Yükseköğretim Yasasına Tabi Olan Memurlar Hakkında Uygulanacak

4 Kasım 1981 tarih ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 53. maddesinde, yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kuruluşların 657 sayılı Devlet Memurları Yasasına tabi memurlarının görevleri nedeniyle veya görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçları hakkında uygulanacak hükümler belirtilmiştir. Kanunun dokuzuncu bölümü disiplin ve ceza işlerine ayrılmıştır. 53. madde de yükseköğretim personeli, 54. maddede ise öğrenciler hakkındaki hükümlere yer verilmiştir (Öztürk, 1986:269).

Kanunun 53/c maddesi, 14.04.1982 tarih ve 2653 sayılı kanun ile değiştirilinceye kadar, kanunda, ceza kovuşturmasının genel hükümlere göre yapılacağı hükmü yer almaktaydı. 2653 sayılı kanun ile 1750 sayılı Üniversiteler Kanunun 165. maddesinde öngörülen memurların özel bir muhakemeye tabi olması sistemine geri dönülmüştür (Malkoç, 2000: 25).

53. madde de hazırlık soruşturması, son soruşturmanın açılıp açılmaması, son soruşturmanın açılıp açılmamasına karar verecek kurulların toplama usul ve esasları, kararlara karşı itiraz ve itirazı inceleyecek merci, yargı yeri, iştirak halinde işlenen suçlarda izlenecek usuller düzenlenmiştir. Yine 3628 sayılı yasa kapsamına giren suçlarla ideolojik amaçla işlenen suçların tabi olduğu özel hükümlere yer verilmiş, maddenin sonunda yer alan (8) numaralı alt bent hükmüyle de bu yasada yer almamış hususlarda MMK hükümlerinin uygulanacağı belirtmiştir.

Burada belirtmemiz gereken bir başka husus da 3206 sayılı kanun 83. maddenin birinci fıkrası ile 2547 sayılı kanunda geçen ilk soruşturma ibaresini

değiştirdiği için ilk soruşturma tabiri ile belirttiğimiz hususların hazırlık soruşturması olarak anlaşılması gerekmektedir.

Bu kanun sebebi ile Yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri, yüksek öğretim kurumları yöneticileri ile kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanları hakkında bu kanunun 53. maddesine göre 2547 sayılı kanun bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde ise 4483 sayılı kanun hükümleri uygulanacaktır.

657 sayılı Devlet memurları Kanununa tabi bu kurumlarda çalışan personel hakkında uygulanacağına dair doktrinde ihtilaf bulunmaktadır. Bu kişiler hakkında hazırlık soruşturmasını kimlerin ve nasıl yapacağı hakkında bilgi bulunmamaktadır (m. 53/c/1). Son soruşturmanın açılması kararının yetkili il idare kurulu tarafından verileceği belirtilmiştir (m. 53/c/2/e). Bu kişiler hakkında verilen kararların itiraz merci olarak Danıştay 2. Dairesi ve yargılamalarını yapacak makam olarak suçun işlendiği yer mahkemesinin yetkili olacağı (m. 53/c/4), iştirak halinde ise üst dereceli memurun tabi olduğu görevli mahkemenin görevli olacağı hükme bağlanmıştır (m. 53/c/5). Bu hükümlerin dışında 53. maddede cezai soruşturma için ilgili bir hüküm bulunmadığı için diğer hususlar için 4483 sayılı kanun hükümleri uygulanmak suretiyle boşluk tamamlanacaktır.

Şimdi bu kanunun uygulanma şekli hakkında bilgi verelim. YÖK başkanı hakkında bir görev suçu işlediğinden dolayı hazırlık soruşturmasının yapılması söz konusu olur ise bu soruşturma Milli Eğitim Bakanının başkanlık edeceği YÖK üyelerinden kurulacak en az 3 kişilik bir kurul tarafından yerine getirilir. Kurul seçimi için yapılacak olan YÖK toplantısına YÖK başkanı katılamaz (m. 53/c/1).

YÖK başkanı dışında biri görev suçu işleyecek olur ise, bu durumda hazırlık soruşturması YÖK başkanınca veya öteki disiplin amirlerince doğrudan veya bunlar tarafından görevlendirilecek uygun sayıda soruşturmacı tarafından yerine getirilecektir.

Kanundaki sistematiğe göre, önce YÖK başkanının soruşturma şekli düzenlenmiş daha sonra diğer üst düzey yöneticiler ile öğretim elemanlarının

(rektörlerin, dekanların, öğretim elemanlarının) hazırlık soruşturması şekli düzenlenmiştir (m. 53/c/1).

Hazırlık soruşturmasının öğretim elemanları tarafından yapılması durumunda akademik unvana dikkat edilecek en az hakkında soruşturma yapılan kişinin akademik unvanına sahip olması özelliği aranacaktır. Aslında, bu hüküm yetersizdir; çünkü böyle bir ceza kovuşturmasını sırf akademik unvanı daha yüksek diye hukukla hiçbir ilgisi bulunmayan bir akademik üyenin yerine getirmesi telafisi güç insan hakları ihlallerine sebebiyet verebilir, bu nedenle bu tür cezai kovuşturmaların daima bir ceza ve ceza usul hukukçusu tarafından eğer böyle bir kadro yoksa o zaman mutlaka hukukçu vasfı taşıyan bir öğretim görevlisi tarafından yapılması gereklidir. Eğer hukukçu öğretim üyesi dahi bulunmuyor ise bu durumda akademik unvan dikkate alınarak hareket edilmelidir (Öztürk, 1986:270).

