4.1. Araştırma
4.2.3. Verilerin Çözümü ve Yorumlanması (Malatya ili)
Kanallar F % Ufuk 126 23,1 Güneş 139 25,5 Malatya 147 27,7 ER 133 24,4 Toplam 545 100,0
Malatya’da Ufuk TV, Güneş TV, TV Malatya ve ER TV olmak üzere dört yerel kanal bulunmaktadır. Tablo 19’da Malatya’daki kanalların 2013 yılı ekim ayının iki haftalık süresi içerisinde yayınlanan haber sayısına dair veriler yer almaktadır. 14 günde toplamda 545 haber yayınlanmıştır. Elde edilen veriler ışığında Ufuk TV’de 126 (%23,1), Güneş TV’de 139 (%25,5), TV Malatya’da 147 (%27,7) ve ER TV’de 133 (%24,4) haber yayınlanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre haber sayının en fazla olduğu kanal 147 haberi ile TV Malatya olurken haber sayısın en az olduğu kanal ise Ufuk TV olmuştur.
Tablo 20. Kanallara Göre Haberin Yayınlandığı Tarih
1 Ekim 2013 ve 14 Ekim 2013 tarihleri arasında yayınların haberlerine ilişkin veriler Tablo 20’de gösterilmiştir. 14 günlük süre kapsamında en fazla haberin yayınlandığı tarih 51 (%9,4) haber ile 2 Ağustos tarihi olmuştur. Bu tarihte Ufuk TV, Güneş TV ve ER TV’de haber sayısı eşit iken TV Malatya’da haber sayısı 12’dir (%8,2). Kanallarda haberler sayı olarak en fazla 13 en az ise 6 olmuştur.
Tarih
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % 1 Ağustos 11 8,7 12 8,6 10 6,8 10 7,5 43 7,9 2 Ağustos 13 10,3 13 9,4 12 8,2 13 9,8 51 9,4 3 Ağustos 10 7,9 9 6,5 10 6,8 9 6,8 38 7,0 4 Ağustos 10 7,9 10 7,2 10 6,8 11 8,3 41 7,5 5 Ağustos 8 6,3 9 6,5 10 6,8 6 4,5 33 6,1 6 Ağustos 6 4,8 10 7,2 11 7,5 6 4,5 33 6,1 7 Ağustos 11 8,7 7 5,0 10 6,8 12 9,0 40 7,3 8 Ağustos 9 7,1 8 5,8 13 8,8 12 9,0 42 7,7 9 Ağustos 7 5,6 11 7,9 11 7,5 10 7,5 39 7,2 10 Ağustos 8 6,3 10 7,2 10 6,8 10 7,5 38 7,0 11 Ağustos 8 6,3 13 9,4 11 7,5 11 8,3 43 7,9 12 Ağustos 8 6,3 12 8,6 8 5,4 8 6,0 36 6,6 13 Ağustos 8 6,3 9 6,5 9 6,1 7 5,3 33 6,1 14 Ağustos 9 7,1 6 4,3 12 8,2 8 6,0 35 6,4 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Tablo 21. Kanallara Göre Haberin Sırası
Tablo 21’de yerel kanalların yayınladıkları haberlerin sırası gösterilmektedir. Genellikle önemli haberlerin yer aldığı ilk 5’te toplamda 280 (%51,4) haber yer almıştır. 6-10 arasında toplamda 230 (%42,2) ve 11-15 arasında 35 (%6,4) haber yayınlanmıştır. Malatya’daki yerel kanalların ana haber bültenlerinde 16 ve sonrasında yayınladıkları haber bulunmamıştır. Dört yerel kanalda da haber sırasının en fazla 15 olduğu tespit edilmiştir. Kanalların haber bültenlerinin 11-15 arasında yayınladıkları haber sayısı Ufuk TV’de 5 (%4,0), Güneş TV’de 11 (%7,9), TV Malatya’da 10(%6,8) ve ER TV’de 9’dur (%6,8). Bu aralıkta yayınlanan haber sayısı en fazla Güneş TV’de en az ise Ufuk TV’dedir.
Tablo 22. Kanallara Göre Haberin Süresi Haberin Sırası
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % İlk 5 70 55,6 70 50,4 70 47,6 70 52,6 280 51,4 6-10 arası 51 40,5 58 41,7 67 45,6 54 40,6 230 42,2 11-15 arası 5 4,0 11 7,9 10 6,8 9 6,8 35 6,4 16 ve sonra 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0 Haberin Süresi Kanallar Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % 0-30 sn. 2 1,6 2 1,4 2 1,4 1 0,8 7 1,3 31-90 sn. 26 20,6 40 28,8 59 40,1 17 12,8 142 26,1 91-180 sn. 71 56,3 78 56,1 69 46,9 67 50,4 285 52,3 181-300 sn. 27 21,4 19 13,7 17 11,6 48 36,1 111 20,4 300 sn. üzeri 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Tablo 22’de yerel kanalların ana haber bültenlerinde yer alan haberlerin süreleri verilerle ifade edilmiştir. Haberlerin süresi 5 kategoride incelenerek ele alınmıştır. Haberlerin içeriği ve önemine göre süreleri değişkenlik gösterebilmektedir. Kanalların haber bültenlerinde 545 haberden 7’si (%1,3) 0-30, 142’si (%26,1) 31-90, 285’i (%52,3) 91-180), 111’i (%20,4) 181-300 saniye aralığında yer almıştır. 300 saniye ve üzerinde hiç haber yayınlanmamıştır. Haberlerin en fazla (285 haber %52,3) 91-180 saniye aralığında yayınlandığı görülmüştür. Haberlerin gereğinden fazla uzun olması bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Çünkü uzun haberler izleyiciler tarafından çoğu zaman sıkıcı bulunabilmektedir. Bu bilgiler göz önünde bulundurulduğunda Malatya’daki kanallarda haber süresinin 300 saniyeyi aşmaması dikkat çekmektedir.
