TR83 Bölgesi’nde El Sanatları Kurslarına Katılan Kursiyerler

AraĢtırma kapsamında, veri toplamak için alan araĢtırmasının yapıldığı Kasım 2011 sonu itibarı ile TR83 Bölgesi‟ndeki illerde el sanatı kurslarına devam etmekte olan kursiyerlere de anket uygulanmıĢ ve ürettikleri ürünlerin analizi yapılmıĢtır (Konu ile ilgili ayrıntılı bilgi için Bkz. EK II).

Kursiyerlerden alınan cevaplara göre, tüm illerde makine nakıĢı en çok tercih edilen kurs niteliğindedir. Diğer kurslar ise ev mefruĢatı, dokuma sanatı, Türk süsleme sanatları, örgüler, ahĢap iĢleri ve ahĢap boyama, takı, Hitit örgü, kasnakta tutkallı damlatma iĢi gibi kurslardan oluĢmaktadır (Bkz. Kursiyer Anket Formu Analizi Tablo 1/ EK II-A) ġekil 13, Amasya, Çorum, Samsun, Tokat‟ta kursiyerlerin el sanatları kurslarında ürettikleri ürünlerin çeĢitlerini göstermektedir.

83 ġekil 13. TR83 BÖLGESĠ‟NDE KURSĠYERLERĠN TERCĠH ETTĠKLERĠ KURSLAR

0

Dokuma halı Ev Mefruşatı Örgüler Ahşap İşleri Diğer TOKAT SAMSUN ÇORUM AMASYA

Kursiyerlerin ürettikleri ürünlerin hammaddesi genellikle hayvansal ve bitkisel liftir ve teknik olarak da iĢleme tekniği en çok kullanılan tekniktir. Halk Eğitim Merkezleri Eğitici/Usta Öğreticilerinin belirttiği gibi, TR83 Bölgesi havza olduğu için geçmiĢinde bitkisel liflerle yapılan dokumalar ve dokuma zorunluluğu vardır (Sözgelimi, Kargı‟da geçmiĢte pamuk yetiĢtirilip Kargı dokumaları adı altında üretilen dokumalar bulunmaktadır).

Kursiyerlerin yaĢ dağılımına bakıldığında TR83 Bölgesi‟ndeki illerde kurslara devam etmekte olanlar çoğunlukla, istihdam yaratılması halinde aktif çalıĢabilecek 26 – 35 yaĢ grubu arasındadır (Tablo 30, ġekil 14) ve söz konusu yaĢ grubunda olup kurslara devam eden en fazla kursiyer Amasya‟dadır. Kurslara devam eden kitlenin çoğunluğunun kadınlardan oluĢtuğu düĢünüldüğünde ve 26 – 35 yaĢ arası grubun eğitim sürecini tamamlamıĢ, genellikle evli kadınlar olduğu değerlendirildiğinde, kurslara devam

84 etme gerekçelerinin sosyal ortama katılmak ve boĢ zamanlarını değerlendirmek olduğu söylenebilir.

Tablo 29. TR83 BÖLGESĠ‟NDEKĠ ĠLLERDE EL SANATLARI KURSĠYERLERĠNĠN YAġ DAĞILIMI

YaĢ Grubu TOPLAM AMASYA ÇORUM SAMSUN TOKAT Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %

-18 13 3,1 0,0 11 2,6 0,0 2 0,5

18 – 25 79 18,9 31 7,4 34 8,2 10 2,4 4 1,0

26- 35 132 31,7 90 21,6 11 2,6 17 4,1 14 3,4

36-45 121 29,0 23 5,5 27 6,5 32 7,7 39 9,4

46-55 62 14,9 7 1,7 14 3,4 40 9,6 1 0,2

56-65 23 5,5 12 2,9 5 1,2 6 1,4 0 0,0

Toplam 417 100,0 163 39,1 91 21,8 105 25,2 58 13,9

ġekil 14. TR83 BÖLGESĠ‟NDEKĠ ĠLLERDE EL SANATLARI KURSĠYERLERĠNĠN YAġ DAĞILIMI

TR83 Bölgesi‟nde el sanatları kurslarına devam etmekte olanların öğrenim durumları incelendiğinde; en yüksek oranda lise mezunlarının kurslara devam ettikleri, en az da üniversite mezunlarının kurslara katıldıkları görülmektedir

85 (ġekil 15). Bu durum, lise mezunlarının el sanatları eğitimi alıp pazara yönelik üretim yapma talebinin yüksek olduğu Ģeklinde yorumlanabilir.

