ARI ÜRÜNLERİ VE ARICILIK MALZEMELERİ

Arıcılık malzemeleri konusunda başta ekolojik petek sorunu karşımıza çıkmaktadır.

Ekolojik petek üretimi mevcut olmayan ülkelerde bu sorunun çözümü daha çok ekolojik arıcılığın ilk geçiş yılında arıların ördüğü peteklerin toplanması ve hasat döneminde sırlı peteklerin alınıp tekrar eritilerek kullanılması ile çözülebilmektedir. Bunun yanında başta kovan ve diğer malzemeler olmak üzere ekolojik arıcılığa uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Kovan kerestelerinin yerli olması gerekmekte, sanayii ve tarım arazilerden uzak bölgelerden alınmasına dikkat edilmelidir. Kovan içerisinde tutkal kullanılmamalı ve kullanılması mutlaka gerekli ise ekolojik tutkal, boyaların boyanmaması veya boyanacaksa kullanılacak boyaların yine ekolojik olması gerekmektedir. Kovanlarda son yıllarda sıvı haldeki propolis ile boyama veya bitkisel yağlar ve yine bitkilerden elde edilen doğal boyalar kullanılabilmektedir. Polen çekmecelerinin ahşap veya çelik olması, çivileri veya vidaların çelik olması gerekmektedir. Ayrıca kullanılan körük el demiri, süzme aletleri, dinlendirme kazanı ve depolama aletlerinin çelik veya ahşap olmasına dikkat edilmelidir.

Bal ve diğer arı ürünlerinin cam şişelerde depolanması ve güneş ışığından saklanması gerekmektedir. Polenin yaş polen olarak depolanmasında fayda görülmektedir. Propolisin ise plastik ızgaralar yerine ekolojik örtü, mümkünse keten kullanılması gerekmektedir. Delikli bir şekilde kullanılacak keten örtüsünde boş kalan aralıkları arı propolis ile doldurmakta ve bu örtü derin dondurucuda soğutulduktan sonra kırılarak alınabilmektedir.

Petekli bal geleneksel yöntemlerle üretildiğinde ve özellikle sentetik ilaçların kullanımı nedeni ile tüketimi önerilmemektedir. Çünkü bal mumu çok ciddi miktarda kimyasalı içine çekmekte ve tutabilmektedir. Kovanda kullanılan insan sağlığına zararlı ilaç ve kimyasalları çok daha fazla tutabildiğinden tüketilmesi önerilmemektedir (Bogdanov 2006).

Fakat ekolojik üretim yapılması durumunda bu sorun ortadan kalktığından petek balın tüketilmesinde pek çok yararlar görülmektedir. Petekli bal paketinden çıkmamış orijinal bal demektir. Ekolojik yöntemlerle üretilse bile bal petekden çıktıktan sonra işleme sırasında pek çok faktörlere maruz kaldığından her safhada değerinden kaybetmektedir (Ozakın vd. 2007).

Bunun yanında petekli bal içinde balın yanında diğer arı ürünleri de az miktarda bulunmaktadır. Başta balmumu ki özellikle reflü ve mide sorunları olanlar için balmumu asidi emerek etkisini azaltmaktadır. Dolayısı balın asidik özelliğinden dolayı çıkabilecek sorun çözülürken, peteğin gözlerine arılar tarafından konulmuş propolis peteğin yine yavru üretimi sırasında depolanan arı sütü, polen gibi diğer arı ürünleri de az miktarda da olsa alınmış olmaktadır. Bu durumda orijinal bal peteğinden çıkmamış sırlanmış petekli bal olmaktadır.

