Turizm Arz ve Talebi

2013 yılı itibarıyla TR83 Bölgesinde 12 adet Turizm İşletme Belgeli tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam oda sayısı 1,279, yatak sayısı ise 2,728’dir. Bu rakamlarla, TR83 Bölgesi, Türkiye genelindeki toplam turizm belgeli işletmelerden %1.1, toplam oda sayısından %0.9 ve toplam yatak kapasitesinden de %0.9 oranında pay almaktadır. TR83 Bölgesi’ndeki turizm işletme belgeli tesislerin %66.7’si, toplam oda sayısının %78.2’si ve toplam yatak kapasitesinin %76.8’i Samsun ilinde bulunmaktadır.

159 Tablo 89: TR83 Bölgesinde ve Türkiye’de Turizm Belgeli Tesisler (2013)

Turizm İşletme Belgeli Turizm yatırım Belgeli Toplam

Tesis

TR83 Bölgesi genelinde toplam 52 tesis turizm yatırım belgesi almıştır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi 4,642’dir. Yatırım belgeli tesislerin toplam yatak kapasitelerinin %44.2’si Samsun iline aittir. Samsun ilinde; il turizmine 634 otel odası kazandıracak olan 4 önemli otel inşaatı devam etmektedir.

Bölgede genel olarak 5 yıldızlı otel eksikliği bulunmaktadır. 2013 yılı sonu itibarıyla Bölgede, yalnızca biri Samsun biri Çorum olmak üzere iki adet 5 yıldızlı otel bulunmaktadır. Bölgede 5 yıldızlı otellerin de açılmasıyla bu alanda bir gelişme sağlanacağı düşünülmektedir²⁵.

2013 yılında TR83 Bölgesinde, 13,846’sı yabancı olmak üzere toplam 359,825 turist turizm belgeli bir konaklama tesisine gelmiş olup, 29,674’ü yabancılar tarafından olmak üzere toplam 498,211 geceleme yapılmıştır. Ortalama kalış süresi yabancılarda 2.1, yerli turistte ise 1.4 gecedir.

Tesislerdeki ortalama kalış süreleri, Türkiye ortalamalarının oldukça altındadır. Bölge genelinde konaklama tesislerinin doluluk oranına bakıldığında ise toplam doluluk oranının %32 olduğu görülmektedir. Bölge illerindeki turizm işletme belgeli tesislerin doluluk oranlarına bakıldığında;

Samsun’da %34.1, Tokat’ta %30.3, Çorum’da %28.8 ve Amasya’da %29.2 olduğu görülmektedir.

Bölge genelindeki tüm illerdeki turizm işletme belgeli otellerdeki doluluk oranları Türkiye ortalamasının bir hayli altındadır.

25 Orta Karadeniz Kalınma Ajansı, Mevcut Durum Analizi

160 Tablo 90: Turizm İşletme Belgeli Tesislerin Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2013)

Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Ortalama Kalış

(*): TR83 Bölgesi’ne ait doluluk oranı hesaplanırken, illerin bölge yatak kapasitesi içindeki ağırlığı dikkate alınarak illere ait doluluk oranlarının ortalaması alınmıştır.

Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

TR83 Bölgesi genelinde 183 Belediye Belgeli Tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam oda sayısı 3,935, yatak sayısı ise 8,541’dir. Bu rakamlarla, TR83 Bölgesi, Türkiye genelindeki toplam belediye belgeli konaklama tesislerinden yaklaşık olarak %2, toplam oda sayısından %1.8 ve toplam yatak kapasitesinden de %1.8 oranında pay almaktadır. TR83 Bölgesi’ndeki belediye belgeli tesislerin %42’si, toplam oda sayısının %38.6’sı ve toplam yatak kapasitesinin %37.9’u Samsun ilinde bulunmaktadır.

