Ticaretin itici gücü olarak yoğaltım ve bunun kültürle bağıntısı.

1971 Lise I Genel Coğrafya Öğretim Programının son bölümünde önceki

programlardan farklı olarak programa dayalı öğretim yapılırken kullanılacak gerekli araç, gereç ve tesisler ifade edilmiştir ( MEB, 1971). Bu araç, gereç ve tesisler şunlardır: • Yerküre

• Plan ve Haritalar ( Duvar Haritaları ve Atlaslar ) • Kabartma Haritalar

• Resimler ( çeşitli resim ve levhalar, film, projeksiyon ve sinema makinesi ) • Grafikler

• Ders Kitabı, Kaynak Kitaplar, Dergiler, Günlük Gazeteler, İstatistik Bilgiler • Eşya ve ürün koleksiyonları

• Kum masası ve kum havuzu

• Pusula, termometre, barometre, yağmur ölçeği • Yeryüzü şekillerine ait üç boyutlu modeller • Makaralı harita askıları

• Karartma tertibatı olan coğrafya dershanesidir.

1971 Genel Coğrafya Dersi Taslak Programının 1957 ve daha önceki dönemlerde hazırlanan coğrafya dersi programlarına göre oldukça kapsamlı oluşuyla dikkat çekmektedir. Ancak çok geniş kapsamlı olan bu program için de diğerlerinde olduğu gibi, haftalık sadece 2 saatlik süre verilmesi, programın bütünüyle işlenmesi ve tasarlanan hedeflere ulaşılmasında sıkıntılara yol açmış olabilir ( Geçit, 2008: 75 ).

Son derece ayrıntılı işlenen bu program içerisinde haritalar konusunun ele alınmayışı bir eksiklik olarak görülmektedir. Programda bazı ana bölümler ile konuların uyum içerisinde olmadığı da dikkat çekmektedir. Örneğin taşıma ve ulaştırma ana başlığı ile ticaret hayatının “yerleşme” bölümü içerisinde bulunması isabetli bir tercih olarak değerlendirilmemektedir ( Geçit, 2008: 75 ).

1971 Lise I Genel Coğrafya Öğretim Programında ele alınan konular genel anlamda insan ve insan aktiviteleri ile doğal çevre arasındaki ilişkiyi-etkileşimi ele almaktadır ki, bu durum çağdaş coğrafya anlayışının benimsendiğini ve coğrafyanın kapsamına-tanımına uygun ( Geçit, 2008: 75 ) bir program geliştirme çalışması yapıldığına kanıt olarak gösterilebilir.

1971 Coğrafya Taslak Öğretim Programına göre Lise II Ülkeler Coğrafyası Öğretim Programında işlenecek konular Giriş, Komşu Devletler, Tuna Boyu Devletleri, Orta Avrupa Devletleri, Batı Avrupa Devletleri, Kuzey Avrupa Devletleri olmak üzere altı başlık altında toplanmıştır ( MEB, 1971; 272).

Giriş başlığı altında dünyanın siyasal durumu ve I. ve II. Dünya Harbi sonunda

kurulan devletlere yer verilmiştir. Komşu Devletler başlığı altında Bulgaristan, Yunanistan, Kıbrıs, Suriye ve Lübnan, Ürdün, İsrail, Irak ve Sovyetler Birliği, Tuna Boyu Devletleri başlığı altında Romanya, Yugoslavya, Macaristan, Çekoslovakya, Avusturya, Orta Avrupa Devletleri başlığı altında Almanya, Polonya, İsviçre, Batı

Avrupa Devletleri başlığı altında Fransa, İngiltere, Belçika ve Hollanda, Kuzey Avrupa

Devletlerinin toplu olarak incelenmesi programa alınmıştır ( MEB, 1971; 125 ).

1957 Coğrafya Öğretim Programına göre sadece lise II. sınıflarda okutulan Ülkeler Coğrafyası dersi, 04.05.1971 tarih ve 173 sayılı TTKB kararı ile ikiye ayrılarak yarısının lise II, diğer yarısının da lise III. sınıfta haftada 1’er ders saati olarak okutulması kararlaştırılmıştır.

1971 Lise II. sınıf Ülkeler Coğrafyası Taslak Öğretim Programında Lise II Genel Coğrafya Öğretim Programında olduğu gibi, bu derse ait hedeflere, açıklamalara ve tavsiyelere yer verilmemiştir. Burada sanki ülkeler coğrafyası dersi için amaçlara, açıklamalara ihtiyaç yokmuş gibi izlenim doğmaktadır ki, bu durum oldukça dikkat çekicidir ( Geçit, 2008: 76 ). Bir önceki programa göre işlenecek konular bazında bir değişiklik yapılmamıştır.

1971 Coğrafya Taslak Öğretim Programına göre Lise III Ülkeler Coğrafyası Öğretim programında işlenecek konular Giriş, Akdeniz Memleketleri, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Asya Memleketleri, Dünya Ekonomisine Çeşitli Memleketlerin Etkileri olmak üzere altı başlık altında toplanmıştır ( MEB, 1971; 273).