Tablo 23. Kanallara Göre Haberin Kaynağı
Tablo 23’te kanalların yayınladıkları haberlerin kaynaklarının ne olduğu ifade edilmiştir. Tabloda elde edilen bulgulara göre tüm haberler içerisinde birincil kaynak açıklamaları, 449 (%82,4), özel haber 64 (%11,7), ajans haber 1 (%0,2), kaynağı belli olmayan haber 18 (%3,3) ve diğer haber 13 (%2,4) kez kullanılmıştır. Ufuk TV’de 110 (%87,3), Güneş TV’de 121 (%87,1), TV Malatya’da 109 (%74,1) ve ER TV’de 109 (%81,2) haber birincil kaynak açıklamalarına dayanmaktadır. Bir kanal yaptığı özel bir haberle gündem oluşturarak bir konu üzerine tüm dikkatleri çekebilmektedir. Bu anlamda özel haber oldukça önemlidir. Özel haberin Malatya’daki kanalların haber bültenlerinde dağılımları ise şöyledir; Ufuk TV 13 haber (%10,3), Güneş TV 13 haber Haberin Kaynağı
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Birincil 110 87,3 121 87,1 109 74,1 109 81,2 449 82,4 Özel 13 10,3 13 9,4 23 15,6 15 11,3 64 11,7 Ajans 0 0 1 0,7 0 0 0 0 1 0,2 Belli değil 2 1,6 2 1,4 6 4,1 8 6,0 18 3,3 Diğer 1 0,8 2 1,4 9 6,1 1 0,8 13 2,4 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
(%9,4), TV Malatya 23 haber (%15,6) ve ER TV 15 haber (%11,3). Güneş TV’de kaynak olarak ajansın belirtildiği sadece 1 (%0,7) haber bulunmaktadır. Diğer kanallarda ise kaynağın ajans olduğu hiçbir haberin olmayışı dikkat çekmektedir. Ufuk TV’de 2 (%1,6), Güneş TV’de 2(%1,4), TV Malatya’da 6 (%4,1) ve ER TV’de 8 (%6,0) haberin kaynağı belli değildir. Kaynağın diğer kategori içerisinde yer alan haber sayısı Ufuk TV’de 1 (%0,8), Güneş TV’de 2 (%1,4), TV Malatya’da 9 (%6,1) ve ER TV’de 1’dir ((0,8). Yerel kanalların kaynaklarının ağırlıklı olarak birincil kaynakların açıklamaları olduğu gözlenmektedir. Güneş TV dışında (1 haber %0,7), kanalların kaynak olarak haber ajanslarına hiç yer vermedikleri tespit edilmiştir. Kaynağın belli olmadığı haber sayısı en fazla ER TV’dir. Malatya’daki kanalların haber bültenleri içerisinde kaynak olarak birincil kaynaktan sonra en fazla özel haberin oluşu dikkat çekmektedir.
Tablo 24. Kanallara Göre Haberin Türü
Tablo 24’te Malatya’daki dört yerel kanalda yayınlanan haberlerin türü yer almaktadır. Tablodaki bulgulara göre kanalların haber türünün büyük çoğunluğunu (527 haber %96,7) yerel haber oluşturmuştur. Yerel televizyonların ana haber bültenlerinde yayınlanan ulusal ve dünya haberlerinin tüm haberler içerisinde 2 adet olduğu (%1,5) tespit edilmiştir. Verilere göre türü Ulusal-Dünya olan haber sayısı Ufuk TV’de 1 (%0,8), Güneş TV’de 1 (%0,7), TV Malatya’da 14 (%9,5) ve ER TV’de 2 (%1,5) haber olmuştur. Türü yerel olan haber sayısı ise Ufuk TV’de 125 (%99,2), Güneş TV’de 138 haber (%99,3), TV Malatya’da 133 (%90,5) ve ER TV’de 131’dir (%98,5). TV Malatya bülteninde türü ulusal ve dünya olan haberlere en fazla yer veren televizyondur.
