Dünyada Öğretmen Yetiştirme Uygulamaları

Dinamik ve hızla değişerek ilerleyen toplumumuzda okullar ve öğretmenleri; ailelerin ve iş hayatının değişen şekillerinden, norm ve değerlerinden, bilgideki aşırı yoğunlaşma ve tabiri caiz ise patlamadan ve yeni bilgi teknolojilerinden, evrenselleşme ve çok kültürlülükten kaynaklanan bir sürü yeni görev ve sorumluluklarla yüz yüze bırakmaktadır ( Engin, 2007: 402 ).

Almanya'da Öğretmen Yetiştirme: Almanya'da öğretmen eğitimi iki grupta

değerlendirilebilir. Birinci grupta; öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarında yürütülen meslekî ve teknik uygulamalarla ilgili ve akademik anlamda; "öğretmen eğitimi," ikinci grupta ise öğretmenlik yeterliliği kazandırmaya yönelik ve sınıf ortamında gerçekleştirilmesi gereken faaliyetleri içeren uygulamalı çalışmalardır. Öğretmen olabilmek için "Arbitur" denilen yüksek öğrenime geçiş ya da "lise olgunluk sınavını" verdiklerine dair bir belge gerekmektedir. Tabi daha sonra da kayıt yaptırdıkları her hangi bir kurumun şartlarını yerine getirerek mezun olmaları gerekir.

Avusturya'da Öğretmen Yetiştirme: Geçmişten günümüze eğitim sistemini

reforme ederek geliştirmeye yönelik büyük çabalar sarf edilmektedir. Çünkü eğitimin sosyal ve ekonomik alanlarda kalkınmanın en önemli dinamiği olduğu gerçeği çok iyi kavranmıştır. Avusturya'daki bu gelişmeler ışığında öğretmen ve öğretmen eğitimine özel bir dikkat ve ilgi gösterilmiştir. Öğretmenlik mesleğinin profesyonelleştirilmesi arzusu temel hedeflerden birisidir. Öğretmen eğitiminin en alt basamağı ortaokul düzeyindedir.

Ortaokul, lise ve lise düzeyinde mesleki okulların öğretmenleri güzel sanatlar veya müzik akademilerinde eğitim görmektedirler. Avusturya'daki öğretmen eğitiminde bazı yasal çerçeveler olmakla beraber üniversiteler kendi özel uygulama tarzlarını da kullanabilme serbestîsine sahiptirler.

Amerika Birleşik Devletlerinde Öğretmen Yetiştirme: Amerika Birleşik

Devletleri'nde öğretmen yetiştirme girişimleri gelişen bilgi ve eğitim teknolojilerine paralel olarak devamlı bir arayış ve gelişme içerisindedir. İlk ve ortaöğretim kademelerindeki okullar için öğretmen yetiştirme eğitimini ilk ve ortaöğretimden sonra asgari 4 yıl süreli yüksek öğretim kurumları üstlenmişlerdir. Bu yüksek öğretim kurumlarını üniversitelere bağlı fakülte ve kolejler veya bağımsız faaliyet yürüten öğretmen kolejleri oluşturmaktadır. "Junior Highschool" ve "Senior Highschool" gibi ortaöğretim okullarında öğretmen olabilmek için "Bilim Uzmanlığı" diploması almış olmak gerekir (Feistritzer, 1984: 28-35).

ABD'de öğretmen yetiştirme uygulamaları eyaletler arasında farklılıklar arz etmektedir. Bazı eyaletlerdeki üniversitelerde; her öğretmen adayı, haftada bir defa ders vermekte ve danışman (supervisor) tarafından izlenmektedir. Part time çalışan ve bilim uzmanı olan öğretmenlerin dersleri de öğretmen adaylarına izlettirilirler. Böylece en iyiye ulaşma doğrultusunda sağlıklı mukayeseler yapılabilmektedir (Allen, 1971: 75- 82). Burada da öğretmenlerin atamaları yerel yönetimlerin yetkisindedir. Öğretmen adayı detaylı bir sınav sonunda, Eyalet Eğitimi Yönetimi'nden alacağı öğretmenlik belgesi ile Bölge Okulları Eğitim Yönetimi'ne başvurur; Daha sonra da Yerel Okullar Kurulu atamayı yapar.