ġekil 15. TR83 BÖLGESĠ‟NDEKĠ ĠLLERDE KURSLARA DEVAM ETMEKTE OLANLARIN ÖĞRENĠM DURUMLARI

TR83 Bölgesi‟nde el sanatları kurslarına devam etmekte olanların çoğu (% 98) kadındır (ġekil 16).

ġekil 16. TR83 BÖLGESĠ‟NDEKĠ ĠLLERDE KURSLARA DEVAM ETMEKTE OLANLARIN CĠNSĠYETE GÖRE DAĞILIMI

TR83 Bölgesi‟nde kurslara devam eden kursiyerlerin çoğu, haftada 30 saat gibi oldukça fazla zamanlarını kurslara ayırmaktadırlar (Tablo 30).

86 Tablo 30. TR83 BÖLGESĠ‟NDEKĠ EL SANATLARI KURSĠYERLERĠNĠN

HAFTALIK DEVAM SÜRELERĠ

Süre (Saat) Sayı % Süre Toplam %

3 1 0,3 3 0,03

4 1 0,3 4 0,04

5 2 0,5 10 0,11

6 12 3,1 72 0,78

8 8 2,0 64 0,69

10 18 4,6 180 1,95

12 38 9,7 456 4,94

14 19 4,9 266 2,88

15 6 1,5 90 0,97

16 39 10,0 624 6,76

20 46 11,8 920 9,97

21 5 1,3 105 1,14

24 2 0,5 48 0,52

25 8 2,0 200 2,17

28 3 0,8 84 0,91

30 94 24,0 2.820 30,55

35 55 14,1 1.925 20,85

40 34 8,7 1.360 14,73

Toplam 391 100,0 9.231 100,0

Kurslara katılanların çoğu (% 64), alacakları belgenin iĢ bulmalarında yardımcı olacağı beklentisi içindedirler (ġekil 17). Ancak, bu beklenti istihdam piyasasında karĢılığını bulamamaktadır.

ġekil 17. KURSĠYERLERĠN KURSLARA KATILMADA Ġġ ĠLE ĠLGĠLĠ BEKLENTĠLERĠ

87 Kurslara katılanların çoğu (% 86) kursa katıldıkları için bir ücret almamaktadırlar (ġekil 18). Geri kalanlar ise muhtemelen ĠġKUR tarafından ve/veya AB destekli düzenlenen ve gün baĢına ödeme yapılan nitelikteki kurslara devam etmektedirler.

ġekil 18. KURSĠYERLERĠN KURSLARDAN ÜCRET ALIP ALMADIKLARI

Kurslara devam edenlerin aldıkları ücret çoğunlukla (% 66) ürettikleri ürünler için ödenmektedir (ġekil 19).

ġekil 19. KURSĠYERLERE ÜCRET ÖDENME GEREKÇESĠ

Kursiyerler el sanatları ürünlerini üretirken en çok hammadde temininde güçlükle karĢılaĢmaktadırlar (% 45,3), bu sorunları yörede el sanatı üretimi yapanların hammadde temininde zorlanmaları, çalıĢma ortamlarının üretime elveriĢli olmaması (küçük alan, ısıtma güçlüğü, havalandırmaya müsait olmama vb.), yaptıkları ürünlerden (demir tozu, talaĢ yutmaları vb.) ve atölye ortamlarından dolayı sağlıklarının bozulması ve üretime devam edememeleri, sosyal güvencelerinin

88 bulunmaması veya sosyal güvenceleri olmasına rağmen ödeme güçlüğü içinde olmaları gibi sorunlar izlemektedir (ġekil 20).

ġekil 20. KURSĠYERLERĠN ÜRETĠMDE KARġILAġTIKLARI SORUNLAR

Kursiyerlerin ġekil 20‟de belirtilenlerin dıĢında üretimde karĢılaĢtıklarını belirttikleri “diğer sorunlar” ġekil 21‟de sunulmaktadır.

ġekil 21. KURSĠYERLERĠN ÜRETĠMDE KARġILAġTIKLARI “DĠĞER” SORUNLAR

ġekil 22‟de görüldüğü üzere, kursiyerler çoğunlukla devam ettikleri kursta ürettikleri ürünleri satma beklentisi ve/veya ileride üretim yapma düĢüncesi içindedirler. Ancak, sadece çeyiz amacı ile kursa devam edenlerin sayısı da oldukça yüksektir.

