Coğrafya Öğretmenlerine Yönelik Hizmet İçi Kapasite Geliştirme Faaliyetler

Belli bir göreve atananlar kişiler, işe başladıkları günden emekli oluncaya kadar mesleklerinin gerisinde kalmamak ve etkin bir hizmet sağlamak için sürekli eğitim görmek zorundadır. Kişilerin göreve başladıkları andan emekli oluncaya kadar geçen zaman içinde, sürekli bir biçimde eğitilmeleri “Hizmet içi eğitim” kapsamına girmektedir ( Özyürek, 1981: 13 ). Her meslekteki kişiler sürekli bir biçimde hizmet içi eğitim gereksinimi duyarlar. Doktorlar devamlı surette yeni tedavi yöntemlerini izlemek, avukatlar yeni çıkan yasaları ve onların yorumlarını bilmek, öğretmenler ise değişim içindeki dünyanın sürekli gelişmelerinden haberdar olmak zorundadırlar ( Orata, 1977: 1 ).

Hizmet içi eğitim her meslek için gereklidir. Ancak öğretmenler için hizmet içi eğitimin ayrı bir önemi ve yeri vardır. Bir ülkede yeni nesillerin yaratıcı, verimli, yapıcı birer meslek sahibi ülkesine karşı sorumluluklarının bilincine varmış vatandaşlar olarak yetiştirilmesinden sorumlu olan kişiler, öğretmenlerdir. Öğretmenler, araştırma sonuçlarına göre geliştirilen devletin eğitim politikasını uygulamaya koyan, uygulama

sonuçları ile bu politikayı etkileyen ve toplumun istediği aydın tipinin yaratılması işinin sorumluluğunu üzerine alan bir meslek gurubunu oluşturmaktadırlar ( Varış, 1974: 48 ).

Öğretmenler mesleki sorumluluklarını en iyi şekilde, kendilerini günün koşullarına göre yenilemekle yerine getirebilirler. Bilimdeki, teknolojideki, kültürdeki ve sosyal yaşamdaki değişmeler eğitim teorisini ve uygulamasını değiştirmektedir. Öğretmenlerin bu değişmelere etkin bir biçimde uyum sağlamaları gerekmektedir. Bu ise ancak öğretmenleri sürekli hizmet içi eğitim programlarından geçirmekle olanaklıdır. Sürekli bir biçimde öğrenemeyen öğretmenin günün koşullarına uygun bir şekilde öğretim yapması beklenmemelidir( Özyürek, 1981: 13 ).

Bu bağlamda Millî Eğitim Bakanlığınca 1961-2008 yılları arasında düzenlenen 11.555 hizmet içi eğitim faaliyete 2 milyon 168 bin 15 kişi katılmıştır. Düzenlenen bu kurslardan 42 tanesinin coğrafya öğretmenlerine yönelik olarak düzenlenmiş ve bu kurslara 2 bin 827 coğrafya öğretmeni katılmıştır ( MEB, 1988 ).

1961-2008 yılları arasında coğrafya öğretmenlerine yönelik olarak düzenlenen 42 kurs ya da seminerinin 11 tanesinin doğa ve erozyon eğitimi, 3 tanesi gezili olmak üzere 14 tanesinin coğrafya eğitimi, 3 tanesi gezili olmak üzere 6 tanesinin öğretim metotları, 2 tanesinin güzel konuşma ve yazma, 2 tanesinin formatörlük, 1 tanesinin eğitimde teknoloji kullanımı, 1 tanesinin ders kitabı hazırlama ve değerlendirme, 2 tanesinin coğrafya program tanıtımı, 1 tanesinin millî coğrafya program tanıtımı, 1 tanesinin ölçme değerlendirme, 1 tanesinin çevre eğitimine yönelik olarak düzenlendiği görülmektedir ( Bakınız Tablo 1 ).

