Verilerin Toplanması

Bu araştırmada, araştırmacı tarafından Vignette Tekniği ile Hazırlanmış Değerler Ölçeği ve Yapılandırılmış Gözlem Formları kullanılmıştır.

3.3.1. Vignette Tekniği İle Hazırlanmış Değerler Ölçeği

Araştırmada öğrencilerin değerler ile ilgili görüşlerini almak amacıyla vignette tekniği ile hazırlanmış “Değerler Ölçeği” kullanmıştır. Vignette tekniği son zamanlarda kullanılmaya başlayan bir tekniktir. Vignette kısa hikâyelerden oluşan, örnek olayları içeren, katılımcıların kapsamlı bir şekilde değerlendirme yapıp tartışmasını sağlayan bir tekniktir. Jeffries ve Maeder (2004, s. 20)’ a göre vignette: birden fazla çözümün mümkün olduğu

durumlarını yansıtan tamamlanmamış hikayelerdir. Barter ve Renold (1999) da vignette tekniğini, vignette tekniği senaryo ve durumlara ilişkin cevap ve yorumlardan katılımcıların algılarını, fikirlerini, inançlarını ve tavırlarını elde etmeye yarayan bir metottur şeklinde tanımlamıştır. Campbell (1996, s. 3)’ da vignette tekniğini, sonuç kısmı olmayan kısa hikayedir. Detaylıdır, fakat altında yatan sebeplerin kaybolmasına neden olacak kadar detaylı değildir. Vignetteler aslında katılımcıların bir olayla karşılaştıkları zaman nasıl tepki vereceklerini, tutumlarını belirlemeye yarayan gerçek yaşamdan seçilmiş örnek hikayeleri içeren tamamlanmamış kısa hikayelerdir. Katılımcılar vignette tekniği ile olayları değerlendirirken klasik yöntemlere göre daha fazla eğlenirler Bu yüzden vignetteler çok daha ilgi çekici ve öğrencilerin kendilerini verdiği bir öğretimsel süreç olur. (Tettegah, 2005, s. 376).

Vignetteler birçok amaçla kullanılabilir. Vignetteler uzun süredir öğrenme ortamlarında tartışmayı ve problem çözme becerisini teşvik etmek amacıyla kullanıldığı gibi davranışları modellemek, öğretmek ve araştırmak için de kullanılmaktadır (Jeffries ve Maeder, 2009, s. 21). Çok kapsamlı olarak kullanılabilen vignetteler kişilerin olayları birçok yönüyle değerlendirmesini sağlar.

Vignetteler genellikle geçmiş araştırma bulgularına, gerçek yaşam hikâyelerine, tarihsel gerçeklere veya araştırmacının kendi deneyimlerine dayalı olarak hazırlanır (Kaya ve Kaya, 2013, s. 132). Vignetteler hazırlanırken katılımcıların seviyesine, verilecek örnek olayların gerçek yaşam ile ilişkili olmasına, içerisinde birden fazla çözüm önerisi içermesine dikkat edilmelidir. Jeffries ve Maeder (2004, s. 20) vignetteler yazılırken dikkat edilmesi gereken kuralları şu şekilde açıklamıştır:

1) Vignette bir öyküdür, bir anlatımdır. Fakat bir diyalog vaka analizi yada senaryo değildir. 2) Vignetteler kısadır. Uzunluğu 50-200 kelime arasında değişir.

3) İnsanların gerçek yaşamıyla ilişkilidir. Katılımcıların karşılaşmadığı gerçek hayat durumlarından örnekler içerir.

4) Birden fazla çözümlere ve cevaplara olanak sağlar ve serbest düşünmeyi, özgün cevapları teşvik etmeyi amaçlar.

5) Vignetteler bilinçli şekilde tamamlanmamış haldedir. Böylece farklı sonuçlar elde edilmeye çalışılır

Diğer bütün tekniklerde olduğu gibi vignette tekniğinde avantajları ve dezavantajları vardır. Carifio ve Lanza (1992, s. 4) bu avantaj ve dezavantajları şöyle açıklamıştır:

1) İncelenen durum standartlaştırılabilir.

3) Vignetteler çok geniş çaplı bir veriyi toplamak için son derece pratik ve etkili bir metottur. 4) Katılımcıların cevapları, gerçek durumda ki tepkileri ile aynısı olmayabilir.

5) Araştırmacılar olayları manipüle edebilir.

Vignette tekniği ile hazırlanmış ölçekler öğrencilerin kendilerini daha iyi ifade edebilecekleri, hikâyelerle, örnek olaylarla olayın içinde kendisini hissedebileceği ve daha çok empati yapabileceği, çıkarımlarda bulunabileceği bir yapıya sahiptir. Araştırmanın örneklemi olan ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin vignette tekniği ile hazırlanmış ölçeklere daha iyi cevap verebilecekleri düşünüldüğü için tercih edilmiştir. Böylelikle daha sağlıklı bir araştırma yürütülmeye çalışılmıştır.

Vignette tekniği ile hazırlanmış olan ölçeğin geçerliliğini ve güvenirliliğini sağlamak amacıyla alanında üç uzmanın görüşü alınmış ve vignetteler gelen görüşler doğrultusunda düzenlenmiştir. Ayrıca Elazığ ilinde bulunan bir ilkokulun üçüncü sınıf şubesinde yirmi yedi öğrenciye ölçeğin ön uygulaması yapılmış ve öğrencilerden gelen verilere ve dönütlere göre vignetteler tekrar gözden geçirilmiş ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Vignette tekniği ile hazırlanmış olan değerler ölçeği oyunlar oynatılmadan ön test olarak deney ve kontrol grubu öğrencilerine uygulanmıştır. Son testi de uygulamak için ön testin uygulama tarihinden itibaren sekiz hafta geçmesi beklenmiş ve sekizinci hafta bittikten sonra uygulanmıştır. Uygulama esnasında araştırmacı ve sınıf öğretmeni sınıfın başında durarak öğrencilerin birbirinden etkilenmeden cevap vermeleri sağlanmıştır.

