Konu Alanıyla Bütünleştirilmiş Eleştirel Düşünme Eğitimi

Öğretmen adaylarının eleştirel düşünmenin derslerin içine yayılarak konu alanı içinde öğretilmesi gerektiğini ifade eden görüşleri konu alanıyla bütünleştirilmiş eleştirel düşünme eğitimi teması altında incelenmiştir. Bu tema altında öğretmen adayları eleştirel düşünmenin hem öğretmen yetiştirme programlarında hem de ilkokul programlarında yer alan derslerin içine yayılarak öğretilmesi yönünde görüşlerini aktarmışlardır. Tek bir ders yerine her ders düzeyinde içeriği ve eğitim durumlarını düzenleyerek eleştirel düşünmenin öğretiminin daha etkili olabileceğini düşünen katılımcılardan Hasret ve Gökhan eğitim fakültelerinde konu alanı temelli bir eğitimi önermektedir. Hasret bu düşüncesini, “Her dersin içinde olması gereken bir şey bence”(Hasret, Görüşme, 27.12.2016) diyerek aktarmıştır. Gökhan ise, “Mesela ayrı bir ders olmasına da gerek yok hocam. Bütün derslerde kullanabiliriz yani. Bütün derslerin içeriğine katabiliriz. Yöntem ve tekniklerimizi ona göre uydurabiliriz. Tartışma ortamları yaratabiliriz farklı düşünme becerilerine yönelik” (Gökhan, Görüşme, 03.01.2017) diyerek görüşlerini açıklamıştır.

Emre, Gökhan, Feride, Kübra, Gizem ve Yusuf ilkokullarda konu alanıyla bütünleştirilmiş bir biçimde verilen eleştirel düşünme eğitimine vurgu yapmışlardır. Kübra bu eğitimin ilkokullarda mutlaka alınması gerektiğini düşünmektedir. Kendi öğrenim hayatını gözden geçirerek ilkokullarda eleştirel düşünme eğitimine yönelik görüşlerini şöyle ifade etmiştir:

Eğer ilkokuldan beri belki sorgulayıcı düşündürücü bir sistemle gelseydik biz, şu an ben bu yaşımda kendimi fark etmezdim herhalde. 21 yaşına geliyorum. Bu yaştan sonra kendimi fark etmeye çalışıyorum ya da kabullenmeye çalışıyorum. Yani ilkokuldan beri düşünme eğitimi derslerin içerisinde verilirse eğer çok daha iyi. Türkiye geleceği açısından kalkınmanın çok daha iyi olabileceğini düşünüyorum (Kübra, Görüşme, 03.01.2017).

Katılımcılara göre konu alanıyla bütünleştirilmiş bir yaklaşımla ilkokullarda, her ders düzeyinde farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanılarak eleştirel düşünme becerileri kazandırılabilir. Problem çözme, drama, beyin fırtınası, münazara gibi öğretim yöntem ve teknikleriyle eleştirel düşünme ortamları sağlanarak öğrenciler bu becerileri yaparak yaşayarak öğrenebilir. Feride’ye göre konu alanıyla bütünleştirilmiş eleştirel düşünmede öğrencinin kendi problemlerinden yola çıkılmalıdır. Bu düşüncesini, “Bence düzeylerine uygun yani yaşlarına göre onların kendi problemleri neler, günlük hayatta neler yaşıyorlar bunun üzerine ve derslerde gördükleri konulara göre düşündürtülür” (Feride, Görüşme, 05.01.2017) diyerek ifade etmiştir. Emre ise eleştirel düşünme

147

becerilerini kazandırmada drama ve beyin fırtınası gibi tekniklerin etkili olabileceği yönündeki görüşlerini “İlkokullarda drama. Benim aklıma ilk gelen o. Drama tekniği. Öğretmenin günlük olaylardan sebep öğrencilere bişeyler okuması. Canlandırmalarını istemeleri. Ya da beyin fırtınalarıyla düşüncelerini açığa çıkarması. Önce öğretmen sınıfını tanımalı bence. Sınıfını tanıdıktan sonra bir takım etkinlikler geliştirebilirler” (Emre, Görüşme, 03.01.2017) diyerek aktarmıştır.