Haberin Türü
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F %
Ulusal-Dünya 1 0,8 1 0,7 14 9,5 2 1,5 18 3,3 Yerel 125 99,2 138 99,3 133 90,5 131 98,5 527 96,7 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Tablo 25. Kanallara Göre Haberin İçeriği
Tablo 25’de haberlerin içeriği 8 kategoride ele alınarak incelenmiştir. Ufuk TV, Güneş TV, TV Malatya ve ER TV televizyonlarının ana haber bültenlerinde yayınlanan 545 haberden 19’u (%3,5) duyuru, 179’u (%32,8) bilgilendirme, 5’i (%0,9) tanıtım, 216’sı (%39,6) açıklama, 8’i (%1,5) iddia, 24’ü (%4,4) destek, 52’si (%9,5) eleştiri ve 42’si (%7,7) diğer haberlerdir. Duyuru haberleri Ufuk TV’de 3 kez (%2,4), Güneş TV’de 3 kez (%2,2), TV Malatya’da 10 kez (%6,8) ve ER TV’de 3 kez (%2,3) yayınlanmıştır. Bilgilendirme haberleri Ufuk TV’de 39 kez (%31,0), Güneş TV’de 42 kez (%30,2), TV Malatya’da 50 kez (%34,0) ve ER TV’de 48 kez (%36,1) görülmüştür. Tanıtım haberleri Ufuk TV’de 2 kez (%1,6), Güneş TV’de 1 kez (%0,7) ve ER TV’de 2 kez (%1,5) yayınlanırken TV Malatya’da hiç yayınlanmamıştır. Açıklama haberleri Ufuk TV’de 57 kez (%45,2), Güneş TV’de 52 kez (%37,4), TV Malatya’da 61 kez (% 41,5) ve ER TV’de 46 kez (%36,1) yer almıştır. İddia haberleri Ufuk TV’de 2 kez (%1,6), Güneş TV’de 3 kez (%2,2), TV Malatya’da 1 kez (% 0,7) ve ER TV’de 2 kez (%1,5) görülmüştür. Destek haberleri Ufuk TV’de 5 kez (%4,0), Güneş TV’de 10 kez (%7,2), TV Malatya’da 2 kez (% 1,4) ve ER TV’de 7 kez (%5,3) yayınlanmıştır. Eleştiri haberleri Ufuk TV’de 12 kez (%9,5), Güneş TV’de 11 kez (%7,9), TV Malatya’da 7 kez (% 4,8) ve ER TV’de 22 kez (%16,5) yer almıştır. Diğer haberler Ufuk TV’de 6 kez Haberin İçeriği
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Duyuru 3 2,4 3 2,2 10 6,8 3 2,3 19 3,5 Bilgilendirme 39 31,0 42 30,2 50 34,0 48 36,1 179 32,8 Tanıtım 2 1,6 1 0,7 0 0 2 1,5 5 0,9 Açıklama 57 45,2 52 37,4 61 41,5 46 34,6 216 39,6 İddia 2 1,6 3 2,2 1 0,7 2 1,5 8 1,5 Destek 5 4,0 10 7,2 2 1,4 7 5,3 24 4,4 Eleştiri 12 9,5 11 7,9 7 4,8 22 16,5 52 9,5 Diğer 6 4,8 17 12,2 16 10,9 3 2,3 42 7,7 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
(%4,8), Güneş TV’de 17 kez (%12,2), TV Malatya’da 16 kez (% 10,9) ve ER TV’de 3 kez (%2,3) görülmüştür. Kanalların ana haber bültenlerinde en fazla açıklama haberlerinin olduğu tespit edilmiştir. Açıklama haberlerinden sonra yerel kanalların haberlerinde içeriğin en fazla bilgilendirmeden oluştuğu dikkat çekmektedir. Elde edilen bulgularda kanallarda en az tanıtım haberlerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Tablo 26. Kanallara Göre Haberin Konusu
Kanallarda yayınlanan haberlerin içeriği pek çok değişkene bağlı olarak değerlendirilmiştir. Veriler, tüm kanalların haberleri içerisinde sağlık haberlerinin 34 kez (%6,2), asayiş haberlerinin 57 kez (%10,5), ekonomi haberlerinin 22 kez (%4,0), yerel yönetim haberlerinin 37 kez (%6,8), politik haberlerinin 117 kez (%21,5), eğitim haberlerinin 34 kez (% 6,2), kültür/sanat haberlerinin 15 kez (%2,8), magazin haberlerinin 8 kez (%1,5), kent ve vatandaşın sorunları haberlerinin 76 kez (% 13,9), tarım haberlerinin 23 kez (%4,2), sivil toplum haberlerinin 84 kez (%15,4), diğer Haberin Konusu
