TUTMOSİS’İN NUBYA SEFERİ’Nİ ANLATAN YAZIT

Yazıt, II. Tutmosis’e ait, Elefantin’den Philae’ye giden eski bir yol kenarında kaya üzerine hiyerogliflerle ka-zınmıştır. Kralın saltanatının ilk yılına (MÖ 1492) tarihlenir. Yazıtın başlangıcında kralların isimleri ve lakapları sıralanır. Tutmosis’in Kuzey Delta ve deniz kı-yısı, Yukarı ve Aşağı Mısır, Nubya ve Sina, Suriye’yi de içine alan doğu çölleri, Fenkhu toprakları ve Hartum’un güneyine uzanan ülkeler üzerindeki hâkimiyeti vurgu-lanır. Ardından gelen bölümlerde şunlar söylenir:

“Haberci içeri geldi, Kral Hazretlerini selamladı ve şun-ları dedi: Kuş’un (Kuzey Nubya) kötü halkı isyanda. İki diyarın efendisinin (Mısır Kralının) halkı ona düşman olmuştur ve savaşmaya başlamıştır. [Nubyadaki] Mısır-lılar, Babanız [I.] Tutmosis, güneydeki ve Doğu çölünde-ki kabileleri durdurmak için inşa ettiği kalenin sığına-ğından sığırlarını aşağı sürüyorlar.”

“Kral Hazretleri bu sözleri duyduğu zaman tıpkı bir panter (ya da leopar) gibi öfkelendi ve dedi ki; ‘Beni se-ven Ra ve Babam, Tanrıların Kralı, iki diyarın tahtının efendisi Amon üzerine yemin ederim ki içlerinde canlı tek bir adam bırakmayacağım.”

“Daha sonra Kral Hazretleri, İki Diyarın Efendisi’ne karşı ayaklanmış ve kral hazretlerinin yönetiminden memnun olmayanları devirmek için bir askeri birliği Nubya’ya yolladı. Bu onun ilk savaşıydı. Kral Hazretleri-nin askerleri Kuş’un sefil topraklarına vardılar. Aldıkları emre bağlı olarak askerler, hizmetkârlar eşliğinde kralın bulunduğu yere götürülen sefil Kuş Prensi’nin oğlu ha-riç canlı hiçbir adam bırakmadılar. Kral tahtına otur-du. Askerleri yakaladıkları esirleri ona getirdiklerinde esirler iyi tanrının ayakları altına bırakıldılar. Toprak-ları eskiden olduğu gibi bağımlı duruma geri getirildi.

İnsanlar sevindiler ve liderleri memnun oldu. İki Diya-rın Efendisi’ne övgüler yağdırdılar ve Tanrıyı ilahi iyi-liğinden ötürü yücelttiler. Bunun meydana gelişindeki neden, kral hazretlerinin, babası Amon’un başlangıçtan bu yana Mısır’ın tüm krallarından daha çok sevilmiş olan, taçları şanlı, Güney ve Kuzey’in Kralı, Aakhepe-renra, Ra’nın oğlu, tıpkı Ra gibi ebedi yaşam, süreklilik ve huzur bahşedilen, II. Tutmosis’in cesaretiydi” (Wallis Budge, 2008, 136-137).

1. b Yanıtınız yanlışsa “Coğrafi Koşullar” bölümü-nü yeniden gözden geçiriniz.

2. c Yanıtınız yanlışsa “Erken Devir” bölümünü ye-niden gözden geçiriniz.

3. b Yanıtınız yanlışsa “Eski Krallık Dönemi” bölü-münü yeniden gözden geçiriniz.

4. c Yanıtınız yanlışsa “İkinci Ara Dönem” bölümü-nü yeniden gözden geçiriniz.

5. a Yanıtınız yanlışsa “Yeni Krallık” bölümünü ye-niden gözden geçiriniz.

6. b Yanıtınız yanlışsa “Özet” bölümünü yeniden gözden geçiriniz.

7. d Yanıtınız yanlışsa “Orta Krallık” bölümünü ye-niden gözden geçiriniz.

8. e Yanıtınız yanlışsa “Yeni Krallık” bölümünü ye-niden gözden geçiriniz.

9. b Yanıtınız yanlışsa “Yeni Krallık” bölümünü ye-niden gözden geçiriniz.

10. b Yanıtınız yanlışsa “Geç Dönem” bölümünü ye-niden gözden geçiriniz.

Sıra Sizde Yanıt Anahtarı

Sıra Sizde 1

Eski Mısır’da mevsimler, bölgeye hayat veren, yaşamın kaynağını oluşturan ve getirdiği alüvyonlarla bereket-li tarım alanları oluşturan Nil Nehri’nin taşkınlarına göre belirlenmişti. Eski Mısır takviminde üç mevsim bulunmaktaydı. Nehrin mayıs ayında yükselmeye baş-layıp, temmuzdan ekime kadar vadi üzerinden aktığı mevsime “Taşkın (akhet)” mevsimi denirdi. Kasımın başında suların çekilmesi sonucu, nehrin yavaş yavaş yatağına çekilmesiyle, nehir yatağının iki yanına bi-riken milli toprakta ekim faaliyetlerinin yapılabildiği mevsime “Ekim (peret)” denirdi. Marttan hazirana ka-darki dönem ise “Hasat (shemu)” mevsimiydi.