Tablo 91: TR83 Bölgesi ve Türkiye Genelinde Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri (2013)

Tesis Sayısı Oda Sayısı Yatak Kapasitesi belgeli bir konaklama tesisine gelmiş olup, 12,285’i yabancılar tarafından olmak üzere toplam 1,018,118 geceleme yapılmıştır. Ortalama kalış süresi yabancılarda 2.2, yerli turistte ise 1.7 gecedir. Bölge genelindeki ortalama kalış süresi, Türkiye ortalamasının oldukça altındadır. Bölge illeri bazında, Çorum dışında belediye belgeli otellerde ortalama kalış süreleri Türkiye

161 ortalamasının altındadır. Tesislerin Bölge genelindeki doluluk oranına bakıldığında ise toplam doluluk oranının %33,8 olduğu görülmektedir. Bölge illerindeki belediye belgeli tesislerin doluluk oranlarına bakıldığında; Samsun’da %43.6, Tokat’ta %25.7, Çorum’da %34.1 ve Amasya’da %20.6 olduğu görülmektedir. Bölge illerinden Samsun ve Çorum’daki belediye belgeli otellerin doluluk oranları Türkiye ortalamasının üzerindedir.

Tablo 92: Belediye Belgeli Tesislerin Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2013)

Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Ortalama Kalış

(Gün) Dol.

(*): TR83 Bölgesi’ne ait doluluk oranı hesaplanırken, illerin bölge yatak kapasitesi içindeki ağırlığı dikkate alınarak illere ait doluluk oranlarının ortalaması alınmıştır.

Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

TR83 Bölgesinde, tarım sektöründen sonra en büyük ekonomik potansiyel taşıyan sektör turizmdir. Bölge genelinde çok sayıda bakir alan bulunduğu gibi, mevcut turizm alanları da henüz olması gerektiği gibi kullanılamamaktadır.

Temmuz 2010 tarihinde Bölge geneli için OKA bünyesinde yapılan çalıştay sonuçları, TR83 Bölgesindeki Turizm Sektörüne ilişkin sorunlar ve sorunları gidermeye yönelik çözüm önerileri konusunda ayrıntılı bilgiler vermektedir.

TR83 Bölgesinde Turizm Sektörünün Sorunlarına İlişkin Tespitler:

 Turistik tesis ve konaklama tesisi sayısı ve dolayısıyla kapasite yetersizdir.

 Turizm hizmetlerinde kalite ve özellikle de donanımlı personel sorunu bulunmaktadır.

 Yurtiçi ve yurtdışı tanıtım eksikliği vardır.

 Bölgede turizm çeşitliliği sağlanamamıştır. Turistik materyaller yetersizdir.

 Turizmde, pratikten yola çıkarak plan ve program yapılmamaktadır.

 Bölgede kalınacak gün sayısını artırmaya yönelik programlar henüz yapılamamıştır.

162

 Halk, turizm konusunda yeterince bilinçli değildir.

 Mevcut turistik tesislerin altyapısı yetersizdir.

 Bölgedeki otel fiyatları pahalıdır.

 Çevre kirliliği turizmin ilerlemesi önündeki engellerden biridir.

 Turizm işletmeleriyle eğitim kurumları arasında kopukluk vardır.

 Karadeniz çevresindeki ülkelerle Bölge arasında gemi ile ulaşım ve doğrudan uçuş olanağı bulunmamaktadır.

TR83 Bölgesinde, turizm sektörünün tespit edilen sorunların çözümüne yönelik olarak, yine aynı çalışma ışığında aşağıdaki çözüm önerileri getirilmiştir. 2010 yılı itibarıyla yapılan çalışmanın sonuçları halen aynı şekilde geçerlidir.

