Okul Ġkimi Türleri

çalıĢmalar gerekse iĢletme ortamlarında elde edilen verilerin okul ortamına uyarlanması sonucu elde edilen okul iklimi çalıĢmaları da azımsanmayacak kadar çoktur denilebilir. AĢağıda bu çalıĢmaların bazılarına yer verilmiĢtir.

2.1.3.5.1. Halpin ve Croft (1963)’e göre okul iklimini türleri. Eğitim yönetiminde bir sınıflandırma Ģeması örneği, Andrew Halpin ve Don Croft tarafından yapılan örgüt iklimi çalıĢmasıdır. Halpin ve Croft (1963) örgüt iklimini altı kategoriye ayırmıĢlardı (Lunenburg & Ornstein, 2008, s. 4):

Açık iklim: Yönetici ve öğretmenlerin büyük uyum içinde oldukları okulu tanımlar. Amaçları doğrultusunda hareket eden ve üyelerinin toplumsal ihtiyaçlarını tatmin ederek enerjik, canlı örgüt açık iklimin betimlemesidir. Bu iklimin temel özelliği bütün üyelerce sergilenen davranıĢların gerçek olmasıdır (Lunenburg ve Ornsetein, 2012, s. 68). Özerk İklim: Öğretmenlerin moralleri açık iklimdeki kadar olmasa da yüksektir. Bu tarz okullarda sosyal gereksinim ve sosyal tatminlere çok önem verildiği görülür. Kontrollü İklim: Esas olan görevdir. ArkadaĢlık ve sosyal iliĢkilere pek zaman ayrılmaz. Samimi (Sıcak) İklim: Müdür ve öğretmenlerde karĢılıklı bir arkadaĢlık tavrı ve samimiyeti dikkat çeker. Babacan İklim: Bu iklim öğretmenlerin hem sosyal gereksinimlerini karĢılamak hem de onları kontrol etmek isteyen ancak bu giriĢimlerinde pek baĢarılı olamayan müdürün bulunduğu okulları tanımlar. Öğretmenler bir arada iyi çalıĢmazlar. Müdür iyi bir örnek olamadığı için öğretmenleri motive edemez. Kapalı İklim: Müdür öğretmenlerin etkinliklerini yönlendirme konusunda yeterli değildir. Okul müdürü emredicidir. Öğretmenler durumdan oldukça bezmiĢ ve bir an önce baĢka kurumlara gitmek isterler. Öğretmenlerin ve diğer çalıĢanların sosyal gereksinimleri ile ilgilenilmez. Üyelerin davranıĢları yapay olarak değerlendirilebilir, örgüt geliĢmez genel olarak durağandır.

2.1.3.5.2. Hoy ve Clover (1986)’e göre okul ikliminin türleri. Hoy ve Clover (1986) örgüt ikliminin okullar için iki temel faktörü olan öğretmen davranıĢı ve müdür davranıĢlarının durumuna göre açık, ilgili, ilgisiz ve kapalı olarak tanımlamıĢlardır.

Açık İklim: Açık iklime sahip bir örgütte yöneticiler ve öğretmenler arasında karĢılıklı saygıyı ve sosyal desteği içeren bir yaklaĢım bulunmaktadır. Yöneticiler öğretmenlerin iĢlerini kolaylaĢtırır ve onlara karĢı yönlendirici bir tutum içine girmez (Hoy, Tarter, & Bliss, 1990, s.261). İlgili İklim: Ġlgili iklimin hâkim olduğu örgütlerde yöneticiler öğretmenler üzerinde sınırlayıcı ve otoriter bir tavır takınırlar. Öğretmenleri mesleki ve bireysel anlamda desteklemeyen bu yöneticiler için olumlu yönde her hangi bir liderlikten de söz edilemez. Fakat okul yöneticisinin bu olumsuz tutumuna rağmen öğretmenler arası iletiĢim oldukça yüksektir (Dağlı, 2017, s. 46). İlgisiz İklim: Bu tarz iklime sahip okullarda yönetici liderlik becerilerini genellikle kullanır ve yöneticilerin bu liderlik tutumları öğretmenlerin iĢlerini kolaylaĢtırıcı olarak kullanılır (Hoy & Tarter, 1992, s.79). Kapalı İklim: Bu okullarda öğretmenler, yöneticiler ve öğrenciler arsındaki iliĢkiler oldukça kopuktur. Otoriter bir yönetim tarzını benimseyen okul müdürü öğretmen ihtiyaçlarına karĢı da ilgisizdir. Görevlerin yerine getirilmesinde herhangi bir önem sırası yoktur, müdür rutin faaliyetler veya önemsiz konularla uğraĢır ya da öğretmenlerin asgari derecede önemsediği gereksiz bir evraklarla uğraĢarak vakit geçirir (Rapti, 2012, s.118).