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Sağlık 8 6,3 7 5,0 11 7,5 8 6,0 34 6,2 Asayiş 12 9,5 15 10,8 19 12,9 11 8,3 57 10,5 Ekonomi 5 4,0 2 1,4 6 4,1 9 6,8 22 4,0 Yerel yönetim 3 2,4 9 6,5 13 8,8 12 9,0 37 6,8 Politik 32 25,4 22 15,8 35 23,8 28 21,1 117 21,5 Eğitim 4 3,2 9 6,5 12 8,2 9 6,8 34 6,2 Kültür/Sanat 5 4,0 5 3,6 1 0,7 4 3,0 15 2,8 Magazin 2 1,6 2 1,4 2 1,4 2 1,5 8 1,5 Sorunlar 20 15,9 20 14,4 16 10,9 20 15,0 76 13,9 Tarım 4 3,2 6 4,3 6 4,1 7 5,3 23 4,2 Sivil toplum 24 19,0 31 21,9 13 8,8 16 12,0 84 15,4 Diğer 7 5,6 11 7,9 13 8,8 7 5,3 38 7,0 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
kategorideki haberlerin 38 kez (%7,0) kullanıldığını göstermektedir. Sağlık haberleri en fazla (11 haber %7,5) TV Malatya’da en az (7 haber %5,0) Güneş TV’de yayınlanmıştır. Asayiş konulu haberler en fazla (19 haber %12,9) TV Malatya’da en az (11 haber %8,3) ER TV’de yer almıştır. Ekonomi haberleri en fazla (9 haber %9,0) ER TV’de en az (2 haber %1,4) Güneş TV’de görülmüştür. Yerel yönetim ile ilgili haberler en fazla (13 haber %8,8) TV Malatya’da en az (3 haber %2,4) Ufuk TV’de yayınlanmıştır. Politik haberleri en fazla (35 haber %23,8) TV Malatya’da en az (22 haber %15,8) Güneş TV’de görülmüştür. Eğitim içerikli haberler en fazla (12 haber %8,2)TV Malatya’da en az (4 haber %3,2) Ufuk TV’de yer almıştır. Kültür/sanat haberleri en fazla Ufuk TV (5 haber %4,0) ve Güneş TV’de (5 haber %3,6) yayınlanırken en az (1 haber %0,7) TV Malatya’da yayınlanmıştır. Magazin haberleri 2 haber sayısı ile en fazla Ufuk TV, Güneş TV ve TV Malatya’da yayınlanırken en az (1 haber) ER TV’de yayınlanmıştır. Kent ve vatandaşın sorunlarını içeren haberler Ufuk TV, Güneş TV ve ER TV’de eşit yer alırken en az TV Malatya’da yer almıştır. Tarım ile ilgili haberler en fazla (7 haber %5,3) ER TV’de görülürken en az (4 haber %3,2) Ufuk TV’de görülmüştür. Sivil toplum haberleri en fazla (31 haber %21,9) Güneş TV’de en az (13 haber %8,8) TV Malatya’da yayınlanmıştır. Diğer haberler en fazla (13 haber %8,8) TV Malatya’da en az 7 haber sayısı ile Ufuk TV ve ER TV kanallarında görülmüştür. Kanallarda en çok yer alan konu politik haberlerdir. Tablodaki bulgulara göre politik haberleri sivil toplum haberleri takip etmektedir. Yerel televizyonlarının ana haber bültenlerinde en az yer alan konu ise magazin haberleridir.
Tablo 27. Kanallara Göre Haberin Niteliği
Haberin Niteliği
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Genel 48 38,1 35 25,2 42 28,6 15 11,3 140 25,7 Basit 12 9,5 11 7,9 24 16,3 12 9,0 59 10,8 Karmaşık 61 48,4 89 63,3 77 52,4 101 75,9 328 60,2 Özel konulu 5 4,0 4 2,9 4 2,7 5 3,8 18 3,3 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Malatya’nın yerel televizyonlarında yayınlanan haberlerin niteliğine ilişkin bulgular 4 kategori çerçevesinde incelenmiştir. Verilere göre tüm kanalların ana haber bültenleri içerisinde genel haberler 140 kez (%25,7), basit haberler 59 kez (%10,8), karmaşık haberler 328 kez (%60,2) ve özel konulu haberler 18 kez (%3,3) yayınlanmıştır. Genel haberler Ufuk TV’de 48 kez (%38,1), Güneş TV’de 35 kez (%25,2), TV Malatya’da 42 kez (%28,6) ve ER TV’de 15 kez (%11,3) yayınlanmıştır. Basit haberler Ufuk TV’de 12 kez (%9,5), Güneş TV’de 11 kez (%7,9), TV Malatya’da 24 kez (%16,3) ve ER TV’de 12 kez (%9,0) yer almıştır. Karmaşık haberler Ufuk TV’de 61 kez (%48,4), Güneş TV’de 89 kez (%63,3), TV Malatya’da 77 kez (%52,4) ve ER TV’de 101 kez (%75,9) görülmüştür. Özel konulu haberler Ufuk TV’de 5 kez (%4,0), Güneş TV’de 4 kez (%2,9), TV Malatya’da 4 kez (%2,7) ve ER TV’de 5 kez (%3,8) görülmüştür. Kanallarda en fazla karmaşık en az ise özel konulu haberlerin yayınlandığı tespit edilmiştir. Karmaşık haberlerin 101 (575,9) haber sayısı ile ER TV’de yer almış olması dikkat çekmektedir.