Belçika'da Öğretmen Yetiştirme: Belçika'da bu alanla ilgili eğitimi; Yüksek

Öğretmen Eğitim Enstitüleri ve Üniversiteler vermektedir. Okul öncesi eğitimi, ilk ve ortaokul eğitimi için ihtiyaç duyulan öğretmenler; Yüksek Öğretmen Eğitim Enstitülerinde yetiştirilmektedir. Bu okulların öğretmenleri kısa süreli yüksek öğretim düzeyinde yetiştirilmektedirler. Bu yüksek öğretim kurumlarına girebilmek için 6 yıllık öğrenimi başarıyla tamamlamış ve lise diploması almış olmak gerekmektedir. Bu kısa süreli öğretmen yetiştirme eğitimi daha önce 2 yıl süreliydi ancak yeterli olamadığı anlaşılınca 1984- i985 öğretim yılından itibaren 3 yıla çıkarılmıştır.

Danimarka'da Öğretmen Yetiştirme: Danimarka'da öğretmen eğitimi 4 yıl

sürmektedir. Bu yetiştirme süresi iki dönemden oluşur. Görüldüğü gibi her bir dönemde iki yıldan müteşekkildir. Öğretmen eğitiminde toplam 20 hafta süren bir pratik eğitim uygulaması da vardır. Pratik eğitim düzenlenmesine enstitüler bizzat kendileri karar verirler. Öğretmen eğitimi fakülteleri, Danimarka Folkeskole okulları için öğretmen yetiştiren yegâne öğretim kurumlarıdır.

Fransa'da Öğretmen Yetiştirme: Fransız Eğitim Sistemi devamlı bir değişim

ve gelişim içerisindedir. 1990 yılına kadar, çeşitli seviyelerdeki öğretmenlerin eğitimi 19. yüzyılda başlatılan bir sistem çerçevesinde devam etmiştir. 1959 yılından sonra da tüm ilkokul öğretmenleri "Baccalaureat"; olgunluk diploması olanlar arasından seçilmişlerdir. Her öğretmen okulunu kendisine bağlı bir de uygulama okulu vardı. Öğretmen olmak için yetiştirilen adaylar gözlem ve uygulama çalışmalarını bir yarıyıl boyunca sürdürürler. Bu tür uygulamalı çalışmalar uygulama okullarında yürütülür.

Fransa'da öğretmen okullarına alınacak öğrenciler titizlikle ve başarılı öğrenciler arasından seçilirlerdi (Türkoğlu, 1983: 192). Daha sonra her ülkede olduğu gibi Fransa'da da öğretmen yetiştirme alanındaki yenilik ve değişim çerçevesinde 1984-1985 öğretim döneminden itibaren ilkokul öğretmenlerinin de eğitiminin 4 yıla çıkarılması, öğretmen yetiştirme kolejleri ile üniversitelerde yetiştirilmeleri kararlaştırılmış ve uygulamaya konulmuştur ( Engin, 2007: 404 ).

1990 yılında "Öğretmen Eğitimi Üniversitesi Enstitüleri" temeline dayalı yeni sistem deneme olarak uygulamaya sokulmuştur.

İngiltere'de Öğretmen Yetiştirme: İngiltere'de öğretmenlik eğitimini

ortaöğretimden sonra gidilen "Training colleges" (Eğitim Kolejleri) ve üniversitelerin öğretmen yetiştiren fakülte veya bölümleri (University Departments of Education) vermektedirler. Eğitim süresi 3 veya 4 yıldır.

Bunun dışında diğer üniversite mezunlarından öğretmen olmak isteyenlere de bu kapı tamamen kapalı değildir. Bunlar belli eğitim kolejleri veya üniversitelerin açtığı 1yıllık pedagojik formasyon derslerine (Öğretmenlik Sertifikası Programı) katılarak başarıyla bitirdikleri zaman öğretmenlik hakkını elde ederler. Bu mesleki formasyon kurslarında; eğitim sosyolojisi, eğitim psikolojisi, eğitim felsefesi ile ilgili dersler ve konular öğretilir. Ayın zamanda kuram ve uygulama bir bütünlük içerisinde verilmeye çalışılmaktadır (Küçükahmet, 1976: 220-229).

