Algı Yönetimi Taktiklerinin Dolaylı Etkilerine ĠliĢkin bulgular

Aracılık testleriyle araĢtırılmaya çalıĢılan temel sorun, iki değiĢken arasındaki iliĢkinin aslında bir baĢka değiĢkenin varlığını tamamen (ya da en azından bir dereceye kadar) Ģart koĢmasıdır. Bir baĢka deyiĢle doğada zaten belirgin olarak gördüğümüz bir değiĢkenin diğer değiĢken üzerindeki etkisinin bir baĢka aracı değiĢken tarafından sağlandığını keĢfetmek, görünürdeki iliĢki dinamiklerinin ötesinde bir durumun keĢfedilmesi anlamına gelmektedir (ġimĢek, 2007, s.24). Yapısal eĢitlik modellemesi ile aracılık testi yöntemlerinden birisi öncelikle ölçüm modelinin test edilmesidir. Ölçüm modeli test edilirken aslında aracılık etkisinin birinci ve ikinci koĢullarına dair kanıtlar elde edilmiĢ olur (Gürbüz & ġahin, 2017, s.357). Aracı değiĢkenin anlamını açıklığa kavuĢturmak için nedensellik yol diyagramını gösteren iliĢki ġekil 4.3.‟te sunulmuĢtur. Bu model, üç değiĢkenli bir sistemin varsayımıdır ve sonuç değiĢkenine giden iki nedensel yol vardır: Bağımsız değiĢkenin doğrudan etkisi (Yol c) ve aracının etkisi (Yol b). Bağımsız değiĢkenden arabulucuya giden üçüncü bir yol daha vardır (Yol a) (Baron & Kenny, 1986, s.1176). Aracılık etkisinin anlamlılığını belirlemek amacıyla genelde Sobel testi kullanılmaktadır. Yol analizi sonucu araĢtırma değiĢkenlerine iliĢkin doğrudan, dolaylı ve toplam etkilerde elde edilmektedir. Analiz sonuçları yorumlanırken bu etkilerden de faydalanılmaktadır. Doğrudan etki bir değiĢkenin diğer bir değiĢken üzerindeki etkisini ifade ederken dolaylı etki ise aracılık etkisidir (Tabachnick & Fidell, 2013, s.161). Toplam etki ise doğrudan ve dolaylı etkiler toplamını ifade etmektedir. Doğrudan, dolaylı ve toplam etkiler yorumlanırken “.10 civarı küçük, .30 civarı orta ve .50 üstü büyük etki (Kline, 2011, s.105) olarak yorumlanmaktadır.

Şekil 4. 3. Aracılık Etkisi Modeli

4.3.1.1. Algı Yönetimi Taktiklerinin Açık Okul Ġklimi Üzerinden Öğretmen Motivasyonuna Dolaylı etkisine iliĢkin bulgular

Algı yönetimi taktiklerinin öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisinde açık okul ikliminin aracılık etkisi olup olmadığını belirlemek amacıyla yol analizinde kapalı okul ikliminin öğretmen motivasyonu üzerindeki doğrudan etkisini ifade eden yol, analizden

çıkarılarak model test edilmiĢtir. YEM analizi sonucu elde edilen yol diyagramı ġekil

Açık okul iklimin aracılık etkisini belirlemek amacıyla yapılan yol analizine iliĢkin uyum iyiliği değerleri Tablo 4.6.‟da verilmiĢtir.

Tablo 4. 6. Açık Okul İkliminin Aracılık Etkisini Belirlemeye Yönelik Modelin Uyum İyiliği Değerleri

χ²/Sd RMSEA SRMR CFI TLI(NNFI)

3897,843 /1819=2,34 0,04 0,08 0,90 0,90

Tablo 4.6.'da modele iliĢkin uyum iyiliği değerleri incelendiğinde uyum iyiliği değerlerinin kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu ifade edilebilir. Yol analizi sonucunda doğrudan, dolaylı ve toplam etkilere yönelik analiz sonuçları da elde edilmektedir. Dolaylı etkiler aynı zamanda aracılık etkisi olarak da yorumlanmaktadır. Bu kapsamda yol analizi sonucunda elde edilen doğrudan, dolaylı ve toplam etkiler Tablo 4.7.‟de verilmiĢtir.

Tablo 4. 7. Modele İlişkin Standardize Edilmiş Doğrudan, Dolaylı ve Toplam Etkiler

Açık Okul Ġklimi Öğretmen Motivasyonu

Doğ. Dol. Top. Doğ. Dol. Top.