Tablo 28. Kanallara Göre Olayın Oluş Biçimi
Yerel kanallarda yayınlanan haberlerde olayların oluş biçimi tablo 28’de gösterilmektedir. İki haftalık süreçte toplamda yayınlanan 545 haberden 69’u (%12,7) eylem haberler, 424’ü (%77,1) söylem haberler, 19’u (%3,5) eylem-söylem haberler ve bunların dışında kalanların 33’ü (%6,1) diğer haberlerdir. Eylem haberler Ufuk TV’de 13 (%9,5), Güneş TV’de 17 (%12,2), TV Malatya’da 24 (%16,3) ve ER TV’de 15 (%11,3) kez yayınlanmıştır. Söylem haberler Ufuk TV’de 105 (%83,3), Güneş TV’de Olayın Oluş Biçimi
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Eylem 13 9,5 17 12,2 24 16,3 15 11,3 69 12,7 Söylem 105 83,3 98 70,5 109 73,5 112 84,2 424 77,1 Eylem-Söylem 2 1,6 8 5,8 6 4,1 3 2,3 19 3,5 Diğer 6 4,8 16 11,5 8 5,4 3 2,3 33 6,1 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
98 (%70,5), TV Malatya’da 109 (%73,5) ve ER TV’de 112 (%84,2) kez görülmüştür. Eylem-söylem haberler Ufuk TV’de 2 (%1,6), Güneş TV’de 8 (%5,8), TV Malatya’da 6 (%4,1) ve ER TV’de 3 (%2,3) kez yer almıştır. Diğer haberler ise Ufuk TV’de 6 (%4,8), Güneş TV’de 16(%11,5), TV Malatya’da 8 (%5,4) ve ER TV’de 3 (%2,3) kez yayınlanmıştır. Söylem haberler en fazla ER TV’de görülmüştür. Malatya’daki yerel kanallarda en fazla söylem haberlerin yer aldığı tespit edilmiştir. Kanalların haber bültenlerinde en az eylem-söylem haberlerin oluşu dikkat çekmektedir.
Tablo 29. Kanallara Göre Haberin Düzenleme Biçimi
Tablo 29’da kanallara göre haberlerin düzenleme biçimi 7 kategoriye ayrılarak veriler ifade edilmiştir. Bulgulara göre kanalların ana haber bültenlerinde toplamda araştırma haberlere 1 kez (%0,2), derleme haberlere 3 kez (%0,6), tematik haberlere 24 kez (%4,4), olay haberlere 48 kez (%8,8), olgusal haberlere 9 kez (%1,7) ve diğer haberlere 460 kez (%84,4) yer verilmiştir. Bir konun üzerine gidilerek aydınlatılması hedeflenen dosya haberleri dört yerel televizyonda da hiç yayınlanmamıştır. Araştırma haberleri sadece ER TV’de 1 kez (%0,8) yer almıştır. Derleme haberleri de sadece Güneş TV’de (1 haber %0,7) ve ER TV’de (2 haber %1,5) görülmüştür. Malatya’daki kanalların ana haber bültenlerinde en fazla (460 haber %84,4) diğer haberlerin olduğu gözlemlenmektedir. Yerel kanallarda diğer haberlerden sonra en fazla yayınlanan (48 Haberin Düzenleme Biçimi
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
f % f % f % f % F % Araştırma 0 0 0 0 0 0 1 0,8 1 0,2 Derleme 0 0 1 0,7 0 0 2 1,5 3 0,6 Tematik 4 3,2 3 2,2 11 7,5 6 4,5 24 4,4 Olay 10 7,9 14 10,1 18 12,2 6 4,5 48 8,8 Olgusal 1 0,8 1 0,7 6 4,1 1 0,8 9 1,7 Dosya 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Diğer 111 88,1 120 86,3 112 76,2 117 88,0 460 84,4 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
haber %8,8) olay haberlerdir. Olay haberleri izleyicinin dikkatini çekme açısından oldukça etkilidir. Olay haberleri de en fazla 18 haber sayısı ile TV Malatya’da yer almıştır.
Tablo 30. Kanallara Göre Haberin Amacı
Amaçlarına göre haberler Tablo 30’da elde edilen veriler ışığında incelenmiştir. Bulgulara göre izleyicinin ilgisini çekmeye ve etkilemeye yönelik haberlerin sayısı 65 (%11,9), bilgi ağırlıklı haberle 188 (%34,6), fikir ağırlıklı haberler 268 (%49,1), yönlendirici haberler 3 (%0,6)ve talimat verici haberler 21’dir (%3,9). İlgi çekmeye ve etkilemeye yönelik haberler Ufuk TV’de 14 kez (%10,3), Güneş TV’de 14 kez (%10,1), TV Malatya’da 29 kez (%19,7) ve ER TV’de 9 kez (%6,8) görülmüştür. Bilgi ağırlıklı haberler Ufuk TV’de 30 kez (%37,3), Güneş TV’de 30 kez (%21,6), TV Malatya’da 58 kez (%38,8) ve ER TV’de 53 kez (%39,8) yer almıştır. Fikir ağırlıklı haberler Ufuk TV’de 87 kez (%49,2), Güneş TV’de 86 kez (%61,9), TV Malatya’da 52 kez (%35,4) ve ER TV’de 67 kez (%50,4) yayınlanmıştır. Yönlendirici haberler TV Malatya’da 3 kez (%2,0) yer alırken Ufuk, Güneş TV ve ER TV’de yer almamıştır. Talimat verici haberler Ufuk TV’de 8 kez (%3,2), Güneş TV’de 9 kez (%0,7), TV Malatya’da 5 kez (%3,4) ve ER TV’de 4 kez (%3,0) görülmüştür. Yerel kanalların haber bültenlerinde en fazla fikir ağırlıklı haberlerin yayınlandığı dikkat çekmektedir. Fikir ağırlıklı haberlerden sonra haberlerin amacının en fazla bilgi ağırlıklı olduğu tespit edilmiştir. Yönlendirici haberlerin ise kanallarda en az yayınlandığı görülmüştür.
