Turist Özellikler

Bir destinasyona tatil, sağlık, kültür vb. amaçlarla gitmeyi düşünen turistlerin özellikleri onların hangi destinasyonu tercih edeceklerini de belirleyen önemli bir faktördür. Turistin istek ve beklentilerindeki değişim de turizm ürünlerini değiştirmekte ve şekillendirmektedir. Turistlerin sosyo-ekonomik özellikleri, turistin katılmayı düşündüğü etkinlikler, memnuniyet düzeyleri turist özelliklerini belirleyen unsurlardır (Pekyaman, 2008: 93).

Turizmde kişilik araştırmaları 1970’li yıllarda başlamıştır. Stanley Plog (1974) bu yıllarda kişilik özellikleri ve yaşam tercihlerini ilişkilendirmeyi amaçlayan bir ölçek geliştirmiştir. Plog, turistlerin biri psikomerkezciliği (psikosentrik); diğeri macera merkezciliği (allosentrik) gösteren iki uç arasına yerleştirilebileceğini kuramsal hale getirmiştir (Bir, 1999: 11).

Psikosentrikler; genel faaliyetlere katılan, uçmayı değil araba kullanmayı tercih eden, aşina oldukları destinasyonları tercih eden, aynı kültürden insanları sevenlerdir. Allosentrikler; maceracı, tek başına gezilere çıkan, yeni deneyimler arayan, keşfedilmemiş destinasyonları tercih eden, temel hizmetleri kabul eden, diğer kültürlerin insanlarını da sevenlerdir. İçe dönükler; sessiz, çekingen, dikkatli, kendi bilgileriyle yetinen, başkalarıyla tanışma fırsatı olmayan, çalışkan, yavaş, telaşı olmayan insanlardır. Dışa dönükler ise, heyecana düşkün, kaygısız, planlı hareket etmeyen, dışarı çıkmayı çok seven, yeni insanlarla tanışma hevesi olan kişilerdir (Jackson vd., 2001: 180).

Psikosentrik terimi kendini düşünen, bencilden türemiş ve anlamı ise kişinin küçük problemler hakkındaki düşünce ya da endişesini hayatının merkezine yerleştirmesidir. Bu tür insanların, duygularını pek dışa vurmama ve macera sevmeme eğilimleri vardır. Diğer taraftan Allosentrik ise allo kökünden türemiş, karakter açısından çeşitli anlamı taşımaktadır. Allosentrik kişiler ilgi alanları değişik aktivitelere yoğunlaşmıştır. Bu tür kişiler sempatik, cana yakın, kendine güvenen, büyük oranda maceracı ve hayatı yaşayarak öğrenmeye heveslidir (Goeldner ve Ritchie, 2002: 544).

Şekil 13: Turist Kişilik Tipleri

Kaynak: Jackson (2006: 182).

Psikosentrik ve Allosentriklerin kişilikleri ve seyahatle ilgili özellikleri Tablo 7’de verilerek İçe dönük ve dışa dönük kişiliklerin bu tabloda ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Bu iki farklı kişilik tipinin bir seyahatten beklentileri de değişeceği için destinasyonlar ve işletmeler, pazarlama faaliyetleri açısından hedef pazarlarını söz konusu ayrıma göre yaptıklarında daha başarılı olmaktadırlar. Dolayısıyla her destinasyonun her turiste uygun olduğunu düşünmek ve onları çekmeye çalışmak hata olmaktadır (Özdemir, 2007: 10).

Turist tipleri ve özellikleri konusunda yapılan çalışmalarda değişik turist özellikleriyle karşılaşılmaktadır. Ancak tüm turistleri kategorize etmek ve satın alma davranışlarını belirli özelliklere göre sınıflandırmak günümüzde oldukça güçtür. Çünkü tüketicilerin özellikleri zaman içinde sabit kalmayıp değişmektedir. Bu nedenle de destinasyon ve işletme yöneticileri, hedef kitlelerinin özelliklerini en iyi şekilde anlamaya uğraş göstermelidir.