Giriş başlığı altında dünyanın siyasal durumu ve I. ve II. Dünya Harbi sonunda

kurulan devletlere yer verilmiştir. Akdeniz Memleketleri başlığı altında İtalya, İber Yarımadası, Kuzey Afrika, Mısır, Libya, Kuzey Amerika başlığı altında ABD ve Kanada, Asya Memleketleri başlığı altında Hindistan ( Pakistan ve Hindistan ), Orta Asya, Çin, Japonya programa alınmıştır.

1971 Lise III Coğrafya Taslak Öğretim Programına göre işlenecek konular, daha önce 1957 lise II Ülkeler Coğrafyası Öğretim Programında öğretilmesi ön görülen ve ikinci bölümünde yer alan konulardan oluşmaktadır.

Bu programda kıtalar ya da kıtaların coğrafi açıdan belirgin özelliklerine sahip bölümleri öncelikle işlenmiş, daha sonra o kıtada ya da coğrafi bölgede önem taşıyan ülkeler üzerinde durulmuştur ki, bu doğru bir metot olarak düşünülebilir. Yine ülkemizle çeşitli açılardan güçlü bağları bulunan ve sıkı ilişki içersindeki devletler üzerinde yeterince durulmasının gerekli olduğunun belirtilmiş olması da önemlidir. Ancak, Afrika kıtasının “Akdeniz Memleketleri” başlığı altında incelenmesi ve burada da sadece Kuzey Afrika’nın programa alınmış olması eleştirilebilecek bir durumdur. Diğer yandan lise II öğretim programı için yapılan eleştiriyi lise III öğretim programı içinde yapmak mümkündür. Yukarıda da belirtildiği gibi, lise I öğretim programı için amaçlar, açıklamalar ve tavsiyeler bölümü bulunurken (ki bu programı daha önceki programlardan ayıran bekli de en önemli özelliği amaçların saptanmış olmasıydı), lise III öğretim programı için de böyle bir bölümün hazırlanmamış olmasıdır ( Geçit, 2008: 77 ).

1971 Öğretim Programına göre Lise II ve III Ülkeler Coğrafyası Taslak Öğretim Programında konular işlenirken dikkat edilecek hususlar için uyarılarda bulunulmuştur. Bu uyarı şu şekilde ifade edilmiştir:

“Devletler genel olarak incelenecek, ancak bunlardan memleketimizle siyasal, ekonomik ve kültürel münasebetleri fazla olanlar üzerinde gereği kadar durulacaktır”.

4.1.5. 1973 Coğrafya Öğretim Programı

1973 Coğrafya Öğretim Programı, 29.12. 1973 tarih ve 1775 sayılı Tebliğler Dergisinde Yayımlanan Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının kararı ile yürürlüğe girmiştir. ( MEB, 1974; 9 ).1983 yılına kadar uygulamada kalan 1973 programı modern program olarak adlandırılır ( Engin ve diğerleri, 2003; 109 ).

1973 Coğrafya Öğretim Programını kendinden önceki öğretim programlarından ayıran en önemli özelliği; genel olarak coğrafya öğretiminin amaçları belirtildikten sonra, ayrı ayrı “Genel Coğrafya, Türkiye Coğrafyası ve Ülkeler Coğrafyası” derslerinin öğretiminin genel amaçlarının belirtilmiş olmasıdır. Ayrıca coğrafya programına göre hazırlanacak ders kitaplarının özel şartnamesine de programda yer verilmiştir ( MEB,

1974: 16). 1941 yılı programı dışında diğer programlarda yer almayan bu şartnameler 1973 yılı programından sonraki programlarda da yer almamıştır (Kaplan, 2005: 81).

1973 Coğrafya Öğretim Programına göre coğrafya, lise I. sınıflarda genel coğrafya olarak haftada 2’saat, lise II. sınıflarda ülkeler coğrafyası olarak haftada 2’sat olarak, lise III. sınıflarda Türkiye Coğrafyası olarak haftada 2’saat olarak okutulacaktı. Yapılan bu düzenleme ile 1957 ve 1971 programı ile lise III. sınıflarda kaldırılan Türkiye Coğrafyası yeniden programa alınmıştır.

1973 Coğrafya Öğretim Programında I. bölümde genel olarak coğrafya öğretiminin amaçları belirtildikten sonra ayrı ayrı Genel Coğrafya, Ülkeler Coğrafyası ve Türkiye Coğrafyası derslerinin öğretiminin genel amaçlarına, II bölümde açıklamalar ve tavsiyelere yer verilmiştir ( Bakınız Tablo 14).

Tablo 14

1973 Coğrafya Öğretim Programına Göre Coğrafya Öğretimi Yapılmasının Öğrenci İçin Amaçları Coğrafya Öğretiminin Genel Amaçları Genel Coğrafya Öğretiminin Amaçları Ülkeler Coğrafyası Öğretiminin Amaçları

Türkiye Coğrafyası Öğretiminin Amaçları

Yakın çevrelerinden başlayarak yurdumuzu ve dünyayı tanıtmak, onların vatan, millet ve insanlık sevgilerini daha bilinçli, daha köklü kılmak,

1. Çeşitli coğrafya olaylarının ( doğal, beşeri, ekonomik) yeryüzünde dağılışlarını, bunların sebep ve sonuç ilişkilerini ve yeryüzü, canlılar, özellikle insan hayatı üzerindeki etkilerini incelerek, olayların farklı

dağılışı sonunda yeryüzünde meydana gelmiş olan değişik karakterdeki alanların özelliklerini kavratmak.