Haberin Amacı
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % İlgi çekme 14 10,3 14 10,1 29 19,7 9 6,8 65 11,9 Bilgi ağırlıklı 30 37,3 30 21,6 58 38,8 53 39,8 188 34,6 Fikir ağırlıklı 87 49,2 86 61,9 52 35,4 67 50,4 268 49,2 Yönlendirici 0 0 0 0 3 2,0 0 0 3 0,6 Talimat verici 8 3,2 9 0,7 5 3,4 4 3,0 21 3,9 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Tablo 31. Kanallara Göre Siyasi Parti Haberlerinin Dağılımı
Siyasi partilerin kanallara göre dağılımları Tablo 31’de gösterilmiştir. Malatya’daki yerel kanalların haber bültenlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi 98 kez (%68,1), Cumhuriyet Halk Partisi 33 kez (%22,9), Milliyetçi Hareket Partisi 10 kez (%6,9), Barış ve Demokrasi Partisi 1 kez (%0,7), diğer partiler 2 kez (%1,4) yayınlanmıştır. Kanallarda 545 haberden sadece 144’ü partilerle ilgilidir. Partilerle ilgili haberler toplamda Ufuk TV’de 36, Güneş TV’de 30, TV Malatya’da 47 ve ER TV’de 31’dir. Bu verilere göre partilerle ilgili haberler en fazla TV Malatya’da yayınlanmıştır. Adalet ve Kalkınma Partisi ile ilgili haberler Ufuk TV’de 25 kez (%69,4), Güneş TV’de 21 kez (%70,0), TV Malatya’da 29 kez (%61,7) ve ER TV’de 23 kez (%17,3) yer almıştır. Cumhuriyet Halk Partisi ile ilgili haberler Ufuk TV’de 9 kez (%25,0), Güneş TV’de 7 kez (%23,3), TV Malatya’da 13 kez (%27,7) ve ER TV’de 4 kez (%3,3) yayınlanmıştır. Milliyetçi Hareket Partisi ile ilgili haberler Ufuk TV’de 2 kez (%5,6), TV Malatya’da 4 kez (%8,5) ve ER TV’de 4 kez (%3,0) yayınlanırken Güneş TV’de yayınlanmamıştır. Barış ve Demokrasi Partisi ile ilgili haber sadece 1 kez olmak üzere Güneş TV’de yayınlanmıştır. Diğer partilerle ilgili haberler Güneş TV’de 1 kez (%3,3) ve TV Malatya’da 1 kez (%2,1) yayınlanırken Ufuk TV ve ER TV bültenlerinde yayınlanmamıştır. Yerel kanallarda en fazla haberlerinin yayınlandığı parti Adalet ve Kalkınma Partisi olmuştur. Adalet ve Kalkınma Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi haberleri en fazla TV Malatya’nın ana haber bülteninde yer almıştır. Haberlerinin en az yayınlandığı parti ise Barış ve Demokrasi Partisi olmuştur.
Parti
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % AKP 25 69,4 21 70,0 29 61,7 23 17,3 98 68,1 CHP 9 25,0 7 23,3 13 27,7 4 3,0 33 22,9 MHP 2 5,6 0 0 4 8,5 4 3,0 10 6,9 BDP 0 0 1 3,3 0 0 0 0 1 0,7 Diğer 0 0 1 3,3 1 2,1 0 0 2 1,4 Toplam 36 100,0 30 100,0 47 100,0 31 100,0 144 100,0
Tablo 32. Kanallara Göre Haberde Reklam Unsuru
Malatya’daki yerel televizyonlarda reklam konularının yayınlanma sıklığı Tablo 32’de gösterilmiştir. 4 televizyon kanalının ana haber bültenlerindeki haberlerde 15 kez (%2,8) reklam unsuruna rastlanmıştır. 14 günlük kayıt dönemi süresince yayınlanan 545 haberden reklam unsuru olmayan haberlerin sayısı 530’dır (%97,3). Ufuk TV’de 2 kez (%1,6), Güneş TV’de 4 kez (%2,9), TV Malatya’da 5 kez (%3,4) ve ER TV’de 3 kez (%2,3) reklam unsuru olan haberin yayınladığı görülmüştür. Ufuk TV’de 124 (%97,9), Güneş TV’de 135 (%97,1), TV Malatya’da 142 (%96,6) ve ER TV’de 130 (%97,7) reklam unsuru olmayan haber yer almıştır. Reklam unsurlu haberlerin en fazla yayınlandığı kanal TV Malatya’dır.