SONUÇ

Bitkisel üretimde özellikle kültür bitkilerinin %77’si böcek tozlaşmasına ihtiyaç duymaktadır. Bazı bitkiler (Örn. İncir ve incir arısı) kendi özel tozlaştırıcısı olmadan tozlaşma ve meyve-tohum üretimi mümkün olmamaktadır. Tarım ilaçlarının bilinçsiz bir şekilde ve kontrolsüz kullanılması nedeni ile bu tozlaştırıcıların birçoğunun sayıları azalmakta veya nesilleri tükenmektedir. Bu durumda diğer bütün üretim koşulları sağlansa bile üretim çok ciddi şekilde düşmektedir (Free 1993, Öz vd. 2008, 2009, Özbek 2003).

Bitkisel üretimde tozlaşma ekonomik olarak insanları çok etkilediğinden ve arı ürünleri sağlık açısından önemli olduğundan bal arıları diğer canlılara göre daha fazla önem arz etmektedir. Bu yüzden özellikle ABD ve AB’de son yıllarda bal arıları konusunda daha fazla proje destekleri ve programları yapılmaktadır. Çünkü bal arılarında son yıllarda yaşanan koloni

145 kayıpları insan gıdasının 1/3’ini sağlayan kültür bitkilerinin tozlaşması ile yakından ilgilidir (Çakmak 2004, Gallai vd. 2009, Bryden vd. 2013). Ülkemizde de son yıllarda % 50-70’lere hatta Bursa’da 2018-2019 kış döneminde % 80’lere varan koloni kayıpları oldukça dikkat çekicidir.

Bu yüzden ekolojik tarım ve ekolojik arıcılık birbirini tamamlayan ve üretimi artıran faaliyetler olabilir. Her ne kadar ekolojik arıcılıkta insan müdahalesinin asgari olması arzu edilse de ekolojik tarım arazilerinde nektar ve polen kaynakları bakımından zengin olan bitkiler kademeli bir şekilde planlanırsa iki tarafında kazanacağı ve verimin yüksek olacağı bir sistem kurulmuş olur.

Ekolojik arıcılıkta en önemli konuların başında üretim yapılacak bölgenin kendi yerli arı ırk ve ekotipinin kullanılmasıdır. Gezginci arıcılık kısa mesafeli ve gidilecek mesafe bölgenin ırk ve ekotipi ile sınırlı olmalıdır. Gezginci arıcılık hastalık ve parazitlerin bulaşımı açısından da ciddi bir risk oluşturmakta ve ekolojik arıcılığı daha fazla olumsuz etkilemektedir (VanEngelsdorp vd.

2013).

Ana arılar, koloniler arasından en verimli ve dayanıklı olanları seçilerek ıslah edilebilir.

Her yıl biraz daha gelişme sağlanarak ana arıların performanslarına göre değiştirilmesi sağlanabilir. Her ne kadar bu uygulamalar (ana arının değiştirilmesi, boya atılması ve kanattan parça kesilmesi) ekolojik arıcılıkta uygun olmasa da başlangıç aşamalarında veya sonra gerekirse takip eden yıllarda izin verilerek ekolojik arıcılığın geliştirilmesi desteklenmelidir (Anonymous 2008, 2011, Anonim 2010).

Sonuç olarak ülkemizde ekolojik arıcılığın gelişebilmesi için geçiş koşulları ve genel olarak diğer konularda biraz esneklik gösterilmesinde yarar görülmektedir. Çünkü saha uygulamalarında ciddi sıkıntılar devam etmekte olup, bir çok arıcı için ekolojik arıcılık

“uygulanamaz” durumundan çıkarılmalıdır. Aksi takdirde zaten oldukça yavaş gelişmekte olan ekolojik arıcılıkta beklenen veya arzu edilen ilerleme sağlanamaz.

Ülkemizde genel olarak arıcılık ve özel de ekolojik arıcılık konusunda sorunların çözümü ve arzu edilen ilerlemenin sağlanması için üniversitelerde yeni programlara ihtiyaç duyulmaktadır. Çin arıcılık konusunda açtığı yeni programlarla oldukça hızlı ve ciddi ilerlemeler sağlamıştır. Ülkemizin ise dünyada arıcılıkta ilk sırada olabileceği potansiyel bir durum mevcut iken arıcılık konusunda hala ciddi sıkıntılar (düşük verim, arı ilaçları, arı ıslahı, arıcılık malzemeleri, vb.) ve dışarıya bağımlılık devam etmektedir.

