Beceri Temelli Eleştirel Düşünme Eğitimi

Öğretmen adaylarının eleştirel düşünmenin tüm derslerden bağımsız, ayrı bir ders olarak verilmesi yönündeki görüşleri, beceri temelli eleştirel düşünme eğitimi teması altında toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunda yer alan 14 öğretmen adayı eleştirel düşünmenin CoRT 5 düşünme programı uygulaması gibi diğer derslerden bağımsız ayrı bir ders olarak öğretilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Katılımcılar öncelikle kendilerinin de dahil olduğu öğretmen yetiştirme programında yer alan derslerin eleştirel düşünme becerilerini kazandırmadaki yetersizliğinden yola çıkarak, düşünme eğitimine yönelik derslerin olması gerektiğini vurgulamışlardır. Genel olarak düşünme eğitimi, özel olarak da eleştirel düşünme eğitiminin beceri temelli bir ders olarak eğitim fakülteleri programlarında yer alması gerektiğini ifade eden katılımcılardan Dilek bu görüşlerini şöyle aktarmışlardır:

Bence böyle bir eğitim verilmeli çünkü bu dersi alıncaya kadar biz de tam olarak düşünmüyormuşuz. Ben bunu fark ettim. Yani biz de yüzeysel bakıyormuşuz her şeye. Yani biz böyle yaparken bunu çocuklara nasıl aşılayacağız diye. Çocuklardan bunu nasıl bekleyeceğiz öyle düşünmelerini? Sorgulamalarını biz bile sorgulamıyormuşuz yani. Kabul ediyormuşuz direk her şeyleri. Bence kesinlikle böyle bir eğitim şart (Dilek, Görüşme, 03.01.2017).

Ülker ise beceri temelli eleştirel düşünme eğitimi dersinin eğitim fakültelerinde nasıl yer alabileceğine yönelik görüşlerini “Olmalı hatta formasyon dersleri içinde ek bir ders olarak ayrı bir ders olarak koyulabilir. Eee hatta koyulabilir değil koyulmalı. Büyük bir gerekliliği var bence” (Ülker, Görüşme, 05.01.2017) diyerek açıklamıştır. Ülker görüşmenin devamında bu gerekliliğin sadece eğitim fakültelerinde değil tüm üniversitelerin öğretim programları için de olduğunu “Hatta eğitim fakültesi formasyonu olarak da değil insanlar arası ilişkilerde de büyük önem taşıdığını düşünüyorum. Hatta bütün üniversitedeki bölümlere ortak ders olarak gelebilir yani. İnkılap, İngilizce gibi” (Ülker, Görüşme, 05.01.2017) şeklinde aktarmıştır. Fatih ise "öğretmen dediğin bir insan öncelikle düşünebilmeli. Ondan sonra düşünmeyi öğretebilmeli. Bu yüzden düşünme becerileri ile ilgili dersin direk olması gerektiğini düşünüyorum eğitim fakültelerinde.” (Fatih, Görüşme, 04.01.2017) diyerek arkadaşlarıyla benzer görüşleri paylaşmıştır.

Kübra ve Hüseyin beceri temelli verilecek bu eğitimin zorunlu bir ders yerine seçmeli bir ders olarak verilmesi yönünde görüş bildirmişlerdir. Kübra, öğretmen adaylarının yetiştirilmesinde düşünme becerilerine yönelik eğitimin gerekliliğini ifade ederken bunu dört yıla yayılan bir sürede seçmeli derslerle verilebileceği önerisini ileri

144

sürmüştür. Kübra bu önerisini “Bence düşünme eğitimi ve özellikle de eleştirel düşünme eğitimi hatta bir dönemlik de değil, her dönemde seçmeli olarak bile verilebilir. Çünkü ben bunu kendimde en iyi örneklediğim için insanın kendini gerçekleştirme aşamasında sorgulaması gerekiyor ve düşünmesi gerekiyor.” (Kübra, Görüşme, 03.01.2017) diye dile getirmiştir. Hüseyin ise böyle bir dersin seçmeli bir ders olabileceğini ancak içeriğinin iyi oluşturulması gerektiğini ve öğretmen adayının bilinçli olarak bu dersi seçmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Merve ve Gizem sadece öğretmen adaylarının değil, mesleğine devam eden öğretmenlerin de bu becerilere yönelik eğitim alması gerektiğini düşünmektedirler. Merve bu düşüncesini “Bir öğretmen adayının değil bütün insanların alması gerekiyor ama asıl önemli olan gelecek nesli değiştirebilmek için öğretmenlerin kesinlikle alması gerekiyor bence. Çünkü gelecek nesil bizim ellerimizde sonuçta” (Merve, Görüşme, 03.01.2017) şeklinde ifade etmiştir. Gizem ise sınıf öğretmenlerinin beceri temelli düşünme eğitimi almaları gerektiğine vurgu yaparak “sınıf öğretmenlerinin kesinlikle düşünce eğitimi dersini alması gerekiyor. Çünkü önce kendi düşünceni değiştirebilesin ki düzgün düşünebilesin ki çocuğun da düşüncesini değiştirebilsin” (Gizem, Görüşme, 03.01.2017) şeklinde görüşlerini aktarmıştır.

