Yüksek Benlik Saygısına Sahip Kişilerin Tipik Özellikleri:

Yüksek benlik saygısı, kişinin tümüyle birey olarak kendini kabul etmesi, değer vermesi ve güvenmesi olarak tanımlanır.³⁵²Bir kimsenin kendisi ile ilgili gerçekleri, gerçekçi bir şekilde algılayabilmesi, kendisine saygı duyabilmesini sağlar. Kişinin kendi potansiyel ve eksikliklerini bilinçli bir şekilde algılayıp, kabul etmesi ise kendisini daha hoşgörülü, çevresiyle ilişkilerinde daha iyi konuma getirir.³⁵³ Kuvvetli ve iyi yapılan-mış bir benlik yapısına sahip olan birey, karşılaştığı sorunları başarılı bir şekilde çözer, kendi duygularını, çevrenin istekleri ile bağdaştırdığı için kendine olan güveni artar.³⁵⁴ Her şeyden önce benlik saygısı yüksek olan kimseler, kendilerinden emin bir şekilde duruş ve yürüyüş tarzına sahiptirler.³⁵⁵ Ancak yüksek benlik saygısı kendinden hiç şüphe etmemek değildir. İnsanın kendi değeri ve yaşamının değerini zaman zaman yetersiz ve belirsiz hissetmesi insan olanın , bilinçliliğin doğal ve kaçınılmaz bir sonu-cudur ve aynı zamanda normal ve sağlıklı olmanın bir göstergesidir.Bununla birlikte insanın zaman zaman kendisinden şüphe etmesi ile hiç bir zaman emin olmaması birbi- rinden ayrı şeylerdir.Yüksek benlik saygısı bizi kendimiz hakkındaki tüm şüphelere karşı korumayabilir ancak yıkılmaksızın şüphe etmenin zevkini tattırır.³⁵⁶

Benlik saygısı yüksek olan bireyler, kendilerine ve yeteneklerine ziyadesiyle güven duyarlar,³⁵⁷ yetenekleri hakkında oldukça gerçekçedirler ve yeteneklerini serbestçe kullanabilirler,doğaldırlar ve kendilerine yaşama ve var olma hakkı tanırlar.

İyi,kötü çeşitli duyguları duyma ve yaşama hakkını kendilerine tanırlar,ileriye atılım yapma imkânını sağlayan içgüdülere sahiptirler.³⁵⁸

_______________________________

352Uyanık Balat ve arkd., a.g.m., s. 2

353 Kasatura, a.g.e., s. 27

354Yavuz,H.Ergenlik Çağında Gelişmeyi Etkileyen Güçler , 3.b.s.,Boğaziçi Üniversitesi Yay.,İstanbul, 1994,s.9

355Engel, a.g.e., s. 42

356Sanford ve arkd.,a.g.e.,s.11

357Eysenck,H.J.& Wilson,G.Kişiliğinizi Tanıyın(Çev.E.Erduran),Remzi Kitabevi,1998,s.78

358Kasatura,a.g.e.,s.165

Benlik saygısı yüksek olan kişilerin kendi kapasiteleri ile ilgili beklentileri de yüksektir.Kendileri hakkındaki olumlu tutumlarından ve elde ettikleri başarılı sonuçlardan dolayı kendi görüşlerini kabul ederler,buna inanırlar ve böylece hem davranışlarına hem de ulaştıkları sonuçlara güvenirler.Bu durum onları,farklı bir görüş karşısında kendi görüşlerini savunmaya ve aynı zamanda yeni fikirleri de dikkate almaya yönlendirir.Benlik saygıları yüksek olan insanların beklentileri ve tutumları,onları daha çok bağımsızlığa ve yaratıcılığa yönlendirir,daha atılgan ve gayretli sosyal davranışlar göstermelerini mümkün kılar.³⁵⁹

Yüksek benlik saygısına sahip kimseler, kendilerini, gerçekçi hedefler koyabilen ve bunları gerçekleştirebilen yetenekli bireyler olarak algılarlar,başarılarını büyük ölçüde kendi emekleri ve becerileri olarak görürler.Kendilerini kontrol duygusunu hissederler ve başarısızlığa uğradıklarında daha iyisini yapmak için motive olurlar.Değişiklik yapmaya ve daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyduklarının farkına vararak hatalarını kabul ederler ve başkalarını suçlamaktan kaçınırlar.³⁶⁰