Tablo 33. Kanallara Göre Habere Konu Olan Reklam Unsuru
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F %
Var 2 1,6 4 2,9 5 3,4 3 2,3 15 2,8
Yok 124 97,9 135 97,1 142 96,6 130 97,7 530 97,3
Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Habere Konu Olan
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Kişi 28 22,2 24 17,3 41 27,9 61 45,9 154 28,3 Kurum 55 43,7 60 43,2 53 36,1 16 12,0 184 33,8 Grup 13 10,3 9 6,5 2 1,4 21 15,8 45 8,3 Diğer 30 23,8 46 33,1 51 34,7 35 29,3 162 29,7 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Tablo 33’te habere konu olanlar dört kategoriye ayrılarak incelenmiştir. Kanalların ana haber bültenlerinin büyük çoğunluğunu (184 haber %33,8) kurum haberlerinin oluşturduğu tespit edilmiştir. Grup ise kanallara en az (45 haber %15,8) konu olan haberlerdir. Ufuk TV’nin 28 (%22,2), Güneş TV’nin 24 (%17,3), TV Malatya’nın 41 (%27,9) ve ER TV’nin 61 (%45,9) haberine konu olanlar kişidir. Kurum haberlerinin sayısı ise Ufuk TV’de 55 (%43,7), Güneş TV’de 60 (%43,2), TV Malatya’da 53 (%36,1) ve ER TV’de 16’dır (%12,0). Grup haberlerinin sayısı ise Ufuk TV’de 13 (%10,3), Güneş TV’de 9 (%6,5), TV Malatya’da 2 (%1,4) ve ER TV’de 21’dır (%15,8). Diğer haberlerin sayısı ise Ufuk TV’de 30 (%23,8), Güneş TV’de 46 (%33,1), TV Malatya’da 51 (%34,7) ve ER TV’de 35’dır (%29,3). Kurum haberlerinin en fazla yayınlandığı kanal Güneş TV olmuştur.
Tablo 34. Kanallara Göre Haberde Yorum
Haberde yorumun var olup olmadığına ilişkin veriler Tablo 34’te yer almaktadır. Malatya’daki yerel kanalların ana haber bültenlerindeki 133 (%24,4) haberinde yorum olduğu 412 (%75,6) haberinde ise yorum olmadığı tespit edilmiştir. Ufuk TV’nin 31 (%24,6), Güneş TV’nin 31 (%22,3), TV Malatya’nın 38 (%25,9) ve ER TV’nin 33 (%24,8) haberinde yorum bulunmuştur. Bu veriler haberlerde yorumun en fazla kanalın TV Malatya’da olduğunu göstermektedir. Ufuk TV’nin 95 (%75,4), Güneş TV’nin 108 (%77,7), TV Malatya’nın 109 (%74,1) ve ER TV’nin 100 (%24,8) haberinde yorum bulunmamıştır.
Haberde Yorum
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F %
Var 31 24,6 31 22,3 38 25,9 33 24,8 133 24,4 Yok 95 75,4 108 77,7 109 74,1 100 75,2 412 75,6 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Tablo 35. Kanallara Göre Haberde Taraflılık
Kanallara göre haberde taraflılığın olup olmadığına dair veriler Tablo 35’de gösterilmektedir. İki haftalık kayıt döneminde yayınlanan haberlerin 69’unde (%12,7) taraflılık var iken 476’sında (%87,3) taraflılık yoktur. Ufuk TV’nin 15 (%11,9), Güneş TV’nin 19 (%13,7), TV Malatya’nın 19 (%12,9) ve ER TV’nin 16 (%12,0) haberinde taraflılık olduğu tespit edilmiştir. Ufuk TV’nin 111 (%88,1), Güneş TV’nin 120 (%86,3), TV Malatya’nın 128 (%87,1) ve ER TV’nin 117 (%12,0) haberinde taraflılık bulunmamıştır. Haberlerin büyük çoğunluğunda (476 haber %87,3) taraflılığın olmadığı belirlenmiştir.
Tablo 36. Kanallara Göre Haberde Yönlendirme Haberde Taraflılık
Kanallar
Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F % Var 15 11,9 19 13,7 19 12,9 16 12,0 69 12,7 Yok 111 88,1 120 86,3 128 87,1 117 88,8 476 87,3 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0 Haberde Yönlendirme Kanallar Toplam
Ufuk Güneş Malatya Er
F % f % f % f % F %
Var/Olumlu 11 8,7 15 10,8 18 12,2 8 6,0 52 9,5
Var/Olumsuz 3 2,4 2 1,4 6 4,1 3 2,3 14 2,6
Yok 112 88,9 122 87,8 123 83,7 122 91,7 478 87,9 Toplam 126 100,0 139 100,0 147 100,0 133 100,0 545 100,0
Yerel televizyonlarının ana haber bültenlerinde yönlendirmenin olup olmadığına ilişkin bulgular Tablo 36’da verilmiştir. Veriler incelendiğinde kanallarda yayınlanan 545 haberden yönlendirmenin var/olumlu olduğu haberlerin sayısı 52(%9,5), var/olumsuz olduğu 14 (%2,6) ve yönlendirmenin olmadığı haber sayısı 478’dir (%87,9). Ufuk TV’nin 11 (%8,7), Güneş TV’nin 15 (%10,8), TV Malatya’nın 18 (%12,2) ve Er TV’nin 8 (%6,0) haberinde yönlendirmenin var/olumlu şeklinde olduğu görülmektedir. Ufuk TV’nin 3 (%2,4), Güneş TV’nin 2 (%1,4), TV Malatya’nın 6 (%4,1) ve Er TV’nin 3 (%2,3) haberinde yönlendirme var/olumsuzdur. Ufuk TV’nin 112 (%88,9), Güneş TV’nin 122 (%87,9), TV Malatya’nın 123 (%83,7) ve Er TV’nin 122 (%91,7) haberinde yönlendirme yoktur. Haberinde en fazla yönlendirmenin olduğu kanal TV Malatya iken en az olduğu ise ER TV’dir. Haberlerin büyük çoğunluğunda (478 haber (%87,9) yönlendirmenin olmadığı tespit edilmiştir.