Öğretmenlerin, Yöneticilerin Kullandıkları Algı Yönetimi Taktiklerinin Açık Okul

Yapılan analizler sonucunda okul yöneticilerinin kullandıkları algı yönetimi taktiklerini içeren davranıĢları ile açık okul iklimi arasında negatif yönde anlamlı bir iliĢki olduğu görülmüĢtür. Ayrıca okul yöneticilerinin kullandıkları algı yönetimi taktiklerinin öğretmenlerin açık okul iklimine yönelik algılarını yordadığı da görülmektedir. Bu sonuç okul iklimi ile ilgili gerek yurtdıĢında gerekse yurtiçinde eğitim kurumlarında yapılan araĢtırmalardan elde edilen sonuçlarla örtüĢmektedir. Yönetici tutum ve davranıĢları ile açık okul iklimi arasında iliĢki olduğunu belirten Sheau-yuen Yeo, (2006), Williamson, (2007), Rapti, (2012), Erol, (2014), Lim ve Eo, (2014), Öğdem, (2014), Ġhtiyaroğlu (2014), Avcı, (2016), Canlı (2016), DiĢ ve Ayık, (2016), Sayın, (2017) Alston, (2017), Çolak ve Altınkurt, (2017), Yürel, (2018) Chen, (2018), Reaves ve Cozzens, (2018) çalıĢmalar ile benzer bir sonuç elde edilmiĢtir. ÇalıĢmada elde edilen bu sonuca dayalı olarak okul yöneticilerinin kullandıkları algı yönetimi taktiklerinin okulda öğretmenlerin hissettikleri açık okul iklimine yönelik algılarını etkilediği söylenebilir.

Yol analizinde elde edilen algı yönetimi taktikleri ve açık okul iklimi arasındaki yolun standardize edilmiĢ katsayısı (-,79) istatistiksel olarak anlamlıdır. Bu yüksek düzeydeki negatif yönlü iliĢkinin göstergesi algı yönetimi taktikleri ile açık okul iklimi arasındaki iliĢkinin okuldaki iklimi açık olmaktan uzaklaĢtırdığı ve kapalı iklime yönlendirdiğini gösterir. Halpin ve Croft (1963)‟tun tanımladığı açık okul ikliminde de değinilen yönetici ve öğretmenlerin büyük uyum içinde oldukları üyelerinin toplumsal ihtiyaçlarını tatmin ederek enerjik, canlı okullar algı yönetimi için uygun ortamlar değildir diyebiliriz. Hatırlanacağı üzere açık okul ikliminin temel özelliği bütün üyelerin davranıĢlarının “gerçek” olmasıdır. ÇalıĢmaya konu edilen açık okul ikliminin alt boyutları olan “destekleyici müdür davranıĢı, samimi öğretmen davranıĢı ve iĢbirlikçi öğretmen davranıĢı” ayrıca algı yönetimi taktiklerinden olumsuz olarak etkileneceği beklenebilir.

Hoy ve Tarter, (1997)‟a göre okul yöneticilerinin destekleyici davranıĢları yöneticilerin öğretmenlere yönelik ilgisini yansıtmaktadır. Steiner (1987)‟ye göre yöneticilerin destekleyici davranıĢları astın yöneticisiyle arasında daha fazla benzerlik olduğu algısını etkilemektedir (akt. Ġrge, 2016). Açık okul iklimlerindeki destekleyici yönetici davranıĢlarına örnek olarak, okul yöneticilerinin öğretmenleri dinlemesi ve öğretmenlerden gelecek önerilere açık olması verilebilir. Açık okul iklimlerinde yöneticiler öğretmenlere gerçekçi övgülerde bulunurlar ve eleĢtirileri genelde yapıcıdır. Yöneticilerini destekleyici olarak tanımlayan öğretmenlerin, yaptıkları iĢi daha anlamlı, okul ortamını

verimli ve motive edici olarak gördükleri düĢünülmektedir. ÇalıĢmada, yöneticilerin algı yönetimi taktikleri uygulamayı tercih ettiği okullarda öğretmenlerin iklime yönelik algıları iklimin açık olmadığı diğer bir ifadeyle öğretmenlerin algılarına göre algı yönetimi taktiklerini kullanan yöneticilerin davranıĢlarının destekleyici olmadığı yönündedir.

Destekleyici yönetici davranıĢlarının, öğretmen refahına önem veren ve önerilere açık, cana yakın (Williamson, 2007) dürüstlük/iĢ ahlakı algısı üzerinde etkili (Erol, 2014), öğretmenlerin genel özerklik davranıĢlarının destekleyen (Çolak ve Altınkurt, 2017) ayrıca daha yüksek motivasyona ve öz yeterliliğe sahip (Reaves ve Cozzens, 2018) olmalarını sağladığı daha önceki çalıĢmalarda ortaya konmuĢtur.