KAYNAKLAR

Anonim. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. 2010. Organik tarımın esasları ve uygulanmasına ilişkin yönetmelik. Sayı 27676, 18 Ağustos 2010.

Anonymus. 2008. Commission Regulation (EC) No 889/2008 of 5 September 2008.

Anonymous. 2010. MRL; Commission Regulation, EU, 2010, no. 37/2010, of 22 December 2009.

Anonymous. Organic agriculture 2011. . 32/20. General principles and management standards.

CAN/CGSB-32.310-2006. Amended October 2008, December 2009 and June 2011.

Bunham, A. 2019. Scientific Advances in Controlling Nosema ceranae (Microsporidia)

Infections in Honey Bees (Apis mellifera). Frontiers in Veterinary Science, 6:79, doi:

10.3389/fvets.2019.00079.

Bogdanov, S., 2006. Contaminants of bee products. Apidologie 37: 1-18.

Bogdanov, S. 2004. Beeswax: quality issues today. Bee World 85: 46-50.

Çakmak, İ. 2004. Arıların Yayılma Ekolojisi ve Bitkisel Üretimdeki Rolü. Uludağ Arıcılık Dergisi, 4(2): 81-87.

146 Congrad, R. 2007. Natural beekeeping. Organic approaches to modern apiculture. Chelsa Green

Publishing Company. Printed in USA.

Lodesani, M., Costa, C., Bigliardi, M., Colombo, R. 2003. Acaricide residues in bee wax and organic beekeeping. Apiacta 38: 31-33.

Bailey, L, Ball, B.V. 1991. Honey bee pathology. Academic Press, New York, NY, USA.

Bryden J, Gill RJ, Mitton RAA, Raine NE, Jansen VAA. 2013. Chronic sublethal stress causes bee colony failure. Ecology Letters 16:1463-1469.

Büchler, R., Berg, S., Leconte, Y. 2010. Breeding for resistance to Varroa destructor in Europe.

Apidologie 41: 393–408.

Çakmak, I., Fuchs, S.2013. Exploring a treatment strategy for long-term increase of varroosis tolerance on Marmara Island/Turkey. J. Apicult. Res.,52(5): 242-250.

Çakmak, I. , Çakmak, S.S.2016. Beekeeping and recent colony losses in Turkey. U. Arı D./U. Bee J.

16: 31-48.

Çakmak, I. 2010. The over wintering survival of highly Varroa destructor infested honey bee colonies determined to be hygienic using the liquid nitrogen freeze killed brood assay.

Journal of Apicultural Research and Bee World 49(2): 197-201.

Çakmak I, Aydın L, Wells H. 2006. Walnut leaf smoke versus mint leaves in conjunction with pollen traps for control of Varroa destructor. Bull. of the Vet.Ins. in Pulawy 50 (4): 477-479.

Çakmak, İ. 2004. Arıların Yayılma Ekolojisi ve Bitkisel Üretimdeki Rolü.U. Arı D./U. Bee J., 4(2): 81-87.

Çakmak, İ., Aydın, L., Güleğen, E., and H. Wells, 2003.Varroa (Varroa destructor) and Tracheal mite (Acarapis woodi) incidence in the Republic of Turkey..Journal of Apicultural Research, 42:57-60,

Ellis, J.D. and Munn, P. 2005. The worldwide health status of honey bees. Bee World 86: 88-101.

Free, J.B. 1993. Insect Pollination of Crops. Academic Press, London.

Gallai, D., Salles, JM., Settele, J., Vaissere, BE. 2009. Economic valuation of the vulnerability of world agriculture confronted with pollinator decline. Ecol. Econom. 68 (3): 810-821.

