Reform(yeniden yapılanma) kavramı genellikle aksaklıkları ve hataları ortadan kaldırma, iyileştirme ya da yeni bir şekil verme anlamında kullanılmaktadır. Yönetimde reform ise yönetimin sahip olduğu bütün imkan ve kaynakların yönetimin gerçekleştirmek istediği amaçlar doğrultusunda akılcı bir biçimde kullanabilme yollarını inceleyerek çağdaş ve modern düşüncelere paralel yeni bir anlayış getirme çabalarının tümüdür. Yönetimde reform mevcut düzenin günün şartlarına göre düzenlenmesi ve gerekli değişikliklerin yapılmasından öte organizasyonların amaç ve programlarını en az emek, yer, malzeme ve mevzuatla ilgili bütün iyileştirme ve geliştirme çabalarına da yönetimde yeniden yapılanma denilebilir.89
İdari Reform Danışma Kurulu, yönetimde reformu “kamu kuruluşlarının amaçlarında, görevlerinde, görevlerin bölünüşünde, teşkilat yapısında, personel sisteminde, kaynaklarında ve bunların kullanılış biçimde, metotlarında, mevzuatında, haberleşme ve halkla ilişkiler sisteminde mevcut aksaklıkları, bozuklukların ve eksiklikleri düzeltmek amacını güden kısa ve uzun vadeli, geçici ve sürekli nitelikteki düzenlemelerin tümü” olarak tanımlamaktadır.90
Yönetim literatüründe yönetimde reform kavramı genellikle yönetim sisteminde var olanı geniş ölçüde bir kenara bırakıp yeni nitelikler ve biçimler bulmaya yönelmiş çalışmaları belirtmek için kullanılmaktadır. Kamu yönetimi, kendi bir sistem olduğu gibi kendisine bağlı alt sistemleri de vardır. Yönetimi çağdaş hale getirmenin ve yineden düzenlemenin amacı değişiklere yatkın olmayan bir düzenin değişikliklere sistemli bir şekilde ve sürekli olarak uyum sağlayabilecek bir yapıya kavuşturulmasından ibarettir.91
Türkçe çevirisinde kavramın idareyi geliştirme, yeniden düzenleme, idari ıslahat, reorganizasyon, yönetimin iyileştirilmesi, gibi çeşitli terimlerle ifade edilmesinden şikayet edilmektedir. Sonuç olarak yönetimde reform, yönetimin milli amaçların gerçekleştirilmesine yardımcı olacak süratli, tasarruf sağlayıcı, verimli ve kaliteli hizmet görülmesini sağlayacak
88
Şahin,Ali,Kamu yönetiminde Yapısal Dönüşüm ve E-Devlet,Çizgi yayınları,2008,s.25. 89
Sürgit ,Kenan,Türkiye’de İdari Reform, TODAİE, Ankara, 1972, s. 9. 90
“İdarenin Yeniden Düzenlenmesi: Öneriler ve İlkeler”, İdari Reform Danışma Kurulu Raporu,TODAİE, Ankara, 1972, s. 7.
91
bir düzene kavuşturulmasını ve böylece iyi işleyen bir sistem içinde faaliyet görmesini sağlayacak çabaların bütünü olarak tanımlanabilir.92
Genel olarak idari reform, yönetim alanı ile ilgili olmak, bilinçli bir faaliyet olmak, kalıcı etkiler yaratmak ve iyileştirme sağlamak unsurlarından oluşan bir faaliyet olarak tanımlanmaktadır.93
Yönetim olgusu, kamuda olsun, özelde olsun, değinilen eş güdümleme faaliyetini yürütürken zamanla öğelerine dair değişiklikler yaşayabilir. Kamu Yönetimi tarihsel süreç içerisinde, toplumsal idare mekanizmalarının ortaya çıkmasıyla oluşmaya başlamış, yine yaşanan değişimlere bağlı olarak o da kendisini yenilemek zorunda kalmıştır. Kamu yönetimi, günümüzde de yaşanan siyasi, iktisadi, bilimsel ve teknolojik değişimlere bağlı olarak kendisini yenilemektedir. Bugün itibarı ile bu değiştirme sürecini en çok etkileyen unsurların başında teknolojik alanda yaşanan ilerlemeler gelmektedir. Özellikle bilişim alanında yaşanan hızlı gelişmeler (bilgisayar teknolojisi ve internet alanındaki gelişmeler) kamu hizmetlerinin esasına, işleyişine ve çeşitliliğine ilişkin değişimleri de beraberinde getirmiştir. On beşinci yılına giren internet bu çağın önde gelen gelişmelerindendir. İnternet, insanların bulundukları yerlerden bilgiye bağımsız bir şekilde erişebilmeleri ve bilginin paylaşımı fikrinden doğmuştur. 