Yöneticilerinin Algı Yönetimi Taktikleri, Örgüt Ġklimi Arasındaki ĠliĢki

yönlendirilmesi gerekmektedir. Ortak amaç güden bu grubu yönetecek bireyin belirli özellikleri olması gerekir. Yönetici farklı görüĢleri kendi bilgi ve deneyimlerinin doğrultusunda birleĢtirme ve elde ettiği sonuçları özel sorunların çözümü için uygulama durumu ile karĢı karĢıya olan kiĢidir (Taymaz, 2009, s.19). Etkili bir yönetici örgütün biçimsel boyutu ile yani örgütsel amaçlara ulaĢma, doğal boyutu diğer bir ifadeyle insan grupları arasında bir denge kurmalıdır. Yönetici, doğal örgütleri kontrol altına almasa bile onları etkileyebilir, uyumu ve birlik duygusunu pekiĢtirebilir, böylece doyum verici bir örgütsel iklim yaratabilir. Böyle bir örgütsel iklim de biçimsel örgütün amaçlarının daha etkili olarak gerçekleĢtirmesine yardımcı olur (Alıç, 1995, s.15). Waller (1932)‟e göre bir sosyal etkileĢim sistemi olarak okul etkileĢim içindeki bireylerin organik bir iliĢki içinde örgütlenerek birbirlerine bir bütün olarak bağlandığı bir örgüttür (Hoy & Miskel, 2010, s.22). Örgütteki yönetici davranıĢları, hem biçimsel hem de doğal örgüt iliĢkisi içindeki insanların oluĢturduğu örgüt iklimi örgüt içinde çalıĢanların psikolojisi yeni bir kavram ortaya çıkarır “Örgüt Psikolojisi”. Örgüt Psikolojisi temel olarak liderlik, motivasyon, iĢ tatmini, karar verme, örgütlenme ve iĢ tasarımının yanı sıra örgütsel iklim ve kültürün akademik ve uygulama alanını temsil eder. Sosyal bir sistem olarak tanımlanan okul

sisteminde, yöneticilerinin algı yönetimi taktikleri ile okul iklimine ve öğretmenlerin motivasyonu kavramları arasındaki iliĢki aĢağıda tartıĢılmıĢtır.

Yönetici rolleri ve iĢlevi, insan gruplarının verimli ve anlamlı bir Ģekilde birlikte çalıĢmalarını sağlama sürecidir. Günlük yaĢam içinde her birimiz öyle ya da böyle bir lideriz denebilir, ancak, liderleri ayıran özelliklerden birisi, algılarını yönetme niyetleri ve yetenekleridir (Russell, 2001, s.2). Bir lider olma yeteneğiniz ve etkinliğiniz insanlar tarafından gözlemlenir ve değerlendirilir, bu gözlem ve değerlendirmeler insanların algılarına dönüĢür ve bu algılar bir süre sonra gerçek olarak değerlendirilir. Russel (2001) yönetilmeyen algıların söylenti, sonra dedikodu, daha da yıkıma yol açan iftiralara dönüĢebileceğini ve yönetilmeyen her algının, beklenmeyen bir sonuç doğurabileceğini belirtmiĢtir. Benzer Ģekilde Elfyn Thomas, algıların gerçek olduğunu, kazanmak için algıların yönetici lehinde olması gerektiğini ve yöneticinin insanları kendisini dinlemeye, anlamaya ve desteklemeye ikna edebilme becerisinin yöneticinin baĢarısını belirleyeceğini ifade etmiĢtir (Saydam, 2012, s.25).

Okul iklimi ile okul yöneticisi arasında doğrudan bir iliĢki olduğunu gösteren birçok çalıĢma yapılmıĢtır. Örneğin, (Rapti, 2012, s.110) beklentiler, değerler, inanç, çalıĢanlar arasındaki iliĢkiler, okul yöneticisi, öğretmenler ve öğrencilerin davranıĢlarının okul iklimini oluĢturulduğunu ifade etmiĢtir. Okulda hissedilen iklim ve yönetici davranıĢları arasında etkin bir iliĢki mevcuttur. Litwin ve Stringer'in araĢtırması farklı önderlik biçimlerinin ayrı örgüt iklimleri yaratmadaki açık etkisini göstermiĢtir (Ertekin, 1978, s.21). Bu araĢtırma, liderlik stilleri (yani, liderlik davranıĢ kalıpları) ve bir örgütte evrilen iklim (ve kültür) türü arasında nedensel bir bağlantı kurmuĢtur (Schneider & Barbera, 2014, s.103). Okul yöneticisi, benimsediği liderlik modeli aracılığıyla okulda olumlu bir iklimi teĢvik edebileceği gibi olumlu iklimi engelleyebilir. Yapıcı yöneticiler bir gündemi nasıl yöneteceklerinin, politik arenada eylem planını nasıl hazırlayacaklarını ve hem müttefikleriyle hem de rakipleriyle nasıl müzakere edeceklerinin bilirler (Bolman & Deal, 2008, s.257). Bandura'ya (1986) göre, bir okul yöneticisinin etkinliği, okul liderlik görevlerinin baĢarılı bir Ģekilde tamamlanması ve istenen okul sonuçlarına ulaĢılması için gereken '' eylem faaliyetlerini organize etmek ve yürütmek üzere '' yeteneklerinin takdiridir (McCollum & Kajs, 2007, s.136).

