BüyükĢehir Belediyesinin Organları

BüyükĢehir Belediyesinin organları, BüyükĢehir Belediye Meclisi, BüyükĢehir Belediye Encümeni ve BüyükĢehir Belediye BaĢkanıdır.

2.3.3.1. BüyükĢehir Belediye Meclisi

BüyükĢehir belediyesi meclisi, BüyükĢehir belediyesinin karar organıdır. BüyükĢehir belediyesi baĢkanı, BüyükĢehir içindeki ilçe ve ilk kademe belediye baĢkanları, ilçe belediye meclisi üye sayısının beĢte biri, ilk kademe belediye meclisi

104 _{ĠçiĢleri Bakanlığı, BüyükĢehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği (RG.} 15.06.2006/26199).

üye sayısının onda biri kadar üyeden oluĢur. BüyükĢehir belediye meclisi 5 yıl için oluĢturulur. Meclis üyeleri ilçe ve ilk kademe belediye meclisi üyeliğini muhafaza ederler. BüyükĢehir belediye meclisine gidecek üyeler, seçiliĢ sırasına göre belirlenir. Halk doğrudan, sadece ilçe ve ilk kademe belediye meclisi üyelerini seçer.

3030 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Kanununa göre Kasım, Mart ve Temmuz aylarında BüyükĢehir belediye baĢkanının baĢkanlığında toplanması öngörülen BüyükĢehir belediyesi meclisi 5216 tarihli yeni Kanuna göre ise her ayın ikinci haftası önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır. Bu değiĢikliğin nedeni, fiili olarak meclisin haftada iki gün olağanüstü toplanan sürekli meclis haline gelmiĢ olmasıdır.105

Toplantı yeri ve zamanı halka duyurulur. Mutat toplantı yerinin dıĢında toplanırsa meclis üyelerine önceden bilgi verilir ve belediye baĢkanının belediye sınırları içerisinde seçtiği bir yerde toplanır. Bütçe görüĢmelerine rastlayan toplantılar en çok yirmi gün, diğer toplantılar ise en çok beĢ gün sürebilir.

BüyükĢehir belediye baĢkanı, hukuka aykırı gördüğü BüyükĢehir belediye meclisinin kararlarını gerekçesini de belirterek, yedi gün içinde, yeniden görüĢülmek üzere meclise iade edebilir. Eğer meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla kararda ısrar ederse karar kesinleĢmiĢ olur. BüyükĢehir belediye baĢkanı kesinleĢen kararlara karĢı idari yargıya baĢvurabilir. 5393 sayılı Kanunla BüyükĢehir belediye baĢkanının idari yargıya baĢvurabilmesi için 10 günlük süre kaldırılmıĢtır.106

Meclis kararları kesinleĢtiği tarihten itibaren BüyükĢehir Belediye baĢkanı tarafından en büyük mülki idare amirine gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Mülki idare amiri (vali veya kaymakam) hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine 10 gün içinde idari yargıya baĢvurabilir.

Ġlçe ve ilk kademe belediye meclislerinin bütçe ve imar dıĢındaki konular üzerine kararları gerekçeleriyle birlikte BüyükĢehir belediye baĢkanına gönderilir. BüyükĢehir belediye baĢkanı yedi gün içerisinde gerekçesini de belirterek yeniden görüĢmek üzere kararı ilgili meclise iade edebilir. Eğer meclis üye tamsayısının salt çoğunluğuyla ısrar ederse karar kesinleĢir. Yedi gün içerisinde BüyükĢehir belediye

105 _{S. Evinç TORLAK, Yasin SEZER, a.g.e., s.96.}

baĢkanına gönderilir. KesinleĢen kararlar aleyhine BüyükĢehir belediye baĢkanı on gün içinde idari yargıya baĢvurabilir.

Ġlçe ve ilk kademe meclislerinin imara iliĢkin kararları, kararın BüyükĢehir belediye meclisince alındığı tarihten itibaren 30 gün süreyle BüyükĢehir belediyesi meclisince nazım imar planına uygunluk açısından incelenir. Olduğu gibi ya da değiĢtirilerek kabul edilir. Sonra da BüyükĢehir belediye baĢkanına gönderilir.

BüyükĢehir belediye meclisinin belli baĢlı görevleri kendi bütçesini kabul etmek, ilçe belediye bütçelerini onaylamak ve ilçe belediyelerinin birbirleriyle veya BüyükĢehirle olan ihtilaf ve farklı uygulama durumunda yönlendirici ve düzenleyici karar almaktır.107

BüyükĢehir belediye meclisi uzmanlık komisyonları kurabilir. Her parti bu komisyonlarda meclisteki ağırlığına göre yer alır. Ġmar, bayındırlık, çevre ve sağlık, plan ve bütçe, eğitim, kültür, gençlik ve spor ve ulaĢım komisyonlarının kurulması zorunludur.108 Komisyonlar uzmanlardan faydalanabilir.

BüyükĢehir belediyesinin feshi konusunda 5393 sayılı Belediye kanunundaki feshe iliĢkin düzenlemeler geçerlidir.

