Veri Toplama Aracı

AraĢtırma konusu belirlendikten sonra konu ile ilgili daha önce yapılmıĢ olan araĢtırmalar incelenmiĢ ve değerlendirilmiĢtir. Spor Genel Müdürlüğü merkez örgütünde görev yapan yöneticilerin yönetim anlayıĢı ya da biçimleri kapsamındaki davranıĢ ve iĢlevlerini belirlemek için geniĢ bir literatür çalıĢması yapılarak bu kurum ile ilgili program, yasa ve yönetmelikler incelenmiĢtir. Daha sonra elde edilen bilgiler ıĢığında 65 ölçek maddesi oluĢturulmuĢtur. Bu maddeler alan ve konu uzmanlarına inceletilmiĢ ve yapılan değerlendirmeler sonucunda 21 madde elenmiĢ, geriye 49 madde kalmıĢtır.

Alan ve konu uzmanlarınca elde edilen veriler ıĢığında düzenlenen ölçek, aynı evrenden 65 kiĢiye ön test amacıyla uygulanmıĢtır.

Ön testten elde edilen verilerle güvenirlik ve geçerlik analizleri yapılmıĢtır (Ek 3). Güvenirlik analizinde Cronbach‟s alfa ve madde analizi yöntemlerinden madde toplam korelasyonu ve alt ve üst çeyrekler testleri kullanılmıĢtır. Geçerlik analizinde ilk olarak uzman görüĢlerine baĢvurularak kapsam geçerliği yöntemi kullanılmıĢ, ön test uygulaması sonrasında ise yapı geçerliğini ölçme amacıyla temel bileĢenler analizi yöntemlerinden faktör analizi ve iç tutarlık analizi testleri kullanılmıĢtır.

Güvenirlik, bireylerin test maddelerine verdikleri cevaplar arasındaki tutarlılık olarak tanımlanabilir. Güvenirlik, testin ölçmek istediği özelliği ne derece doğru ölçtüğü ile ilgilidir. ÇeĢitli güvenirlik analizi yöntemleri bulunmaktadır. Cronbach alpha elde edilen test puanları

91 arasındaki iç tutarlığı incelemek amacıyla da kullanılmaktadır. Test maddelerinin ölçtüğü özelliklerin, örneklediği davranıĢların, benzeĢik olması bu tür güvenirliği yükseltecektir. Madde-toplam puan korelasyonu, test maddelerinden alınan puanlar ile testin toplam puanı arasındaki iliĢkiyi açıklamaktadır. Madde-toplam korelasyonunun pozitif ve yüksek olması, maddelerin benzer davranıĢları örneklediğini ve testin içtutarlığının yüksek olduğunu göstermektedir. Cronbach alpha katsayısının 0.70 ve daha yüksek olması test puanlarının güvenirliği için genel olarak yeterli görülmektedir. Madde toplam korelasyonunda genel olarak 0,30 ve daha yüksek olan maddelerin bireyleri iyi derecede ayırt ettiği söylenebilir.

Madde analizi kapsamında baĢvurulan bir baĢka yol, testin toplam puanlarına göre oluĢturulan alt %27 ve üst %27‟lik grupların madde ortalama puanları arasındaki farkların iliĢkisiz t-testi kullanılarak sınanmasıdır. Gruplar arasında istendik yönde gözlenen farkların anlamlı çıkması, testin iç tutarlığının bir göstergesi olarak değerlendirilir²⁴.

Cronbach alpha analizi sonucunda ölçme aracının α katsayısı yönetici ölçeğinde 0,88, diğer çalıĢanlar ölçeğinde 0,89; her ölçek için yapılan analiz sonucunda ise alpha katsayısı en düĢük 0,73 olarak bulunmuĢtur. Madde toplam korelasyonları incelendiğinde yönetici ölçeğinde en düĢük 0,32 (s32), yönetici olmayan personel ölçeğinde en düĢük 0,32 (s7) olarak bulunmuĢtur. Cronbach alpha, madde toplam korelasyonu ve alt-üst çeyrekler testi sonuçlarında yeterli düzeyde olduğu tespit edilen; yeterli iç tutarlılığa sahip ve ait oldukları yönetim biçimi alt ölçeği bakımından bireyleri ayırt eden ve yine ait oldukları yönetim biçimi görüĢlerini ölçmeye yönelik olan 49 madde geçerlik analizine alınmıĢtır.

Geçerlik, testin bireyin ölçülmek istenen özelliğini ne derece doğru ölçtüğüyle ilgili bir kavramdır. Testi oluĢturan maddelerin, ölçülmek istenen davranıĢı ölçmede nicelik ve nitelik olarak yeterli olup olmadığının göstergesi kapsam geçerliğidir. Kapsam geçerliğini test etmede kullanılan

92 mantıksal yollardan biri, uzman görüĢüne baĢvurmaktır. Testin ölçülmek istenen davranıĢ bağlamında soyut bir kavramı doğru bir Ģekilde ölçebilme derecesini gösterir. Yapı geçerliğini incelemek amacıyla faktör analizi ve iç tutarlık analizi tekniklerinden yararlanılabilir. Faktör analizinde aynı yapıyı ölçmeyen maddelerin ayıklanmasında maddelerin yer aldıkları faktördeki yük değerlerinin yüksek olması (>0,30), maddelerin tek bir faktörde yüksek yük değerine, diğer faktörlerde ise düĢük yük değerine sahip olması (fark >0,10) dikkate alınmalıdır²⁴.Ġç tutarlık katsayısı için Cronbach alpha analizi oluĢan faktörler için ayrı ayrı tekrarlanmıĢtır.

