Bölgesel Pazar

“TR83 Bölgesi Günümüz El Sanatları Envanteri ve Pazar AraĢtırması” Projesi kapsamında Amasya, Çorum, Samsun ve Tokat illerinin merkezlerinde,

Ankara Sanat ve

113 ilçelerinde ve el sanatlarının sürdürüldüğü tespit edilen köylerinde yapılan incelemeler sonucunda aĢağıdaki değerlendirme yapılmıĢtır:

 Ġncelenen yerlerde, geçmiĢte var olan ancak, günümüzde üretimi tamamen biten el sanatları (kuĢak dokumacılığı, sim sırma iĢlemeciliği, sepetçilik) olduğu gibi üretimi azalan el sanatları çeĢitlerinin (bez dokumacılığı, düz dokuma yaygılar, kolan ve çarpana dokumacılığı, geleneksel giysiler, hasır dokumacığı vb.) bulunduğu,

 Bazı el sanatları çeĢitlerinin (Yassıçal dokumaları, ajurlu ipek dokumalar, Erhani gümüĢ iĢlemeciliği, Kargı bezi dokumacılığı, Suluova iğne oyacılığı) üretiminin yaĢatılması, tanıtılması ve pazarlanması konularında olumlu giriĢimlerin baĢlatıldığı ve baĢarıyla sürdürüldüğü,

 ÇeĢitli kurum ve kuruluĢlar tarafından açılan kurslar ile bireylerin katıldıkları el sanatları kursları konularında üretken olmalarının ve aile ile ülke ekonomisine katkıda bulunmalarının hedeflendiği tespit edilmiĢtir.

Kurslarda üretilen bazı el sanatı ürünlerinin, günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilecek niteliklerde olduğu, bazılarının ise kullanılan hammadde, uygulanan teknik, renk, motif ve desen nitelikleri itibari ile geleneksel olarak düĢünülen, ama üretkenlik ve ekonomik katkı sağlanması için uygun olmayan, düĢük kaliteli ve günlük yaĢam için iĢlevsel olmayan el iĢleri oldukları anlaĢılmıĢtır. Bu nedenle, raporun üçüncü bölümünde değinildiği üzere, el sanatlarının üretiminde yörelere özgü geleneksel değerlerin korunarak, günümüz ihtiyaçlarına cevap verebilmesi için kursları yürüten eğiticilerin yeterli bilgi/becerilere sahip olması yanında, tasarım konusunda da donanımlı olmaları önem taĢımaktadır.

Yukarıdaki genel değerlendirmenin dıĢında, TR83 Bölgesi‟ndeki her il için el sanatları pazarı ile ilgili aĢağıdaki değerlendirme yapılabilir:

Amasya

Amasya‟nın tarihi dokusundaki zenginlik geleneksel el sanatlarında da görülmektedir. Kent, özellikle kuyumculuk, ipek böcekçiliği ve dokumacılıkta

114 adını duyurmuĢ bir ildir, ancak kentin bu iddiası, Birinci Dünya SavaĢı sonrasında yaĢanan ekonomik kriz ile birlikte kaybolmuĢtur. Ġlde üretimi devam eden el sanatları, pazarlama olanaklarının azlığı sebebiyle eski itibarlarını kaybetmiĢlerdir. Ayrıca, geliĢen teknoloji sonucu, el dokuması kilim ve halılar, yerlerini makine halılarına, ürünlerin muhafazası ve taĢınması için kullanılan hasır iĢleri de plastik veya cam ürünlere bırakmıĢlardır. Buna karĢın, ildeki semaver kültürü, hiç bozulmamıĢtır ve semaver yapımından önemli ekonomik getiri elde edilmektedir.

Çorum

Çorum ilinde geleneksel el sanatlarıyla öne çıkan ilçe Ġskilip‟tir. Ġskilip‟te oymacılık ve ayakkabıcılık ile yurt çapında üretim ve satıĢ yapılmaktadır.

Ancak, Çorum‟un geleneksel el sanatlarından olan keçecilik ve semercilik tamamen kaybolmuĢtur. Sepetçilik az miktarda sürdürülmekte; ilçelerde bakırcılık, oymacılık ve dokumacılık devam etmektedir.

Samsun

Samsun‟da el sanatları, geliĢen teknoloji ve endüstriye yenilmekle birlikte, varolma savaĢı veren el sanatlarından halı, kilim, bez dokumacılığı, taĢ iĢçiliği, oya, kunduracılık, bakır iĢlemeciliği, hasır dokumacılığı, zembil örücülüğü, çorap, kuĢak dokumacılığı, ağaç oymacılığı, vb. az da olsa mevcuttur.