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Bu araştırmada yerel kanalların haber bültenlerinin içerik açısından incelenerek değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışmanın kuramsal kısmında televizyon haberi, haberin öğeleri, haber kaynakları, haber değeri, televizyon haberinin teknik yapım ve yayın süreci, yerel medyanın önemi, yerel medyanın görev ve işlevleri, yerel televizyonların sorunları, yerel televizyon haberciliği ve yerel televizyon haber türleri konularına değinilmiştir. Araştırmanın uygulama kısmında Elazığ ve Malatya illerinde yayın yapan kanalların haberleri içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre kanalların yerel televizyon haberciliğinin işlevlerini yerine getirip getirmediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Elazığ’da yayın yapan 2 yerel televizyon ve Malatya’da yayın yapan 4 yerel televizyonunun her birinin kendine özgü yayın politikaları olmasına rağmen özellikle yerel haberlerin izleyiciye ulaşması noktasındaki haber yayın anlayışları net çizgilerle birbirlerinden ayrılmamaktadır.
Araştırmada her kanalın yayınladığı haber sayısının farklı olduğu görülmüştür. 14 günlük süre içerisinde Elazığ’da yayın yapan Kanal E, haber sayısı en fazla olan televizyon olmuştur. Çalışmanın uygulama bölümünde ele alınan haberlerin sırası kanallara göre değişkenlik göstermektedir. Zaman zaman aynı haberin kanallarda farklı sıralarda olduğu gözlemlenmiştir. Bu tespit haberin içeriğinin yanı sıra kanalların yayın anlayışlarının da haber sıralamasının üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Elazığ ve Malatya’daki haberlerin sürelerinde de farklılıklar bulunmaktadır. Bazı kanallar haberlerini uzun tutarken bazı kanallar ise kısa tutmaktadır. Gündemin yoğunluğuna göre de haber süreleri değişkenlik göstermiştir. Hafta sonları haber sayısının az olmasıyla birlikte haber bültenlerinin süresinin düştüğü tespit edilmiştir. Genel olarak bakıldığında haberlerin süresi ortalama 91-180 saniye aralığında olmuştur. Kanalların haber kaynaklarını çoğunlukta birincil kaynakların açıklamaları oluşturmuştur. Toplumun sorunlarını veya şehri ilgilendiren konuları gün yüzüne çıkarma adına özel haberler oldukça önemli bir yapıya sahiptir. Özel haberler sağlık, eğitim ve gıda gibi çeşitli konular hakkında uzmanların görüşlerinin alınarak hazırlandığı haberler olabilmektedir. Özel haberde her hangi bir konu üzerinde yerel halka mikrofon uzatılarak görüşler alınabilmektedir. Bu anlamda özel haber yayınlandığı kanalın imkânları ve ele aldığı konular bakımından farklılık gösterebilmektedir. Kanalların genellikle özel haberlere gündemin az olduğu günlerde başvurdukları dikkat
çekmektedir. Özel haberin en fazla yer aldığı kanal TV Malatya olmuştur. İncelenen 6 televizyon içerisinde sadece Güneş TV’de 1 kere olmak üzere ajans haberinin yayınlanmış olması oldukça dikkat çekicidir. Çünkü gerek Elazığ ve gerekse Malatya’da olsun birçok haber ajansı bulunmaktadır. Bütün kanalların haber türünü beklenildiği gibi ağırlıklı olarak yerel haberler oluşturmuştur. Ulusal ve dünya haberler ise haber sayısı ve süresi açısından ikinci planda kalmıştır. Böylece kanalların gündeminin büyük çoğunluğunu yerel haberlerin oluşturması kanalların yerellik işlevlerini yerine getirmesi açısından önemli bir durumdur. Kanalların haber içeriklerinin büyük çoğunluğunun açıklama olduğu görülmüştür. İddia ve tanıtım haberleri ise oldukça az yayınlanmıştır. Çalışmanın önemli araştırma sorularından biri olan haber konularının kullanım sıklığına bakıldığında en fazla politik haberlerin yayınlandığı görülmektedir. Bu haberlerin önemli bir bölümünün yerel siyasetle ilgili gelişmeler olduğu gözlenmektedir. Yerel televizyonların ana haber bültenlerinde en az yer verdikleri konular arasında ekonomi, tarım, kültür/sanat ve magazin haberleri vardır. Çalışmada birincil kaynak açıklamalarına dayanan bazı önemli uyarı haberleri (elektrik ve su kesintisi vb.) kentin ve vatandaşın sorunları kategorisinde değerlendirilmiştir. Veriler incelendiğinde Elazığ ve Malatya illerindeki yerel televizyonların tamamının o