Karma Yaklaşımla Eleştirel Düşünme Eğitimi

Karma yaklaşımla eleştirel düşünme eğitimi teması, katılımcıların eleştirel düşünmenin öğretiminde beceri temelli ve konu alanıyla bütünleştirilmiş yaklaşımın birleşmesi yönündeki görüşlerinden elde edilmiştir. Katılımcıların bir kısmına göre almış oldukları düşünme eğitimi gibi bir dersle temel eleştirel düşünme becerileri verilip farklı derslerin içeriği içinde bu becerilerin uygulanmasına olanak verilirse eleştirel düşünme etkili bir şekilde öğretilebilir. Böylelikle beceri temelli bir dersle doğrudan eleştirel düşünme öğretimi gerçekleşirken diğer derslerde becerilerin kullanılmasıyla eleştirel düşünme sürece yayılabilir.

Kader, ilkokullarda ve eğitim fakültelerinde eleştirel düşünmenin karma yaklaşımla verilmesi gerektiğini düşünen katılımcılardan biridir. Kader, ilkokullarda karma yaklaşımla verilecek eleştirel düşünme eğitimine yönündeki görüşünü “İlkokullarda da çocuklara ayrı ders olarak verilebilir. Sonra derslerle kaynaştırmaya çalışırız. Derslerde de vermeye çalışırız ama normal etkinlikleri bile uygulamak derslerde zaman bulamıyoruz sınıflarda kalabalık olduğu için. Hani bunu ayrı bir ders olarak hem de derslerle de kaynaştırabiliriz” (Kader, Görüşme, 05.01.2017) şeklinde aktarmıştır. Kader görüşmenin devamında öğretmen yetiştirme programlarında karma yaklaşımla eleştirel düşünme öğretiminin daha etkili olabileceği ifade etmiştir. Kader, “Eğitim Fakültelerinde mesela 1. sınıftan böyle bir eğitim bize verilmeye başlanabilirdi. 4 yıla yayılabilirdi. Bu şekilde hani daha yerleştirilirdi bize” (Kader, Görüşme, 05.01.2017) diyerek ifade etmiştir.

149

Feride de eğitim fakültelerinde eleştirel düşünme öğretiminin dört yıla yayılması gerektiğini düşünen bir öğretmen adayıdır. Feride’ye göre ilk yıllarda beceri temelli ve daha sonraki yıllarda diğer derslerle bütünleştiren karma bir yaklaşımla eleştirel düşünme daha etkili öğretilebilir. Böylelikle kazanılan bu becerilerin öğretmenlik uygulamalarına da yansıtılabileceğini ifade ettiği görüşmede Feride’nin eleştirel düşünme öğretimine yönelik görüşleri şöyledir:

Bence böyle bir ders olmalı. Biz 1. 2. sınıftayken falan bu dersler verilip ilerde 4. sınıfa gelinceye kadar geliştirebilmemiz için derslerde projeler, çalışmalar yapılmalı diye düşünüyorum. Staja gittiğimizde mesela konu ile ilgili böyle bulabileceğimiz şey varsa önceden daha önceden görmüş olsaydık hani daha iyi düşünüp ona göre stajda uygulayabilirdik bence. Hani buda ilerdeki öğretmenlik hayatımızda da daha çok faydası olurdu (Feride, Görüşme, 05.01.2017).

Meryem ve Gamze eleştirel düşünme eğitiminde karma yaklaşımın daha etkili olduğunu düşünen diğer öğretmen adaylarıdır. Meryem öğretmen yetiştirme programlarında eleştirel düşünme eğitiminin nasıl olabileceğini “Bence ayrı bir eğitim olarak verilmeli. Sonra derslerin içinde kullanımı sağlanmalı. Yani hocam beyin fırtınasının önce özelliklerini öğreniyoruz sonra derslerimizde uyguluyoruz ya. Bu programda öğrendiğimiz şeylerin hepsi mesela önceden bir öğretim şeklinde yapılıp sonra derslerde uygulanabilir”(Meryem, Görüşme, 04.01.2017) demiştir. Gamze, bir öğretmen adayının düşünme eğitimini alması gerektiğini ve bunun için önerdiği karma yaklaşımı şöyle ifade etmiştir:

Ama hani öğrenciye bişey katmamız için bizim eğitim almamız gerekiyor. Bununla ilgili bir ders konulabilir aslında. Derslerle ilgili bir ek ders yapılabilir. Veya bunu sık sık hatırlatacak ara dersler de konulabilir. Derslerin içeriğine yayılabilir. Hani öğretim dersinin içeriğine yayılabilir bu dersler. Genel olarak var ama çok yüzeysel geçildiği için hani detaylı olarak tam bir dersi görülebilir diye düşünüyorum eğitim fakültelerinde (Gamze, Görüşme, 04.01.2017).

Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğitimine yönelik görüşlerinde ağırlıklı olarak ifade ettikleri yaklaşım beceri temelli öğretim yaklaşımıdır. Öğretmen adaylarının büyük çoğunluğu gerek öğretmen yetiştirme programlarında gerekse ilkokul programlarında almış oldukları bu eğitim gibi eleştirel düşünmenin ayrı bir dersle verilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu düşüncelerinde ilk kez böyle bir ders almalarının etkisi olabilir. Eleştirel düşünmenin derslerin içeriğine yayılarak verilmesinin daha etkili olabileceğini düşünen katılımcıların görüşleri ise konu alanıyla bütünleştirilmiş eleştirel düşünme eğitimi teması altında ele alınmıştır. Bu tema altında görüşlerini aktaran katılımcılar özellikle ilkokullarda beceri temelli verilecek bir eğitimin çocuklar için soyut ve anlaşılmasının güç olabileceğini, eleştirel düşünmenin konu içine yayılarak verilmesinin daha etkili olabileceğini düşünmektedirler. Dört öğretmen adayının ise özellikle eğitim fakültelerinde eleştirel düşünmenin öğretildiği bağımsız bir dersle beceriler kazandırılıp,

150

bu becerileri uygulayacakları diğer derslerle bütünleştiren karma bir yaklaşımın daha etkili olacağını düşündükleri görülmektedir. Karma yaklaşımla eleştirel düşünme eğitimine yönelik görüşlerini ifade eden katılımcılar bu eğitimin bir ders ya da dönemle sınırlandırılmayıp daha uzun sürece yayılması gerekliliğini vurgulamıştır.

Bu görüşlerin yanında bazı katılımcılar eleştirel düşünme eğitiminin, sadece öğretim programlarıyla öğrencilere ve öğretmenlere yönelik bir eğitim olmaması gerektiğini, toplumun tüm bireyleri için gerekli olduğunu ve düzenlenecek kurslarla herkese verilebileceğini ifade etmişlerdir. Katılımcıların bu görüşleri doğrultusunda eleştirel düşünme eğitimi, okulların öğretim programlarıyla sınırlandırılmayıp örgün ve yaygın eğitimle toplumun her kesimine verilmelidir. Bu nedenle eleştirel düşünme yaşam boyu öğrenmenin bir parçası olarak değerlendirilebilir.

151

BEŞİNCİ BÖLÜM

SONUÇ, TARTIŞMA ve ÖNERİLER

Araştırmanın bu bölümünde elde edilen bulgular doğrultusunda ulaşılan sonuçlar, araştırmanın sonuçları ile alanyazında yapılmış çalışmaların ilişkilendirildiği tartışma ve araştırma sonuçlarına dayalı olarak bazı önerilere yer verilmiştir.