TR83 Bölgesinde Turizm Sektörünün Sorunlarına Yönelik Çözüm Önerileri:

 Bölgedeki tesislerin sayısından çok kalitelerinin artırılmasına önem verilmesi,

 Gelen turistlerin sevdikleri veya tercih ettikleri turistik aktivitelerin belirlenmesi ve buna göre turistlerin geceleme sayılarının artırılmaya çalışılması,

 Turizm işletmeleriyle eğitim kurumları arasında iletişim sağlanması,

 Sektörde çalışan personel eğitimine özel önem verilmesi,

 Yurtiçi ve yurtdışı fuarlara Bölge illerinin birlikte katılması,

 Dört ili de kapsayan turistik turların hazırlanması,

 Turizmin sürdürülebilirliği adına Bölgedeki turizm değerlerinin korunması ve turizmin ekonomik ve sosyal katkıları konusunda halkın bilinçlendirilmesi,

 Turistik tesislerin yollarının ve tesislerdeki mevcut altyapı kalitesinin artırılması,

 Bölgedeki otel fiyatlarını makul düzeylere düşürecek çözümlerin ortaya konabilmesi,

 Alternatif turizm aktivitelerinin Bölgeye kazandırılması,

 TR83 Bölgesine gelebilecek ülke turistlerinin bilimsel çalışmalarla belirlenmesi ve bu ülkelere yönelik pazarlama çalışmaları yapılması,

 Bölgenin turistik ve kültürel özelliklerini yansıtan hediyelik ve hatıra eşya yapımının geliştirilmesi ve çeşitliliğinin artırılması,

 Turistik dokümanların ilgili kamu kurumlarından, turizme ilişkin özel kurumlardan ve turistik işletmelerden kolaylıkla temininin sağlanması,

163

 Yurtiçi ve yurtdışı gazete ve dergilerde; ulusal ve bölgesel televizyon kanallarında Bölgenin tanıtımının sağlanması,

 TR83 Bölgesi için, sürekli yenilenen iyi bir web sayfasının birkaç dilde hazırlanması,

 Bölgede yaşayanların, Bölge içerisinde dolaşımının teşvik edilmesi,

 Karadeniz’de sahili olan ülkelerle deniz taşımacılığının geliştirilmesi ve bu ülkelerle Bölge arasında direkt uçak seferleri konulması için çalışmaların yapılması.

TR83 Bölgesi genel olarak tarımsal faaliyetlerin başat olduğu bir bölgedir. Ancak son yıllarda Bölge genelinde tarım sektörünün ekonomiye katkı oranı giderek düşmekte, hizmetler sektörünün payı yükselmektedir. Her ne kadar halen gelir yaratma ve istihdam açısından Bölgedeki başat sektör tarım sektörü ise de, hizmetler sektörü içerisinde yer alan turizm sektörü Bölge genelinde istihdam olanağı sağlama ve gelir yaratma açısından ikinci derece öneme sahip bir sektör olarak ortaya çıkmaktadır. Yatırım, tüketim, istihdam, dışsatım ve kamu gelirleri gibi ekonomik boyutları olan turizmin, istihdam ve gelir yaratma etkisi, katma değerinin çok yüksek olması, alt ve üst yapı doğru yönetildiğinde çevreye olumlu etkileri nedeniyle önemli bir sektör konumuna gelmektedir.