2.3.3.2. BüyükĢehir Belediyesi Encümeni

BüyükĢehir belediyesi encümeni, belediyenin danıĢma ve yürütme organıdır. BüyükĢehir Belediye encümeninin baĢkanı, BüyükĢehir belediye baĢkanıdır. BüyükĢehir belediyesinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçtiği beĢ üyeden, bir genel sekreterden, biri mali hizmetler amiri olmak üzere belediye baĢkanının her sene birim amirleri arasından seçtiği beĢ üyeden oluĢur. Bu Ģekilde toplam 10 üyeden oluĢur.

Eğer baĢkan toplantılara katılamazsa encümene genel sekreter baĢkanlık eder. BüyükĢehir belediyelerinde baĢkandan sonra baĢkan yardımcısı bulunmaz. BüyükĢehir belediye baĢkanının teklifiyle ĠçiĢleri Bakanlığınca atanan genel sekreter bulunur. Genel sekreter seçimle iĢ baĢına gelmeyip devlet memurudur. Genel sekreterin belediyenin nüfusuna göre sayısı üç ya da en fazla beĢ olabilir. Genel

107 _{T.C. ĠçiĢleri Bakanlığı, Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü, “Belediyeler”, http://www.mahalli-}

idareler.gov.tr/Mahalli/BldYonetimi.aspx [22 ġubat 2009]. 108 _{Nuri TORTOP, vd., a.g.e., s.269.}

sekreter ve yardımcıları, baĢkanının denetim ve gözetimi altında BüyükĢehir belediyesinin hizmet ve görevlerini yerine getirirler.

2.3.3.3. BüyükĢehir Belediye BaĢkanı

BüyükĢehir Belediye baĢkanı, BüyükĢehir belediyesinin yürütme organı ve BüyükĢehir tüzel kiĢiliğinin temsilcisidir. BüyükĢehir belediyesi sınırları içerisindeki seçmenler tarafından doğrudan beĢ yıllığına seçilir.

BüyükĢehir belediye baĢkanları, ilçe ve ilk kademe belediye baĢkanları görev yaptıkları zamanda siyasi partilerin denetim ve yönetim organlarında görev yapamazlar, profesyonel spor kulüplerinin baĢkanlığını yapamaz, yönetiminde bulunamazlar.

BaĢkan, izin ve hastalık nedeniyle veya görevli olarak görevden ayrılırsa bu süre içinde baĢkana vekâlet etmek üzere belediye meclisi kendi üyeleri arasından birini baĢkan vekili seçer. Ġlçe ve ilk kademe belediye baĢkanları baĢkan vekili olamaz.

BüyükĢehir belediye baĢkanının görevine de, belediye baĢkanları gibi kanunda öngörülen hallerde DanıĢtay tarafından son verilebilir.

Anayasanın 127. maddesine göre mahalli idarelerin seçimle iĢ baĢına gelen organlarının organlık sıfatını kazanma ve yitirmelerine iliĢkin anlaĢmazlıkların çözümü yargı eliyle olur. Ayrıca Anayasa, ĠçiĢleri Bakanına belediye baĢkanını geçici olarak görevden uzaklaĢtırma yetkisi vermiĢtir. Buna göre ĠçiĢleri Bakanı, belediye baĢkanı hakkında görevleriyle ilgili bir suçtan dolayı kovuĢturma ya da soruĢturma baĢlatılmıĢsa, kesin hüküm verilinceye kadar önlem olarak görevden uzaklaĢtırılabilir.109

BüyükĢehir Belediye baĢkanının kanuna göre danıĢmanları bulunabilir.

5215 sayılı Kanunun 18. maddesine göre BüyükĢehir belediye baĢkanının görevleri Ģunlardır:

a) Belediye teĢkilatının en üst amiri olarak belediye teĢkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.

b) Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluĢturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.

c) BüyükĢehir belediye meclisi ve encümenine baĢkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak.

d) Kanunla BüyükĢehir belediyesine verilen görev ve hizmetlerin etkin ve verimli bir Ģekilde uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak.

e) BüyükĢehir belediyesinin ve bağlı kuruluĢları ile iĢletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini sağlamak, BüyükĢehir belediyesi ve bağlı kuruluĢları ile iĢletmelerinin bütçe tasarılarını, bütçe üzerindeki değiĢiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap cetvellerini hazırlamak.

f) BüyükĢehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlamak.

g) Yetkili organların kararını almak Ģartıyla, BüyükĢehir belediyesi adına sözleĢme yapmak, karĢılıksız bağıĢları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.

h) Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde BüyükĢehir belediyesini temsil etmek, belediye ve bağlı kuruluĢ avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek.

i) Belediye personelini atamak, belediye ve bağlı kuruluĢlarını denetlemek. j) Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak.

k) Diğer kanunların belediye baĢkanlarına verdiği görev ve yetkilerden BüyükĢehir belediyesi görevlerine iliĢkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.

l) Gerektiğinde görev ve yetkilerinden bir veya birkaçını ilçe veya ilk kademe belediye baĢkanına devretmek.

m) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere özürlü merkezleri oluĢturmak.