89 ġekil 22. KURSĠYERLERĠN ÜRÜNLERĠNĠ SATMA BEKLENTĠLERĠ

Kursa devam etme nedeni olarak yukarıda belirtilen nedenlerin dıĢında belirtilen “diğer” nedenler; dernek yararına, üretici bir bayan olmanın kendine güven sağlaması, ev bütçesine katkı, unutulmaya yüz tutmuĢ bir sanatın günyüzüne çıkmasına ve gelecek kuĢaklara aktarılmasına aracılık, kermese destek, çeyiz ve satıĢ, hobi olarak ifade edilmiĢtir.

Kursiyerlerin büyük bir bölümü ürünlerinin pazarlanmasında müĢterilere doğrudan satıĢı (% 49), sonra sırası ile özel günlerde, internet üzerinden, mağazalar aracılığı ile satıĢı tercih edeceklerini belirtmiĢlerdir (ġekil 23).

ġekil 23. KURSĠYERLERĠN ÜRÜNLERĠNĠ PAZARLAMA TERCĠHLERĠ

90 Kursiyerler ürettikleri ürünlerin en kolay olarak müĢterilere özel günlerde pazarlanacağını (% 43), daha sonra sırası ile doğrudan pazarlanacağını (% 30), internet üzerinden pazarlanacağını, mağazalar aracılığı ile pazarlanacağını düĢünmektedirler (ġekil 24).

ġekil 24. KURSĠYERLERĠN ÜRÜNLERĠNĠ PAZARLAMAYI DÜġÜNDÜKLERĠ YÖNTEMLER

Kursiyerler ürün tanıtımının en çok fuarlarda (% 35) yapılmasını, daha sonra sırası ile reklam yapılmasını, duyuru yapılmasını, broĢür hazırlanmasını ve afiĢ hazırlanmasını uygun bulduklarını belirtmiĢlerdir (ġekil 25).

ġekil 25. KURSĠYERLERĠN ÜRÜN TANITIMI TERCĠHLERĠ

91 Kursiyerler, eğitimini aldıkları ürünlere iliĢkin olarak, pazarlama (% 39), satıĢ (% 31) ve tanıtma (% 30) ile ilgili sorunlar yaĢayacaklarını düĢünmektedirler (ġekil 26).

ġekil 26. KURSĠYERLERĠN ÜRÜNLERĠN PAZARLANMASINDA YAġAYACAKLARINI DÜġÜNDÜKLERĠ SORUNLAR

Kursiyerlerin çoğunluğu (% 91) eğitimlerini aldıkları ürünlere iliĢkin pazar olanağı sağlanması durumunda üretime devam etmek istemektedirler (ġekil 27).

ġekil 27. KURSĠYERLERĠN ÜRETĠME DEVAM ETME ĠSTEKLERĠ

92 Kursiyerlerin çoğu (% 99) el sanatları ürünleri ile ilgili bir yurt dıĢı gezisine katılmamıĢtır (ġekil 28), ancak çoğu (% 97) bir yurt dıĢı gezisi gerçekleĢtirilmesi durumunda katılmayı düĢündüklerini belirtmiĢlerdir (ġekil 29).

ġekil 28. YURT DIġI ĠNCELEME ġekil 29. YURT DIġI ĠNCELEME

GEZĠSĠNE KATILIM GEZĠSĠNE KATILIM TALEBĠ

Kursiyerlerin büyük çoğunluğu (% 90) illerine gelen turistlerin tur programı kapsamında el sanatı üretim atölyelerini gezmelerinin uygun olacağını belirtmektedirler (ġekil 30).

ġekil 30. KURSĠYERLERĠN TUR PROGRAMINDA ATÖLYE GEZĠSĠNE ĠLĠġKĠN DÜġÜNCELERĠ

93 Kursiyerlerin çoğu (% 81) “turizm ve el sanatları” ile ilgili düzenlenen herhangi bir eğitim etkinliğine (seminer, kurs, sempozyum vb.) katılmamıĢtır (ġekil 31).

ġekil 31. KURSĠYERLERĠN “TURĠZM VE EL SANATLARI” ĠLE ĠLGĠLĠ ETKĠNLĠKLERE KATILMA DURUMLARI