MERNİS Projesinden Beklenen Yararlar

MERNİS Projesi nüfus ve vatandaşlık işlerinde otomasyonun sağlanmasıyla daha hızlı, daha ucuz işlemlerinin yapılmasını hedefleyen ve bu amaçla vatandaşlara birer kimlik numarası verilmesini öngören bir projedir. Proje ile hem bireyin yaşamında hem de nüfus ile ilgili kurumların işleyişinde pek çok yarar beklenmektedir. Nüfus idareleri, birey ve kamu kurumları açısından beklenen yararları şu şekilde sıralamak mümkündür (İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, 1998: 40-42; www.nvi.gov.tr, 2005):

a. Nüfus İdareleri Yönünden: On-line sisteminin devreye girmesi ile nüfus olayları kişinin kayıtlı olduğu ilçe müdürlüğü yerine kişinin ikamet ettiği ilçe müdürlüğünden yapılabilmektedir. Böylece posta ve kırtasiye işlemleri ve masrafları azalmaktadır. Merkezi veri tabanının kurulması ile beraber nüfus ve hayat istatistiklerinin alınması en son güncellenmiş haliyle birlikte anında alınabilmekte ve ilgili kurumlara gönderilmektedir. Nüfus işlemlerinde yapılması gereken hukuki denetimler bilgisayar ortamında otomatik olarak yapılmakta ve bilgi tutarsızlıkları önlenmektedir. Ayrıca yapılan tüm işlemler anında merkezden izlenebilmekte ve hatalı işlemler konusunda ilçeler uyarılmaktadır.

b. Vatandaş Yönünden: Tüm nüfus işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesinden dolayı zaman kaybı minimize edilmiş olup, üretilen dokümanlardaki bilgi hatası sıfırlanmıştır. Vatandaşlar, nüfus kayıt örnekleri ve nüfus cüzdanlarını anında ikamet ettiği ilçe nüfus idaresinden alabilmektedir. Daha önce elle yazılan nüfus cüzdanları bilgisayardan yazdırılmakta ve elle yapılan hatalar önlenmiş bulunmaktadır. Kimlik Paylaşım Sistemi Projesi ile birlikte vatandaşın kamu kuruluşlarındaki işlemleri ayrıca belge istenmeden otomatik olarak gerçekleşecektir.

c. Kamu Kurumları ve Kuruluşları Yönünden: Ekonomik, mali, güvenlik, askerlik, sağlık, sosyal güvenlik ve eğitim gibi pek çok alanda kamu kuruluşlarının vatandaşlarla ilgili işlemleri en kısa zamanda ve etkili şekilde gerçekleştirmeleri sağlanmaktadır. Ayrıca kurumlar arasında bilgi alışverişi, iletişim, veri denetimi de daha kolay olmaktadır.

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaşması ile birlikte geleneksel devlet anlayışı da yerini yeni bir devlet anlayışına elektronik devlete bırakmaktadır. E-devlette devletin hizmet sunma yöntemleri, bireylerin devlete karşı görevlerini yerine getirme usulleri değişmektedir. Artık işlemler internet üzerinden ağlar aracılığıyla online yapılmaktadır. Bu bağlamda kamu kurumlarının hazırladıkları web siteleri ve e-devlet projeleri giderek önem kazanmaktadır.

Bu teorik bilgiler ışığında çalışmada MERNİS Projesi ile ilgili bir alan araştırmasına yer verilmekte, MERNİS Projesi uygulaması ile yeni kamu yönetiminin ve e-devletin tanınmışlığı ve uygulanabilirliği irdelenmektedir.202

202

 Planlama ve Uygulama:

MERNIS projesi uzun yıllardır Türkiye`nin gündeminde olmakla birlikte Ulusal Bilgi Sisteminin de altyapısını oluşturmaktadır. 2000 yılında büyük bir hız kazanan ve son aşamasına gelen proje ile nüfus kütükleri üzerinde tam bir denetim kurmak ve nüfus kütüklerini güvenilir belgeler haline getirerek hizmette sür'at ve verimlilik sağlamak, merkezde bir nüfus bilgi bankası oluşturmak ve bu yoldan nüfus kütüklerindeki bilgileri kamu hizmetleri açısından değerlendirmek, nüfus kütüklerindeki bilgileri istatistik verileri olarak değerlendirmek, nüfus ve aile istatistiklerini elde etmek, her vatandaşa bir T.C. Kimlik numarası vermek suretiyle isim benzerliğinden dolayı ortaya çıkan aksaklıkları gidermek ve kamu kuruluşları arasındaki bilgi alışverişini hızlandırmak ve yeni Nüfus cüzdanı ile ilgili çalışmaları yapmak amaçlanmıştır.