Tablo 1

1961-2008 Yılları Arasında Coğrafya Öğretmenlerine Yönelik Olarak Açılan Hizmet İçi Eğitim Faaliyetleri

Sıra

Nu Kursun Adı Yeri Tarihi Katılımcı Sayısı

1 Gezili Coğrafya Kursu

Hareket Yeri İstanbul

İstanbul 05-24 Temmuz 1961 28

2 Gezili Coğrafya Kursu

Hareket Yeri İstanbul

İstanbul 16-30 Temmuz 1962 29

3 Coğrafya Kursu Ankara 08-20 Temmuz 1968 29

4 Gezili Coğrafya Kursu Ankara 04-18 Ağustos 1969 31

6 Coğrafya Semineri Çanakkale 08-12 Temmuz 1974 34

7 Coğrafya Semineri Trabzon 08-20 Temmuz 1974 38

8 Coğrafya Semineri Çanakkale 21 Temmuz-1 Ağustos1 975 38

9 Coğrafya Kursu İçel 21-30 Temmuz 1976 32

10 Coğrafya Kursu Burdur 26 Haziran-04 Temmuz989 100

11 Gezili Coğrafya Öğretim

Metotları Semineri Malatya 13-24 Ağustos 1990 80

12 Coğrafya Formatörlük Kursu Ankara 1990 40

13 Gezili Coğrafya Öğretim

Metotları Semineri Aksaray HİE 02-13 Ağustos 1993 76

14 Gezili Coğrafya Öğretim Metotları

Semineri İçel HİE 04-15 Temmuz 1994 76

15 Çevre Konusunda Formatör Öğretmen

Seminerleri

Ankara 31 Ocak-18 Şubat 1995 168

16 Güzel ve Etkili Konuşma Metotları

Kursu

Nevşehir 17-28 Temmuz 1995 80

17 Güzel ve Etkili Konuşma Metotları

Kursu Sinop 01-12 Temmuz 1996 74

18 Erozyonla Mücadele Metotları Kursu Şanlıurfa 14-18 Haziran 1998 80

19 Coğrafya Dersi Programını Tanıtım

Semineri Çanakkale 24-28 Ağustos 1999 80

20 Milli Coğrafya Dersi Programını

Tanıtım Semineri Malatya 17-21 Ağustos 1999 80

21 Erozyonla Mücadele Metotları Kursu Antalya 14-18 Ağustos 2000 80

22 Eğitimde Teknoloji Kullanım

Semineri Trabzon 30 Temmuz-03 Ağustos 2001 80

23 Coğrafya Öğretim Metotları Semineri Şanlıurfa 04-08 Haziran 2001 81

24 Coğrafya Öğretim Metotları Semineri Aksaray 01-05 Temmuz /2002 50

25 Erozyon ve Çevresel Geleceğimiz

Semineri

İstanbul 03-07 Mart 2003 150

26 Erozyon ve Çevresel Geleceğimiz

Semineri Edirne 20-23 Mayıs 2003 80

27 Erozyon ve Çevresel Geleceğimiz

Semineri Manisa 23-26 Eylül 2003 80

28 Coğrafya Kursu Van 21-25 Haziran 2004 50

29 Coğrafya Kursu Van 05-09 Temmuz 2004 50

30 Coğrafya Kursu Yalova 31 Haziran -03 Temmuz 200 50

31 Çevre Eğitimi Kursu Mersin 09-13 Ağustos 2004 100

32 Erozyonla Mücadele Metotları

Semineri Aksaray 16-20 Ağustos 2004 81

33 Ders Kitabı Hazırlama ve

Değerlendirme Semineri

İzmir 06-10 Mart 2006 10

34 Erozyon ve Çevre Eğitimi Semineri Afyon 14-17 Mart 2006 81

35 Erozyon ve Çevre Eğitimi Semineri Ordu 20-23 Haziran 2006 81

36 Coğrafya Dersi Programlarını Tanıtım

Semineri Yalova 10-14 Temmuz 2006 100

37 Doğa ve Erozyon Eğitimi Semineri Bolu 16-21 Temmuz 2007 50

38 Ölçme ve Değerlendirmede Yeni

Yaklaşımlar Semineri Rize 10-14 Temmuz 2006 81

39 Erozyon ve Çevre Eğitimi Semineri Tokat 05-08 Eylül 2006

40 Doğa ve Erozyon Eğitimi Semineri Bolu 09-13 Temmuz 2007 50

41 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Semineri

Van 09-13 Temmuz 2007 100

42 Doğa ve Erozyon Eğitimi Semineri Bolu 13-18 Temmuz 2008 50

Toplam 2.827

YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın modeli, veri toplama araçları, verilerin toplanması ve verilerin analizi ile ilgili bilgilere yer verilmiştir.