Katılımcılar Öğretmenlik Uygulaması I dersinde bire bir öğretmenlik deneyimleri yaşarken almış oldukları bu eğitim doğrultusunda ilkokullarda düşünme becerilerinin öğretimini gözlemleme ve uygulama imkanı bulmuşlardır. Bu deneyimler doğrultusunda yarı-yapılandırılmış görüşmelerde ilkokullarda düşünme becerilerinin öğretimine yönelik düşüncelerini aktarmışlardır. Arife, Hüseyin ve Meryem’e göre bu eğitim zorunlu derslerle ilkokullarda verilmelidir. Arife uygulama yaptığı okulda danışman öğretmenlerin daha yüzeysel, ezbere yönelik ders işlemesi yönündeki telkinlerinden örnek vererek ilkokullarda düşünme eğitiminin gerekliliğini, “Böyle bir dersin olması bence yararlı olur diye düşünüyorum. İlkokullarda zaten en temelden başlamalı. Yani hani diyoruz ya ağaç yaş iken eğilirden gidersek mesela 1. Sınıfta başlamalı zaten. Öyle bir dersin olması gerekiyor” (Arife, Görüşme, 04.01.2017) diyerek açıklamıştır. Hüseyin de Arife gibi bu eğitimin erken yaşlarda başlaması gerektiğini, “Ne kadar erken başlanırsa o kadar da iyi olur” (Hüseyin, Görüşme, 27.12.2016) diyerek ifade etmiştir. Ancak Hüseyin ve Meryem almış oldukları CoRT 5 düşünme programı uygulaması gibi bir uygulamanın çocukları zorlayabileceğini düşünmektedir. Hüseyin bu düşüncesini, “Aslında ilk başta iyi geliyor hani başta ilk kademede böyle bir eğitim verilmesi iyi geliyor ama bu daha bir soyut bir eğitim olduğu için hani çocuklar zorlanabilir. O yüzden somutlaştırılarak böyle bir eğitim

145

verilebilir” (Hüseyin, Görüşme, 27.12.2016) diyerek ifade etmiştir. Meryem de benzer şekilde “Ya mesela ilkokulda ayrı bir eğitim olarak verilmesi anlaşılabilir olursa, hani onların düzeyinde anlatılırsa bence olabilir”(Meryem, Görüşme, 04.01.2017) şeklinde ilkokullarda beceri temelli düşünme eğitimine yönelik görüşlerini belirtmişlerdir.

Bazı katılımcılar eleştirel düşünmenin ve diğer düşünme becerilerinin örgün eğitimde öğrencilere kazandırılmasının yanında aslında toplum olarak böyle bir eğitime ihtiyaç duyulduğunu düşünmektedir. Seda ve Gizem toplumsal olarak yaşanan çatışmalarda eleştirel düşünme becerileri eksikliğine vurgu yaparak ve bu becerilerin kazanılmasının toplum için önemli olduğunu düşünmektedirler. Seda eleştirel düşünme becerilerinin toplumsal önemi ve nasıl kazandırılabileceğine yönelik görüşlerini şöyle açıklamıştır:

Bazı önyargılarımız nedeniyle toplumda da çok acayip şekilde de çatışmalar olabiliyor. Yani herkes ya eleştirel düşünebilse olaya farklı açılardan bakabilse belki de bu kadar sorunlar olmayacak. Herkes kutuplaştığı için bence bu kadar toplumsal sorunlar ortaya çıkıyor ve biz hani eğitimciler olarak kesinlikle bu dersi almamız gerekiyor.,.. Benim çevremde mesela yani acayip şekilde böyle önyargıları olan insanlar var. Hatta diyorum ki hani keşke gerçekten yani ne bileyim böyle halk eğitimlerde bir yerlerde bu eleştirel düşünce kursları olsa. Keşke hani halkımızda alabilse hani ne bileyim annemler falan. Hani böyle gidip yani herkes bence almalı diye düşünüyorum. Bilmiyorum çünkü ben çok etkilendim (Seda, Görüşme, 02.01.2017).

Gizem ise toplum olarak beceri temelli düşünme eğitiminin gerekliliğini ifade ederken almış oldukları CoRT 5 düşünme programının herkes tarafından alınması gerektiğini düşünmektedir. Bu düşüncesini “Genel olarak program bence herkesin alması gereken bir eğitim. Aslında sadece öğretmenlerin değil bütün iş kollarının da. …Toplumumuzda düşünmeden hareket etme diye bir şey var. Büyük sorunların sebebi bu zaten. Düşünmeden oy vermek, düşünmeden karar vermek gibi” (Gizem, Görüşme, 03.01.2017) diyerek görüşünü aktarırken çocuklarına öğretebilmesi için ailelerinde bu eğitimi alması gerektiğini de ifade etmiştir.

Beceri temelli eleştirel düşünme eğitimi teması altında toplanan görüşlerden elde edilen bulgular incelendiğinde katılımcılar, genelde düşünme becerileri özelde de eleştirel düşünmenin ayrı bir ders ya da kurslarla verilmesi gerektiğini düşünmektedir. Katılımcılar bu yöndeki görüşlerinde öncelikle bir öğretmen adayı oldukları için öğretmen yetiştirme programındaki gerekliliğe vurgu yaparak hizmet öncesi öğretmen eğitimindeki yerini tartışmışlardır. Bazı katılımcılar ise öğrencileri yetiştiren öğretmenlerin de bu donanımlara sahip olmasında hizmet içi eğitimlerle beceri temelli eğitimin verilmesi gerekliliğini görüş olarak ileri sürmüştür. Bu durumu daha bütünsel bir sorun olarak ele alan katılımcılar da özellikle eleştirel düşünmenin toplumsal bir gereklilik olduğunu belirterek ve yaşam boyu

146

öğrenme içinde kurslarla bu eğitimin beceri temelli bir yaklaşımla verilmesi yönünde görüşlerini aktarmışlardır.