Öğretmenlerin çalıĢtıkları okullarda samimi davranıĢlar sergilemesi örgüt veya okul iklimi çalıĢmalarında Hoy ve Tarter, (1997) tarafından okul içerisindeki öğretmenlerin güçlü ve yakın sosyal destek ağı kurmaları ve sık sık bir araya gelmelerinin “samimi öğretmen davranıĢı” olduğu Ģeklinde yorumlanmıĢtır. Thomas ve Slater, (1970) tarafından ise konu “samimiyet” olarak ele alınmıĢ öğretmenler arasındaki sosyal uyumluluğun bir ölçütü olarak görülmüĢtür. Okulda sergilenen bu davranıĢların özellikle öğretmenlerin görevlerini yerine getirmeleri için iĢbirliği yapmaları Ģeklinde gözlenmiĢtir. Halpin ve Croft (1963) samimi (sıcak) iklim olarak konuya yaklaĢmıĢ yöneticiler ve öğretmenlerde karĢılıklı bir arkadaĢlık tavrı ve samimiyetin kurulmasına dikkat çekmiĢtir. Litwin ve Stringer (1968)‟e göre “Demokratik Yapılı Ġklim” özelliği olarak değerlendirilen samimi davranıĢların bağlanma motivasyonu yüksek olan bireylerle çalıĢmaya yönlendirdiğini vurgulamıĢtır. Okulda oldukça etkili olduğu adı geçen çalıĢmalarda ortaya konmuĢ olan samimi öğretmen davranıĢlarının, yöneticilerin kullandıkları algı yönetimi taktikleri tarafından olumsuz yönde etkilendiği diğer bir ifadeyle zedelediği bu çalıĢmada görülmüĢtür. Siegel‟in tanımladığı amaçlar hatırlanacak olursa algı yönetimin kullanılmasında güdülen amaçlar, etrafınızdaki insanların müttefik ya da rakip olmasına bakmaksızın eylemlerinizin meĢru/yasal olduğuna inanmalarını sağlamak, yönetici olarak sizi engellemenin kendilerine sorun olacağına inanmalarını sağlamak ve muhalif grupların destekçilerinin sizin amaçlarınız doğrultusunda davranmalarını sağlamak olarak tanımlanmıĢtı. Siegel‟ın algı yönetiminin amaçları ile karĢı karĢıya kalan öğretmenlerin sadece yöneticilere olan güvenleri değil kendi aralarındaki iliĢkilerde de birbirlerine olan güvenin sarsılmasına ve kaygı düzeylerinin artmasına neden olabileceği ileri sürülebilir.

MeslektaĢlar arasındaki iĢbirlikçi davranıĢlar açısından elde edilen bulgular değerlendirdiğinde Hoy ve Tarter, (1997) tarafından öğretmenlerin kendi aralarındaki mesleki davranıĢları desteklemeleri, hırslı, kabul edici, birbirlerine yardımcı ve

meslektaĢlarının profesyonel yeterliliğine saygılı olmaları olarak tanımlanmıĢ olan iĢbirlikçi davranıĢların olumsuz etkilendiği görülmüĢtür. Yöneticilere karĢı güven olmayan ortamlarda karĢınızdaki meslektaĢ veya yöneticinizin hangi durumda nasıl davranacağına dair inancınız zayıflamakta (Gefen ve diğ., 2003; Kumar ve diğ., 1995), davranıĢlarından kendilerine bir çıkar sağlama Ģüphesi oluĢmakta ve bu güvensizlik bilgi paylaĢımınızı olumsuz yönde etkileyen önemli bir faktör olarak karĢınıza çıkabilmektedir (Hsu, Ju, Yen, & Chang, 2007, s.154). Bu bilgiler dikkate alındığında yöneticilerin kullandıkları algı yönetimi taktiklerinin açık okul iklimi üzerindeki etkisinin meslektaĢlar arasındaki iĢbirliğini azalttığı ve okulda güveni azaltabileceği söylenebilir.

Okul müdürleri okulları yönetiminin kilit aktörlerinden biridir (Bursalıoğlu, 2008, s. 66). Okul yöneticileri karar sürecinin ana karakteri olduğu için okulda diğer çalıĢanlardan daha fazla sorumluluk alırlar. Dolayısıyla müdürlerin etik veya etik dıĢı davranıĢları ve bu yöndeki kararları okul iklimini doğrudan etkiler. Yöneticilerin etik kuralları takip etmesi ve karar vermede daima öğrencileri dikkate alması ve karar sürecine öğretmenleri de etkili olarak dâhil etmesi okul iklimini olumlu olarak etkileyerek iklimi açık iklime dönüĢtürebilir. Böyle bir okul ortamında hem öğrencilerin, hem de öğretmenlerin baĢarı ve geliĢimleri beklenen bir sonuçtur.

5.1.3. Öğretmenlerin, Yöneticilerin Kullandıkları Algı Yönetimi Taktiklerinin Kapalı