Genelde 3 yıl süren yüksek öğretim öğretmen yetiştirme programını bitiren adaylar hemen öğretmenlik mesleğini icra edemezler. Dördüncü yılda verilen meslek bilgisi programlarını izleyip, okullardaki uygulama çalışmalarına katılmak zorunluluğu vardır. Uygulama neticesinde adaylar kendi oku1lanna geri dönerler ve yapılan çalışmaları öğretim üyeleri ile beraber değerlendirirler ve yılsonunda da eğitimleri tamamlanmış olur. Diğer yandan öğretmen kolejleri, ilk ve orta dereceli oku1lar için öğretmen yetiştirme eğitimi yapmaktadırlar. Buraya orta öğretimden sonra gelen öğrencilere 3 yıllık bir program uygulanır ve sonunda bu adaylara "Genel Öğretmenlik Sertifikası" (Teachers General Sertificate) verilir. Daha üst seviyede bir eğitim alabilmek için ya da yüksek öğretim kurumlarında öğretmen olabilmek için belirli kolejlerde veya üniversitelerin eğitim fakülteleri ile eğitim bölümlerinde i yıllık ek bir programa katılmak zorundadırlar.

İsveç'te Öğretmen Yetiştirme: Bilindiği gibi İsveç bir İskandinav ülkesidir. Bu

ülke eğitim politikaları ve uygulamaları bakımından pilot bir ülke olarak tanınmaktadır. Çağdaş bir toplumun ihtiyaçlarına cevap verebilecek, çağın gereçlerine uygun ve yeni bilgi ve eğitim teknolojileri ile uyumlu olan İsveç Eğitim Sistemi, OECD ülkelerinin ve eğitim sorunları olan ülkelerinin dikkatlerini çekmektedir. Eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması "İskandinavya Modeli" çerçevesinde yapılmaktadır (Karaman, 1984: 33-37).

İtalya'da Öğretmen Yetiştirme: İtalyan eğitiminin tamamı devletin tekelinde

ve sorumluluğunda değildir. Devlet okulları yanı sıra, halk okulları ve özel okullar da mevcuttur. Bu okulların hangisi olursa olsun Halk Eğitim Bakanlığı (HEB) tarafından çıkarılan yönetmeliklere bağlıdırlar.

İlkokul Öğretmenleri Eğitim Kurumu (Instituto Magistrale) ilk seviye için öğretmen eğitimini yürütmektedir. Burayı bitiren öğrencilerin Üniversite seviyesinde almalarına da zemin hazırlar. Bu okulun eğitim süresi 4 yıl olmakla beraber 5. yıla da sarkabilir. Bu 5 yılsonunda öğrenciler bu okulda aldıkları eğitim doğrultusunda üniversitelerin ilgili bölümlerine girebilirler.

Öğretimi yapılan zorunlu dersler: İtalyan dili ve edebiyatı, Latin dili ve edebiyatı, yabancı dil (sadece ilk ve ikinci yılda), felsefe, öğrenim ve eğitim uygulaması ve psikoloji, tarih, yurttaşlık bilgisi, coğrafya (sadece birinci ve ikinci yıl), kimya, matematik, fizik, resim ve sanat tarihi, müzik korosu, beden eğitimi gibi derslerdir. Ayrıca din ve müzik aleti çalma dersleri de seçmeli derslerdir.

Norveç'te Öğretmen Yetiştirme: Anaokulu, ilkokul ve ortaöğrenim öncesi

okullarda görev yapacak olan öğretmen adayı öğrencilerin eğitimi; öğretmen eğitimi ile ilgili kanun çerçevesinde yürütülmektedir (Engin, 2007: 406 ).

Öğretmenler üniversitelerde ve kolejlerde yetiştirilmektedirler. Eğitim kolejleri, bölgesel kolejler sisteminin bir parçasıdır. Zaten bu kolejlerin çoğun da öğretmen yetiştirme ile ilgili kurslar ve programlar düzenlemektedirler. Ancak bölgesel kolejler ileriye dönük olarak öğretmen yetiştirme dışındaki branşlarda da veya başka sahalarda da eğitim vermektedirler.