Halk Eğitim Merkezlerinde Görevli Eğitici/ Usta Öğreticiler

Halk Eğitim Merkezleri‟nde görevli Eğitici/Usta Öğreticilere uygulanan anketler sonucunda elde edilen verilere göre, Halk Eğitim Merkezleri‟nde 75 farklı kurs düzenlenmektedir (Bkz.

Tablo 27). TR83 Bölgesi‟ndeki iller arasında en çok çeĢit ve sayıdaki kurs Amasya‟da düzenlenmekte ve Amasya‟yı sırası ile Tokat, Çorum ve Samsun izlemektedir.

En fazla düzenlenen kurs el - makine nakıĢı, en az düzenlenen kurs ise kitre bebek yapımı ve kadın üst giyimidir. En çok iĢleme tekniği ile hammaddesi hayvansal ve bitkisel lif olan el sanatları, en az da halk resmi eğitimi ve hammaddesi toprak olan el sanatlarının eğitimi verilmektedir. Yörenin geçmiĢinde de bitkisel liflerle yapılan dokumalar vardır ve dokuma giysi yapımında kullanılarak ihtiyacı gidermiĢtir (Sözgelimi, Kargı‟da geçmiĢte pamuk yetiĢtirilip Kargı dokumaları adı altında üretilen dokumalar). Yörenin geçmiĢinde hammaddesi toprak olan, özellikle yeĢil sırlı küpler vardır ve bu küpler boyutlarının büyüklüğü nedeni ile geçmiĢte kent merkezlerinde stoklama amaçlı kullanılmıĢlardır. Kırsal kesimde tüketimin daha kısa sürede

75 olması/stoklama gereksinimi bulunmaması nedeni ile büyük ve geniĢ hacimli toprak malzemeler kullanılmadığından, bölgenin geçmiĢinde de hammaddesi toprak olan ürünler az üretilmiĢtir. Günümüzde hammaddesi toprak olan ürünler dekoratif amaçlıdır ve bu ürünlere yönelik eğitim, en az düzenlenen kurstur. Ayrıca, örgüler (tığ, ĢiĢ, iğne, mekik, firkete, boncuk vb.) ile hammaddesi ahĢap ve metal olan el sanatlarının eğitimi önemli yer tutmaktadır.

Kurslarda üretilen el sanatı ürünlerinin büyük çoğunluğu, bireysel üretim niteliğindedir ve kooperatifleĢme veya pazardaki Ģirketlere satıĢ amacını güden el sanatları üretimi yapılmamaktadır. Kurslara katılanlar, eğitim sürecinin sonunda, kooperatifleĢmeye ve/veya ürünlerini pazarlayacakları mağaza arayıĢına girmemektedirler.

Halk Eğitim Merkezi eğitici/usta öğreticilerinin verdikleri cevaplara göre, eğiticilik/usta öğreticilik yaptıkları kursta, ilgili el sanatının geçmiĢine yönelik teorik ve/veya uygulamalı olarak eski desen ve motiflerin unutulmamasını sağlamak için yeni üretilen ürünlerde kullanılması, eskiden yapılan örneklerin ve tarihlerinin araĢtırılması, geçmiĢte kullanılan desenlerin günümüze uyarlanması ve eski örneklere uygun üretim ve üretim tekniklerinin araĢtırılması vb. münferit çabalar içerisinde oldukları düĢünülebilir.

Halk Eğitim Merkezleri eğitici/usta öğreticileri, el sanatının geliĢtirilmesine yönelik teorik/pratik olarak el sanatının minyatür hale getirilip satıĢının kolaylaĢtırılması, farklı örnekler tasarlanması, modaya uygun modernizasyon çalıĢmalarının yapılması, kaybolmakta olan el sanatlarına (hesap iĢi, MaraĢ iĢi, Türk iĢi vb.) yönelinmesi, tasarım yarıĢmalarına ürün gönderilmesi, yeni tasarımların hazırlanması vb. çabalarda bulunduklarını beyan etmiĢlerdir.

76 Halk Eğitim Merkezleri‟nde proje bazlı çalıĢmaların en çok ĠġKUR projeleri olduğu, üniversite ve diğer eğitim kurumları ile proje çalıĢmalarının yetersiz olduğu belirtilmiĢtir (Tablo 28). ĠġKUR, projelere hibe desteği verdiği için ve baĢvurunun ön koĢullarından birisi proje bazlı eğitim etkinliği olduğu için en çok projenin ĠġKUR ile yapıldığı düĢünülmektedir.

Tablo 28. HALK EĞĠTĠM MERKEZLERĠ‟NDE PROJE BAZLI ÇALIġMALAR

0

Eğiticilik yaptıkları Halk Eğitim Merkezleri‟nde kursiyerlere belge verildiğini ifade eden eğitici/usta öğretici oranı % 82„dir. % 18‟i kursların bitiminde belge verilmediğini belirtmiĢlerdir (ġekil 9).

ġekil 9. HALK EĞĠTĠM MERKEZLERĠ KURSĠYERLERĠNĠ BELGELENDĠRME

Halk Eğitim Merkezi Eğitici/Usta Öğreticileri, eğitimcilik yaptıkları kursun düzenlenmesinde yörenin ihtiyaç ve

77 önceliklerinin göz önüne alındığını belirtmektedir. Oysaki alan araĢtırmasında yapılan gözlem ve görüĢmelerde, var olan modüllerin ilanla duyurulması sonucu halktan gelen talebe göre kurs açıldığı bilgisi edinilmiĢtir.