Grup adamı

Gruba odaklı, arkadaş canlısı, toplulukla seyahat eder, kalabalığın olduğu ve turist çeken destinasyonları tercih eder.

Yönlendirmeli

Eşleriyle ya da yakın arkadaşlarıyla seyahat eder, titiz, dikkatli, hazırlıklı, tutucu, endişe etmemek için her şeyi önceden ayarlar.

Maceracı

Spontane yaşar, cesur, maceraperest, yenilikçi, kültürlere meraklı, arkadaşlarıyla seyahat eder, çok fazla yer gezerek sıkılmanın önüne geçer

İçe Dönük

Allosentrik

Psikosentrik

Dışa Dönük Kaşif

Nev’i şahsına münhasır, keşifçi, dağınık amaçlı, bilgisini artırma çabasında, kararlarını kendi veren, süreye bağımlılık yok, tenha destinasyonlar

Tablo 7: Psikosentrik ve Allosentriklerin Kişilikleri ve Seyahatle İlgili Özellikleri

Psikosentrikler Allosentrikler

Fikren engellenmiş Fikren meraklı

Az risk alan Makul risk alan

Gelirini saklar Harcanabilir gelirini kullanır Bilinen markaları kullanır Yeni ürünleri dener

Bölgeye bağlı Keşfeder/araştırır

Güçsüzlük hissine sahip Kontrolü kendinde hisseder Heyecan ve sinirlilik hakim Nispeten daha az endişeli Aktif olmayan yaşam tarzı İlgili / alakalı

Maceracı değil Maceracı

Güven eksikliği mevcut Kendine güvenen

Bildiği yerleri ziyaret eder Turistik olmayan mekanları tercih eder

Sıradan aktiviteleri tercih eder Başkalarından önce keşfetmekten ve yeni deneyimler edinmekten hoşlanırlar

Güneşi, eğlenmeyi ve rahatlamayı tercih ederler Yeni ve farklı destinasyonları tercih ederler Aktivitelere katılım seviyesi düşüktür Aktivitelere katılım seviyeleri yüksek Arabayla gidebilecekleri yerleri seçerler Uçakla gidebilecekleri yerleri tercih eder Turistik hizmetlerin geliştiği erleri tercih ederler

(otellerin çok olduğu, ailelere uygun restoranları, mağazaları vs)

Gezi konaklamaları modern veya zincir olmasına gerek olmayan fakat kaliteli ve yemekleri iyi olan, turistik çekiciliklerin az olduğu bölgeleri tercih ederler Aşina ortamları tercih ederler (hamburger standları,

eğlence mekanları vs)

Yabancı ve yeni kültürlerden insanlarla tanışmaktan hoşlanırlar

Her şeyin belirlendiği tatil paketlerini satın alırlar Seyahat programları basit şeyleri kapsar (ulaşım ve konaklama), esneklik ve özgürlük sağlar Daha az seyahat ederler Daha sık seyahat ederler

Gelirlerinin büyük kısmını maddesel ürünlere ayırır ve

ani alımlar yapar Gelirinin büyük kısmını seyahate harcarlar Başka ülkelerdeki olaylara fazla ilgi duymazlar İnsanlar ve dünya hakkında ilgili ve meraklıdırlar Naif, talepler çok olmayan, pasif turistlerdir Taleplerde bulunan, sofistike, aktif turistlerdir Rutin seyahatler isterler Seyahatlerinde anı yaşamayı severler

Yabancıların İngilizce konuşmalarını bekler Seyahate gitmeden önce yerel lisana ait birkaç cümle _öğrenirler Standart konaklama ve geleneksel (Amerikan) yemekler

isterler Az bilinen yerel otelleri ve restoranları ararlar Hediyelik eşyalar alırlar Yerel el emeği ürünleri alırlar

Aynı ya da benzer mekanlara dönmek isterler Her seyahat için farklı destinasyonlar isterler Kalabalıklardan hoşlanırlar Az sayıda insandan oluşan grupları tercih ederler Kaynak: Goeldner ve Ritchie (2002: 545).