Samsun‟da el sanatları; halk eğitimi kursları ve özel kurslar ile kermes gibi organizasyonlarla yaĢatılıp, ekonomik değer haline getirilmeye çalıĢılsa da sonuç istenilen düzeyde değildir.

Tokat

Tokat, el sanatları bakımından zengin iller arasındadır. Ġlde yazmacılık, bakırcılık, dokumacılık, semercilik ve keçecilik olmak üzere pek çok el sanatı bulunmakta ve yazmacılık, bakırcılık ve dokumacılık günümüze kadar ulaĢarak kente artı değer katmaktadır. Makine halılarının üretiminin yaygınlaĢması, halıcılığın önünü kapatarak itibarini azaltmıĢ, en güzel örnekleri 18. yüzyılda verilen bakırcılık ise sanayileĢme ile birlikte eski yaygınlığını yitirmiĢtir.

Bununla birlikte, günümüzde de bakırdan ve dövme tekniği ile ibrik, kazan ve

115 Ģerbetlik gibi otantik hediyelik eĢyalar ile bazı mutfak eĢyaları yapılmaya devam etmekte ve büyük ilgi görmektedir.

4.1.3.1. TR83 Bölgesi’nde Turizm ve Turizmin Bölgesel Pazara Etkisi TR83 Bölgesi‟nde zengin bir tarihi ve kültürel miras ile doğal değerler bulunmasına rağmen talep yönünden bakıldığında, turizmin bölgede önem kazanmasının önünde bazı sınırlamalar vardır. Türkiye‟ye gelen turistlerin büyük bir bölümü kitle turizmi için gelen ve bu nedenle Ege ve Akdeniz kıyıları ile bu kıyıların art bölgelerinde bulunan tarihi alanları tercih eden turistlerdir. Kültür turizmi için gelen turist sayısının oranı düĢük olmasına rağmen, TR83 Bölgesi sahip olduğu doğal, tarihi ve kültürel değerler ile turistin ilgisini çekebilecek bir bölgedir.

Tablo 35, 2010 yılı itibari ile TR83 Bölgesi ve Türkiye‟de turistlerin geceleme sayılarını ve ortalama kalıĢ sürelerini göstermektedir.

Tablo 35. TR83 BÖLGESĠ ve TÜRKĠYE‟DE TURĠSTLERĠN GECELEME SAYILARI ve ORTALAMA KALIġ SÜRELERĠ, 2010

Ġller

Tesise GiriĢ Sayısı Geceleme Ortalama kalıĢ süresi

Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam

Amasya 2.087 25.302 27.389 2.747 29.201 31.948 1,3 1,2 1,2

Çorum 4.265 63.855 68.120 6.309 91.902 98.221 1,5 1,4 1,4

Samsun 5.919 81.943 87.862 15.712 135.149 150.861 2,7 1,6 1,7

Tokat 638 62.331 62.969 1.116 73.972 75.088 1,7 1,2 1,2

Türkiye 17.415.364 12.338.602 29.753.966 74.325.670 23.832.337 98.158.007 4,3 1,9 3,3

http://www.kultur.gov.tr

2010 yılı verilerine göre, turistlerin bölgedeki tesislere giriĢ sayısı, Türkiye‟nin % 0,82‟si kadardır ve geceleme sayısında bu oran % 0,36‟e kadar düĢerek gelen az sayıda turistin de pek fazla konaklamadığını göstermektedir. Yabancı turistlerin konaklamasında bölge ile ülke arasındaki fark, daha da dramatiktir. Yabancı bir turistin Türkiye‟de ortalama kalıĢ süresi 4,3 gece iken, bölgede kalıĢ süresi 1,8 gecedir.

Ġstatistikler, bölgenin bir varıĢ noktası olmasından çok bir geçiĢ noktası

116 olduğunu göstermektedir. Türkiye ortalaması ile karĢılaĢtırıldığında bölge yerli turistleri ağırlama konusunda yabancılara göre daha baĢarılıdır. Yerli turist Türkiye‟de 1,9 gece konaklarken bu değer bölge için 1,4 gecedir. 2000-2009 yıllarında bölge, kamu yatırımlarından toplam 3 milyar TL‟lik bir pay ile faydalanmıĢ, bölgeye yapılan turizm kamu yatırımı 2,7 milyon TL ile %0,1 civarında olmuĢtur.