Algı Yönetimi Taktikleri -.80 -.80 -.26 -.60 -.86

Açık Okul Ġklimi .88 .88

Tablo 4.7.‟deki standardize edilmiĢ doğrudan etkiler incelendiğinde algı yönetimi taktiklerinin açık okul iklimi üzerinde (-.80) büyük bir etkiye, öğretmen motivasyonu üzerinde (.-.26) orta düzeyde bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Açık okul ikliminin ise öğretmen motivasyonu üzerinde doğrudan (.88) büyük bir etkiye sahip olduğu belirlenmiĢtir. Dolaylı etkiler incelendiğinde öğretmen görüĢlerine göre okul müdürlerinin algı yönetimi taktiklerini kullanma düzeylerinin öğretmen motivasyonu üzerinde (.-60) büyük etkiye sahip olduğu, toplam etkisi incelendiğinde ise (-.86) büyük etkiye sahip olduğu belirlenmiĢtir. Algı yönetimi taktiklerinin öğretmen motivasyonu üzerindeki etki büyüklüğü incelendiğinde dolaylı etkisinin daha yüksek olduğu, dolaylı etkiye açık okul ikliminin aracılık ettiği görülmektedir. Bu durum, algı yönetimi taktiklerinin okul iklimi üzerinde de etkide bulunarak öğretmen motivasyonunu dolaylı olarak etkilediği Ģeklinde yorumlanabilir.

4.3.1.2. Algı Yönetimi Taktiklerinin Kapalı Okul Ġklimi Üzerinden Öğretmen Motivasyonuna Dolaylı etkisine iliĢkin bulgular

Algı yönetimi taktiklerinin öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisinde kapalı okul ikliminin aracılık etkisi olup olmadığını belirlemek amacıyla yol analizinde açık okul ikliminin öğretmen motivasyonu üzerindeki doğrudan etkisini ifade eden yol, analizden

çıkarılarak model test edilmiĢtir. YEM analizi sonucu elde edilen yol diyagramı ġekil

Kapalı okul iklimin aracılık etkisini belirlemek amacıyla yapılan yol analizine iliĢkin uyum iyiliği değerleri Tablo 4.8.‟de verilmiĢtir.

Tablo 4. 8. Kapalı Okul İkliminin Aracılık Etkisini Belirlemeye Yönelik Modelin Uyum İyiliği Değerleri

χ²/Sd RMSEA SRMR CFI TLI(NNFI)

3890,181 /1819=2,13 0,04 0,08 0,90 0,90

Tablo 4.8.'de modele iliĢkin uyum iyiliği değerleri incelendiğinde uyum iyiliği değerlerinin kabul edilebilir sınırlar içinde olduğu ifade edilebilir. Yol analizi sonucunda doğrudan, dolaylı ve toplam etkilere yönelik analiz sonuçları da elde edilmektedir. Yol analizi sonucunda elde edilen doğrudan, dolaylı ve toplam etkiler Tablo 4.9.‟da verilmiĢtir. Tablo 4. 9. Modele İlişkin Standardize Edilmiş Doğrudan, Dolaylı ve Toplam Etkiler

Kapalı Okul Ġklimi Öğretmen Motivasyonu

Doğ. Dol. Top. Doğ. Dol. Top.

Algı Yönetimi Taktikleri .73 .73 -.17 -.43 -.60

Kapalı Okul Ġklimi -.59 -.59

Tablo 4.9.‟daki standardize edilmiĢ doğrudan etkiler incelendiğinde algı yönetimi taktiklerinin kapalı okul iklimi üzerinde (.73) büyük bir etkiye, öğretmen motivasyonu üzerinde (.-.17) küçük bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Kapalı okul ikliminin ise öğretmen motivasyonu üzerinde doğrudan (-.59) büyük bir etkiye sahip olduğu belirlenmiĢtir. Dolaylı etkiler incelendiğinde öğretmen görüĢlerine göre okul müdürlerinin algı yönetimi taktiklerini kullanma düzeylerinin öğretmen motivasyonu üzerinde (-.43) büyük etkiye sahip olduğu, toplam etkisi incelendiğinde ise (-.60) büyük etkiye sahip olduğu belirlenmiĢtir. Algı yönetimi taktiklerinin öğretmen motivasyonu üzerindeki etki büyüklüğü incelendiğinde dolaylı etkisinin daha yüksek olduğu, dolaylı etkiye kapalı okul ikliminin aracılık ettiği görülmektedir. Bu durum, algı yönetimi taktiklerinin okul iklimi üzerinde de etkide bulunarak öğretmen motivasyonunu dolaylı olarak etkilediği Ģeklinde yorumlanabilir.

BEġĠNCĠBÖLÜM: TARTIġMA, SONUÇ VE ÖNERĠLER

Bu bölümünde, araĢtrmanın problem cümlesi ve araĢtırma soruları kapsamında, yöneticilerin kullandıkları algı yönetimi taktiklerinin okul iklimi boyutları olan açık okul iklimi ve kapalı okul iklimi ile iliĢkilerine yönelik elde edilen bulgular ayrı ayrı ele alınmaktadır. Algı yönetimi taktiklerinin konu kapsamında ele alınan öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisi ve algı yönetimi taktikleri ile öğretmen motivasyonu arasındaki iliĢkide okul ikliminin aracılık rolüne yönelik elde edilen bulguların çıkarımlarına yer verilmektedir. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgular, konu ile ilgili literatürden de faydalanılarak açıklanmaya çalıĢılmıĢtır. Ek olarak, Milli Eğitim Bakanlığı kapsamında faaliyet gösteren kamu ve özel okullar için uygulamaya yönelik öneriler ve gelecekte yapılacak çalıĢmalar için teklifler sunulmaktadır.