Doğu Karadeniz Bölgesi için daha önceden hazırlanmış olan Rize-Trabzon-Giresun- Gümüşhane-Ordu Turizm Master Planı ile Artvin-Bayburt-Samsun Turizm Master Planları, T.C. Kalkınma Bakanlığı Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (DOKAP) tarafından bütünleştirilmektedir. DOKAP Projesi, dolaylı da olsa Orta Karadeniz Bölgesindeki turizmin geleceğini çok yakından ilgilendirmektedir. Doğu Karadeniz turizm faaliyetleri temel olarak bölgeyi bir baştan diğer başa gezen bir tur turizmi niteliğindedir. Doğu Karadeniz’e yönelik planlanan turizm faaliyetlerinin gerçekleşmesi, Orta Karadeniz’den bu bölgeye geçişi sağlayacak olan ulaşım olanaklarına bağımlı görünmektedir. Bölgeye batıdan girişler (Samsun) ile güneyden girişler (Amasya, Sivas, Erzurum Yolu) birbirleriyle mukayese edildiği zaman batı girişi birinci önceliği, güney girişleri ise ikinci önceliği oluşturmaktadır. Mevsim kısalığından sonra Bölgenin en önemli darboğazı ulaşım sorunudur. Özellikle bölgenin dağlık iç kesimlerinde büyük ulaşım sorunları nedeniyle Bölgeye gelen turistler günümüzde sadece Samsun üzerinden sahil yolunu kullanabilmektedirler. Gerek bölgeye gelen turistlere daha çok sayıda kaynak gösterebilmek ve Bölge gecelemesini yükseltmek, gerekse turizm gelirlerini mekâna daha homojen dağıtabilmek için Doğu Karadeniz dağlarında Doğu-Batı

164 istikametinde bağlantı sağlayabilecek ve asgari olarak yaz aylarında kullanıma açık bir bağlantının sağlanması zorunlu görünmektedir. Bu durum, diğer Orta Karadeniz illerinden de Doğu Karadeniz’e geçişi sağlayacak yeni yolların açılmasıyla aşılabilecektir. Yeni ulaşım yollarının ise, Doğu Karadeniz turizm destinasyonunda Orta Karadeniz illerine de yer verilmesi gereği ortaya çıkacaktır.

Orta ve Doğu Karadeniz’i ve Doğu Karadeniz yaylalarını birbirine bağlayacak olan Yeşil Yol Projesi, Turizm Master Planı çerçevesinde öne çıkan yayla ve turizm merkezlerini üst kottan birbirine bağlayan, başlangıcı Samsun ve bitişi Artvin Sarp sınır kapısı olan yoldur. Diğer adıyla ‘Yeşil Yolculuk Koridoru’ olan bu çalışmanın, Bölgenin doğal yapısını koruma koşulu ile yaklaşık 2,567 km. uzunluğunda olması planlanmıştır. 2013 yılında ‘Yeşil Yol’ kapsamında 310 km. yol yapım ve yenileme çalışmaları gerçekleştirilirken, 2014 yılında öngörülen çalışmalar devam etmektedir.

Özet olarak;

 TR83 Bölgesi, sahip olduğu tarihi, kültürel, jeolojik mirasları, doğal güzellikleri ve değerleri ile turizm faaliyetleri için oldukça zengin bir potansiyel taşımaktadır.

 Bölge turizm potansiyelleri değerlendirildiğinde, Bölge genelinde gelir artışının sağlanabileceği, ekonomik üretim ve çalışma alanlarının çeşitlendirilip zenginleştirebileceği, TR83 bölgesindeki gelişmişlik farklarının azaltılabileceği görülmektedir.

 Bölgenin turizm altyapısında önemli eksiklikler bulunmaktadır. En önemli eksiklikler;

konaklama tesislerinin nicelik ve nitelikleri, dinlenme ve eğlence merkezlerinin yetersizliği, kültürel varlıkların korunması ve nitelikli personel konusundadır.

 Bölgeye gelen turistlerin geceleme süreleri oldukça düşüktür. Turistlerin Bölgedeki geceleme sürelerini artıracak turizm çeşitliliğinin artırılması büyük önem taşımaktadır.

 Bölge turizm potansiyelinin kullanılabilmesindeki en önemli etkenler; Bölge genelinde turizm sektörüne yönelik farkındalığın artırılması, turizm çeşitliliğinin sağlanması, Bölgede doğal güzellikler ve tarihi değerler üzerinden cazip turistik destinasyonların çizilmesi ve en önemlisi de tanıtım faaliyetlerinin yeterince ve etkin bir şekilde yapılabilmesi olarak sıralanabilir.