Abstract
Northern Cyprus is an island providing a great advantage in terms of its natural assets and its availability for organic agriculture. The biggest obstacle to this advantage is the small size of agricultural businesses and that producer is not receptive to organic agriculture. Although these two situations may be considered as negativity towards each other, taking the necessary precautions may accelerate and guide the current producers towards organic agriculture and to take their place in world markets with the certification of organic products. This process, which started in 2005 with 14 producers in the TRNC, has reached to 128 producers. While the area of organic farming is 480 hectars in 2018, today this figure has increased to 630 hectars. As a result, for organic agriculture, both the ecology and the natural structure of the TRNC is suitable for organic agriculture and there is a need for the right guidance to promote organic agriculture, and trigger both the island economy and the livelihood of the people depending their livelihoods to the development of agriculture.
Keywords: Organic Farming, TRNC
1 Kayseri University, Safiye Çıkrıkçıoğlu Meslek Yüksekokulu, Organik Tarım Programı, Kayseri/ Türkiye, nihatyilmaz@erciyes.edu.tr
2 Lefke Avrupa Üniversitesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Bahçe Bitkileri Üretimi ve Pazarlaması Bölümü Güzelyurt/K.K.T.C.
³ Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Haspolat/K.K.T.C
23 KKTC’YE GENEL BAKIŞ
Üç büyük kıtanın kesişme noktası konumunda yer alan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) bu konumu ile Sicilya ve Sardunya’dan sonra Akdeniz’in üçüncü büyük adasıdır. Toplam olarak adanın yaklaşık yüzölçümü 9251 km2’dir. K.K.T.C.’nin yüzölçümü ise 3298 km2’dir (Anonim, 2017). Tipik Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü ada yaz mevsimi uzun ve sıcak, kış ayları ise ortalama yağış miktarının yıllara göre değişmekle beraber 400–450 mm/yıl ve adaya düşen yağışların yılın sadece belli aylarında yoğunlaşması ve yeraltı su kaynak varlığının yeterli düzeyde olmayışı yetiştiriciliği sınırlayan olumsuz faktörlerin başında gelmektedir (Yılmaz vd, 2007).
KKTC’DE ORGANİK TARIM ÇALIŞMALARI
Organik tarım kısaca sürdürülebilir bir tarım sistemi olarak tanımlanabilmesine rağmen geniş anlamda; insan, çevre, toprak ve su kaynaklarına zarar vermeden, üretimin sürdürülebilirliğini destekleyen organik ve yeşil gübreleme, münavebe, toprağın muhafazası, bitkinin ve hayvanın direncini artırma, zararlıların doğal düşmanlarından yararlanmayı tavsiye eden, üretimde miktar artışını değil ürünün kalitesini artırmayı hedefleyen bir üretim şeklidir (Altındişli ve İlter, 1999, Demiryürek, 2011, Ayla ve Altıntaş, 2017).
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı-Gelecek İçin Ortaklık (UNDP-PFF) organizasyonu KKTC’ de organik tarımın gelişmesinde etkili olmuştur. Bu kuruluş sayesinde açılan organik tarım bilgilendirme kursları ada için bir milat olmuş ve 14 üretici UNDP-PFF’in teşvikleri ile organik tarıma başlamışlardır. Elbette bu tür oluşumların bir çatı altında toplanması gerekli olmuş ve bu durum KKTC’ de ORYAD (Organik Yaşam ve Tarım Derneği) adlı bir dernekte organik tarımla uğraşanları bir çatı altında toplamayı başarmıştır (Yılmaz vd, 2015)
Organik tarımda yapılan ilk toplantılar 2004 yılında K.K.T.C. Ziraat Mühendisleri Odası tarafından düzenlenen “Tarımsal İlaçlar ve Organik Tarım Konferansı” olmuştur. Bununla beraber;
2005 yılında UNDP-PFF AB’nin finansmanıyla organik tarım üretiminin başlatılması amacıyla bir proje oluşturmuştur. Bu kapsamda çeşitli konferanslar ve tanıtım programları düzenlenmiştir.
Organik tarım üretiminin geliştirilmesi için AB kaynaklı Bitkisel Üretim Projesi 2013 yılında proje başlatmıştır.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı 2013 yılında Ege Üniversitesi ile Organik Tarım Projesini başlatmıştır.
KKTC geneline bakıldığında;
2015’te toplam 4.800 dönümlük alanda organik üretim yapan 68 kişi sertifika alırken, 2018 yılında toplam 6.300 dönümlük alanda organik tarım yapan 128 üreticinin 32 kişi sertifikalandırılmıştır. Geriye kalan 96 üretici ise geçiş dönemindedir.
Sertifika alan 32 üretici arasında 3 de zeytinyağı işletmesi bulunmaktadır (Çizelge 1).
Organik Hayvancılık:
2014-2015 yılında 2 kişi 80 kovan ile başlanmış, bugün yaklaşık olarak 200 adet kovan içerisinde arıcılık yapılmaktadır.
Organik hayvancılık (tavukçuluk) konusunda ilk girişim yapılmış ve 2014 yılında bir küçük çiftlik dahil olmuştur. Organik Tarım Yasası (20/2018)
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi’nin 28 Mayıs 2018 tarihli Otuz Üçüncü Birleşiminde Oybirliğiyle kabul edilmiştir.