Koç Sistem ve Meteksan Sistem'in oluşturduğu KONSORSİYUM'un gerçekleştirdiği en önemli hizmet ise MERNİS uygulama yazılımının ilçe personellerine eğitimini, yazılımın 923 İlçe Nüfus Müdürlüğü ve Merkez`de yaygınlaştırılmasını, kimlik numarasının ve geçici nüfus ambar çalışmaları ve çağrı merkezinin oluşturulmasıyla ilgili hizmetleri kapsayan yaygınlaştırma projesidir. Bu proje toplam 52 haftalık proje süresi olmasına rağmen 20 hafta içinde tamamlanmış olup, proje kapsamında 120 yaygınlaştırma personeli, 10 gezici destek personeli, 10 Çağrı Merkezi personeli ve 5 eğitim yardımcısı görev almıştır. Görevliler, proje başlangıcından önce çeşitli sınavlara tabi tutulduktan sonra yeterlilik alanlar ön eğitime alınmıştır. Proje kaynak yerleştirme ve planlama, proje yönetimi, optimizasyon, iş planlama, Bilgi Teknolojileri kullanımı açısından, projenin büyüklüğü ve yaygınlığı da düşünüldüğünde, hizmet ve servis alanında Türkiye`de gerçekleştirilen en önemli Bilişim projeleri arasında yer almaktadır. Yaygınlaştırma projesi kapsamında gerçekleştirilen işler 4 başlık altında toplanabilir:

a. Eğitim Hizmetleri

Yeni hazırlanan MERNİS ilçe yazılımlarının kullanılması ve sistemin işletimine ilişkin konularda, yaklaşık 1300 ilçe personelinin Ankara'da eğitimi sağlanmıştır.

b. Yaygınlaştırma Hizmetleri:

Daha önce pilot çalışması yapılan ve daha sonra gerekli yazılım eklemeler ve düzeltmeleri yapılan MERNİS İlçe uygulama yazılımlarının 923 ilçedeki bilgisayar sistemlerine kurulumunu sağlamış, ilçelerdeki mevcut verileri, gerekli dönüştürme işlemlerini gerçekleştirerek veri tabanlarına yüklemiştir. Mevcut veri tabanındaki verilerin yeni veri

tabanına dönüştürme işlemleri yapılarak aktarılması için gerekli olabilecek her türlü yazılım KONSORSİYUM tarafından hazırlanmıştır. Yaygınlaştırma hizmetleri son kullanıcı eğitimleriyle paralel olarak yaklaşık 10 haftada tamamlanmıştır. Uygulamalar ve işletim konularında ilçelere destek olmak ve ilçelerin karşılaşabilecekleri sorunları gidermek amacıyla, KONSORSİYUM, Genel Müdürlük ortamında bir 'Çağrı Merkezi' oluşturmuş ve yaygınlaştırma çalışmaları tamamlanan her İlçeye proje süresince Çağrı Merkezi aracılığıyla destek vermiştir. Çağrı Merkezi'nin hafta içi çalışma saatlerinde hizmet görmesi için Çağrı Merkezi'nde, KONSORSİYUM'dan 10 kişi görev yapmıştır.

c. Kimlik Numarası Verilmesi İle İgili Hizmetler:

Yaygınlaştırma hizmetleri tamamlanıp, yeni yazılımlar tüm ilçelerde kullanılmaya başlandıktan sonra, 1 hafta sonunda tüm ilçelerde aynı günde kişilere (açık kayıtlara) kimlik numarası verilmiştir. Kişilere kimlik numarası verecek programı daha önce test edilmiş, Ankara'da ilçelerinde gerçek verilerde denenmiştir. KONSORSİYUM ilçelerde aynı gün içinde kimlik numarası verilmesi için takip edeceği yol ve yöntemleri açık ve net bir biçimde KURUM'a ''Kimlik Numarası Verilmesi'' olarak anılan etkinlik başlamadan iki hafta önce teslim edip onaylatmıştır. Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının nüfus kayıtlarına verilme işlemleri 28 Ekim 2000 tarihi itibari ile tamamlanmıştır.

d. Geçici Nüfus Ambarı Hizmetleri:

İlçelerden gelecek veri tabanı kopyaları kullanılarak, Genel Merkezde bir Geçici Nüfus Ambarı oluşturulması istenmiştir. Geçici Veri Ambarı 'nın oluşturulması ve kullanımı ile ilgili çözümleme, tasarım, yazılım geliştirme ve veri ambarı oluşturma çalışmaları KONSORSİYUM tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sırasında, hazır yazılımlardan kaynaklanabilecek sorunlar ile bunların uygun ayarlarının yapılması gibi hususlar KONSORSİYUM'un sorumluluğunda olmuştur. Yeni yazılımı kullanmaya başlayan ilçelerin verilerindeki değişikliklerin belirli periyotlarla merkezdeki Geçici Veri Ambarı'na yansıtılması sağlanmıştır.