Halk Eğitim Merkezi Eğitici/Usta Öğreticilerine Göre Kursların Düzenlenmesinde Göz Önüne Alınan Öncelikler

 Aile ve yurt ekonomisine katkıda bulunmak

 Çeyiz

 Ekonomik ihtiyaçlar

 Hammadde bulma kolaylığı

 Kadınlara iĢ imkânı yaratmak

 Kadınların gelir elde etmesi

 KiĢisel ihtiyaçların giderilmesi

 Kullanım

 Maddi destek ve eğitim ihtiyacının giderilmesi

 KumaĢların daha dayanıklı olabilmesi ve ekonomiye uygun olması için çalıĢmalar

 MüĢterilere hitap eden hediyelik eĢyalar üretmek

 Oyaları tekrar canlandırmak

 Sektöre kalifiye eleman yetiĢtirmek

 Turizm alanındaki öncelik ve ihtiyaçlara cevap vermek

 Unutulmaya yüz tutmuĢ el sanatlarını yaĢatmak

 Yerli yabancı turistler için hediyelik eĢya sunulmasını sağlamak

Halk Eğitim Merkezi Eğitici/Usta Öğreticilerine göre, eğitimcilik yaptıkları kursta öğrettikleri el sanatı ürünlerinin alıcıları maalesef yoktur ve öğreticiler kendi çabaları ile sipariĢ bulmaya çalıĢmaktadırlar. Ayrıca, Halk Eğitim Merkezi Eğitici/Usta Öğreticileri el sanatı ürünlerinin çeyiz üretimi ve dernek aracılığı ile fabrikalarla anlaĢarak toplu iĢ alınması yoluna gidilmesinin dıĢında potansiyel alıcılarının

78 aĢağıda belirtilmekte olanlardan meydana geldiğini düĢünmektedirler.

 El iĢçiliğine önem veren kimseler alıcıdır.

 El oymacılığına ve sanata önem verenler alıcıdır.

 El sanatlarına ilgi ve ihtiyaç duyan herkes alıcıdır.

 Halı tüccarları alıcıdır.

 Hediyelik ürün üreten firmalar alıcıdır.

 Ürünler her kesime hitap etmektedir.

 Kamu kurumları alıcıdır.

 Koleksiyoncular alıcıdır.

 Özel Ģirketler alıcıdır.

 Tur gezilerinde turistler alıcıdır.

 Özel Ģirketler alıcıdır.

 Yerli ve yabancı turistler alıcıdır.

 Yöre halkı satın almaktadır.

 Yörede görev yapan yöneticiler alıcıdır.

Halk Eğitim Merkezi Eğitici/Usta Öğreticilerinin beyanına göre, kurslarda öğrettikleri el sanatı ürünlerinin pazarlanmasında ilk sırayı müĢterilere doğrudan satıĢ almaktadır. MüĢterilere doğrudan satıĢı kermes, fuar, festival vb. özel günlerdeki satıĢlar izlemektedir. Mağazalar aracılığı ile satıĢ en az satıĢ yüzdesini oluĢturmaktadır (ġekil 10 - 11).

Mümkün olan en kolay satıĢ kanalı olarak yılsonunda açılan sergi ve kermeslerde yapılan satıĢlar müĢterilere doğrudan satıĢ olarak belirtilmiĢtir.

79 ġekil 10. HALK EĞĠTĠM MERKEZLERĠ KURSĠYERLERĠNĠN ÜRÜNLERĠNĠ

PAZARLAMA YÖNTEMLERĠ

ġekil 11. HALK EĞĠTĠM MERKEZLERĠ KURSĠYERLERĠNĠN ÜRÜNLERĠNĠ KURS SIRASINDA PAZARLAMA DURUMU

ġekil 12. ÜRÜNLERĠN TANITIMI ĠÇĠN PAZARLAMA KOLAYLIĞI

80 Halk Eğitim Merkezleri Eğitici/Usta Öğreticileri, kurslarda öğrettikleri el sanatı ürünlerinin tanıtımı için en uygun yerin fuarlar olduğunu belirtmektedirler. Diğer tanıtım etkinliği olarak ise internet siteleri ve TV programlarını, mağaza vitrinlerini ve sergileri ifade etmektedirler (ġekil 12).

Halk Eğitim Merkezleri Eğitici/Usta Öğreticileri‟nin % 55‟i verdikleri kurslarda öğrettikleri ürünlerin motiflerinin hikâyesi olmadığını ifade etmiĢlerdir.

AraĢtırma kapsamında anketleri cevaplayan Halk Eğitim Merkezleri Eğitici/Usta Öğreticileri‟nin yarısından fazlası (%

53) turistlerin tur programı kapsamında el sanatları üretim atölye ve satıĢ alanlarını kontrol ve gezmelerinin uygun olacağını (% 57), el sanatları ile ilgili eğitim etkinliklerine el nakıĢları ile ilgili seminer, sempozyum, yarıĢma, fuar, vitrin hazırlama vb. etkinlikler kapsamında katıldıklarını belirtmiĢlerdir. Turizm ve el sanatları ile ilgili olarak kendilerinin bir etkinlik düzenlediklerini belirtenlerin oranı sadece % 17‟dir.