24 Çizelge 1. KKTC’deki Organik Tarım Genel Durum
Yıl Üretici Sayısı Üretim Şekli Sertifika Durumu
2005 14 Organik Sertifikalı
2006 30 Organik Sertifikalı
2007 -2008 11 Organik Sertifikalı
2012 37 Organik Sertifikalı
2013 37 üretici / 3 işletme Organik Sertifikalı
2014 68 Organik Sertifikalı
2015 68 üretici Organik Sertifikalı
2018 128 Üretici / 3 işletme Organik Sertifikalı/Geçiş Dönemi
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Kuzey Kıbrıs’ın özellikle coğrafi konumu nedeniyle organik tarım için önemli bir lokasyonda olduğu görülmektedir. Ada olması ve organik tarıma elverişliliği bakımından büyük bir avantajdır.
Ancak mevcut işletmelerin küçüklüğü olumsuz bir durum olmasına rağmen mevcut üreticilerin organik tarıma yönelmeleri ve alınacak organik ürün sertifikasyonu ile dünya pazarlarındaki yerlerini almaları daha da hızlandırılmalıdır. Oldukça önemli olabilecek organik tarım bölgesi içerisinde yer alan Ada;
El değmemiş doğası,
Yoğun konvansiyonel üretimin yapılmaması,
Organik hayvancılık için uygun bir yapıya sahip olması,
Mimari yapısı ve zengin kültürel geçmişi ile Agro-eko turizm ve organik tarım için ideal bir yapıya sahiptir.
KAYNAKLAR
Altındişli A. ve İlter E. , 1999. Eko-tarımda İlke ve Kavramlar. Ekolojik Tarım. Ekolojik Tarım Eğitim Ders Notları, İZMİR.
Anonim 2017. İPŞ 2017., İstatistik ve Planlama Şubesi Tarımsal Yapı ve Üretim. KKTC Tarım ve Orman Bakanlığı.
Ayla, D., Altıntaş, D.,2017. Organik Üretim Ve Pazarlama Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme.
Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi- Cilt 19, Sayı 4,2017 Demiryürek, K., 2011. Organik Tarım Kavramı ve Organik Tarımın Dünya ve Türkiye’deki Durumu.
GOÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2011, 28(1), 27-36
Yılmaz, N., Baktır, İ., Tozlu, İ., 2007. Kuzey Kıbrıs Mutfağının Önemli Üç Sebzesi: Yabani Kuşkonmaz, Molehiya ve Kolakas. V.Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Erzurum, 4-7 Eylül 2007. Syf:105-109
Yılmaz, N., Usanmaz, S., Baktır, İ., Aker, A., 2015. K.K.T.C.’de Organik Tarım Çalışmaları ve Geleceğe Bakış. Doğu Karadeniz II. Organik Tarım Kongresi 6-9 Ekim 2015, Pazar/RİZE. Syf.74
25 ORGANİK DOMATES TOHUMLARINDA KULLANILAN ORGANİK HİDRASYON VE
KURUTMA TEKNİKLERİ FİDE KALİTESİNİ İYİLEŞTİRMEKTEDİR
H. Özkan Sivritepe1, Nuray Sivritepe2 Özet
Bu çalışmada, ‘Rio Grande’ çeşidi organik domates tohumlarında yapılan organik hidrasyon (hidropriming ve organik priming) ve kurutma uygulamalarının çimlenme ve fide büyümesi üzerine etkileri incelenmiştir. Tohumlar sürekli olarak havalandırılan saf su (hidropriming) ve farklı konsantrasyonlardaki deniz yosunu ekstraktı çözeltilerinde (250, 500, 1000 ve 2000 ppm; organik priming) 20°C sıcaklıkta 48 saat süre ile tutulmuşlardır. Hiçbir uygulama yapılmayan tohumlar ise kontrol grubu olarak değerlendirilmiştir. Priming uygulamaları sonunda, tohumlar 25°C’de yüzeysel olarak kuru hale getirilmiş ve ulaştıkları nem kapsamları hesaplandıktan sonra iki kısma ayrılmıştır.
Tohumların yarısı yüzeysel kurutma uygulamalarını takiben hemen çimlendirme testlerine alınmış, diğer yarısı ise aynı koşullarda orijinal nem kapsamlarına gelinceye kadar geriye kurutulmuş ve daha sonra çimlendirme testlerine alınmıştır. Organik domates tohumlarının organik hidrasyon ve kurutma uygulamalarına olan tepkileri canlılık (normal çimlenme oranı) ve güç (ortalama çimlenme süresi, çimlenme indeksi, fide kuru ağırlığı ve fide güç indeksi) parametreleri bazında değerlendirilmiştir. İncelenen tüm parametreler birlikte değerlendirildiğinde; organik domates tohumlarının fizyolojik olarak iyileştirilmesinde en iyi sonuçlar, hidropriming ve 250 ppm organik priming uygulamaları sonrası yapılan yüzey ve orijinal nemine kurutma uygulamalarından elde edilmiştir. Bu sonuçlar hidropriming ve organik priming uygulamalarının hem tohum hem de fide endüstrilerinde organik tohum kalitesi ve performansını iyileştirmek için kullanılabileceğini göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Lycopersicon esculentum, Ascophyllum nodosum, priming, tohum canlılığı, tohum gücü