Giovenazzoi P., Dubreuil, P. 2011. Evaluation of spring organic treatments against Varroa destructor (Acari: Varroidae) in honey bee Apis mellifera (Hymenoptera: Apidae) colonies in eastern Canada. Experimental and Applied Acarology, 55: 65–76.

Laidlaw, H.H., Page, R.E. 1997. Queen rearing and bee breeding. Wicwas Press, USA.

Lugo, A. 1993. “Ecology Chapter ” in Biology edited by Campbell, N. Third edition. The Benjamin/Cummingss Publishing Compnay, USA.

Harris, J. 2007. Bees with Varroa Sensitive Hygiene preferentiallyremove mite infested pupae aged, five days post capping.Journal of Apicultural Research 46: 134-139.

Kandemir, İ. Kence, M. and Kence A. 2000. Genetic and morphometric variation in honey bee (Apis mellifera L.) populations in Turkey.Apidologie 31: 343-356.

Kandemir, I., Cakmak, I., Abramson, CI., Seven-Cakmak, S., Serrano, E., Song, D., Aydin, L., Wells, H.

2012. A colony defence difference between two honey bee subspecies (Apis mellifera cypria and Apis melifera caucasica). Journal of Apicultural Research 51(2), 169-173.

Mayack, C. & Naug, D. 2009. "Energetic stress in the honeybee Apis mellifera from Nosema ceranae infection", Journal of Invertebrate Pathology, 100, 185-188.

147 Neumann, P, Carreck, N.L. 2010. Honey bee colony losses. Journal of Apicultural Research, 49(1):

1-6

Öz, M., Karasu, A., Çakmak, İ., Göksoy, A.T., Özmen, N. 2008. Effect of honeybee pollination on the seed setting, yield and quality characteristics of rapeseed (Brassica napus oleifera). The Indian Journal of Agricultural Sciences 78(8): 680-683.

Öz, M., A. Karasu, İ. Çakmak, A.T. Göksoy ve Z.M. Turan. 2009. Effects of Honeybee (Apis mellifera) Pollination on Seed Set in Hybrid Sunflower (Helianthus annuus L.). Afr. J. of Biotechnol., 8 (6), 1037-1043.

Özakın, C., Çakmak, İ, Aydın, L., Wells, H. 2007.Türkiye’de Marketlerden ve Üreticilerden Alınan Balların Bakteriyel Analizi. U. Arı D./U. Bee J., 7(1): 30-34.

Özbek, H. 2003. Türkiye’de arılar ve tozlaşma sorunu. Bees and pollination problem in Turkey.

U.Arı D./ U. Bee J. 3: 41-44.

Rinderer, T. 1986. Bee Genetics and Breeding. Academic Press, USA.

Ruttner, F. 1988. Biogeography and Taxonomy of Honeybees, Springer, Berlin, Germany.

Sammataro, D., and Avitabile, A. 2011. The Beekeeper’s Handbook, 214-221, Cornell University Press, London.

Sencar, Ö., Gökmen, S. 2004. Tarımsal Ekoloji. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No.8, Tokat.

Sorkun K., 2008. Türkiye’nin Nektarlı Bitkileri Polenleri ve Balları, Palme Yayınları Ankara.

Spivak, M; Gillliam, M 1998. Hygienic behaviour of honey bees and its implications for control of brood diseases and Varroa. Part II. Studies on hygienic behaviour since the Rothenbuhlerera. Bee World 79: 169-186.

VanEngelsdorp, D., Tarpy, D., Lengerich, E., Pettis, J. 2013. Idiopathic brood disease syndrome and queen events as precursors of colony mortality in migratory beekeeping operations in the eastern United States. Preventive Veterinary Medicine, 108: 225-233.

Winston, M. 1987. The biology of the honey bee. Harvard University Press, USA.

148 ORGANİK HAYVANCILIĞIN KABA YEM KAYNAKLARI: