerine iliĢkin raporları onaylamak, ilçe, Ģehir, kasaba ve gengeĢliklerin bütçelerine ödeneklerin ayrılması hakkında karar almak,
- Türkmenistan’ın yasal düzenlemeleri uyarınca yerel vergiler ve harçları belirlemek,
- il, AĢkabat sınırları dahilinde bulunan devlet iĢletmeleri, kuruluĢları, kurumları ve diğer kuruluĢların yöneticilerini atamak ve görevden almak,
- müĢteri idare olarak hareket etmek, inĢaatları organize etmek, il, AĢkabat Ģehri için genel olan sosyal altyapıyı, ulaĢım hatları, elektrik, doğal gaz, su, arıtma, bilgi ve diğer hatlar ve tesislerin çalıĢmasını denetlemek,
- toprak kullanım ve su koruma iĢlerinin yapılmasını, yasal düzenlemelerde belirlenen düzende arazi ve su kullanımı hakkındaki meselelerin çözümlenmesini, arazilerin ayrılması ve tahsisi, kullanımı ve mülkiyeti konusundaki meselelerin çözülmesini organize etmek, koordine etmek ve denetlemek, arazi kadastro belgelerinin tutulmasını organize etmek,
- halkın sosyal güvencesinin kuvvetlendirilmesi için tedbirleri gerçekleĢtirmek, il, AĢkabat Ģehrinin kaynaklarıyla emekli aylıkları ve ödeneklere ilaveler yapmak, yürürlükteki mevzuata göre gaziler, çok çocuklu ve az gelirli aileler ve vatandaĢlara ek imtiyazlar ve muafiyetler sağlamak, çocukların yaz tatillerini organize etmek,
- il, AĢkabat Ģehir valisi yardımcısının, ilçe ve Ģehir valisinin atanması ve görevden alınmasına iliĢkin Türkmenistan CumhurbaĢkanı’na teklif vermek; ilgili valinin teklifi üzerine ilçe, Ģehir valisi yardımcısını atamak ve görevden almak,
- Çiftçi birliklerinin oluĢturulması, tasfiyesi ve yeniden yapılandırılması, çiftçi birliği baĢkanının atanması ve görevden alınmasına iliĢkin olarak Türkmenistan CumhurbaĢkanı'na teklif vermek.
Ġlçe ve Ģehir (ilçe statülü) valilerinin baĢlıca görev ve yetkileri Kanunun 9. maddesine göre Ģöyledir:
- Kanunun 7. maddesinde öngörülen yetki ve görevleri yerine getirmek,
- ilçe, Ģehrin ekonomik ve sosyal geliĢim programları ve bütçelerinin taslaklarını hazırlamak ve il, AĢkabat Ģehir valisinin onayına sunmak, yerine getirilmelerini organize etmek ve ilgili il valisine, AĢkabat valisine yerine getirilmeleri konusunda rapor vermek,
- ilçe, Ģehre tabi olan devlet iĢletmeleri, kurumları, kuruluĢları ve diğer kuruluĢların yöneticilerini atamak ve görevden almak,
- yerlerde arçınların (belediye baĢkanlarının) genel yönetimin taĢra teĢkilatının temsilcisi olarak gerçekleĢtirdiği faaliyetleri yönetmek ve denetlemek,
- Mevzuatta öngörülen düzende arazileri mülkiyete, kiraya, zilyede ve kullanıma vermek, arazi iĢlerinin yapılmasını sağlamak, su tesislerinin ve sulama sistemlerinin gereken bakımının yapılmasına iliĢkin iĢlerin yapılmasını organize etmek, arazi kadastro belgelerinin tutulmasını organize etmek,
- onaylanan yerel konut-komün ve sosyal-üretim nitelikli inĢaat projelerinin, programlarının gerçekleĢtirilmesinin denetimini sağlamak, Ģehir, ilçe ve köylere iliĢkin projelerin ekspertizini organize etmek, yerel bütçeden veya elde edilen diğer kaynaklarla finanse edilen sosyal altyapı binalarının inĢaatı ve tamiri için müĢteri idare olarak hareket etmek; kendi yönetim bölgelerinde Ģehir inĢaat faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesine izin vermek, devlet kabul komisyonlarını atamak, konut-komün amaçlı binaların kullanıma alınmasına iliĢkin düzenlemeleri onaylamak ve aynı zamanda kendi yönetim bölgelerinde bulunan diğer binaların kullanıma alınmasına katılmak,
- sağlık, eğitim, kültür ve spor, kamu hizmetlerini sunan iĢletmeler, ticari iĢletmeler, günlük hizmet iĢletmeleri, toplu taĢıma ve diğer sosyal amaçlı kuruluĢlar ve organizasyonların faaliyetlerini organize etmek ve geliĢtirilmesine iliĢkin tedbirler almak,
- kendi yetkileri dairesinde ve ilçe, Ģehir kaynaklarından ilçe, Ģehir halkının sosyal korunmasına iliĢkin tedbirler almak, yürürlükteki mevzuat uyarınca gazilere, çok çocuklu ve az gelirli ailelere, yaĢlılara ek muafiyetler ve imtiyazlar vermek, medeni ve aile-nikah düzenlemelerinde kendisine verilen diğer meseleleri çözmek,
- ilçe, Ģehir vali yardımcılarının atanması ve görevden alınmasına iliĢkin il,