1969 yılında ABD Savunma Bakanlığı ARPANET adında paket anahtarlamalı bir ağ tasarlamıştır. ABD’deki üniversite ve araştırma kuruluşları, çeşitli bilgisayar ve askeri araştırma projelerini desteklemek amacıyla değişik tipteki bilgisayarları birbirine bağlamaya başlamışlardır. Böyle bir amaçla başlayan proje, üniversitelerde akademisyenlerin çalışmalarıyla büyüyerek interneti ortaya çıkarmıştır.94 “İnternet, merkezi yönetimi olmayan ve hiç kimsenin tek başına sahiplenemeyeceği, ancak, herkesin, tüm kullanıcıların birlikte sahip olduğu bir ortamdır. İnternetin sahibi hiç kimse ama herkestir. Coğrafi mesafeler internet ve internet teknolojileri ile aşılmıştır.”95 İnternetin kamu hizmeti sunmada da kullanılarak zaman kullanımından tasarruf etme, kamu hizmeti sunmanın maliyetini düşürme, kamu yönetimindeki kırtasiyeciliği azaltma ve elektronik ortamda arşiv-belgeleme sistemi kurarak kamu belleği oluşturma düşünceleri e-Devletin çıkış noktası olmuştur. Şu an için kamu kurumlarında yeni teknolojilerin kamu hizmetinde kullanılmasıyla ilgili çalışmalar (E- Dönüşüm çalışmaları) tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yürütülmektedir. 20.yüzyılın son dönemlerinde bilgi teknolojileri alanında kayda değer ilerlemeler sağlanmıştır. Bu
92
Sürgit ,Kenan,Türkiye’de İdari Reform, TODAİE, Ankara, 1972, s. 8-10. 93
Tutum, Cahit, Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma, TESAV Yayınları, Ankara, 1994, s. 3-6. 94
Yıldırım ,Hakan, v.d., Her Şeyi e-Leştirdik, 2.bs., Ankara: Macar Yay., 2003, s. 21. 95
Özmen, Şule, Ağ Ekonomisinde Yeni Ticaret Yolu E-Ticaret, 1.bs., İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., 2003, s. 9.
dönüşümün kamu yönetimi üzerine de yansımaları olmuş ve elektronik devlet modeline geçiş çalışmaları başlamıştır. 961981 yılında Singapur, 1985 yılında ABD, 90’lı yılların ortasında İngiltere ve Kanada e-Devlet projelerini uygulamaya koymuşlardır. e-Devlet çalışmaları 90’lı yıllarda hızlanmıştır.97 1980’lerden sonra devletin küçültülmesi, etkinliğinin ve verimliliğinin artırılması çabaları doğrultusunda hem kamu yönetiminde hem de yerel yönetimlerde önemli bir paradigma değişiminin yaşandığı görülmektedir. Toplam kalite, yönetişim, stratejik planlama, performans gibi kavramlar bu değişimde sık kullanılan kavramlardan bazılarıdır. Kamu yönetiminde yapılan reformlar kapsamında özellikle stratejik yönetim, denetim ve performans gibi kavramlar ayrı bir yer tutmaktadır. 98
Yeni kamu yönetimi, geleneksel yönetimden farklı olarak, yönetimin organizasyonu ve işleyişinde, piyasalar ve toplumla ilişkilerinde yeni bir yapılanma öngörür. Yeni kamu yönetiminin temel unsurları konusunda çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Yeni kamu yönetiminin unsurlarını yedi grupta toplamıştır:
1. Kamu sektöründe yöneticiye geniş yönetme serbestliğinin tanınması, 2. Performans ölçümü yapılması,
3. Sonuçlara, prosedürlerden daha çok önem verilmesi, 4. Kaynakların kullanımında disiplin ve tutumluluk, 5. Kamu sektöründe rekabetin artırılması,
6. Büyük yapılı organizasyonların, optimal büyüklükte yeni yapılara dönüştürülmesi, 7. Kamuda özel sektör yönetim tekniklerinin uygulanması.99
2.10 Türk Kamu Yönetiminde Yapısal Dönüşüm Gerektiren Nedenler