Sonuç olarak Bütünleşik bir Bilgi Teknolojisi projesinin en önemli bileşenlerinden olan uygulama yazılım yaygınlaştırma, kullanıcı eğitimi, veri ambarı oluşturma ve çağrı merkezi bu projede en önemli örnekleriyle yer almaktadır.

Türkiye`deki tüm kamu bilişim sistemlerinde, kişi bilgileri çapraz ilişkilerinin kolayca kurulmasına imkân verecek ve bu suretle Ekonomik-Mali, Güvenlik, Askerlik, Sağlık, Eğitim, Sosyal Güvenlik gibi alanlarda büyük faydalar sağlayacak olan MERNIS Projesi Türkiye

Cumhuriyeti`nin en büyük Bilişim projesidir. Kullanılan değişik markalar ve yazılımların entegrasyonu sağlanmıştır.

MERNİS Projesinin tamamlanması sonucunda:

 Yurtiçindeki ve yurt dışındaki vatandaşlarımıza çok daha kaliteli ve süratli hizmet verilecektir.

 Nüfus kayıtları için elde edilecek veri bazı kamu yönetimindeki diğer fonksiyonlar için bir bilgi havuzu teşkil edecektir. Proje çerçevesinde verilecek Türkiye Cumhuriyeti Kimlik numarası kullanımı ile vergi, güvenlik, seçim, eğitim, sağlık, askerlik, bankacılık, sosyal güvenlik ve diğer alanlarda verilen hizmetlerin elektronik ortamda daha hızlı, rasyonel ve güvenilir olacaktır.

 El emeği ile yürütülmekte olan sistemin iyi işlememesi veya bozuk olması nedeniyle yapılan yanlışlıklardan dolayı vatandaşın emek ve zaman kaybı ile bu yanlışlıkların düzeltilmesi için yapılacak çalışmalar nedeniyle kamu yönetimlerinin iş hacimlerinin büyümesi ve zaman kaybının yarattığı savurganlık ve işgücü kaybı önlenecektir.  Çağımız kamu yönetiminin ihtiyaç duyduğu kişiye ilişkin birçok bilginin

toplanmasına kolaylık sağlayacaktır. o Sosyal güvenlik ve yardım kuruluşlarının ihtiyaç duydukları bilgi sürekli bir biçimde verilecek ve bu kuruluşların tutmakta oldukları kayıtlar süratle güncelleştirilebileceklerdir.

 Yeni Nüfus Cüzdanı tahrifat, sahtecilik ve dolandırıcılığın azaltılmasını sağlayacaktır.  Ülke yönetiminden sorumlu olanlar ile onlara yardımcı olan planlamacıların en çok

ihtiyaç duyduğu husus bilgi olmaktadır. Ülkenin gelişmesi için yapılacak planlamalarda ve verilecek kararlarda nüfus hareketlerinin çok iyi izlenmesi gerektiğinden, buna ilişkin büyük bilgi kaynağı sağlanabilecektir.

 Nüfus kayıtlarının hukuki ve teknik açıdan denetlenmesi mümkün olacaktır.

 Avrupa ülkelerine o ülkede yaşayan vatandaşlarımızla ilgili kişisel ve aileleri hakkında bilgi gönderme kolaylığı sağlanacaktır.

Projenin geldiği nokta gözden geçirilirse yeni pazar olanakları da doğmuştur. Bunlar projenin son kısımları olan iletişim altyapısının kurulması ve yeni T.C. Nüfus Cüzdanı aşamalarıdır. Ülkemizdeki en büyük akıllı kart projesi yine MERNİS projesi kapsamında gerçekleştirilecektir.

Projenin bugüne kadar olan aşamalarında çok ciddi bir yazılım Ar-Ge çalışması yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Günümüz teknolojilerinin de zorlaması sonucu uygulama yazılımlarının Web tabanlı uygulamalara taşınabilmesi için gerekli yatırımlar ve çalışmalar yapılmaktadır. Akıllı kart teknolojileri için yapılan Ar-Ge çalışmaları sürdürülmekte ve ulusal kart üretim sistemleri için yatırımlar yapılmaktadır. 203