Benlik saygısı yüksek olan kimseler, başkalarını küçük düşürmeye ihtiyaç duymayacak kadar kendilerine güvenli ve saygılıdırlar.Ancak mükemmel olduklarını düşünerek kendi kendilerini kandırmazlar.Tam tersine iyi özellikleri yanında bir takım hata ve kusurlarının olduğunun farkındadırlar.Ancak onlar,bu hata ve kusurların kendi- sinin değersiz olduğunun değil insan olduğu gerçeğinin göstergesi olduğunu düşünür- ler.³⁶¹ Eleştirilmekten çekinmezler ve derin bir hoş görüye sahiptirler.Böyle kimseler daha çok zor aktiviteleri tercih ederler,çabalarının başarıyla sonuçlanacağı konusunda kendilerinden çok emin gözükürler.Duygusal dalgalanmalara daha az duyarlı olan ve depresyondan da daha az etkilenen bu tür kimseler,etkin kişilerden gelecek geri bildirimleri kabullenmeye daha açıktırlar,daha az olumsuz etki kaydederler ve başkalarının kendilerinden üstün olduğunu fark ettiklerinde olumsuz bir etki yaşamazlar.³⁶²

Coleman ve Hendry’e göre yüksek benlik saygısına sahip olan kimseler, mutlu, sağlıklı,ve başarılı olmak için eğilim gösterirler,güçlükleri yenmek için daha uzun süre

______________________________________

359Tufan ve arkd.,a.g.e.,ss.11-12

360Yavuzer,a.g.e.,ss.18-21

361Sanford ve arkd.,a.g.e.,s.10

362Uyanık Balat ve arkd.,a.g.m.,s.180

çaba harcarlar, geceleri daha iyi uyurlar ve ülsere yakalanma riskleri daha azdır.³⁶³ Gilberts’e göre benlik saygısı yüksek olanlar, daha iyi öğrenci, daha az depresif ve daha az anksiyeteli,fizik sağlığı daha iyi ve sosyal ilişkilerden daha çok zevk alan kişilerdir.Böyle kimseler iş hayatlarında bağımsızlığa daha çok değer verme eğiliminde olan,yarışmaya açık ve daha çok başarı bekleyen kimselerdir.³⁶⁴

Benlik saygısı yüksek olan kimseler, yeterli düzeyde özgüvene sahip olup iyimserdirler ve stres karşısında da direnç gösterebilme özelliğine sahiptirler.³⁶⁵

Deniz’in üniversite öğrencileri üzerinde gerçekleştirdiği araştırmadan elde edilen verilere göre benlik saygısı yüksek olan bireyler, karar verme yeteneklerine güvenen ve karar verme durumunda kendilerini başarılı olarak değerlendiren,ayrıca karar alırken de son derece dikkatli davranan kimselerdir.³⁶⁶

Benlik saygısı yüksek olan bireyler, güçlü yanlarının zayıf yanlarından daha fazla olduğuna inanır ve kendilerini olumlu bir bakış açısı ile değerlendirirler.³⁶⁷ Kendilerini hata ve kusurlarına rağmen değerli hisseden bu tür kimseler ,bekledikleri amaçlara gerçekçi olarak nasıl ulaşabileceklerini bilirler ve kendi yaptıklarının sorumlu-luğunu kabullenirler. Başarısız olduklarında başaçıkma yollarını yeniden değerlendirir-ler ve başka bir yöntem seçerdeğerlendirir-ler.Başarısızlığı tümüyle bir hata değil, kendideğerlendirir-lerini geliştir mek için bir fırsat olarak algılarlar.³⁶⁸ Dolayısıyla bireysel başarısızlıklarını açıkça kabul edebilen bu kimselerin sosyal onay gereksinimleri düşük olup,kendilerini ifade etme ya da gerekenleri gizleme konusunda rahattırlar.³⁶⁹

Benlik saygıları yüksek olan kimseler, insanlarla olan ilişkilerinde son derece başarılı olup insanlarla kolay anlaşılırlar.³⁷⁰ Neşeli, hoş görülü ve verici olan bu kimseler,başkalarının fikirlerini dinlemeye de açıktırlar.Temel gereksinimlerini karşıla- -_________________________________

363Coleman,J.,Hendry,L.,The Nature of Adolescence,Second Edition,Routledge,London,1990’dan nak- leden Uyanık Balat ve arkd.,a.g.m.,ss.176-177

364 Gilberts,R.,”The Evaluation of Self-Esteem”,Family and Community Health,6(2),1983,pp.24-49

365Karahan ve arkd.,a.g.m.,s.28

366Deniz,M.Engin,”Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı ,Karar Verme Stilleri ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”,Eğitim Araştırmaları Dergisi, sy.15,2004,ss.31-32