3.3.2.Gözlem Formu

Katılımcıların, süreç içerisinde ki gelişimini izlemek, oyunlar sırasında gösterilen değerleri belirlemek amacıyla gözlem formları hazırlanmıştır. Gözlem, araştırma da ihtiyaç duyulan verilerin insan, toplum ya da doğa gibi belli hedeflere odaklanılarak çıplak gözle ya da bir araç kullanılarak izlenmesi suretiyle toplanması sürecini tanımlar (Büyüköztürk vd., 2009, s. 143). Gözlenecek şeyle ilgili daha iyi bir yapılanma, yönelim ve sistematik bir yaklaşım (Büyüköztürk vd. 2009, s. 145) kullanmak için gözlem türlerinden olan yapılandırılmış gözlem uygulanmıştır.

Hazırlanmış olan gözlem formlarından ilki oyunlar oynanırken araştırmacı ve sınıf öğretmeni tarafından uygulanmıştır. İkincisi ise oyunlardan iki hafta sonra uygulanmıştır. İkinci gözlem formunu uygulanırken araştırmacı ve sınıf öğretmeni öğrencileri oyun ve

fiziki etkinlikler dersinde gözlemlemiştir. Oyun ve fiziki etkinlikler dersinde değerin gözlemlenebileceği an beklenmiş ve ondan sonra gözlem yapılmıştır. Hazırlanmış olan gözlem formlarında her öğrenci ayrı ayrı yazılarak gözlemlenmiş ve not edilmiştir.

Gözlem formlarının analizleri yapılmadan önce araştırmacı ve sınıf öğretmeni tarafından doldurulmuş olan gözlem formları bir araya getirilmiş ve iki formda da öğrencilerin göstermiş olduğu değerler bir, göstermedikleri değerler de sıfır olacak şekilde kodlanmıştır ve iki gözlem formu bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Ayrıca hazırlanmış olan yapılandırılmış gözlem formu araştırmanın iç tutarlılığını belirlemek, gözlem formunun güvenirliliğini arttırmak amacıyla araştırmacı ve sınıf öğretmeni tarafından puanlandırılmış ve gözlemcilerin arasındaki tutarlılığa bakılarak Kappa katsayısı hesaplanmıştır. Kappa katsayısının hesaplanmasında ve yorumlanmasında Cohen’ in Kappa katsayısı formülü kullanılmıştır. Cohen’ in Kappa katsayısı iki değerlendirmeci arasındaki karşılaştırmalı uyuşmanın güvenirliğini ölçen bir yöntemdir (Cohen, 1960, s. 37). Sonuçların yorumlanmasında da Landis ve Koch’ un (1977, s. 165) yılında yaptığı sınıflamaya göre yapılmıştır. Landis ve Koch (1977, s. 165) sonuçların sınıflandırılmasını şöyle yapmıştır: Kappa İstatistik: Yorum:

<0,00 Hiç Uyuşma Yok 0,00- 0,20 Uyuşma Önemsiz 0,21- 0,40 Uyuşma Orta Derecede 0,41- 0,60 Uyuşma Ekseriyetle Var 0,61- 0,80 Uyuşma Önemli Derecede 0,81- 1,00 Uyuşma Mükemmel

Buna göre yapılan analiz sonucunda deney grubuna ait birinci gözlem formunda yer alan, Sorumluluk değerinin Kappa katsayısı; 0,795 (Uyuşma Önemli Derecede), Özgüven değerinin Kappa katsayısı; 0,863 (Uyuşma Mükemmel), İşbirliği değerinin Kappa katsayısı; 0,762 (Uyuşma Önemli Derecede), Saygı- Başarıyı Tebrik değerinin Kappa katsayısı; 0, 906 (Uyuşma Mükemmel) şeklinde olmuştur. Deney grubu ikinci gözlem formunda ise Sorumluluk değerinin Kappa katsayısı; 0,896 (Uyuşma Mükemmel) Özgüven değerinin Kappa katsayısı; 0, 892 (Uyuşma Mükemmel), İşbirliği değerinin Kappa katsayısı; 0,780 (Uyuşma Önemli Derecede), Başarıyı Tebrik- Saygı değerinin Kappa katsayısı; 0,925 (Uyuşma Mükemmel) şeklinde olmuştur.

Yapılan analiz sonucunda kontrol grubuna ait birinci gözlem formunda yer alan, Sorumluluk değerinin Kappa katsayısı; 0,896 (Uyuşma Mükemmel), Özgüven değerinin Kappa katsayısı; 0,942 (Uyuşma Mükemmel), İşbirliği değerinin Kappa katsayısı; 0,812 (Uyuşma Mükemmel), Saygı- Başarıyı Tebrik değerinin Kappa katsayısı; 0, 792 (Uyuşma Önemli Derecede) şeklinde olmuştur. Kontrol grubu ikinci gözlem formunda ise Sorumluluk değerinin Kappa katsayısı; 0,865 (Uyuşma Mükemmel) Özgüven değerinin Kappa katsayısı; 0, 843 (Uyuşma Mükemmel), İşbirliği değerinin Kappa katsayısı; 0,823 (Uyuşma Mükemmel), Başarıyı Tebrik- Saygı değerinin Kappa katsayısı; 0,912 (Uyuşma Mükemmel) şeklinde olmuştur.