Sıra Sizde 2

Erken Dönemde Eski Mısır’daki gelişmeler:

1. Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır Krallıklarının birleşti-rilmiş ve merkezî devlet oluşturulmuştur,

2. 1. ve 2. sülalenin krallarının saltanat sürdüğü Erken Dönem’in sonlarında Mısır’ın sınırları güneyde Bi-rinci Çağlayan’a kadar uzanmıştır,

3. Mısır’da yüzyıllar boyunca kullanılacak merkezi yö-netim sistemi, bir başka deyişle krallık sistemi oluş-turulmuştur,

4. Hiyeroglif yazı yaygın olarak kullanılmaya başla-mıştır.

Sıra Sizde 3

MÖ 1700’lerden sonra Suriye üzerinden Mısır’a gi-ren Hurri kökenli toplumlar Delta Bölgesi’ne egemen olmuşlar ve 15. Sülale’yi oluşturmuşlardır. Böylece Mısır’da ilk defa yabancılardan oluşan bir sülale ege-menliği kurulmuştur. Bu yeni sülale Memfis’i ele geçi-rerek, Doğu Deltası’nda kendi başkentleri olan Avaris’i kurmuştur. Mısır’ın tanrılarından Seth ile özdeşleştir-dikleri tanrıları Baal için bir tapınak inşa etmişlerdir.

15. Sülale’yi oluşturan Hiksos kralları tüm Mısır’a ve Filistin’in sınır bölgelerine egemen olmuşlardır.

15. ve 17. sülaleler arası “İkinci Ara Dönem (MÖ 1640-1532)” olarak adlandırılır. Hiksoslar, Mısır kültürünü hemen benimsediler. Bunun yanında Mısır’a gelirken beraberlerinde koşumlu atların çektiği savaş arabala-rından oluşan birlikleri, çeşitli maddelerden yapılmış ayrı ayrı parçalardan oluşan güçlü bir yay, yeni kılıç çeşitleri ve diğer silah çeşitleri getirdiler. Hiksoslar

Dönemi’nde Mısır bir kültürel zenginlik yaşamasına rağmen Mısırlılar, dışarıdan gelen bu istilaya alışa-mamışlar ve Hiksosları hiç benimseyememişlerdi. 17.

Sülale’den Ahmose (MÖ 1550-1525) MÖ 1532 de Hik-sosları yenerek Filistin’e sürmüştür.

Sıra Sizde 4

Yeni Krallık Dönemi’nde tahta geçen kadın firavun Hatşepsut’tur. Üvey oğlu III. Tutmosis (MÖ 1479-1425) tahta çıktığında çok küçük olduğu için, Kraliçe Hatşepsut, I. Tutmosis’in gerçek vârisi olduğunu iddia ederek tahta geçti (MÖ 1473-1458). Onun zamanında Mısır başarılı ve istikrarlı bir dönem yaşadı.

Yararlanılan Kaynaklar

Baines, J. - J. Malek (1986). Eski Mısır, (Çev. Z. Aruoba - O. Aruoba), İstanbul.

Desplancques, S. (2006). Antik Mısır, (Çev. I. Yerbuz), Ankara.

Freeman, C. (2003). Mısır, Yunan ve Roma, Antik Akdeniz Uygarlıkları, (Çev. S. K. Angı), Ankara.

Hornung, E. (2004a). Ana Hatlarıyla Mısır Tarihi, (Çev. Z. Akarsu Yılmazer), İstanbul.

Hornung, E. (2004b). Mısırbilime Giriş, (Çev. Z.

Akarsu Yılmazer), İstanbul.

İnan, A. (1987). Eski Mısır Tarih ve Medeniyeti, Ankara.

Kuhrt, A.(2009). Eskiçağ’da Yakındoğu, Cilt I, İstanbul.

Schulz, R.-M. Seidel (2004) Egypt. The World of the Pharaohs, Germany.

Vercoutter, J. (2003). Eski Mısır, (Çev. E. Çaykara), İstanbul.

Wallis Budge, E.A. (2008). Antik Mısır Edebiyatı, Yazınsal Metinler, İzmir.

8 Amaçlarımız

Bu üniteyi tamamladıktan sonra;

Eski Mısır’ın yazısı, edebiyatı ve bilimini açıklayabilecek,

Eski Mısır’ın devlet örgütünün işleyişini ve toplum yapısını açıklayabilecek, Eski Mısır dini ve ölü gömme geleneklerini açıklayabilecek,

Günümüze ulaşan Eski Mısır kalıntılarının genel özelliklerini tanımlayabile-ceksiniz.

Anahtar Kavramlar

• Krallar Vadisi

• Hiyeroglif Yazı

• Takvim

• Piramitler

• Mumyalama

İçindekiler

 

 

Eski Mezopotamya ve Mısır

Tarihi Eski Mısır Uygarlığı

• GİRİŞ: KAYNAKLAR

• DEVLET YÖNETİMİ VE TOPLUMSAL

• BİLİM, MİMARİ VE SANATYAPI

ESKİ MEZOPOTAMYA VE MISIR TARİHİ

GİRİŞ: KAYNAKLAR

Mısır tarihi, MÖ 3000 yılı civarında ortaya çıkan yazılı belgeler yanında zengin arkeolojik buluntulara dayanılarak yazılmaktadır. Yazı geleneği, değişik yazı tür-leri ve yazı malzemetür-leri bu bölümde, arkeolojik malzemenin büyük bölümünü oluşturan tapınaklar ve mezar anıtları ise ilgili başlıklar altındaki gelecek bölüm-lerde ele alınmaktadır.