367 İşcan,Ömer Faruk,a.g.m.,s.312

368Karadağlı,a.g.t.,s.10

369 Norris,J.;Connel,M.K.,”Self-Esteem Disturbance”,Nursing Clinics of North America,20 (4),1985,pp.

745-761

370Kasatura,a.g.e.,s.289;Giblin,a.g.e.,s.18

mış olduklarından başkalarının ihtiyaçlarına zaman ayırabilirler. Dolayısıyla benlik saygısının yüksek olması genel olarak kişiyi toplum içine girmeye iterken,benlik saygısının düşük olması ise kişinin toplum içinde kendisini kuvvetsiz hissetmesine yol açmaktadır.³⁷¹

Bu tür kimselerin, kişilikleri o kadar sağlam ve güçlüdür ki, bazı riskleri bile göze alabilirler.Genellikle yanılmayı da göze alabilen bu kimseler,kendi kendilerine hata yaptıklarını itiraf edebilirler.Başkaları tarafından eleştirilip küçümsenmek onların öz saygılarında sadece küçük bir iz bırakabilir.³⁷²

Baldwin ve Keelan’a göre yüksek benlik saygısına sahip olan kimseler, kişiler arası ilişkilerde olumlu bakış açısına sahiptirler ve diğer insanları tutarlı, kabul edilebilir olarak algılamaktadırlar.³⁷³

Karahan ve arkadaşlarının 824 üniversite öğrencisi üzerinde gerçekleştirdikleri araştırmalarında, benlik saygısı yüksek olan bireylerin başka insanlarla birlikte olma ve iletişim kurma gibi yaşantılara daha kolay yöneldiklerini buna karşılık benlik saygısı düzeyleri düştükçe yalnızlık düzeylerinin yükseldiğini tespit etmişlerdir.³⁷⁴

Yardley ve Hones’e göre olumlu benlik duygusuna sahip olan kimselerin olaylar karşısındaki kişisel kontrolleri çok güçlüdür, buna karşılık olumsuz benlik duygusuna sahip olan kimselerin ise çevreleri üzerindeki kontrol güçleri son derece düşüktür.³⁷⁵

Leung ve Sand’ın üniversite öğrencilerinde duygusal olgunluk ile benlik saygısı arasındaki ilişkiyi araştırdıkları incelemelerinde de benlik saygısı yüksek olan gençlerin, benlik saygısı düşük olanlardan daha mutlu,daha az yalnız ve daha fazla amaca yönelik ve kendilerini daha iyi kontrol edebilen ve daha gerçekçi isteklere sahip kimseler oldukları,bütün bunların toplamı olarak da duygusal bakımdan daha olgun oldukları tespit edilmiştir.³⁷⁶

________________________________

371 Erman,K.A.;Şahan,A.;Can,S.,”Sporcu Bayan ve Erkeklerin Benlik Saygısı Düzeylerinin Karşılaştırıl- lması”,http://www. bilalcoban.com/index.php? id =dokuman & islem =oku& yer =2& kat=14&no….s4

372Giblin,a.g.e.,s.18

373 Baldwin,M.W.;Keelan,J.R.,”Interpersonal Expectations As A Function of Self-Esteem And Sex”,Jour- nal of Social And Personal Relationships,16 (6),1999,pp,822-833

374Karahan ve arkd.a.g.m.,s.35

375 Yardley,Kiysia & Terry,Honess,Self And Identity Psychological Perspectives,St.Edmundsburey Press, London,1987,p.166

376Leung,J.J. and Sand,C.M.,”Self-Esteem and Emotional Maturity in College Students”,Journal of Col- lege Students Personnel,22,1981,pp.291-299

Ayrıca yapılan araştırmaların bulgularına göre benlik saygısı yüksek olan ergenlerin ölüme ilişkin gerginliği daha az yaşadıkalrı görülmüştür.³⁷⁷

Kısaca belirtmek gerekirse, benlik saygısı yüksek olan kimseler, kendilerini oldukları gibi görür ve kabul ederler, sosyal açıdan yaşıtları arasında popüler, rahat, serbest ve huzurludurlar. Kendi karar, fikir ve beklentilerine büyük ölçüde güvenirler.

Sosyal ilişkilerinde kendilerini hissettirirler, enerjiktirler. Riskleri göze alabilirler, hata yapmaktan ve yaptıkları hataları itiraf etmekten çekinmezler, başarma tutkusuyla yanıp tutuşurlar, başarısızlık karşısında yılgınlık göstermezler ve akademik olarak da başarılıdırlar. Depresyon, anksiyete vb. gibi psikolojik rahatsızlıklar bu tür kimselerde daha az görüldüğünden psikiyatrik araştırma ve psikolojik testlerde son derece sağlıklı ve uyumludurlar.