Güvenirlik analizi sonucunda kalan 49 madde ile yapı geçerliğine baĢlanmıĢtır. Temel bileĢenler analizinde (PCA) ilk olarak faktör analizi ile baĢlanmıĢtır. Ölçme aracının tek bir faktörde toplanıp toplanmadığına bakılmıĢ; analiz sonuçlarına göre ölçme aracının tek boyutlu olmadığına karar verilmiĢtir. Daha sonra, birbirinden bağımsız alt boyutların olup olmadığını saptamak için döndürülmüĢ faktör analizi (varimax) tekniği uygulanmıĢtır. Faktör analizi sonucunda ölçme aracının birden fazla faktörden oluĢtuğu; faktörlerin öz değerlerine (özdeğer>1) dayalı olarak çizilen çizgi grafiği (scree plot) incelendiğinde en uygun faktör sayısının 5 olduğu tespit edilmiĢtir (Ek 3). 49 madde olarak hazırlanan ölçme aracının 7 sorusunun madde toplam korelasyonunda yeterli yük değerlerine sahip olmaması, birden fazla faktörde yüksek yük değerlerine sahip olmaları nedeniyle analiz dıĢı bırakılmıĢtır²⁴ (Ek 3).

Yapılan bu analizler sonucunda belirlenen faktörlere “Yetkeci”, “Koruyucu”,

“Destekçi”, “Birlikçi” ve “BaĢıboĢ” isimleri verilmiĢtir. Faktörlerin iç tutarlık katsayılarının 0,73-0,96 arasında ve yeterli düzeyde olduğu görülmüĢtür.

Ölçme aracı elde edilen bu bilgiler doğrultusunda yeniden düzenlenmiĢtir. Düzenlenen bu ölçme aracı iki bölümden oluĢmaktadır.

Birinci bölümde kiĢisel özellikler, ikinci bölümde ise araĢtırmanın amacı ve alt sorularına cevap alabilmek için maddeler yer almaktadır (Ek 3).

93 Yönetici ve yönetici olmayan personele uygulanmak üzere tek bir ölçme aracı hazırlanmıĢtır. Ölçme aracının birinci bölümünde 6 soru bulunmaktadır. Bunlar cinsiyet, yaĢ, eğitim durumu, çalıĢtıkları kurumda toplam hizmet süresi, görev ve unvanları ve meslekleri ile ilgili hizmet-içi eğitim etkinliklerine katılıp katılmama durumlarını kapsayan sorulardan oluĢmaktadır.

Ġkinci bölüm de ise 42 madde yer almaktadır. Faktörler itibariyle yedi düzeyli likert ölçeği benimsenmiĢtir. Ölçme aracının cevaplandırılması, maddelerin açıkladığı durumların, gösterilme derecesine göre “Kesinlikle Katılmıyorum”dan “Kesinlikle Katılıyorum”a doğru boyutlandırılmıĢtır.

Tablo 1: Yedili Derecelendirmede Seçeneklere Verilen Puanlar ve Puan Aralıkları

Seçenekler Verilen puan Puan

aralığı

Kesinlikle katılmıyorum 1 1,00-1,86

Çoğunlukla katılmıyorum 2 1,87-2,71

Katılmıyorum 3 2,72-3,57

Kararsızım 4 3,58-4,43

Katılıyorum 5 4,44-5,29

Çoğunlukla katılıyorum 6 5,30-6,14

Kesinlikle katılıyorum 7 6,15-7

ÇalıĢmada kullanılan ölçme aracında yedili likert ölçeğine (kesinlikle katılmıyorum, çoğunlukla katılmıyorum, katılmıyorum, kararsızım, katılıyorum, çoğunlukla katılıyorum, kesinlikle katılıyorum) göre hazırlanan 42 soru bulunmaktadır. Yedili Likert ölçeğinde verilen puanlar için puan aralığı;

94 Puan Aralığı =(Puanmax - Puanmin) / Pn = (7-1)/7 = 0,857 olarak bulunmuĢtur.

Ölçme aracı hazırlanırken ikinci bölümde yer alan 42 madde, yetkeci yönetim biçimi, koruyucu yönetim biçimi, destekçi yönetim biçimi, birlikçi yönetim biçimi ve baĢıboĢ yönetim biçimini içermekte ve Spor Genel Müdürlüğü merkez örgütünde uygulanan yönetim biçiminin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Tablo 2: Ölçme Aracındaki Ġfadelerin Alt Ölçeklere Göre Dağılımı

Alt

biçimi 8 10,11,12,13,14,15,16,17,18,19 0,58 0,55 Destekçi

yönetim

biçimi 9 20,21,22,23,24,25,26,27,28 0,76 0,77 Birlikçi

Yetkeci yönetim biçimi ile ilgili sorular s1, s2, s3, s4, s5, s6, s7, s8, s9 toplam 7; koruyucu yönetim biçimi ile ilgililer s10, s11, s12, s13, s14, s15, s16, s17, s18, s19 toplam 8; destekçi yönetim biçimi ile ilgili olanlar s20, s21,s22, s23, s24, s25, s26, s27,s28 toplam 9; birlikçi yönetim biçimi ile ilgili sorular s29, s30, s31, s32, s33, s34,s35,s36 toplam 8; ve

95 baĢıboĢ yönetim biçimi ile ilgili olanlar s37, s38, s39, s40, s41, s42 toplam 6; sorularda yer almıĢ ve toplam 42 sorudan oluĢmuĢtur (Tablo 2).