3.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırmada, “betimsel analizi” yöntemine uygun olarak “doküman analizi” tekniği kullanılmıştır. Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar. Nitel araştırmada doküman incelemesi tek başına bir veri toplama aracı olabileceği gibi diğer veri toplama yöntemleri ile birlikte de kullanılabilir ( Yıldırım ve Şimşek, 2011: 187 ).

Geleneksel olarak doküman incelemesi, tarihçilerin, antropologların ve dilbilimcilerin kullandığı bir yöntem olarak bilinir. Bu yöntemde hangi dokümanların önemli olduğu ve veri kaynağı olarak kullanılabileceği araştırma problemi ile yakından ilgilidir. Örneğin eğitim ile ilgili bir araştırmada, şu tür dokümanlar veri kaynağı olarak kullanılabilir: ders kitapları, öğretim programları, okul içi ve dışı yazışmalar, öğrenci kayıtları, kitapları, öğrenci ders ödevleri ve sınavları, ders ve ünite planları, öğretmen dosyaları, eğitimle ilgili resmi belgeler vb ( Yıldırım ve Şimşek, 2011: 188; Boğdan ve Bilken 1992; Goetz ve LeCompte, 1984).

Dokümanlar, nitel araştırmalarda etkili bir şekilde kullanılması gereken önemli bilgi kaynaklarıdır. Bu tür araştırmalarda, araştırmacı, ihtiyacı olan veriyi, gözlem veya görüşme yapmaya gerek kalmadan elde edebilir.

Doküman incelemesi yaparken izlenebilecek bir dizi aşama vardır. Her araştırmacı bu aşamaları araştırma probleminin niteliğine, doküman incelemesi sonucunda elde etmeyi hedeflediği veriye veya dokümanları ne kadar kapsamlı ve derinlemesine incelemesine bağlı olarak yeniden yorumlayabilir ( Yıldırım ve Şimşek, 2011: 193; Forster, 1995 ).

Doküman incelemenin aşamaları şunlardır: 1. Dokümanlara ulaşma

2. Dokümanları sınıflandırma ve değerlendirme • Orijinallik

• Güvenilirlik, inandırıcılık • Temsil edebilirlik

3. Dokümanları analiz etme ve sonuçları yorumlama

Doküman çeşitleri değişik etkenlere bağlı olarak farklılaşmaktadır. Bunlar ise temel olarak şu şekilde ayırt edilirler:

A. Kayıt Türüne Göre:

1. Yazılı Dokümanlar

2. Sesli ve Görüntülü Dokümanlar B. Erişilebilirliklerine Göre: 1.Halka Açık Dokümanlar

2. Sınırlı Erişimli Dokümanlar 3. Gizli Dokümanlar

C. Kaynaklarına Göre:

1. Kurum İçi Dokümanlar

2. Kurum Dışı Dokümanlar, olarak gruplandırılırlar (Sözbilir, 2010).

Bu araştırmada kullanılan ve analiz edilen dokümanların türleri ise şöyledir: Kayıt türüne göre yazılı dokümanlar; erişilebilirliklerine göre halka açık dokümanlar ile sınırlı erişimli dokümanlar; kaynaklarına göre de kurum içi ve kurum dışı dokümanlardır. Araştırmada kullanılan dokümanların hangi tür yazılı dokümanlar olduğu da ayırt edilmiştir. Buna göre yazılı dokümanlar;

• Kitaplar ve Dergiler • Internet ve Web Siteleri • Gazete ve Magazinler • Arşivler

• Mektup ve Hatıralar • Günlükler

• Resmi Yayınlar ve İstatistikler (Sözbilir, 2010) şeklinde gruplandırılmaktadır. Bu araştırmada kullanılan dokümanlar ise kitaplar ve dergiler, gazete ve magazinler ile resmi yayınlar ve istatistiklerdir.