Yusuf ve Gizem, münazara gibi tartışma tekniklerinin yer aldığı öğrenme ortamlarında eleştirel düşünme becerilerinin kazandırılabileceğini düşünen öğretmen adaylarıdır. Bu düşüncelerinde kendi münazara deneyimlerinin etkili olduğu söylenebilir. Yusuf eleştirel düşünme ve bileşenlerinin ilkokul öğrencileri için soyut bir kavram olduğunu ve bunu somutlaştırarak verilmesi gerektiğini düşünmektedir. Bunun için münazara gibi tartışma tekniklerinin kullanılabileceğini ifade ettiği görüşleri aşağıdaki gibidir:

..hani soyut bir kavram olduğu için biraz da aklımda şey var hani nasıl öğretilir diye… Soyut sonuçta eleştirme, eleştiri öğrencilere hani somut olarak bir hayat bilgisi derslerinde mesela verilebilir…Mesela münazara hocam ilkokulda biz de yapıyorduk hani bu benim savunduğum şey bir de karşı düşünce. Biraz daha yoğunlaşılabilir münazara çalışmalarında (Yusuf, Görüşme, 02.01.2017).

Gizem de Yusuf gibi konu alanı temelli bir yaklaşımla eleştirel düşünmenin öğretiminde münazara tekniğinin etkili olabileceğini düşünmektedir. Gizem bunun nasıl kullanılabileceğini kendi ilkokul yıllarındaki deneyimi ile örneklendirmiştir. Gizem’in derslerde münazara tekniğine yer verilerek eleştirel düşünme becerileri eğitiminin nasıl gerçekleşebileceğine ilişkin görüşleri şöyledir:

Bizim zamanımızda şey vardı. Nasıl diyeyim iki karşıt görüş karşı karşıya getirilir ve bir konuyu tartışır. O münazara konumu hala unutmamışımdır. Hala araştırdıklarım aklımdadır. Bir kere savunduğum bilgiyi ne derece savundum, nasıl savunman gerektiğini, hangi boyutlarını araştırman gerektiğini öğrenmen gerekiyor. Bunu en öğrenebilecek ortamda çocuğun uygulayabileceği ortam bence. Yani bunu çocuğa sadece anlatarak değil de uygulayarak göstermemiz onun yapması gerekiyor ki düşüncesi gelişebilsin diye (Gizem, Görüşme, 03.01.2017).

Gökhan hem eğitim fakülteleri hem de ilkokullarda eleştirel düşünmenin beceri temelli bağımsız bir ders olarak verilmesi yerine derslerin içine serpiştirilerek verilmesinin daha etkili olacağını düşünen bir öğretmen adayıdır. Gökhan ilkokullarda hayat bilgisi ve fen ve teknoloji gibi derslerde eleştirel düşünme ortamlarının hazırlanabileceğini ve bu becerilerin etkili bir şeklide kazanılabileceğini düşünmektedir. Gökhan’ın ilkokullarda konu alanı temelli eleştirel düşünme eğitiminin nasıl olabileceği yönündeki görüşleri şöyledir:

Hocam dediğim gibi derslerin yöntemlerini tekniklerini uygun bir şekilde, çocuğun beceri düzeyine uygun bir şekilde konursa; örneğin hocam Hayat Bilgisi dersinde Fen Bilgisi dersinde çocuğun

148

olayın iki farklı yönünü, çocuğa iki farklı yönünü göstererek hangisini, hangisini doğru yaptığına kendisinin karar vermesini sağlayabiliriz. Biz göstermeyiz de, o kendi kendine yaparak yanlışlarını yaparak analiz yaparak, doğrulara ulaşır. Hem olayın iki yönünü görür hocam. Doğru ve yanlış yönünü kendisi görür. Bizim de empoze etmemize gerek yok hocam (Gökhan, Görüşme, 03.01.2017).

Konu alanıyla bütünleştirilmiş eleştirel düşünme eğitimi teması altında yukarıda görüşlerinden örnekler verilen katılımcılara göre eleştirel düşünme eğitiminin okullarda bağımsız bir ders olarak verilmesi yerine farklı düzeyde ve derslerde konuların içinde verilmesi daha etkili olabilir. Özellikle ilkokullarda eleştirel düşünmenin derslerin içeriğine yayılarak verilmesinin daha uygun olduğunu düşünen katılımcılar bunun için öğrenme ortamlarının oluşturulması gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu görüşlerini aktarırken geçmiş yaşantılarını ve öğretmenlik uygulaması deneyimlerini de dikkate alan katılımcılar düşünmeyi sağlayacak, öğrenciyi aktif hale getirecek öğretim yöntem ve tekniklerin işe koşulmasının gerektiğini vurgulamıştır.