2.1.3.5.3. Lunenburg ve Ornstein (2008)’e göre okul iklimi türleri. Lunenburg ve Ornstein, (2008) örgütsel iklimini, bir organizasyon içindeki toplam çevre kalitesi olarak tanımlar. Okul iklimi, okulun bir bölümü, okul binası veya okul bölgesi içindeki çevreye iĢaret eder. Lunenburg ve Ornstein okul iklimi türlerinin Açık, TelaĢlı-KoĢuĢturma, Ilıman, YumuĢak-Uysal tabiatlı (Babacan), Ġnformal, Soğuk, KiĢisellikten Uzak, DüĢmanca, Katı ve Kapalı gibi sıfatlarla ifade edilebileceğini belirtmiĢlerdir (s.67).

2.1.3.5.4. Hoy ve Tarter (1977)’e göre örgütsel sağlık yapısı. Okul iklimini değerlendirmeye yönelik çalıĢmalarda sıklıkla kullanılan araçlardan biri de Wayne Hoy ve John Tarter tarafından geliĢtirilmiĢ olan Örgüt Sağlığı Envanteridir (OHI) ( Lunenburg ve Ornstein, 2013, s.69). Hoy ve Tarter OHI çalıĢmasında sağlıklı bir okulu kurumsal, yönetimsel ve öğretmenlik seviyelerini uyum içinde tutan, iĢletimsel ihtiyaçları karĢılayan, rahatsızlık veren dıĢ baskılarla baĢa çıkabilen ve enerjisini okulun amaçlarına yönlendiren bir okul olarak tanımlamıĢlardır (Hoy & Tarter, 1992, s.75).

Sağlıklı Okul: Bir okulun sağlıklı olması, kurumsal baĢarıya ulaĢmak için çalıĢan ve davranıĢlar açsından uyumlu öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin varlığı ile mümkündür. Sağlıklı okulun bazı özellikleri yüksek öğretmen yakınlığı, yüksek akademik vurgu,

yüksek mesleki liderlik, yüksek kaynak desteği ve yüksek yönetsel etki olarak belirtilmiĢtir.

Hasta Okul: Bir okulun sağlıksız yani hasta olması, okulun dıĢ baskıların saldırısına karĢı savunmasız olduğu anlamına gelir. Bu durum öğretmenlerin ve yöneticilerin veliler tarafından makul olmayan taleplere maruz kalmasına yol açar. Okul kendi amaçlarıyla uğraĢmak yerine enerjisini toplumdan gelen önemsiz taleplerle uğraĢmaya harcamak durumunda kalır (Hoy ve Miskel, 2010, s.190). Hasta okulun bazı özellikleri ise düĢük kurumsal bütünlük, düĢük mesleki liderlik, düĢük etki, düĢük öğretmen yakınlığı, düĢük kaynak desteği ve düĢük akademik kaygı olarak belirtilmiĢtir.

Olumlu bir okul iklimi oluĢturmak için yapılan çalıĢmalar temel bazı noktalara odaklanmaktadır. Okul topluluğunun üyeleri arasında sağlıklı ve saygılı iliĢkilerin geliĢtirilmesi için ortak noktalar önem, saygı, güvenlik ve kabul görme olarak ifade edilebilir. Bunun yanı sıra literatüre göre, okul ortamının kolayca manipüle edilebileceği ve dolayısıyla okulla iliĢkili kiĢilerin davranıĢlarını doğrudan etkileyebileceği tartıĢılmaktadır. Okulda olumlu bir iklimin oluĢturulmasında kilit ölçütlerin iĢ tatmini, insan onurunun yanı sıra ekip çalıĢmasının tanınması olduğu söylenebilir.

2.1.3.6. Olumlu Bir Okul Ġklimi Yaratmak. Olumlu bir okul ikliminin genel