Okul iklimi okulu diğer okullardan ayıran özelliklerden biridir. Okul iklimini okulun kimliği olarak gören (Hoy & Miskel, 2010, s.185), (Bursalıoğlu, 2008, s.25) çalıĢmaların yanı sıra, içinde bulunan imkanlar doğrultusunda bir okulun olabildiğince özerkleĢtirilerek Ģahsiyet kazanması o kurumda ekip olma, üretme ve insanlık bilinci

artacaktır. Bu süreçte en kritik aktör okul yöneticisidir. Yönetici hem okulun mevcut kapasitesini yok edebilecek hem de çok sınırlı imkânlardan hayal ve hayat üretebilecek kiĢidir. Okulun kimliğini bulma aĢamasında her okul, yöneticisi kadar okuldur (2023 Eğitim Vizyonu, 2018, s.22).

Ayrıca okul yöneticilerinin, okulda yüklendikleri yönetsel görevler oldukça fazladır. Okul yöneticilerinin temel görevleri arasında, okulda gerçekleĢmesi arzulanan değerleri belirlemek ve gerçekleĢmesini sağlamak vardır. Okul ve eğitim için gereken öngörü, görev ve amaçları belirlemek, okul toplumunu oluĢturan üyeleri okulun amaçlarını gerçekleĢtirme konusunda ikna etmek, karĢılıklı güvene dayalı bir okul iklimi oluĢturmak ve devam ettirmek önde gelen yönetim görevleridir. Bunların yanı sıra okul yöneticilerinin ortaya çıkabilecek sorunları baĢarılı bir Ģekilde çözme, okulu temsil etme ve yönetme görevleri vardır (Turan ve ġiĢman, 2000, s.78-79).

Okul Ġkimi ve yönetici iliĢkileri hakkında yapılan araĢtırmalar öğretmenler tarafından okul ikliminin en önemli resmi temsilcisi olarak okul yöneticilerinin görüldüğünü ortaya koymaktadır (D. Doğan, 2011, s.2). Okul yöneticileri üstlendikleri bu görevleri yaparken, politik taktikler (Kapoutsis, Papalexandris, Thanos, & Nikolopoulos, 2012, s.1909), güç taktikleri (J. M. George & Jones, 2012, s.380) gibi araçlardan yararlanırlar. Algı yönetimi de yöneticilerin kullandığı taktiklerden birisi olarak görülmektedir (Bakan ve Kefe, 2012, s. 32). Yöneticilerin baĢarısı baĢkalarını etkileyerek kendi istekleri doğrultusunda davranıĢa sevk edebilmelerine bağlıdır. BaĢkalarını kendi amaçları doğrultusunda davranmaya sevk edebilmek için, yöneticinin yalnızca makama dayanan bir yetki kullanması ötesinde, liderlik vasıflarına sahip olması gerekir (A. Çelik ve ġimĢek, 2016, s.81).

Ray ve Roger, (1973)‟ın belirtiği gibi, örgüt iklimi kavramı, bireysel ve örgütsel düzeyler arasında çözümlemelere olanak veren kavramsal bir bağ olarak düĢünülmüĢtür. Ġklimin anlaĢılması yönetim sürecinin incelenmesinde, özellikle değiĢik yönetim biçimlerinin örgütte çalıĢan kiĢiler, örgütün baĢardığı iĢ ile örgüt sağlığı üzerindeki etkisinin anlaĢılmasına yardımcı olacaktır (Ertekin, 1978, s.18).

Örgüt iklimi ile ilgili alanyazın incelendiğinde: okul yönetiĢimi ve okul iklimi boyutları arasında pozitif iliĢki olduğu (Yürel, 2018), okul yöneticisinin öğretmene güveninin olumlu okul iklimine katkısı olduğu (Canlı, 2016), okul müdürlerinin liderlik davranıĢları ile okul iklimi arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir iliĢkinin olduğu (GüleĢ, 2016) ve (M. Çelik, 2015), öğretmenlerin okul iklimine iliĢkin algıları ile yöneticilerinin değer sistemlerine iliĢkin algıları arasında anlamlı bir iliĢki olduğu (D. Doğan, 2011), okul

iklimi ve dönüĢümcü liderlik, iĢlemci liderlik arasında anlamlı iliĢki olduğu (Avcı, 2016), görülmektedir.

Ayrıca (Çolak & Altınkurt, 2017, s.52) tarafından yapılan araĢtırmada yer alan okulların ikliminin müdür davranıĢları açısından açıklık düzeyi çok düĢük, öğretmen davranıĢları açısından açıklık düzeyi ise çok yüksek olarak bulunmuĢtur. Okul ikliminin müdür davranıĢları açısından kapalı olmasının nedeninin, okul müdürlerinin emredici ve kısıtlayıcı davranıĢları olabileceği belirtilmiĢtir.

Algı yönetimi taktikleri yönetsel bir araç olarak görüldüğünden ve yönetici davranıĢlarının örgüt ikliminin esas belirleyicisi olduğu bağlamında, algı yönetimi taktikleri ile okul iklimi arasında bir iliĢkiden söz edilebilir.

2.1.5.2. Yöneticilerinin Algı Yönetimi Taktikleri ve Öğretmenlerin Motivasyonu