Yukarıda da belirttiğimiz üzere hazırlık soruşturmasını yürüten yetkili merciler öncelikle 2547 sayılı kanun hükümlerini bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4483 sayılı kanun hükümlerini bu kanunda dahi hüküm bulunmayan hallerde CMUK hükümlerini uygulamak suretiyle hazırlık soruşturmasını yürüteceklerdir. Hazırlık soruşturmasını yürütecek olan yetkili merciler savcının yetkilerine sahip olacaklar ve yapılan soruşturma sonunda kamu davasının açılması veya açılmaması gerektiğine dair raporlarını bu konuda karar vermeye yetkili olan makama ileteceklerdir (Öztürk, 1986:271). 2547 sayılı kanuna göre bu kurullar şu şekilde düzenlenmiştir.YÖK Başkanı ve üyeleri ile Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri için Danıştay’ın ikinci dairesi (m. 53/c.2.a), üniversite rektörleri, rektör yardımcıları ile üst kuruluş genel sekreterleri için YÖK üyelerinden kurulacak üç kişilik bir kurul (m. 53/c.2.b), üniversite fakülte, enstitü ve yüksekokul yönetim kurulu üyeleri, fakülte dekanları ve dekan yardımcıları, enstitü ve yüksekokul yönetim kurulu üyeleri, fakülte dekanları ve dekan yardımcıları, enstitü ve yüksekokul müdürleri ve yardımcıları ile üniversite genel sekreterleri için, rektörün başkanlığında rektörce görevlendirilen rektör yardımcılarından oluşacak üç kişilik kurul (m. 53/c.2.c), öğretim elemanları, fakülte, enstitü ve yüksekokul sekreterleri için, üniversite yönetim kurulu üyeleri arasından oluşturulacak üç kişilik

kurul ve nihayet 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar için yer bakımından yetkili il idare kuruludur (m. 53/c.2.d.e).

Kamu davasının açılmasına veya açılmamasına karar verecek olan kurullar üye tam sayısı ile toplanır. Kurullara hazırlık soruşturmasını yapmış olanlar katılmaz (m. 53/c.3).

YÖK ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri hakkında Danıştay’ın 2. Dairesince verilecek kamu davasının açılması kararına itiraz edilerek bir üst kurulda incelenmesini istemek mümkündür. Bu istem Danıştay’ın Đdari Đşler Kuruluna yapılır. Kamu davasının açılmaması kararları otomatik olarak Danıştay’ın Đdari Đşler Kurulu tarafından mutlaka incelemeye tabi tutulur (m. 53/c.4). Öteki kurullar tarafından verilen kamu davasının açılması kararlarına sanık veya sanıklar tarafından itiraz edilmesi halinde bu itiraz Danıştay’ın 2. Dairesi tarafından karara bağlanır. Kamu davasının açılmaması kararları da yine otomatik olarak Danıştay’ın 2. dairesinin incelenmesinden geçerek kesinleşir (m. 53/c.4).

YÖK ve Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri hakkındaki kamu davası Yargıtay’ın ilgili dairesinde açılır. Bu dava nedeniyle yapılan muhakemenin sonunda verilen hükmün temyiz incelenmesi Ceza Genel Kurulu tarafından yapılır (m. 53/c/4). Bunların dışındaki görevliler hakkındaki kamu davası ise suçun işlendiği yer adliye mahkemelerinde açılır (m. 53/c/4).

Đdeolojik amaçlarla Anayasa yer alan temel hak ve hürriyetleri, devletin ülkesi ve milletiyle bölünme bütünlüğünü veya dil, ırk, sınıf, din ve mezhep ayrılığına dayanılarak nitelikleri Anayasada belirtilen Cumhuriyeti ortadan kaldırmak maksadı ile işlenen suçlarla bunlarla bağlantılı suçlar, öğrenme ve öğretme hürriyetini doğrudan doğruya veya dolaylı olarak kısıtlayan kurumların sükun, huzur ve çalışma düzenini bozan, boykot, işgal, engelleme, bunları teşvik ve tahrik, anarşik ve ideolojik olaylara ilişkin suçlar ile ağır cezayı gerektiren suçüstü hallerinde hazırlık soruşturması doğrudan doğruya Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılır (m. 53/c/7). 2547 sayılı kanuna göre bir görev suçu nedeniyle hazırlık soruşturmasını yapmaya yetkili olan idari makamlar yapmakta oldukları hazırlık soruşturması

sırasında suçun yukarıda belirtmiş olduğumuz kapsama girdiğini veya bağlantılı olduğunu tespit etmeleri halinde işi derhal savcılığa havale etmek durumundadırlar.

3.5.4. Hakimler ve Savcılar Hakkında Uygulanacak Ceza Muhakemesi